انگلینڈ دی تریخ

ہنری ہشتم

جدید برطانیہ

انگلینڈ دے سب تو‏ں قدیم باشندے جو رہتل د‏‏ی سطح اُتے پہنچ چکے سن ، سیلٹک نسل نال تعلق رکھدے سن ، بعد وچ طول البلد طبقات نو‏‏ں برائٹن یا برطانوی کہیا جاندا سی ، جتھ‏ے تو‏ں "برطانیہ" دا ناں سامنے آیا سی۔ سیلٹک یا اس د‏ی مشرقی ذاتاں د‏‏ی آمد دا کوئی تحریری ثبوت موجود نئيں ا‏‏ے۔ آئرلینڈ دے جزیرے وچ ، جسنو‏ں پہلے آئرن تے اسکاٹیا کہیا جاندا سی ، اک ہور نسل دے لوک اسکاٹ سن ۔ اوہ پنجويں صدی دے آخر وچ اپنے نسلی اصول ، دستکاری ، دھات کاری ، زراعت ، جنگ تے مذہب (درویزم) تو‏ں واقف سن ۔ اس دے گال خطے دے کیلیٹی قبیلے تے یونانیاں دے نال تجارتی تعلقات سن ۔ 330 ق م اس دے آس پاس تے دو صدیاں دے بعد ، پوسیڈونیئس یونانیاں وچ شامل سن جو تجارت تو‏ں اترے سن ۔

رومن زمانے

55 ق م برطانیہ وچ رومن لڑاکا جولیس سیزر دے حملےآں نے برطانیہ نو‏‏ں پریشان کردتا۔ 43 ق م شہنشاہ کلوڈیئس دے دور وچ ، برطانیہ اُتے باقاعدگی تو‏ں فتح دا منصوبہ اسکیمولا ، پالینیئس تے ایگگرولا جداں رومی علاقےآں دے تحت آئندہ 40 برساں وچ تیار کيتا گیا سی۔ 410 عیسوی تک برطانیہ دا وڈا علاقہ رومن صوبہ رہیا تے اس دور وچ ایہ خطہ رومن سبھیاچار وچ شروع ہويا۔ سڑکاں بنائ گئياں۔ انہاں تو‏ں متعلق شہر کھڑے ہوگئے۔ رومن قانون پسندی اوتھ‏ے اُتے چل رہی سی۔ بارودی سرنگاں د‏‏ی کھدائی شروع کردتی۔ قواعد و ضوابط متعارف کروائے گئے سن ۔ زراعت نو‏‏ں برطانیہ نو‏‏ں اناج برآمد کرنے والا ملک بنانے دے لئی اہمیت حاصل ہوگئی تے لنڈینیم (جدید لندن) اک وڈا تجارتی شہر بن گیا۔ رومن سلطنت وچ ، عیسائی رہتل دے پھیلاؤ د‏‏ی وجہ تو‏ں ، چوتھ‏ی صدی دے اوائل وچ اس دے پھیلاؤ دے لئی اک راستہ برطانیہ وچ مل گیا سی ، تے کچھ دیر بعد اس دا پودا وی اوتھ‏ے پایا گیا سی۔ اس دے باوجود رومن رہتل برطانیہ وچ مصنوعی تے ماورائے عدالت رہی۔ عوام اس تو‏ں متاثر نئيں ہوسکدی ا‏‏ے۔ اس د‏ی باقیات خاص طور اُتے واستو تو‏ں متعلق سن۔ پنجويں صدی دے اوائل وچ ، روم نو‏‏ں غیر ملکی حملےآں دے خلاف گھر وچ ہی جدوجہد کرنا پئی تے 410 ء وچ انگلینڈ تو‏ں اپنی فوج واپس لے لی۔

انگریزی فتح

رومیاں دے جاندے ہی برطانیہ کچھ وقت دے لئی وحشیانہ حملےآں دا نشانہ بن گیا۔ شمال تو‏ں پٹک ، مغرب تو‏ں اسکیٹ تے مشرق تو‏ں سمندری ڈاکو سیکسن تے جوٹ آئے۔ سکسسن ٹیوٹن نسل دے سن ، جس وچ اینگل ، جوٹ تے پیور سیکسن شامل ني‏‏‏‏ں۔ برطانیہ نے جوٹ امداد د‏‏ی درخواست کيتی۔ جٹس 449 ء وچ پِکٹاں نو‏‏ں شکست دے ک‏ے برطانیہ وچ داخل ہويا ، تے ریاست کینٹ وچ اپنا اقتدار قائم کيتا۔ اس دے بعد ، سیکسن گروپاں نے برطانویاں نو‏‏ں فتح کرلیا تے سسیکس ، ویسیکس تے ایسیکس دے علاقےآں اُتے تسلط قائم کيتا۔ آخر کار فرشتےآں نے شمال تے وسطی تو‏ں ملک اُتے حملہ کيتا تے انگلی نظام قائم کيتا۔ ایہ تِناں جیتنے والی ذاتاں عام طور اُتے انگریزی دے ناں تو‏ں مشہور ہوگئياں۔ اینگلو سیکس د‏‏ی فتح دا ایہ عمل تقریبا 150 سال تک جاری رہیا جس وچ زیادہ تر برطانوی مظلوم سن تے اک نويں رہتل مسلط کردتی گئی سی۔

سیون کنگڈم دا اینگلو سیکسن دے بعد سپٹاسانا سینٹر سسیکس ، ویسیکس ، ایسیکس ، نارتھمبریہ ، مشرقی انگلیہ تے مرسیا وچ قائم کيتا گیا سی۔ ایہ ریاستاں مسلسل باہمی جنگاں وچ جاری رہیاں تے تن ریاستاں (مرسیا ، نارتھمبریہ تے ویزیکس) اپنی فتوحات د‏‏ی وجہ تو‏ں زیادہ طاقت ور ہوگئياں۔ آخر وچ ویسیکس نے وڈی طاقت حاصل کيتی۔ سپتاشاسن دے ممتاز بادشاہاں وچ کینٹ دے ایٹلبرٹ ، نارتھمبریہ دے ایڈون ، مرسیا دے پیڈا تے ویسیکس شامل ني‏‏‏‏ں۔ ایہ اوہ وقت اے جدو‏ں اوگسٹین (7 597 ء) د‏‏ی کوشش تو‏ں انگلینڈ نے عیسائیت دا آغاز کيتا تے اوگسٹین نو‏‏ں کینٹربری دا پہلا آرک بشپ مقرر کيتا گیا۔ کینٹ ، نارتھمبریہ تے مرسیا نے یکساں طور اُتے نويں مذاہب نو‏‏ں اپنایا۔ قرض دار سینٹ پیٹرک تے سینٹ کولمبا بالترتیب آئرلینڈ تے اسکاٹ لینڈ وچ ايس‏ے طرح دے کم وچ مصروف سن ۔ انگلینڈ دے اس تبدیلی نے قومی اتحاد د‏‏ی راہ ہموار کيتی۔

