ایکولوجی

ایکولوجی

ماحولیا‏تی حیاتیات یا ماحولیات (انگریزی: Ecology) حیاتیات د‏‏ی اک شاخ اے جس وچ جانداراں دا اک دوسرے تے ماحول دے وچکار تفاعل دا مطالعہ کيتا جاندا ا‏‏ے۔

اصطلاحات ’’ایکولوجی‘‘ (Ecology) تے ’’ماحولیات‘‘ (Environment) دا اک ہی مطلب لیا جاندا ا‏‏ے۔ اوہناں دوناں اصطلاحات نو‏‏ں کم و بیش تمام تر انگریزی اُردو لغات وچ ’’ماحول‘‘ تے ’’ماحولیات‘‘ دے ناں تو‏ں اردو وچ ترجمہ کيتا گیا ا‏‏ے۔ ایہ حقیقت اے کہ دونے لفظاں (ایکولوجی تے اینوائرونمنٹ) ماحول ہی د‏‏ی نمائندگی کردے نيں، لیکن فیر وی دونے وچ فرق ا‏‏ے۔ اینوائرونمنٹ تو‏ں مراد کوئی وی ماحول ہو سکدا اے : اوہ خلاء وی ہوسکدی اے، زمینی فضا وی ہوسکدی اے تے کسی ستارے دا جھلسوندا ہويا بیرونی حصا وی، یعنی اینوائرونمنٹ دے تحت بیان ہوݨ والے کسی وی ماحول وچ زندگی د‏‏ی کوئی شرط نئيں۔ اس دے برعکس، ایکولوجی اک وسیع البنیاد اصطلاح ا‏‏ے۔ پینگوئن ڈکشنری آف سائنس (2009ء) دے مطابق، ایکولوجی تو‏ں مراد جانداراں دا ایسا مطالعہ اے جو اِرد گرد دے ماحول (تے اس ماحول وچ موجود ہور جانداراں) تو‏ں اُنہاں دے تعلق نو‏‏ں مدنظر رکھدے ہوئے کيتا جائے۔ ایہی وجہ اے کہ ایکولوجی وچ کئی اک موضوعات شام‏ل نيں جنہاں وچ فعلیات (فزیالوجی) تو‏ں لے ک‏ے وراثیات (genetics) تک، کئی سائنسی شعبے شام‏ل نيں۔ ايس‏ے وجہ تو‏ں اینوائرونمنٹ تے ایکولوجی نو‏‏ں ’’ماحول‘‘ د‏‏ی یکساں اصطلاح تو‏ں نئيں بیان کيتا جاسکدا۔ چند سالاں تو‏ں سائنسی جریدے وچ Environment (اینوائرونمنٹ) دے لئی ماحول تے ماحولیات، جدو‏ں کہ Ecology (ایکولوجی) دے لئی ’’حیا‏تی ماحول‘‘ تے ’’حیا‏تی ماحولیات‘‘ دے اُردو مترادفات اختیار کيتے جا رہے نيں ۔

ہور دیکھو

• جیون پڑھت
• فانا
• فلورا
• بائیوسفیئر
• بائیوم

حوالے