امرائے ہنود (کتاب)

امرائے ہنود – یعنی انہاں ہندو امرا دے حالات جو سلطنت مغلیہ وچ ممتاز عہدےآں اُتے سرفراز رہے (نويں اشاعت وچ کتاب دا ناں عہد مغلیہ دے ہندو امرائے سلطنت رکھیا گیا اے ) عہد مغلیہ دے ہندو امرا دے تذکراں اُتے مشتمل اے جنہاں نو‏ں انجمن ترقی اردو ہند د‏‏ی فرمائش اُتے منشی محمد سعید احمد مارہروی نے مرتب کیتا ا‏‏ے۔ کتاب دے پہلے باب وچ مولف نے ہندومت دے متعلق ابتدائی معلومات، ہندوستان دے اصل باشندےآں، منو دے قوانین تے ہندوستانی معاشرے وچ برہمناں د‏‏ی فوقیت دے مظاہر اُتے مختصراً روشنی پائی ا‏‏ے۔ باب دوم ہندوستان د‏‏ی مذہبی آزادتی، اسلام د‏‏ی آمد تے ہندومت اُتے مسلما‏ن علما د‏‏ی آرا تے مسلما‏ن حکمراناں د‏‏ی بے تعصبی دے واقعات وغیرہ درج کیتے گئے ني‏‏‏‏ں۔ بعد وچ عہد بعہد انہاں ہندو شرفا، سرداراں تے امرا دا تذکرہ کیتا گیا اے جنہاں نو‏ں مغل سلاطین نے اپنی سلطنت وچ اُچے مناصب اُتے فائز کیتا سی۔

منشی سعید احمد مارہروی د‏‏ی ایہ کتاب سب تو‏ں پہلے سنہ 1932ء وچ انجمن ترقی اردو ہند دے زیر اہتمام شائع ہوئی سی۔

لسٹ مضامین

سودھو

باب اول تمہید، ہندوستان وچ ہندو ایرین فاتحین دا اپنے مفتوحین تو‏ں برتاؤ

سودھو
  • ہندوستان دے اصلی باشندے
  • ایرین فاتح
  • قوانین منو
  • برہمناں د‏‏ی فوقیت

باب دوم مسلماناں دے عہد وچ مذہبی آزادی

سودھو
  • سندھ وچ مذہبی آزادی
  • ہندوستان وچ مذہبی آزادی
  • مندراں دا وقف
  • نويں مندر
  • دکن وچ مذہبی آزادی
  • میلہ سورج گہن
  • نگال وچ مسیحی
  • واعظین ہنود
  • جزیہ د‏‏ی بحث
  • مسلما‏ن بادشاہ تے اشاعت اسلام
  • اشاعت اسلام دا مختصر حال
  • مذہب ہنود د‏‏ی نسبت مسلما‏ن بزرگاں د‏‏ی رائے
  • میلہ تھانیسر د‏‏ی نسبت اک مسلما‏ن د‏‏ی رائے
  • باب سوم مال و جائداد تے قانونی تے ہور معاشرت دے حقوق
  • مال و جائداد دے حقوق
  • معاوضہ اراضی
  • قانونی حقوق تے حق قصاص
  • مقدمات دیوانی و فوجداری
  • عاملانہ تے عدالدی اختیارات د‏‏ی علیحدگی
  • اورنگزیب سرکار شاہی اُتے دعویٰ
  • شیرشاہی عدل
  • عہد اکبری دے ہندو علما
  • عہد جہانگیری دے ہندو علما
  • عہد شاہجہانی دے ہندو علما
  • عہد عالمگیری دے ہندو فاضل
  • محمد شاہ عادل دا لنگر خانہ
  • شاہان مغلیہ دے لنگر خانے
  • لباس تے رسوم و رواج

باب چہارم ملکی حقوق

سودھو
  • ہندوواں نو‏‏ں سندھ وچ ملکی حقوق عطا ہونا
  • خاص ہندوستان وچ ملکی حقوق دا عطا ہونا
  • فرمان عالمگیری
  • خاندان مغلیہ دے امرا ہنود د‏‏ی لسٹ
  • اکبری تے شاہجہانی عہد دے ہندو تے مسلما‏ن امرا د‏‏ی لسٹ
  • دکن وچ ملکی حقوق
  • دکن وچ ہندوواں دا فوجی ملازمت وچ بھرتی ہونا

باب پنجم ہندو امرائے سلطنت دا حال

سودھو

اس باب دے تحت تقریباً 173 ہندو امرا دا حال بیان کیتا گیا ا‏‏ے۔

ادھے سنگھ مارواڑ جو بعد وچ جودھ پور کہلایا (موجودہ دور وچ راجستھان ریاست انڈیا وچ ) دے فرماں روا سن ۔ انہاں د‏‏ی عرفیت موٹا راجا وی ا‏‏ے۔ انہاں نے 1595-1583 تک حکمرانی کيتی۔ادھے سنگھراؤ مالدیو راٹھورفرمان روائے جودھ پور دا بیٹا سی۔ اس خاندان عظیم الشان وچ صدہا سال تو‏ں حکومت تے امارت دا نقشہ جما ہويا سی۔

مالدیو راٹھور مارواڑ دے فرماں روا سن ، مارواڑ بعد وچ جودھ پور کہلایا (موجودہ دور وچ راجستھان انڈیا)۔ انہاں دے والد دا ناں راؤ گنگا جی تے والدہ دا ناں رانی پدماوندی سی۔  راؤ ملدیو نے خانواہ د‏‏ی لڑائی وچ اک شہزادے د‏‏ی حیثیت تو‏ں حصہ لیا سی گو ایہ لڑائی راجپوت ہار گئے سن جس تو‏ں تمام راجپوت حکمران بھارت وچ کمزور ہوئے گئے۔ مالدیو د‏‏ی عمدہ حکمرانی وچ مارواڑ اک تگڑی ریاست راجپوت ریاست بن گئی جس نے شمالی بالادستی نو‏‏ں للکارا تے بدیشی راج دے خلاف بھرپور مزاحمت کيتی۔ مالدیو نے مغل تے سوری دونے سلطنتاں تو‏ں اتحاد کرنے تو‏ں انکار کیتا تے اس پالیسی اُتے اس دے بعد راجا بننے والا بیٹا چندرسین راٹھور وی قائم رہیا۔

راجہ رام سنگھ کچھواہا

مہاراجہ سوائی جے سنگھ

انہاں امرا د‏‏ی لسٹ جنہاں دے حالات دوسرے امرا دے حالات وچ لکھے گئے نيں

سودھو

121 امرا د‏‏ی لسٹ

ضمیمہ

سودھو

ضمیمہ نمبر 1 اجمالی لسٹ ہندو امرا عہدوار

سودھو

ضمیمہ نمبر 2  عہدے تے تنخواہ

سودھو

مختصرا امرا د‏‏ی تنخوانيں انہاں دے عہدےآں دے مطابق بیان کيتی گئی ني‏‏‏‏ں۔

کتابیات

سودھو
  • تاثر الامرا
  • میر عبد الرزاق
  • آئین اکبری، فیضی

حوالے

سودھو
  1. عہد مغلیہ وچ ہندو امرا ، منشی محمد سعید احمد مارہروی