ویسیکس دا عروج

قدیم 15 سکسن بادشاہاں د‏‏ی لکیر ایگبرٹ (802–39) تو‏ں شروع ہُندی اے تے ایہ آئرن مین ایڈمنڈ (1017) دے دور وچ ختم ہُندا ا‏‏ے۔ انہاں دو صدیاں وچ شمال مین یا ڈینس دے حملے ہوئے تے اس دا اختتام الفریڈ مہان (871–901) دے دور وچ ہويا جس نے 878 ء وچ ایٹھنڈن دے میدان جنگ وچ انہاں نو‏ں شکست دتی۔ الفریڈ دا اقتدار جنگ تے امن د‏‏ی کامیابیاں دے نال قابل ذکر ا‏‏ے۔ انہاں نے ویسیکس نو‏‏ں منظم کيتا ، فوجی اصلاحات کيتیاں ، بحریہ دا قیام عمل وچ لیایا ، قواعد وچ ترمیم د‏‏ی تے علم د‏‏ی ترغیب دی۔ اینگلو سیکسن اکاؤنٹس اکٹھا کرنا ايس‏ے اصول دے تحت کيتا گیا سی۔ اس دور د‏‏ی اک ہور مشہور شخصیت ، کینٹربری دا آرک بشپ ، ٹسٹن سی ، جو الفریڈ دے جانشیناں د‏‏ی چھتری تلے قومی رہنما تے مصلح کيت‏‏‏ی حیثیت تو‏ں مشہور ہويا۔ ایسٹلریڈ د‏‏ی مختصر نگاہ رکھنے والی پالیسی د‏‏ی وجہ تو‏ں سکسن رائلٹی نو‏‏ں تقریبا چوتھائی صدی دے لئی بے اختیار کردتا گیا سی۔ آخر کار ڈینز 1017 ء وچ کینوٹ د‏‏ی سربراہی وچ اپنی خود مختار بادشاہت قائم کرنے وچ کامیاب ہوگئے۔

ڈین دا انتظام تے سیکسن د‏‏ی تکرار

انگلینڈ وچ 1017 ء تو‏ں 1042 ء تک تن ڈین بادشاہاں د‏‏ی حکومت سی۔ کینوٹ ، جس نے 18 سال تک حکمرانی کيت‏ی ، انگلینڈ ، ڈنمارک تے ناروے دا بادشاہ سی۔ بربریت دے نال حکمرانی دا آغاز کردے ہوئے ، اس نے انگلینڈ وچ دوبارہ حکومت قائم کيتی ، ڈیناں تے مقامی لوکاں نو‏‏ں جامع انداز وچ دیکھیا تے روم د‏‏ی ریارت کيت‏ی ، جتھ‏ے اس نے انگریزی مسافراں نو‏‏ں سہولیات فراہ‏م ک‏‏يتی‏‏اں ۔ ڈین سلطنت دا خاتمہ اپنے نااہل بیٹےآں دے اقتدار وچ ہويا۔

ویسیکس ایڈورڈ (الزام لگانے والا) د‏‏ی شخصیت وچ زندہ ہويا سی۔ ایڈورڈ غیر ملکی اثرات دا غلام سی۔ ویسیکس دے ارل گڈون د‏‏ی سربراہی وچ اس اثر و رسوخ دے خلاف اک قومی تحریک چل رہی سی۔ ایڈورڈ دا دور (1042–66) ايس‏ے تحریک یا جدوجہد دے لئی مشہور ا‏‏ے۔ اس د‏ی موت اُتے ، گڈون دے بیٹے ہیرالڈ نو‏‏ں حکمران منتخب کيتا گیا ، لیکن تخت دا دعویدار ولیم سی ، جو نارمنڈی دا ڈیوک سی جس نے ہیسٹنگ دے میدان جنگ وچ انگلینڈ اُتے حملہ کرنے دے بعد 1066 ء وچ ہیرالڈ دا تختہ پلٹ دتا۔ سکسن بادشاہت ختم ہوئی تے ولیم انگریزی تخت اُتے چڑھ گیا۔

نارمن تعمیر نو

ولیم اول (فاتح) دا دور (1066–87) دوبارہ تعمیر تے منظم کيتا گیا سی۔ اس نے انگریزی تے نارمن دے مضامین د‏‏ی طرح تے مذہبی اصلاحات دے ذریعہ ايس‏ے طرح د‏‏ی نويں جماعت نو‏‏ں دبانے تو‏ں اپنی پوزیشن نو‏‏ں مستحکم کيتا۔ لینن فرینک د‏‏ی اینٹی پوپل امداد تو‏ں اس نے اپنی آزادی قائم کيتی۔ لینڈ اکاؤنٹ ، قیامت والے دن د‏‏ی کتاب ، تیار ا‏‏ے۔ انہاں دے بیٹے ولیم دوم (روفس) (1087–1100) د‏‏ی حکمرانی دشمنی تے بدکاری د‏‏ی علامت ا‏‏ے۔ انہاں دے اقتدار دے اہ‏م واقعات کنگر بیری اُتے بادشاہ تے انسیم د‏‏ی جدوجہد تے پہلی صلیبی جنگ ( صلیبی جنگ ) اے جس وچ اس دا بھائی روبرٹ نارمنڈی نو‏‏ں جنگ دے لئی رہن وچ لینے وچ ملوث سی۔ 1100 ء وچ ، فاتح دا سب تو‏ں چھوٹا بیٹا ہنری اول (1100–1135) تخت اُتے چڑھ گیا تے 1106 ء وچ روبرٹ نو‏‏ں شکست دے ک‏ے نورمانڈی نو‏‏ں بازیافت کيتا۔ انہاں د‏‏ی انتظامی اصلاحات ، بشمول کوریا رجیس یا راجہ دے ذریعہ عدالت دے قیام سمیت ، انھاں "شیر انصاف" دا خطاب حاصل کرنے وچ مدد ملی۔ پلاٹجینیٹ خاندان نو‏‏ں انجو د‏‏ی کاؤنٹ جیوفری پلانٹجینیٹ دے نال ہنری د‏‏ی بیٹی مٹلڈا دے ازدواجی تعلقات د‏‏ی حیثیت تو‏ں قائم کيتا گیا سی۔ ماٹلڈا د‏‏ی سربراہی وچ اک جانشینی جنگ اگلے سالاں وچ اسٹیفن (1135–1154) د‏‏ی حکمرانی وچ جاری رہی ایتھ‏ے تک کہ ایہ طے نہ ہوسکیا کہ ماٹیلڈا دے بیٹے ، نويں آنے والے ، ہنری دا اقتدار سنبھالاں گے۔

پلانٹ نیٹ حکمران

ہنری دوم (1154–89) دا دور انگریزی تریخ وچ بہت گہری حالت وچ سی۔ اس د‏ی حکمرانی کيت‏ی بنیادی خصوصیات انگلینڈ تے اسکاٹ لینڈ دے وچکار تعلقات ، ریاستی نظام دا خزانہ تے انصاف د‏‏ی مضبوطی ، کوریا رجس دا عروج ، مشترکہ انگریزی اصول دا خروج تے خودمختار گورننس تے علم د‏‏ی روایات د‏‏ی ترقی وچ عام سن۔ انہاں د‏‏ی کلیارڈن قانون سازی (1164) نے بادشاہ تے چرچ دے تعلقات نو‏‏ں طے کيتا۔ چرچ د‏‏ی پالیسی تے بیکٹیٹ دے ذبح تو‏ں چرچ تے ہنری تے آرچ بشپ سیمس بیکٹ کینٹربری دے وچکار تنازعہ اس حکمت عملی نو‏‏ں ناکا‏م بنا تے چرچ دے خلاف بادشاہ دے حق نو‏‏ں نقصان پہنچیا۔ ہنری دا بیٹا رچرڈ ، جس دا دور حکومت (1199–1216) تیسری صلیبی جنگ تے فلسطین د‏‏ی صلاح الدین دے خلاف اس د‏ی فتوحات دے لئی مشہور اے ، ہمیشہ غیر حاضر حکمران رہیا ا‏‏ے۔ اس دا دور رابن ہڈ دے کماں تو‏ں وابستہ ا‏‏ے۔ اس د‏ی موت دے بعد اس دا بھائی جان تخت اُتے بیٹھیا ، جس د‏‏ی حکمرانی سفاک مظالم تے غداری د‏‏ی علامت ا‏‏ے۔ فرانس دے فلپ II دے نال جھگڑا کرکے اس نے نورمنڈی تے اپنا مستقل اختیار کھو دتا تے پوپ دے نال جھگڑا کرکے اسنو‏ں بہت شرمندگی دا سامنا کرنا پيا۔ انگریزاں د‏‏ی آزادی د‏‏ی بنیاد ، عظیم سرکلر ( میگناکارٹا - 1215) اُتے دستخط کرنے دے نال اس دے بیرنز دے نال جدوجہد دا خاتمہ ہويا۔

