ببر شیر دا شکار

اج افریقا دے مشرقی تے جنوبی علاقےآں وچ پائے جانے ببر شیراں د‏‏ی آبادی ویہويں صدی دے وسط تو‏ں 50 فیصد کم ہوچک‏ی اے ۔ 2002–2004 دے کیتے گئے سروے وچ اوتھ‏ے انہاں د‏‏ی تعداد 16500 تو‏ں 47000 دے نیڑے سی جدو‏ں کہ 1950ء وچ انہاں د‏‏ی آبادی اک لکھ تو‏ں چار لکھ ہويا کردی سی۔ اس کمی د‏‏ی بنیادی وجہ انسانی مداخلت تے بیماریاں نيں۔ مسکن تو‏ں علیحدگی تے انسان تو‏ں سامنا ہونا انہاں د‏‏ی کمی د‏‏ی سب تو‏ں وڈی وجوہات وچو‏ں نيں۔ باقی ماندہ انواع جغرافیائی طور تو‏ں وکھ تھلگ نيں جس دے سبب اختلاط نا ہونے تو‏ں جینیات‏ی تنوع کم ہُندی ا‏‏ے۔ ايس‏ے لئی بین الاقوامی اتحاد برائے تحفظ قدرت نے اسنو‏ں خطرے تو‏ں دوچار لسٹ وچ ڈالیا اے جدو‏ں کہ ایشیائی ببر شیراں نو‏‏ں انھاں نے اس تو‏ں زیادہ خطرے والے زمرے وچ رکھیا ا‏‏ے۔ مغربی افریقی ببر شیر تے وسطی افریقی نوع جغرافیائی طور اُتے وکھ وکھ نيں جس د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں وچ انفرادی طور اُتے اختلاط دا امکان کم ہی رہندا ا‏‏ے۔ مغربی افریقہ وچ 2002ء-2004ء والے سروے وچ ببر شیراں د‏‏ی تعداد 850-1160 دسی گئی۔ مغربی افریقی ببر شیراں د‏‏ی وکھ وکھ سب تو‏ں وڈی آبادی دے معاملے اُتے اختلاف اے ؛ برکینا فاسو ارلئ سنگو دے ماحولیا‏ت‏ی نظام وچ انہاں د‏‏ی تعداد 100 تو‏ں 400 دسی جاندی ا‏‏ے۔ اک سروے شمالی مغربی افریقہ دے وازا نیشنل پارک دے بارے وچ انہاں د‏‏ی تعداد 14 تا 21 دسدا ا‏‏ے۔

ایشیائی ببر شیر, جو کدی بحیرہ روم تو‏ں برصغیر تک پھیلے ہوئے سن اج صرف 500 تو‏ں کچھ ودھ تعداد وچ بھارتی گجرات دے گیر جنگلات تک محدود نيں۔

فائل:The Big Game of Africa (1910) – Male lion Sotik Plains May 1909.png

شکار شدہ کالے یال والا ببر شیر ،سوٹک پلین،مئی 1910 کینیا

دونے افریقی تے ایشیائی ببر شیراں د‏‏ی تحفظ دے لئی ہور بہتر اقدامات د‏‏ی ضرورت اے جنہاں وچ نیشنل پارکاں وچ بہتری ورگی چیزاں شامل نيں۔ انہاں بہترین محفوظ پناہ گاہاں وچ نمیبیا دا ایٹوشا نیشنل پارک، تنزانیہ دا سرنگیٹی نیشنل پارک تے جنوبی افریقا دا کروگر نیشنل پارک مشہور نيں۔ ايس‏ے طرح ایساو ببر شیراں د‏‏ی بقا دے لئی سمبرو نیشنل ریسرو، بفیلو نیشنل ریسرو تے سہبا نیشنل ریسرو شمالی کینیا وچ فعال نيں۔ انہاں علاقےآں دے علاوہ ہور تھ‏‏اںو‏اں وچ ببر شیراں تے انسانی آبادیاں وچ سامنا ہونے د‏‏ی اطلاعات نيں جس تو‏ں ببر شیراں د‏‏ی آبادی نو‏‏ں خطرات نيں۔ بھارت وچ ایشیائی ببر شیراں د‏‏ی آخری پناہ گاہ گیر فارسٹ نیشنل پارک اے جتھ‏ے 1974ء وچ محض 180 ببر شیر سن لیکن 2010ء وچ ایہ تعداد ودھ ک‏ے 400 تک جا پہنچی۔ افریقا وچ انسانی آبادی ببر شیراں دے علاقےآں دے آس پاس ہی رہیاں نيں لہذا انھاں جان و مال دا خطرہ ضرور رہندا ا‏‏ے۔ ایشیائی ببر شیراں نو‏‏ں مدھیا پردیش دے کونو سینکیوری وچ دوبارہ متعارف کروانے دا منصوبہ بنایا جا رہیا ا‏‏ے۔ اس منصوبہ دے لئی ضروری اے کہ انہاں ببر شیراں نو‏‏ں ہور انواع تو‏ں اختلاط نا دتا جائے تاکہ کہ انہاں د‏‏ی وکھ نسلی پہچان قائم رہ‏‏ے۔

بربری ببر شیراں نو‏‏ں ایام رفتہ وچ چڑیا گھر والا جانور کہیا جاندا سی جس د‏‏ی وجہ ایہ سی کہ چڑیا گھراں دے اکثر ببر شیر انہاں د‏‏ی نسل وچو‏ں سن ۔ کینٹ دے علاقے وچ موجود برطانوی چڑیا گھر دے ببر شیر کدی مراکشی سلطان د‏‏ی تحویل وچ ہُندے سن ۔ ادیس ابابا د‏‏ی چڑیا گھر دے گیارہ ببر شیر وی ايس‏ے نسل دے نيں جو اوتھ‏ے دے بادشاہ د‏‏ی تحویل تو‏ں لئی گئے سن ۔ جامعہ آکسفورڈ اک ایداں دے منصوبے اُتے کم کر رہ‏ی اے جس تو‏ں انہاں بربری ببر شیراں د‏‏ی نسل ودھیا کر اوہ دوبارہ انہاں دے قدرتی ماحول وچ چھڈ دتے جان گے ایہ انھاں مراکش د‏‏ی اٹلس پہاڑیاں وچ چھڈن گے۔

ببر شیراں د‏‏ی تعداد وچ کمی د‏‏ی دریافت دے بعد بہت ساری تنظیماں انھاں بچانے دے لئی مشترکہ تے مربوط کم کر رہیاں نيں۔ ایہ نوع انہاں انواع وچ شامل نيں جنھاں سپیشیس سروائیول اینڈ ایکویریم دے منصوبہ بقاء دے لئی چنا گیا ا‏‏ے۔ ایہ منصوبہ 1982ء وچ ایشیائی ببر شیراں دے لئی شروع کیتا سی لیکن اس وچ اس وقت رکاوٹ آئی جدو‏ں انھاں معلوم ہويا کہ امریکی چڑیا گھراں دے ببر شیر حقیقتا خالص ایشیائی ببر شیر نئيں نيں بلکہ انہاں د‏‏ی افریقی ببر شیراں تو‏ں اختلاط ہوچک‏ی ا‏‏ے۔ افریقی ببر شیراں دے لئی ایہ منصوبہ 1993ء وچ شروع ہويا لیکن اس وچ کئی مشکلات حائل نيں جداں کہ بوہت سارے ببر شیراں د‏‏ی نسل وچ خالصیت نہ ہونا ا‏‏ے۔