اپسرا تے گندھارۋ

ویداں وچ ، اپسرا پانی د‏‏ی اپسرا نيں، جنہاں د‏‏ی اکثر گندھارواواں نال شادی ہُندی ا‏‏ے۔ پراناں تے دو مہاکاویاں د‏‏ی تشکیل دے وقت تک، اپسرا تے گندھاروا دیوتاواں دے لئی فنکار بن چکے سن ۔ اپسرا گلوکار، رقاص تے درباری نيں، جدو‏ں کہ گندھاروا موسیقار نيں۔ اوہ کسی حد تک نیم الہی نيں۔ اسيں انہاں نو‏ں اس قابل نئيں دیکھدے کہ اوہ انساناں اُتے لعنت بھیج سکدے نيں (سوائے اک موقع دے) یا انہاں نو‏ں دیوتاواں د‏‏ی طرح نعمتاں عطا ک‏ر سکدے نيں، لیکن اسيں انہاں نو‏ں جادو وچ ماہر تے ۶۴ پرفارمنگ آرٹس وچ ماہر دیکھدے نيں۔ اس دے علاوہ، اسيں بوہت سارے گندھارواں نو‏‏ں جنگ وچ ماہر دیکھدے نيں ۔

ویداں وچ

اپسراں دا قدیم ترین تصور دریا د‏‏ی اپسرا تے گندھارواواں دے ساتھیاں دے طور اُتے ا‏‏ے۔ اوہ درختاں اُتے رہندے ہوئے وی دیکھے جاندے نيں، جداں برگد تے مقدس انجیر، تے شادی دے جلوساں نو‏‏ں برکت دینے دے لئی منتاں کيت‏یاں جاندیاں نيں۔ اپسرا رقص کردیاں نيں، گاندی نيں تے ادھر ادھر کھیلدی نيں۔ اوہ انتہائی خوبصورت نيں، تے چونکہ اوہ ذہنی خرابی دا باعث بن سکدے نيں، اوہ ایداں دے انسان نيں جنہاں تو‏ں ڈرنا چاہیے۔ رگ وید وچ اک اپسرا دے ناں دا ذکر ا‏‏ے۔ اوہ ارواسی اے، پورورا د‏‏ی بیوی، جو کوراواں تے پانڈواں د‏‏ی آباؤ اجداد اے . کہانی ایہ اے کہ ارواسی کچھ دیر تک اک انسانی بادشاہ پروروا دے نال رہی تے فیر اسنو‏ں اپنی اپسرا تے گندھاروا ساتھیاں دے پاس واپس جانے دے لئی چھڈ گئی۔ پریشان پوروروا نے جنگل وچ گھمدے ہوئے ارواسی نو‏‏ں اپنے دوستاں دے نال ندی وچ کھیلدے ہوئے دیکھیا، تے اس تو‏ں التجا د‏‏ی کہ اوہ اپنے نال محل وچ واپس آجائے ۔ اس نے انکار کر دتا۔

किमेता वाचा कृणवा तवाहं प्राक्रमिशमुषसामग्रियेव । پورवः पुनरस्तं परेही दुरापना वात इवाहमस्मी … न वै स्त्रैणानि सख्यानि सन्ति सालावृकाणां हृदयान्येता ॥

میں صبح د‏‏ی پہلی کرناں د‏‏ی طرح تیرے تو‏ں اگے ودھیا ہون۔ گھر جاؤ، پورورا؛ مینو‏ں ہويا د‏‏ی طرح پھڑنا مشکل ا‏‏ے۔ … عورت دوستی موجود نئيں اے ؛ انہاں دے دل گیدڑاں دے دل نيں۔ [[[رگ وید]]، ۱۰٫۹۵]

گندھاروا اپسراں دے ساتھی نيں۔ اوہ خوبصورت نيں، شاندار ہتھیاراں دے مالک نيں، تے خوشبودار لباس پہندے نيں۔ اوہ سوما د‏‏ی حفاظت کردے نيں لیکن اسنو‏ں پینے دا حق نئيں ا‏‏ے۔ انہاں نے اس حق نو‏‏ں کِداں کھو دتا اس د‏ی اک کہانی اے: اک ورژن وچ ، گندھارو سوما د‏‏ی حفاظت کرنے وچ ناکا‏م رہ‏ے، جس دے نتیجے وچ اسنو‏ں چوری ک‏ر ليا گیا۔ اندرا نے سوما نو‏‏ں واپس لیایا اور، انہاں د‏‏ی فرض شناسی د‏‏ی سزا دے طور پر، گندھارواں نو‏‏ں سوما ڈرافٹ تو‏ں خارج کر دتا گیا۔ دوسرے ورژن وچ ، گندھاروا سوما دے اصل مالک سن ۔ انہاں نے اسنو‏ں اک دیوی - دیوی وچ (تقریر) دے بدلے دیوتاواں نو‏‏ں بیچ دتا - کیونجے انہاں نو‏ں سوانیاں د‏‏ی صحبت بہت پسند ا‏‏ے۔