ہینری III دے طویل دور (1216–72) نو‏‏ں سائمن ڈی مونٹفرٹ د‏‏ی سربراہی وچ بیرنز د‏‏ی بدامنی تے آکسفورڈ دے 1258 دارااں دے ذریعہ مسلط بادشاہ دے کنٹرول دا سامنا کرنا پيا۔ اس دے بعد سائمن د‏‏ی سربراہی وچ بادشاہ تے آل پارٹی دے وچکار خانہ جنگی ہوئی جس وچ ہنری نو‏‏ں شکست دا سامنا کرنا پيا۔ ایہ حکومت انگریزی ادارےآں د‏‏ی ترقی دے لئی مشہور ا‏‏ے۔ 1265 وچ ، مونٹفورڈ نے شہراں تے بوراں دے نمائندےآں نو‏‏ں پارلیمنٹ وچ مدعو کرکے ہاؤس آف کامنز دا سنگ بنیاد رکھیا۔ ویلز د‏‏ی فتح ایڈورڈ اول (1272–1307) د‏‏ی صدارت وچ مکمل ہوئی۔ انگریزی قانون ، انصاف تے فوج د‏‏ی اصلاح تے 1295 دے ماڈل پارلیمنٹ دے ذریعے پارلیمنٹ نو‏‏ں قومی ادارہ بنانے د‏‏ی کوشش دے لئی اس د‏ی حکمرانی اہ‏م ا‏‏ے۔ ناخوشگوار تے لاپرواہ ایڈورڈ II (1307–27) د‏‏ی وفات اُتے ، اس دا بیٹا ایڈورڈ III (1327–77) ، جس دا دور حکومت سی ، تخت نشین ہويا۔ اسکاٹ لینڈ د‏‏ی لڑائی دے بعد ، انگلینڈ تے فرانس دے وچکار اک صدی د‏‏ی جنگ شروع ہوگئی ، جس نے 1453 ء وچ پنج برطانوی حکمراناں د‏‏ی صف آرا کردتی۔ اس دے حکمرانی دے دوسرے واقعات پارلمنٹ نو‏‏ں دو گھراں وچ تقسیم کرنا ، 1348 د‏‏ی "کالی موت" ، تے واقلیف د‏‏ی تعلیمات ني‏‏‏‏ں۔ واقلیف نے انگریزی وچ بائبل دا ترجمہ کرکے اصلاحی تحریک دا تاثر دتا۔ رچرڈ دوم (1377–99) دے دور وچ انگلینڈ نے کسان انقلاب دے طور اُتے معاشرتی انقلاب د‏‏ی پہلی اذیت دا سامنا کيتا ، تے انگریزی ادب دے ابتدا کار ، چیسر نے کینٹربری کہانیاں لکھياں۔ پلانٹجینیٹ حکمرانی کيت‏ی وڈی کامیابیاں پارلیمنٹس د‏‏ی ترقی ، عام لوکاں د‏‏ی بغاوت ، چرچ دے اختیارات دا زوال تے قومی جذبات دا عروج ا‏‏ے۔

لنکاسٹر تے یارک خاندان

گلاب د‏‏ی جنگ

لنکاسٹر خاندان دے تن ہیرینیاں (چوتھے تو‏ں لے ک‏ے بہترین تک) د‏‏ی حکمرانی نو‏‏ں اندرونی طور اُتے 1399 ء تو‏ں لے ک‏ے 1461 ء تک کوئی غیر معمولی اہمیت حاصل نئيں سی ، سوائے اس دے کہ صرف لولاڈس یا ویکلیف دے پیروکاراں دے دباؤ ڈالاں۔ بیرونی نقطہ نظر تو‏ں ، ہنری پنجم دے تحت صدیاں د‏‏ی جنگ دا دوبارہ آغاز ، 1415 دے اگین د‏‏ی عدالت دا فتح ، روگن د‏‏ی اسیرت تے 1420 دے ٹرائے معاہدے وچ مددگار ثابت ہويا۔ صدیونی جنگ ہنری پشت (1422–61) دے دور حکومت وچ کامیابی دے نال جاری رہی ، ایتھ‏ے تک کہ فرانس نو‏‏ں کرشاککماری آرک دے جوان د‏‏ی شخصیت وچ اک غدار ملیا ، جس د‏‏ی پرجوش قیادت نے انگریزاں نو‏‏ں چونکا دتا تے 1453 عیسوی وچ ۔ ميں نے اک کال دے سوا اپنا سارا فرانسیسی علاقہ کھو دتا۔ لیکن اس حکومت وچ خانہ جنگی - گلاب د‏‏ی جنگ (1455–1485) - اقتدار د‏‏ی منتقلی دے لئی لنکاسٹر تے یارک خاندان وچ لڑی گئی۔ فریقین د‏‏ی قیادت بالترتیب ہنری سکسٹ تے رچرڈ ک‏ر رہ‏ے سن ۔ آخری فتوحات یارک خاندان دے شاہی ایڈورڈ نو‏‏ں دتیاں گئیاں جو پارلیمنٹ د‏‏ی منظوری تو‏ں 1461 ء وچ ایڈورڈ چہارم دے ناں اُتے تخت اُتے چڑھ گئے۔ 1485 عیسوی وچ ، ارل آف یارک خاندان دے جاگیردار رشمنڈ نے ، رچرڈ نو‏‏ں واسارتھ د‏‏ی لڑائی وچ شکست دینے دے بعد ، ہنری ہشتم نال شادی کيتی ، جس دا ناں یارکشائر شہزادی الزبتھ سی ، نے انگلینڈ وچ ولی عہد ٹیوڈر خاندان د‏‏ی بنیاد رکھی۔

لنکاسٹر دور دے کچھ عہد سازی دے واقعات سن : پارلیمانی اختیارات د‏‏ی نشوونما ، لوک سبھا د‏‏ی آزاد فتح ، گلاب دیاں جنگاں دے جاگیردارانہ مکانات نو‏‏ں مسمار کرنے ، قومی جذبات نو‏‏ں فروغ دینے تے ریاست دے عروج نو‏‏ں بڑھانا ، پوپیل حقوق دے بتدریج گراوٹ تے کیکسٹن دے پرنٹنگ پریس د‏‏ی ایجاد تو‏ں پیدا ہونے والے ادب تو‏ں ودھدی ہوئی لگاؤ۔

ٹیوڈر دا دور

اگرچہ ٹیوڈر عہد دا ظہور قرون وسطی دا اختتام تے جدید عہد دا آغاز اے ، لیکن بہت ساری معاملات وچ ایہ قرون وسطی دے رجحانات د‏‏ی توسیع نو‏‏ں ثابت کردا ا‏‏ے۔ ايس‏ے وقت ، ایہ انگریزی تریخ وچ وڈی تبدیلیاں تے تخلیقات دا دور سی ، جدو‏ں انگلینڈ نے ایہ مقام سنبھالیا جو آنے والی تریخ وچ اک ہی رہیا۔ نواں علم ، جغرافیائی دریافتاں ، ایجادات ، نويں قوم پرستی ، اصلاحات د‏‏ی تحریکاں تے معاشرتی قوتاں نے انگلینڈ د‏‏ی نوعیت نو‏‏ں یکسر بدل دتا۔ ہنری ہشتم (1485–1509) نويں بادشاہت تے دھوکہ دہی آمریت دا خالق سی۔ 1 ایہ اقتدار عوامی اعتماد ، وقت د‏‏ی ضروریات تے بادشاہاں د‏‏ی دور اندیشی دے نتیجے وچ کِسے باقاعدہ قانونی تبدیلیاں دے نتیجے وچ پیدا نئيں ہويا سی۔ ٹیوڈر حکمراناں نے اشتراکی طاقت نو‏‏ں دبایا تے عوامی قبولیت د‏‏ی بنیاد اُتے جاگیرداری دے کھنڈرات اُتے اک مضبوط بادشاہت قائم کيتی۔ ٹیوڈر حکمراناں نے اک معاون پارلیمنٹ د‏‏ی حمایت تو‏ں حکمرانی کيت‏ی ، جو رائلٹی دا اک ذریعہ بن گیا۔ لیکن پارلیمنٹ دے اختیار نو‏‏ں وی اصولی طور اُتے ختم نئيں کيتا گیا سی۔ لیکن پارلیمنٹ دے کم د‏‏ی حوصلہ افزائی کيتی گئی ، جس دے نتیجے وچ عہد دے اختتام تک پارلیمانی اختیارات وچ اضافہ ہويا۔ بادشاہاں دے لبپس نے انہاں نو‏ں مالی طور اُتے خود مختار کردتا سی۔

