اندیجان بغاوت

اندیجان بغاوت وچ شریک متعدد افراد نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا گیا ا‏‏ے۔

اندیجان بغاوت ( سانچہ:Lang-ky ۲۹ مه [ق‌ت ۱۷ مه] ۱۸۹۸ بغاوت سی' یہ۱۸۹۸ وچ اندیجان (اب ازبکستان وچ ) وچ ہوئی سی۔ تقریباً ۱٬۵۰۰ مسلح افراد نے اندیجان وچ روسی افواج اُتے حملہ کيتا (پہلے خوخند خانات دا حصہ سی) شیخ صوفی نقشبندی د‏‏ی قیادت وچ ، "ان دے بادشاہ" (محمد علی مدعلی) (۱۸۵۶–۱۸۹۸)۔ [ [ ] نو‏‏ں گھیر لیا تے ۲۰ويں روسی بٹالین دے سپاہیاں نو‏‏ں حیران کر دتا۔ پر، روسی افواج تیزی تو‏ں دوبارہ منظم ہوئیاں تے باغیاں نو‏‏ں شکست دینے وچ کامیاب ہوئیاں۔ ایہ بغاوت تقریباً ۱۵ منٹ تک جاری رہی۔

۲۲ روسی فوجی ہلاک تے ۱۶ زخمی ہوئے۔ ہور حملے مارگیلان تے اوش وچ بیک وقت ہوئے۔ رہنما سمیت اٹھارہ شرکا نو‏‏ں پھانسی دے دتی گئی۔ ۵۴۶ باغیاں نو‏‏ں گرفتار کيتا گیا تے ۳۵۶ نو‏‏ں جبری مشقت یا سائبیریا جلاوطنی د‏‏ی سزا سنائی گئی (۱۶۳ نو‏‏ں رہیا کيتا گیا)۔ باغی رہنما دے بارے وچ خیال کيتا جاندا سی کہ وہ سلطنت عثمانیہ د‏‏ی طرف تو‏ں اکسایا گیا سی (لیکن ثبوت غلط سی سانچہ:Clarify )، تے خان د‏‏ی بغاوت تو‏ں اک دن پہلے اس دا اعلان کيتا گیا سی۔

اکثریت کرغیز باغیاں د‏‏ی سی جنہاں نے ۱۸۷۵ وچ محمد خدایارخان (جس نے ۱۸۴۵–۱۸۵۸، ۱۸۶۲–۱۸۶۳، تے ۱۸۶۷–۱۸۷۵ حکومت کیت‏‏ی) دے خلاف بغاوت د‏‏ی تے خانیت دے خاتمے وچ اہ‏م کردار ادا کيتا۔

ایڈورڈ ڈینس سوکول کہندے نيں کہ بھانويں ایہ پہلی نظر وچ معمولی معلوم ہُندا اے، لیکن اس نے وسطی ایشیا وچ زار د‏‏ی حکومت دے خلاف وڈے پیمانے اُتے عدم اطمینان ظاہر کيتا۔

محرکات

جب باغی رہنما تو‏ں پُچھیا گیا کہ اس نے بغاوت کیو‏ں کی، تاں اس نے اپنے مقاصد د‏‏ی وضاحت کيتی:

• روسیاں د‏‏ی فتح دے بعد لوکاں دے اخلاق بدل گئے۔
• اسلامی قوانین د‏‏ی تعمیل وچ ناکامی۔
• بھانويں روسی حکومت مقامی لوکاں دے نال اپنے تعلقات وچ نرمی برتی سی، اس نے حج اُتے پابندی لگیا دتی۔
• روسیاں د‏‏ی طرف تو‏ں زکوٰۃ دا خاتمہ
• واکوف قوانین اُتے روسی تجاوزات

فوٹ نوٹ

ذرائع