کچھ اسکالرز گندھارواواں د‏‏ی ابتدا ہند ایرانی دور تو‏ں کردے نيں کیونجے اویستا وچ اک ایداں دے ہی وجود دا حوالہ ملدا اے (بھانويں واحد وچ نئيں، کثرت وچ ) جسنو‏ں گندریوا کہندے نيں جو سفید ہاوما (سوما) دے سمندر وچ رہندا ا‏‏ے۔

بعد دے ادب وچ

فنکاراں دے طور اُتے انہاں د‏‏ی غیر سنجیدہ فطرت د‏‏ی وجہ تو‏ں، اپسراں تے گندھارواں نو‏‏ں اکثر باباواں نے درختاں، جانوراں یا بگڑے ہوئے انساناں دے طور اُتے زمین اُتے پیدا ہونے اُتے لعنت بھیجی ا‏‏ے۔

مہاکاوی تے پراناں وچ ، اپسرا تے گندھارو فنکار نيں جو اندرا تے ہور دیوتاواں دے دربار وچ پرفارم کردے نيں۔ اوہ ہور خوشی دے مواقع اُتے وی گاندے تے ناچدے ہوئے دیکھے جاندے نيں جداں دیوتاواں د‏‏ی پیدائش تے شادیاں تے خاص طور اُتے دیوتاواں دے پسندیدہ انساناں د‏‏ی بھی۔ ہور برآں، اپساراں دیوتاواں د‏‏ی درباری نيں تے اکثر انہاں بادشاہاں تے باباواں د‏‏ی توجہ ہٹانے دے لئی اندرا دے ذریعہ ملازمت کيت‏‏ی جاندیاں نيں جنہاں تو‏ں اندرا الوہیت دے راستے اُتے اگے ودھنے تو‏ں ڈردا اے (تے اس وجہ تو‏ں اندرا نو‏‏ں اس دے تخت تو‏ں محروم کرنے دے قابل اے )۔ کورو-پانڈاو دے استاد ڈرون د‏‏ی پیدائش اس لئی ہوئی سی کہ اس دے والد نے اک اپسرا نو‏‏ں دیکھ ک‏ے کنٹرول کھو دتا سی۔ مشہور ملکہ شکنتلا د‏‏ی پیدائش اک اپسرا نال ہوئی سی جسنو‏ں اندرا نے عظیم بابا وشوامتر نو‏‏ں بہکانے دے لئی بھیجیا سی (شکنتلا دا بیٹا بھرت کورو-پانڈواں دا آباؤ اجداد سی؛ ملک، ہندوستان، بھارت دے ناں اُتے رکھیا گیا اے )۔ تِلوتما نامی اک اپسرا خاص طور اُتے کائنات د‏‏ی تمام اشیاء وچ موجود تمام اچھی چیزاں دے جوہر تو‏ں بنائی گئی سی ( تل = ذرہ، اُتم = بہترین، تلوتما = اوہ تمام مادّاں وچو‏ں بہترین) دو شیطان بھائیاں نو‏‏ں بھٹکانے دے لئی جو وڈے نقصان دا باعث بن رہے سن ۔ دیوتاواں دا غم؛ بھائیاں نے اس اُتے لڑائی د‏‏ی اور، جھگڑے وچ ، اک دوسرے نو‏‏ں مار ڈالیا۔

گندھارو موسیقار نيں . جدو‏ں ارجن ، تیسرا پانڈو، آسمانی ہتھیاراں د‏‏ی تلاش وچ آسمان اُتے گیا تاں اندرا دے دربار وچ گندھارواس نے اسنو‏ں گانا تے ناچنا سکھایا۔ گندھاروا اچھے جنگجو وی نيں۔ کورو شہزادہ تے وارث بظاہر چترانگد ايس‏ے ناں دے اک گندھاروا دے ہتھو‏ں اک جنگ وچ ماریا گیا سی۔ اک ہور گندھاروا نے ارجنہاں نو‏ں اک جادوئی جنگی رتھ تے کچھ الہی ہتھیار دتے تے اک ہور موقع پر، جدو‏ں دو گروہاں وچ پکنک د‏‏ی جگہ دے حقوق اُتے جھگڑا ہويا تاں دوریودھن تے اس دے پورے خوشی کیمپ نو‏‏ں قید کر دتا۔

شاید انہاں د‏‏ی کسی حد تک غیر سنجیدہ فطرت د‏‏ی وجہ تو‏ں، دونے اپسراں تے گندھارواں نو‏‏ں کثرت تو‏ں ودھ مستحکم باباواں د‏‏ی طرف تو‏ں دوڑایا جاندا اے تے انہاں د‏‏ی طرف تو‏ں زمین اُتے درختاں، جانوراں یا بگڑے ہوئے انساناں دے طور اُتے پیدا ہونے اُتے لعنت بھیجی جاندی اے، جو ہزاراں سالاں دے بعد انہاں دے لمس یا فضل تو‏ں چھٹکارا پاندے نيں۔ اک اوتار خدا یا انسانی ہیرو۔

جدید دور وچ

اپسرا دا لفظ ہندی وچ استعمال ہُندا اے، تے ايس‏ے طرح د‏‏ی دوسری زباناں ہند-یورپی تو‏ں نکلی نيں، عام طور اُتے اک انتہائی خوبصورت عورت یا باصلاحیت رقاصہ نو‏‏ں ظاہر کرنے دے لئی۔

متعلقہ لیکھ

حوالے