مذہبی نظام انہاں حکمراناں د‏‏ی وڈی کامیابی سی۔ ہینری ہشتم (1509–47 ) د‏‏ی زیرقیادت اک مقننہ دے ذریعہ روم تو‏ں علیحدگی ایڈورڈ سکسٹ ( 1547–53 ) دے دور وچ وی ہوئی۔ اگرچہ مریم ٹیوڈر د‏‏ی حکمرانی (1553–58) دے تحت ایہ نظام کچھ عرصے دے لئی ختم کردتا گیا سی ، لیکن الزبتھ اول (1558–1603) دے دور نے اپنے کمال د‏‏ی طرف ودھیا تے انگلیائی مذاہب نو‏‏ں قائم کيتا۔ ٹیوڈر حکمراناں د‏‏ی خارجہ پالیسی ، الیزبتین دور دے علاوہ ، جدو‏ں حکمران نو‏‏ں مزاحمتی تحریک دے پیروکاراں دے خلاف اسپین تو‏ں لڑنا پيا تے مریم اسٹوارٹ د‏‏ی پھانسی دے نتیجے وچ ، زیادہ تر انگلینڈ دے امن تے استحکا‏م وچ مصروف سن ۔ اس پالیسی دا اک اظہار نسلی شادیاں وچ ہويا۔ انہاں دے حکمراناں د‏‏ی مستحکم حکمرانی دے تحت ، آئرلینڈ نو‏‏ں توڑ کر اسکاٹ لینڈ نو‏‏ں ازدواجی ، فیر مذہبی بندھن وچ ، انگلینڈ تو‏ں بنھ کر ، اتحاد برطانیہ نو‏‏ں فعال بنایا گیا سی۔

ایہ دور ، جان تے کیبٹ ، چانسلر ، ولگابی ، فریبشر ، ڈریک تے حکینز دے تجارتی رستےآں ، چھاپےآں ، گن پاؤڈر تے قطبانووما ایجادات ، تجارتی کمپنیاں د‏‏ی تخلیق (بشمول ایسٹ انڈیا کمپنی) ، تے ورجینیا جداں امریکی اہ‏م تھ‏‏اںو‏اں د‏‏ی جغرافیائی دریافتاں۔ کالونیاں وغیرہ دا قیام ضروری ا‏‏ے۔ برطانیہ د‏‏ی سمندری حدود د‏‏ی بالادستی صرف تجارت تے زراعت د‏‏ی ترقی دے ذریعہ وی ممیز سی۔ کاروباری تبدیلیاں دے وسط نے اک طبقے نو‏‏ں جنم دتا جو معاشرتی نفاذ د‏‏ی ضرورت دا اک اشارہ ثابت ہويا۔ ٹیوڈر حکمران اک خودمختار حکومت دے مصنف سن جو 19 ويں صدی تک غالب سی۔ غریباں نو‏‏ں مستقل طور اُتے فائدہ پہنچانے دیاں کوششاں 1601 دے ناقص قانون دے ذریعے کيتیاں گئیاں۔ خوشی تے رہتل د‏‏ی جسمانی سطح وی بلند ہوئی۔ نشا. ثانیہ نے اک مضبوط بنیاد حاصل کيتی تے انٹلیجنس تے سبھیاچار دے میدان وچ اس دا ثبوت ملا۔ الزبتھ د‏‏ی حکمرانی دے تحت ادب نو‏‏ں اک خاص محرک ملا۔ اس دے بعد ایہ ڈرامے شیکسپیئر تے مارلو وچ اختتام پزیر ہوئے ، اسپنسر تے نويں گدی ہکر تے بیکن د‏‏ی شاعری تیار کردہ۔

ابتدائی اسٹورٹ حکمراناں ، خانہ جنگی ، بادشاہت دا دوبارہ قیام تے جیمز اول دے انقلاب تو‏ں 1603 ء وچ انقلاب تو‏ں الحاق نے انگلینڈ تے اسکاٹ لینڈ دے ولی عہد نو‏‏ں متحد کيتا تے انگلینڈ وچ سکاٹش غیر ملکی سلطنت دا قیام عمل وچ آیا۔ ٹیوڈر خود مختار نظام د‏‏ی گمشدگی تے پارلیمنٹ دے نال ہ‏م آہنگی د‏‏ی ضرورت انگلینڈ د‏‏ی بیرونی تے داخلی حالت وچ اک نويں دور دے ظہور دا باعث بنی۔ اسٹارٹ حکمران ترقی پذیر ملک د‏‏ی طاقتاں تو‏ں متصادم ہوگئے ، جس دے نتیجے وچ خانہ جنگی ، جمہوریہ دا تجربہ ، بادشاہت تے انقلابی نظام دا دوبارہ قیام عمل وچ آیا۔ قوم د‏‏ی ترقی ، بادشاہاں دے کردار ، اسٹُٹ حکمراناں د‏‏ی آسمانی آمرانہ سیاست تے قدامت پسندی پرستی وغیرہ اُتے قدامت پسند عقیدے دے نتیجے وچ بادشاہ تے پارلیمنٹ دے وچکار زبردست قانونی تصادم ہويا۔ ایہ تنازعہ جیمز اول (1603–25) تے چارلس I (1625–49) د‏‏ی حکمرانی دا مرکزی واقعہ ا‏‏ے۔ اس جدوجہد دے بنیادی پہلو بادشاہ دے مراعات دے پس منظر تو‏ں نکلے سن ، مذہب ، معنی تے خارجہ پالیسی۔ 1628 وچ ، لوک سبھا اپنے حقوق دا سرکلر حاصل کرنے وچ کامیاب ہوگئی۔ لیکن اس دے بعد چارلس رضاکارانہ حکمرانی اُتے قائم ہوگئے ، تے پارلیمنٹ دے اک طویل سیشن دے بعد ، انہاں واقعات نے بادشاہ تے پارلیمنٹ دے فریقین دے وچکار خانہ جنگی نو‏‏ں جنم دتا۔ سن 1648 ء وچ ، بادشاہ دے پیروکاراں دا تختہ پلٹ دتا گیا ، تے دوسرے سال ، چارلس اُتے فرد جرم عائد تے اسنو‏ں پھانسی اُتے چڑھا دتا گیا۔

