بائیوسفیئر
بائیوسفیئر یا حیاتیاتی کرہ (Biosphere)، جیہنوں ecosphere وی کہیا جاندا اے، دنیا پعھر وچ تمام ماحولیاتی نظام دا مجموعا اے۔ ایہنوں زمین اُتے زندگی دا زون وی کہیا جا سکدا اے۔ حیاتیاتی کرہ (جو تکنیکی طور اُتے اک کروی خول اے ) مادے دے حوالے نال عملی طور اُتے اک بند نظام اے، جیہدے وچ کعھٹ توں کعھٹ اِن پٹ تے آؤٹ پٹ ہُندے نيں ۔ توانائی دے حوالے نال، ایہ اک کھلا نظام اے، جیہدے وچ فوٹو سنتھیسز تقریبن 130 ٹیرا واٹ سالانا دی شرح نال شمسی توانائی حاصل کردا اے ۔ پر ایہ اک خود نوں منظم کرن والا نظام اے جو توانائی دے توازن دے نیڑے اے آ ۔ سبھ توں عام بائیو فزیوولوجیکل تعریف دے مطابق، حیاتیاتی کرہ اک عالمی ماحولیاتی نظام اے جو تمام جانداراں تے اوہناں دے تعلقات نوں مربوط کردا اے، بشمول لیتھوسفیئر، کرائیوسفیئر، ہائیڈروسفیئر تے ماحول دے عناصر دے نال ایہناں دا تعامل ۔ حیاتیاتی کرہ نوں ارتقاء پذیر ہوݨ دا فرض کيتا جاندا اے، جیہدا آغاز بائیو پوائسز (قدرتی طور تے غیر جاندار مادے توں پیدا ہوݨ والی زندگی، جداں سادہ نامیاتی مرکبات) توں ہويا یا بائیو جینیسس (جاندار مادے توں پیدا ہوݨ والی زندگی)، کعھٹ توں کعھٹ 3.5 بلیئن سال پہلاں ۔
عام معنےآں وچ ، بائیوسفیئرز کوئی وی بند، خود نوں منظم کرن والا نظام نيں جو ماحولیاتی نظام اُتے مشتمل نيں ۔ ایہدے وچ مصنوعی حیاتیات شامل نيں جداں بایوسفیئر 2 تے BIOS-3، تے ممکنا طور تے دوسرے سیارےآں یا چنداں اُتے ۔