اسماعیل بن سعید شالنجی
| اسماعیل بن سعید شالنجی | |
|---|---|
 |
|
| تاریخ پیدائش |
|
| تاریخ وفات | سنہ 893
|
| شہریت |  خلافت عباسیہ
|
| مذہب | اسلام |
| فرقہ | اہل سنت |
| فقہی مسلک | حنبلی |
| عملی زندگی | |
| پیشہ | فقیہ |
 باب اسلام
| |
ترمیم  | |
اسماعیل بن سعید کنیت: ابو اسحاق، نسبت: شالنجی، جرجانی، طبری تے کسائی اے۔ پورا نام ایويں ہوئے گا: ابو اسحاق اسماعیل بن سعید شالنجی جرجانی طبری کسائی۔ سنہ ولادت دا ذکر نئيں ملدا اے، سنہ وفات 230 ہجری اے۔ احمد بن حنبل دے تلامذہ وچ شمار ہوندے نيں، امام احمد دے بوہت سارے مسائل انہاں توں منقول نيں۔
شالنجی دی نسبت بال توں بنی اشیاء دے بیچنے دی طرف منسوب اے۔[۱]
حالات زندگی
سودھواسماعیل بن سعید اپنے وطن جرجان وچ تقریباً چالیس سالاں تک حنفی مذہب اُتے رہے، پھر حنبلی بن گئے، شالنجی نے خود بیان کیتا اے کہ ”وچ چالیس سالاں تک غلط راستے اُتے رہیا پھر اللہ نے مینوں سیدھا راستہ دکھایا، کتنے سارے لوگاں نے مینوں چھوڑ دتا۔“[۲]
پہلے اوہ امام ابو حنیفہ دے مسلک دے وڈے فقیہ سن، چنانچہ انہاں دے شاگرد امام محمد بن حسن شیبانی دی شاگرد سن تے انھاں نے حنفی فقہ سیکھی، پھر حنبلی ہو گئے تے حنفی مسائل تے ہور مسائل دے بارے وچ امام احمد توں سوالات کیتا کردے سن ۔
جرجان توں ساریہ پھر توں ساریہ توں استر آباد منتقل ہو گئے۔
مسائل
سودھوابن تیمیہ امام احمد دے شاگرداں دا تذکرہ کردے ہوئے لکھدے نيں۔
”حنبل تے احمد بن فرج دونے امام احمد توں مالک بن انس تے اہل مدینہ دے مسائل دے بارے وچ سوالات کردے سن، اسی طرح اسحاق بن منصور تے کچھ دوسرے تلامذہ سفیان ثوری دے تعلق توں سوال کردے سن تے میمونی، اوزاعی دے مسائل دے بارے وچ پچھدے سن، تے اسی طرح اسماعیل بن سعید شالنجی امام ابو حنیفہ تے انہاں دے تلامذہ دے مسائل دے تعلق توں سوالات کردے سن، چونکہ پہلے اوہ حنفی فقیہ سن بعد وچ بوہت سارے مسائل وچ اجتہاد کیتا تے اہل حدیث مسلک نوں ترجیح دی تے اس مسائل دے متعلق احمد بن حنبل وغیرہ توں سوالات کیتا کردے سن تے انہاں مسائل دی تشریح ابراہیم بن یعقوب جوزجانی امام دمشق کیتا کردے سن....۔“
اک دوسری جگہ لکھدے نيں:
”اسماعیل بن سعید دے امام احمد توں مروی مسائل ابن حکم دے مسائل دے بعد دے نيں، چونکہ ابن حکم امام احمد دے قدیم شاگرد سن تے تقریباً انہاں توں ویہہ سال پہلے وفات پائی۔ تے اسماعیل بن سعید پہلے حنفی مذہب اُتے سن، پھر اہل حدیث ہوئے تے اخیر وچ امام احمد توں سوال کرنے لگے تے انہاں دے نال سلیمان بن داؤد ہاشمی تے دوسرے علمائے اہل حدیث وی سوالات کیتا کردے....“
اک دوسری جگہ لکھدے نيں:
””اسماعیل بن سعید دے مسائل امام احمد بن حنبل دے وڈے تے اہم مسائل وچ نیں“ اسی طرح لکھدے نيں: ”تے ایہ مسائل بہت اہم تے وڈے مسائل نیں“
ابو بکر خلال فرماندے نيں:
”انہاں دے (اسماعیل بن سعید) دے پاس بوہت سارے مسائل موجود سن، مینوں نئيں لگدا کہ امام احمد دے تلامذہ وچوں اس توں بہتر تے اس توں زیادہ مسائل کسی نے جمع کیتا ہوئے تے اسماعیل بن سعید توں ابراہیم بن یعقوب جوزجانی نے انہاں مسائل نوں روایت کیتا تے بیان کیتا اے۔“