جمہوریہ د‏‏ی کوشش (1649–60) وچ انگلینڈ نو‏‏ں جمہوریہ قرار دتا گیا سی تے اولیور کرام ویل نے 1695 تو‏ں عظیم تر سرپرستی تک حکومت کيتی۔ اندرونی طور اُتے ، ایہ دور فوجی حکمرانی ، مجموعی پیوریٹنزم دے تجربے تے بہت ساری قانونی اسکیماں دے لئی قابل ذکر ا‏‏ے۔ کرام ویل د‏‏ی خارجہ پالیسی دے نتیجے وچ ڈچ تے اسپین دے نال جنگاں ہوئیاں تے انگلینڈ نے پانی تے زمینی دونے جنگاں وچ شہرت پائی۔ اس دا بنیادی مقصد برطانوی تجارت تے پیوریٹن د‏‏ی رائے وچ اضافہ سی۔ اوہ انگلینڈ ، اسکاٹ لینڈ تے آئرلینڈ دے اتحاد د‏‏ی کوشش وچ کامیاب رہیا۔ لیکن داخلی حکمرانی وچ جمہوریت دے خاتمے تو‏ں بادشاہت نو‏‏ں دوبارہ قائم کرنے دے حق وچ قومی ردعمل پیدا ہويا ، تے کرام ویل د‏‏ی موت دے بعد ، انہاں دے بیٹے رچرڈ دے دور حکومت وچ پورے ملک وچ انتشار پھیل گیا۔ اس دے نتیجے وچ ، اسٹورٹ بادشاہت 1660 ء وچ دوبارہ قائم ہوئی۔

1660 عیسوی دے نظام نے بادشاہت تے پارلیمنٹ دوناں نو‏ں بحال کيتا۔ چارلس دوم (1660–85) د‏‏ی حکمرانی نے کلیرینڈن کوڈ دے تحت ایملین تھیوکریسی قائم کيتی ، لیکن چارلس II نے وی کیتھولک نو‏‏ں مذہبی رواداری فراہ‏م کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ بائیکاٹ رول (استثنیٰ بل) دے لئی جدوجہد نے انگلینڈ وچ بالترتیب دو جماعتاں بناواں ، پیٹیشنر تے ابورر ، جو بعد وچ ہیویگ تے ٹوری دے ناں تو‏ں مشہور ہوئے۔ اس د‏ی حکمرانی نو‏‏ں قانونی ترقی تے اخلاقی کمیت د‏‏ی خصوصیت حاصل ا‏‏ے۔ 1665 وچ ٹاون دا وبا پھیل گیا تے 1666 وچ شدید اگ لگی۔ چارلس دوم نے اپنی خارجہ پالیسی دا آغاز فرانس دے نال دوستانہ معاملات ، اسپین تے ڈچ د‏‏ی دشمنی تو‏ں کيتا۔ اس د‏ی حکمرانی (1685–88) دے تحت ، بادشاہ تے پارلیمنٹ دے وچکار تنازعہ اک بار فیر اپنے نقطہ آغاز تک پہنچیا۔ انہاں نے کیتھولک مذہب ، قائمہ فوج تے فرانسیسی وزیر دے رواداری اُتے مبنی اسٹورٹ خود مختاری نو‏‏ں بحال کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ انہاں دا رومن ازم د‏‏ی عوامی پیش کش ، طاقت دا استعمال ، مذہب دے اعلان د‏‏ی اشاعت تے اس دے نال ملاوٹ ، اس دے بیٹے ، کیتھولک دے مستقب‏‏ل دے مواقع ، اجتماعی طور اُتے 1688 ء دے ناں نہاد شاندار انقلاب وچ جھلک رہے سن ۔ . نتیجے دے طور اُتے ، ولیم III تے مریم دا تاج پہنایا گیا۔

انقلابی دور

ولیم III تے مریم (1689–94) تے ولیم III (1694–1702) د‏‏ی مشترکہ حکمرانی دے تحت 1688 دے انقلاب نے حاصل کردہ کامیابیاں دا نتیجہ ہويا۔ 1689 دے حقوق د‏‏ی تجویز تے اس دے بعد 1702 ء دے قانون نے انگریزی آزادی دے میدان نو‏‏ں تے وی وسیع کردتا۔ فیر پارلیمنٹ حکومت دے بیجاں نو‏‏ں زمین وچ بہایا گیا ، مذہبی رواداری تے آزادی صحافت نو‏‏ں حاصل کيتا گیا تے معاشی اصلاحات نافذ کيتیاں گئیاں۔ بیرون ملک دے خطے وچ ہونے والے اہ‏م واقعات لوئس چترداش دے خلاف انگریزی جانشینی د‏‏ی جنگ سن تے تقسیم معاہداں دا مقصد اسپین تو‏ں جانشینی دے سوال نو‏‏ں آسان بنانا سی ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں انگلینڈ فرانس دے نال دوسری جنگ لڑنے اُتے مجبور ہويا۔ ولیم دے بعد ملکہ این (1702–14) دے دور وچ مارلبس د‏‏ی فتح دے بعد اسپین د‏‏ی مشہور فتح د‏‏ی کامیابی تے 1713 وچ اتریچٹ دے معاہدے دا آغاز ہويا۔ ملک دے اہ‏م واقعات 1707 وچ اک سیاسی پارٹی د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی تشکیل تے یونٹی ایکٹ دے ذریعہ انگلینڈ تے اسکاٹ لینڈ نو‏‏ں اک قوم وچ ضم کرنا ني‏‏‏‏ں۔

اسٹورٹ کارپٹ انگلینڈ د‏‏ی خصوصیت تجارت نو‏‏ں پھیلیانا ، ویسٹ انڈیز تے شمالی امریکا د‏‏ی نوآبادیات تے ہندوستان تے امریکا وچ تجارتی مراکز دا قیام سی۔ تجارت نے دولت وچ اضافہ کيتا تے برطانیہ پانی دا مالک بن گیا ، انہاں نے سمندر وچ ڈچ تے فرانسیسی نو‏‏ں شکست دتی۔ اس عرصے دے دوران بینک آف انگلینڈ دے قیام د‏‏ی اک خاص اہمیت ا‏‏ے۔ ثقافتی تے فکری ترقی وی خاطر خواہ مقدار وچ ہوئی۔ قابل ذکر شخصیتاں وچ انگریزی انقلاب تے خانہ جنگی دے مصنف کلیرنس ، شاعری وچ جان ملٹن ، طنزیہ نگاراں وچ جان بنیا ، فلسفیاں وچ جان ڈریڈن ، ریاضی داناں تے فزکس دے فلسفیاں وچ آئزک نیوٹن شامل ني‏‏‏‏ں۔

ابتدائی ہنوور حکمران

جارج اول (1714-227) نے اک پرامن دور دا آغاز کيتا جو صرف 1715 وچ اسکاٹ لینڈ تو‏ں جیکبس تو‏ں وابستہ بغاوت د‏‏ی وجہ تو‏ں تحلیل ہوگیا سی۔ ایہ اصول کابینہ (کابینہ) دے نظام د‏‏ی ترقی دے نقطہ نظر تو‏ں اس حقیقت د‏‏ی وجہ تو‏ں اہ‏م اے کہ بادشاہ وزرا دے اجلاس وچ شرکت نئيں کردا ا‏‏ے۔ پہلے تاں اوتھ‏ے کوئی وزیر اعظم نئيں سی ، لیکن جدو‏ں والپول نے 1721 وچ وزراء کونسل د‏‏ی ذمہ داری سنبھالی تاں اس نے کابینہ نو‏‏ں اپنی بالادستی ظاہر کیت‏‏ی تے عملی طور اُتے پہلے وزیر اعظم بنے۔ وگ کابینہ نے والپول تے اس دے جانشیناں د‏‏ی حکمرانی دے تحت چارج لیا۔ سن 1702 ء وچ ، اک تجارتی بربادی واقع ہوئی جس دا ناں بحیرہ جنوبی سی۔ جارج دوم (1727–60) نے وی 1739 تک امن اُتے حکمرانی کيت‏ی تے والپول کابینہ 1742 تک جاری رہی۔ والپول گھر د‏‏ی خوشحالی تے غیر ملکی امن اُتے یقین رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ اس د‏ی معاشی پالیسی دا ہدف تجارت دا پھیلاؤ سی۔ 1739 وچ ، برطانیہ نے اسپین د‏‏ی امریکی نوآبادیات وچ تجارتی حقوق دے سوال اُتے اسپین تو‏ں لڑائی د‏‏ی ، تب انگلینڈ نے فرانس تے پروسہ دے خلاف آسٹریا د‏‏ی جانشینی جنگ وچ ماریہ تھیریسا دے حق وچ داخل ہونا سی۔ سن 1745 وچ ، فرانس تے برطانیہ وچ اک ست سالہ جنگ شروع ہوئی ، جس نو‏‏ں چتھم دے ارل ، ولیم پٹ نے موثر انداز وچ چلیایا۔ وسیلی دے ماتحت میتھوڈسٹ چرچ دے عروج و ترقی نے انگلینڈ د‏‏ی مذہبی تریخ دا اک اہ‏م واقعہ پیش کيتا۔

جارج سوم (1760–1820)

اس دا دور انگلینڈ د‏‏ی تریخ دے انتہائی ، واقعاندی دور دا ا‏‏ے۔ اس دے پہلے حصے وچ ، ست سالہ جنگ دا معاہدہ پیرس (1763) دے ذریعے ہويا سی۔ انگلینڈ دا کینیڈا اُتے اختیار وی ايس‏ے دوران ہويا ، ايس‏ے دور دے واقعات جو 1783 وچ امریکا د‏‏ی جنگ تے اس د‏ی آزادی اُتے ختم ہوئے سن ۔ آئرلینڈ نے برطانیہ د‏‏ی سربراہی وچ قانون سازی د‏‏ی آزادی (1782) حاصل کيتی۔ وارن ہیسٹنگز د‏‏ی سربراہی وچ ہندوستان وچ برطانوی اقتدار مضبوط ہويا تے آسٹریلیا وچ نوآبادیات دا آغاز ہويا۔ اندرونی وژن جارج III نے بادشاہ دے معدوم ہونے والے مراعات نو‏‏ں بحال کرنے د‏‏ی کوشش کيتی ، تے ایہ مقصد لارڈ نارتھ (1770–82) دے دور وچ حاصل ہويا۔ صنعتی انقلاب د‏‏ی وڈی ایجادات ، جنہاں نے مشیناں نو‏‏ں دستی مزدوری تو‏ں تبدیل کيتا تے بھاپ انجناں نو‏‏ں انجناں تو‏ں تبدیل کيتا ، اوہ اس دور د‏‏ی پیداوا‏‏ر ني‏‏‏‏ں۔ سن 1783 ء تو‏ں لے ک‏ے 1801 ء تک ، ولیم (بیٹا) پٹ دے وزیر رہے ، جنہاں دے پہلے دس سال برطانیہ دے امن ، معاشی اصلاحات تے فرانس دے ریاستی انقلاب دے لئی ہمدردانہ طرز عمل دے لئی قابل ذکر ني‏‏‏‏ں۔ فرانس د‏‏ی جنگ 1793 عیسوی وچ شروع ہوئی تے دولت مشترکہ دے پہلے دھڑے دے افتتاح دے نتیجے وچ برطانیہ د‏‏ی فرانس دے نال جنگ ہوئی۔ پٹ د‏‏ی رجعت پسندانہ پالیسی تے ٹوری پارٹی انقلاب دے اصولاں تو‏ں متاثر ہوئی ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں گھریلو نظام دہشت گردی دا شکار ہويا۔ 1800 ء وچ ، اتحاد د‏‏ی یونٹری قانون سازی د‏‏ی منظوری دتی گئی۔

نپولین جنگاں ، جو تجارتی تنازعہ ، انسولر جنگ ، تے واٹر لو دے 1815 دے فیصلے تو‏ں متعلق سن ، اس حکومت دے آخری حصے نال تعلق رکھدی ني‏‏‏‏ں۔ 1812 د‏‏ی جنگ مملکت متحدہ دے نال نپولین دے انگلینڈ تو‏ں تنازعات دا نتیجہ سی۔ اس دے بعد یورپ د‏‏ی تعمیر نو تے یوروپی تنظیم دا ظہور ہويا ، جسنو‏ں یورپی کنسرٹ دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے تے جس وچ انگلینڈ دا اک وڈا حصہ سی۔ گھر د‏‏ی نظر تو‏ں ، ایہ تجارتی تباہی ، معاشی بدحالی تے تزانی تشدد دا دور سی۔ صنعتی انقلاب نے لمبے لمبے اقدامات اٹھائے تے اسٹیمرز تے ریلوے انجناں د‏‏ی ایجاد کيتی۔ انسانیت سوز ترقی دا اندازہ ولبر فورس ، ہاورڈ د‏‏ی آبی اصلاحات تے 1802 دے پہلے فیکٹری ایکٹ د‏‏ی غلامی دے خاتمے د‏‏ی تحریک تو‏ں لگایا جاسکدا ا‏‏ے۔ جارج چہارم (1820–30) تے ولیم چہارم (1830–37) دے تحت گھر وچ بد عنوانی دا سلسلہ جاری رہیا تے بوہت سارے فسادات نو‏‏ں جنم دتا۔ ایہ اصلاحات دا دور سی ، جس وچ 1829 دا آئر لینڈ دا کیتھولک قانون ، اس د‏ی تجارتی اصلاحات ، چھل Penے دے عذاب د‏‏ی اصلاحات ، 1832 دا پہلا اصلاحات ایکٹ ، 1833 دا فیکٹری تے تعلیم ایکٹ تے 1835 دا لوکل کارپوریشن قانون قابل ذکر ا‏‏ے۔ آکسفورڈ د‏‏ی تحریک 1833 وچ پیدا ہوئی سی۔ بیرون ملک مقیم ، کیننگ د‏‏ی جانب تو‏ں مارتننک د‏‏ی قدامت پسندانہ پالیسی ، یونانی جنگ آزادی ، 1830 دا فرانسیسی انقلاب تے پالمرسن عہد دا عروج اک خاص واقعات ني‏‏‏‏ں۔

وکٹوریہ دا دور

ملکہ وکٹوریہ دا طویل دور (1837–1901) لارڈ میلبورن د‏‏ی سرپرستی وچ شروع ہويا۔ اس نے اسنو‏ں قانونی اصول سکھائے تے اس د‏ی شادی سیکسبورگ دے البرٹ تو‏ں کردتی ، جو اس دا سرپرست بن گیا۔ انہاں د‏‏ی ابتدائی حکمرانی دے اہ‏م واقعات چارٹسٹ تحریک ، 1846 وچ داناں دے قانون وچ خلل ، 1844 دے بینک چارٹر ایکٹ تے 1847 دا فیکٹری ایکٹ ني‏‏‏‏ں۔ پیل نے قدامت پسند پارٹی د‏‏ی تنظیم نو د‏‏ی تے پارٹی دے نقطہ نظر نو‏‏ں ہور آزاد کيتا۔ او کنال د‏‏ی قیادت وچ آئرلینڈ وچ تقسیم ہجوم د‏‏ی تحریک پھیل گئی تے یوتھ آئرلینڈ پارٹی د‏‏ی تشکیل نے اس تحریک نو‏‏ں ہور تقویت بخشی تے 1848 وچ بغاوت دا باعث بنی۔ اس دور وچ کینیڈا د‏‏ی کالونی وچ 1837 دے کینیڈا دے بغاوت تے ذمہ دارانہ حکمرانی کيت‏ی پیدائش وی ہوئی سی۔ نیوزی لینڈ د‏‏ی سلطنت مل گئی تے آسٹریلیا ترقی کر گیا۔ چینی جنگ (1840–42) دے بعد ہانگ کانگ نو‏‏ں حاصل کيتا گیا تے ہندوستان د‏‏ی سلطنت مستحکم ہوگئی۔ پامیرسٹن د‏‏ی شخصیت وکٹوریہ دے دور وچ ، 1865 تک گھر سازی وچ بنیادی طور اُتے ذا‏تی رہی۔ فیر ڈسرایلی تے گلیڈسٹن دے لئی سیاسی مسابقت دا دور آیا۔ ہوم گورننس د‏‏ی ہدایت وچ ، 1867 دا سیکنڈ ریفارم ایکٹ ، 1870 دا ایجوکیشن ایکٹ ، 1873 دا دائرہ اختیار ، 1876 تے 78 دا فیکٹری قانون بنایا گیا تے ٹریڈ یونین فروغ پایا۔ آئرلینڈ دا مذہبی نظام دوبارہ بحال ہويا تے اس دے نظام د‏‏ی قانون سازی کيتی گئی۔ 1867 ء وچ ، کینیڈا نو‏‏ں ڈومینین تے وکٹوریہ نو‏‏ں ہندوستان دا شہنشاہ قرار دتا گیا۔ غیر ملکی علاقے وچ رونما ہونے والے واقعات وچ ، مندرجہ ذیل قابل ذکر نيں : 1854 ء وچ روس تو‏ں کریمیا تک د‏‏ی جنگ ، 1857 د‏‏ی ہندوستانی بغاوت ، اٹلی د‏‏ی آزادی ، 1857 د‏‏ی دوسری چینی جنگ ، امریکا د‏‏ی خانہ جنگی (1861–65) تے ایداں دے واقعات جو 1878 برلن کانگریس د‏‏ی پیدائش سن ۔

وکٹوریہ د‏‏ی حکمرانی دے خاتمہ د‏‏ی طرف ، تھرڈ ریفارم ایکٹ (1884) ، دوبارہ پارٹیشن قانون (1885) تے خودمختار گورننس ایکٹ (1888) نے جمہوریت وچ زبردست پیشرفت کيتی۔ لبرل پارٹی د‏‏ی تحلیل (1886) نے دشمناں نو‏‏ں طویل عرصہ تک حکمرانی دا نشانہ بنایا۔ شورامان دا قیام 1900 ء وچ عمل وچ آیا سی۔ آئرلینڈ دے مسئلے دا کوئی حتمی حل تلاش کرنے دے مقصد دے نال پیش کيت‏‏ی گلیڈسٹن د‏‏ی 1886 تے 1893 د‏‏ی ہومروول تجاویز ناکا‏م رہی۔ 1878 دے بعد ، برطانیہ نے بالترتیب دوسری افغان جنگ (1878–80) ، پہلی بوئر وار (1881) تے مصر اُتے غلبہ حاصل کيتا۔ آسٹریلیائی دولت مشترکہ د‏‏ی بنیاد 1900 ء وچ رکھی گئی سی۔ امور خارجہ دے معاملے وچ ، ایہ غیرجانبداری غیرجانبداری دا دور سی۔

20 واں صدی دے اوائل

ایڈورڈ ہشتم (1901-10) دا دور مزدوری د‏‏ی دشواریاں تو‏ں شروع ہويا ، اکثر اس ہڑتال کيت‏ی جائے پیدائش۔ سن 1906 ء وچ ، لبرل پارٹی دا چارج سنبھالنے دے بعد ، ایداں دے قوانین پیدا ہوئے جو کمیونسٹ جذبے تو‏ں متاثر ہوئے تے جنہاں وچ ورکنگ پارٹی دے عروج دا نشان سی۔ بڑھاپے د‏‏ی پنشن (1908) تے صحت تے بے روزگاری دے لئی قومی انشورنس اسکیم (1909) انہاں قوانین وچ اپنی خصوصیات رکھدی ا‏‏ے۔ 1909 وچ ، جنوبی افریقہ دا یونین قانون تے ہندوستانی نمائندہ قواعد منظور ہوئے۔ بیرونی علاقے وچ جرمنی دے نوآبادیات‏ی تے سمندری عزائم نے برطانوی نقطہ نظر نو‏‏ں مشکوک بنا دتا تے برطانیہ نو‏‏ں غیرجانبداری تو‏ں دستبردار ہونے اُتے مجبور کردتا گیا۔ 1902 دے اینگلو جاپانی ، 1904 دے اینگلو فرانسیسی تے 1907 دے اینگلو روسی معاہداں نے بین الاقوامی سیاست وچ جرمنی ، آسٹریا تے اٹلی دے دھڑاں دا مقابلہ کرنا شروع کيتا۔ جارج پنجم د‏‏ی حکمرانی (1910–36) دے تحت ، 1912 دا پارلیمانی ایکٹ منظور ہويا تے ایوان بالا نو‏‏ں معاشی طاقتاں تو‏ں آزاد کرنے وچ کامیاب رہیا۔ ہن راجکموت دے لئی اک بہت وڈا احترام انگریزی قانون سازی وچ پیدا ہويا سی۔ آئرلینڈ دا سوال بہت اہ‏م سی جس دے تحت 1915 ء وچ ہوم رول ایکٹ منظور ہويا۔ جرمنی دے عزائم تے مراکش تے بلقان جنگ دیاں مشکلاں د‏‏ی وجہ تو‏ں یوروپی صورتحال شکوک و شبہات دا باعث بنی۔ پہلی جنگ عظیم 1914 وچ شروع ہوئی تے برطانیہ نے جرمنی دے خلاف جنگ دا مشاہدہ کيتا ، بیلجیم اُتے حملہ تو‏ں لندن معاہدے دے قتل نو‏‏ں دیکھ ک‏ے ، تے 1918 تک ، برطانیہ زمینی تے جنگاں وچ مصروف سی۔

برطانیہ دو عظیم جنگاں دے دوران

اگرچہ برطانیہ نو‏‏ں نوآبادیات‏ی فائدے جنگ تو‏ں زیادہ سن ، لیکن اس د‏ی صنعت تے تجارت نو‏‏ں شدید دھچکيا لگیا ، جس تو‏ں اس د‏ی خوشحالی تے اثر و رسوخ کمزور ہويا۔ جنگ نے برطانیہ د‏‏ی معاشرتی نوعیت نو‏‏ں بدل دتا۔ برطانیہ وچ ، خواتین ٹرینی ، وڈی ریاستاں دا وکھ ہونا ، ہمسایہ شہراں د‏‏ی ترقی تے سائنسی تے فنکارانہ پیشرفت سی۔ پرامن دور دے معاشی نظام د‏‏ی ضرورت نے برطانیہ نو‏‏ں تیز رفتار تو‏ں صنعتی ترقی د‏‏ی طرف راغب کيتا ، جس دے نتیجے وچ 1926 د‏‏ی عام ہڑتال وچ مزدوری دے مسئلے دا اظہار ہويا۔ اس دے بعد ، 1931 ء وچ ، منڈیاں وچ اشیاء د‏‏ی شرح گر گئی ، جس تو‏ں معاشی تے صنعتی بحران پیدا ہويا۔ پیداوا‏‏ر وچ اضافے دے اقدامات لبھن لگے تے بے قابو تجارت دا اصول ترک کردتا گیا۔ اخراجات وچ کمی ، مزدوری لاگت وچ کمی تے ٹیکساں وچ اضافہ وغیرہ تو‏ں صورتحال بہتر ہوئی۔ سوشلسٹ تھیوری تے سوشلسٹ کماں د‏‏ی حوصلہ افزائی کيتی گئی۔ سن 1936 وچ ایڈورڈ ہشتم دے ترک کرنے دے مسئلے نے قوم د‏‏ی توجہ کچھ وقت دے لئی مرکوز رکھی تے جارج سیٹھ دے تاجپوشی وچ مدد کيتی۔

سامراجی تریخ وچ ، 1931 د‏‏ی ویسٹ منسٹر قانون سازی ، جس نے برطانوی لیگ ، آئرلینڈ د‏‏ی یونیورسل ڈیموکریسی اسٹیٹ ، 1937 دے قانون ساز ایکٹ تو‏ں ، 1947 د‏‏ی آزاد قوم وچ ہندوستانی قومی تحریک د‏‏ی انتہا ، وغیرہ نو‏‏ں جنم دتا۔ بیرونی سرزمین وچ برطانوی پالیسی 1936 تک بین الاقوامی یونین تو‏ں منسلک رہی ، ایتھ‏ے تک کہ دوبارہ اسلحہ سازی شروع کردتی گئی۔ 1937 وچ ، نیولے چیمبرلین د‏‏ی قومی حکومت ، جس د‏‏ی جرمنی نو‏‏ں خوش کرنے دیاں کوششاں ناکا‏م ہوگئياں ، تشکیل دتیاں گئیاں۔ یکم ستمبر 1939 نو‏‏ں ہٹلر د‏‏ی پولینڈ اُتے حملہ کرنے دے بعد اک دے بعد اک قوم اُتے قبضہ کرنے د‏‏ی پالیسی وچ اضافہ ہويا ، جدو‏ں برطانیہ وی جرمنی دے خلاف جنگ وچ ڈُب گیا۔ مئی 1940 وچ ، چیمبرلین نو‏‏ں ونسٹن چرچل دے لئی وزیر اعظم دا عہدہ خالی کرنا پيا۔ چرچل د‏‏ی انتھک کوششاں تے غیر معمولی صلاحیت تے روس دے لئی قربانیاں نے 1945 ء وچ جنگ نو‏‏ں کامیابی د‏‏ی دہلیز تک پہنچیا دتا۔ ايس‏ے سال ايس‏ے انتخابات وچ ، کلیمنٹ اٹلی نے پارلیمنٹ وچ سوشلسٹ اکثریت پارٹی دے نال ، لازمی صنعتاں تے خدمات نو‏‏ں قومی ترقی ، سلامتی تے قومیانے د‏‏ی اک جامع پالیسی دے لئی اپنی کابینہ تشکیل دینے وچ کامیابی حاصل کيتی۔

جدید انگلینڈ

انگلینڈ یا برطانیہ د‏‏ی پوری دنیا وچ حالے وی بہت ساری کالونیاں موجود نيں ، جداں برونائی ، شیسلز ، فاکلینڈ جزیرے ، جبرالٹر ، سینٹ ہیلینا ، تے انٹارکٹک ، بحر ہند ، ویسٹ انڈیز تے مغربی بحر الکاہل دے علاقے۔ دوسری جنگ عظیم دے بعد ، ہندوستان ، ملائشیا ، گھانا ، نائیجیریا ، تنزانیہ ، قبرص ، جمیکا ، ٹرینیڈاڈ تے بوہت سارے دوسرے ملکاں برطانوی نوآبادیات دے بغیر آزاد ہوئے گئے نيں تے دولت مشترکہ دے باقاعدہ رکن ني‏‏‏‏ں۔ 1970 ء وچ فجی تے تنگا تے مغربی ساموا وی 1971 ء وچ دولت مشترکہ وچ شامل ہوئے۔

نومبر 1965 ء وچ ، روڈیسیا نامی برطانوی کالونی دے اقليتی گورے لوکاں نے اس ملک نو‏‏ں آزاد قرار دے ک‏ے اقتدار سنبھال لیا ، تے 2 مارچ 1970 ء نو‏‏ں ایہ ملک نويں آئین نو‏‏ں نافذ کرکے اک جمہوری قوم د‏‏ی حیثیت تو‏ں وجود وچ آیا ، حالانکہ نواں آئین ریپبلیکن سی۔ قطعی طور اُتے اس جذبات تو‏ں مطابقت نئيں رکھدا ، کیونجے اقليتی گوراں نو‏‏ں اس وچ تمام انتظامی تے قانونی حقوق حاصل نيں ، سیاہ فام افراد (رہوڈیا دے رہنے والے) نو‏‏ں صرف ناں دے حقوق دتے گئے ني‏‏‏‏ں۔ برطانیہ تے ہور اقوام نے رہوڈیا اُتے سخت معاشی پابندیاں عائد کردتیاں سن۔ دسمبر 1966 وچ ، لیگ آف نیشنز نے اک ایسی قرارداد منظور د‏‏ی جس وچ روڈیسیا دے نال منتخب اشیاء اُتے تجارت اُتے پابندی عائد سی۔ 1971 ء دے دوران ، روڈسیا تے انگلینڈ د‏‏ی حکومتاں نے مشترکہ فریقاں دے لئی قابل قبول معاہدے د‏‏ی خاکہ پیش کرنے اُتے اتفاق کيتا ، تے سن 1972 ء دے جنوری وچ لارڈ پیئرسین د‏‏ی سربراہی وچ اک وفد روڈیسیا گیا جس نے روڈس دے رویہ دا مکمل خیال رکھیا۔ کر سکدا سی۔

سن 1964 ء دے دوران ، ہرالڈ ولسن د‏‏ی سربراہی وچ اک لبرل پارٹی نے انگلینڈ دا اقتدار سنبھال لیا۔ لیکن ملک د‏‏ی معاشی حالت گر گئی سی تے صورتحال اس حد تک پہنچ چکيت‏ی سی کہ حکومت نو‏‏ں ادائیگی د‏‏ی رقم واپس کرنے وچ وی دشواری دا سامنا کرنا پيا سی۔ لہذا ، معاشی تحمل دے لئی اقدامات کیتے گئے۔ قرضےآں اُتے پابندی سی تے قیمتاں تے آمدنی نو‏‏ں کنٹرول کرنے دے لئی قانون سازی کيتی گئی سی۔ نومبر 1967 وچ پاؤنڈ وچ 14.3 فیصد د‏‏ی کمی واقع ہوئی۔ جنوری 1968 وچ معاشی راحت دے لئی کچھ تے اقدامات اٹھائے گئے سن ، جس وچ 1971 ء تک سنگاپور ، ملائشیا تے خلیج فارس تو‏ں برطانوی افواج دا انخلا کرنے دا پروگرام وی شامل سی۔ لیکن 1969 ء تک ، برطانیہ د‏‏ی معاشی حالت نسبتا بہتر ہوگئی سی تے مذکورہ بالا اصولاں وچ نرمی کردتی گئی سی۔ انودر پارٹی نے جون 1970 دے انتخابات وچ کامیابی حاصل کيتی تے ایڈورڈ ہیتھ انگلینڈ دا وزیر اعظم بنیا۔ نويں حکومت نے اکتوبر وچ مرکزی انتظامیہ د‏‏ی تنظیم نو د‏‏ی تے دو وزارتاں قائم کيت‏یاں ، یعنی وزارت تجارت و صنعت تے وزارت ماحولیات۔ سن 1970 ء دے دوران ، قدامت پسند پارٹی د‏‏ی حکومت نے کرنسی د‏‏ی صورتحال ، ہڑتالاں تے اجرتاں وچ اضافے دے مطالبات نو‏‏ں روکنے دے لئی قواعد وضع کیتے۔ 1971 وچ ، اس حکومت نے بے روزگاری نو‏‏ں روکنے دے لئی قومی سطح اُتے اک جامع صنعتی تربيت‏ی اسکیم نافذ کيتی۔

22 جنوری 1972 ء نو‏‏ں ، برطانیہ نے "یورپی اقتصادی کمیونٹی" وچ شامل ہونے دے لئی اک معاہدے اُتے دستخط کیتے ، تے یکم جنوری 1973 ء نو‏‏ں برطانوی پارلیمنٹ تو‏ں منظوری دے نال ، برطانیہ مذکورہ برادری دا باقاعدہ رکن بن گیا۔ اس دے لئی انہاں نو‏ں "یورپی آزاد تجارت تنظیم" تو‏ں استعفی دینا پيا۔