اسلام وچ سوانیاں
اسلام وچ عورت مسلم خواتین (عربی: مسلمات مسلمہ، واحد مسلمة مسلمہ) دے تجربات مختلف سماج دے درمیان وچ وسیع پیمانے اُتے مختلف ھوندے نيں۔ اک ہی وقت وچ ، انہاں دا مسلمان ہونا اک مشترکہ عنصر ہُندا اے جو انہاں دی زندگی مختلف سطحاں اُتے اثر انداز کردا اے تے انہاں نوں انہاں دی عام شناخت دیندا اے جو انہاں دے درمیان وچ وسیع ثقافتی، سماجی تے اقتصادی اختلافات نوں مٹانے دی خدمت کر توں اے۔
اسلامی تریخ دے دوران وچ عورتاں دی سماجی تے روحانی حیثیتت کوجن چیزاں نے اثر انداز ں کيتا اے اُنہاں وچ اسلام دا مقدس متن، قرآن، حدیث، سنت رسول صلی اللہ علیہِ و سلم، اجما ع، قانون سازی وچ اتفاق را ئے، قیاس، اک جداں حالات وچ قانون دا قیاس کرنا، فتویٰ، ، مذہبی نظریات یا قانون دے نقطہ نظر دے بارے وچ غیر پابند رائے یا فیصلے، شامل نيں۔ ا ضافی طور اُتے اسلام توں پہلے دی سبھیاچار، سیکولر قوانین، جو دے جدوں تک اوہ شریعت دے خلاف نہ ہاں قبول کیتے جاندے نيں، مذہبی حکام بشمول حکومتی ا دا رے جیسےانڈونیشیا علما کونسل تے ترکی دی دیانت تے روحانی استاداں خاص طور اُتے اسلامی روحانیت یا تصوف وچ نمایاں نيں۔ اُنہاں وچوں کئی- بشمول اُنہاں وچ سب توں مقبول ابن عربی نے اپنے مضامین وچ اسلام وچ نسائی اصول دے استعفی اہمیت نوں واضح کيتا اے۔
درج شدہ ذرائع دی کس طرح تشریح کيتی جاندی اے اس وچ خاصہ ا ختلاف اے - دونے سنی و شیعہ- جو مسلماناں وچ تقریباً نبّے فیصد نيں- تے نظریاتی بنیاد پرست، خاص طور اُتے وہابیت یا سلفیت - جو تقریباً نو فیصد اُتے مشتمل نيں۔خاص طور اُتے وہابی و سلفی ماہرین صوفیانہ نظریات نوں مسترد کردے نيں۔ انہاں ا ختلافت دا بہت گہرا اثر ہُندا اے کہ اک فرقہ وچ عورت نوں کس طرح دیکھیا جا توں اے۔ اس دے برعکس، اسلامی آرتھوڈوکس دے اندر، قائم شدہ فقہی اسکول تے تصوف دونے ہی کسی حد تک مؤثر نيں۔
اثر و رسوخ دے ذرائع سودھو
مسلم خواتین دے لئی اسلام دے تحت اثرات دے چار ذرائع نيں۔ پہلے دو، قرآن و حدیث، بنیادی ذرائع سمجھے جاندے نيں۔ جدوں کہ دوسر ے دو ثانوی تے حاصل شدہ ذریعہ نيں جس وچ اسلامی فقہ دے مختلف سکولاں و مسلم فرقےآں دے درمیان وچ اختلاف اے۔ ا جما ع، قیاس - فتاویٰ تے ا جتہاد دے روپ وچ مؤثر ثانوی ذرائع نيں۔
بنیادی ذرائع
اسلام وچ عورتاں نوں قرآن کریم تے حدیث دے تحت کئی رہنمائی دی گئیاں نيں۔ انہاں رہنمائی نوں فقہ (اسلامی قانون)، و مستند حدیث توں حاصل شدہ تشریحات و جمہور علما دے نظریے دے ذریعے سمجھیا جاندا اے۔ انہاں تشریحات تے انہاں دا چلن اس وقت مسلم دنیا دے تاریخی تناظر وچ نيں جدوں ایہ تشریحات لکھی گئی سی۔
اپنی زندگی دے دوران، محمد صلی اللہ علیہ وسلم نے- مختلف اکاؤنٹس اُتے منحصر، 9 یا 11 گیارہ خواتین نال شادی کيتی۔ عرب سبھیاچار وچ ، شادی عام طور اُتے قبیلے دی ضروریات دے مطابق کيتی جاندی سی۔مثلاً رقبیلے دے اندر یا دوسرے قبیلےآں دے نال اتحاد دے قیام دی ضرورت۔ شادی دے وقت کنواری ہونا اک قبائلی اعزاز دے طور اُتے دیکھیا جاندا سی۔ ولیم مونٹوموم وٹ کہندا اے کہ محمد دی تمام شادی دوستانہ تعلقات نوں مضبوط بنانے دے لئی اک سیاسی پہلو سن تے ایہ عربی روایت دے مطابق سن۔
النساء سورۃ النسا[20] یا خواتین دی سورۃ قرآن کریم دا چوتھا باب اے۔ سورہ دا عنوان سور ہ دا عنوان خواتین دے متعدد حوالے توں حاصل ہُندا اے، بشمول آیات 3-4 تے 127-130.
ثانوی ذرائع
اسلام دیاں عورتاں اُتے اثر و رسوخ دے بنیادی ذرائع ہر ممکنہ صورت حال توں نمٹنے دے لئی کافی نئيں نيں۔ اس وجہ توں اسلامی فقہ و مذہبی اسکولاں نے ترقی پائی۔مذہبی علما نے مسلماناں دے لئی صحیح مذہبی طریقہ تلاش کرنے دے لئی معتبر دستاویزات، داخلی بحثاں دی نشان دہی تے اتفاق رائے قائم کرنے دے لئی وسائل دے حوالے کیتے نيں۔ [12] [13] ایہ سب خواتین دے لئی اثر و رسوخ دے ثانوی ذریعہ نيں۔ انہاں وچ اجماع، قیاس، اجتہاد تے وغیرہ، ( اسلامی فقہی اسکولاں و دوسرے فرقےآں دی مطابق)۔فتاویٰ وی ثانوی ذریعہ وچ شامل نيں، جو عام طور اُتے پھیلائے جاندے نيں، عام طور پر، عام بولی وچ یا علما دے لکھے ہوئے پرچے، تقسیم کیتے جاندے نيں، جو مذہبی ضروریات دے موافق نيں۔ فتاویٰ نظریاتی طور اُتے غیر پابند نيں، لیکن اکثر سنجیدگی توں غور کیتے جاندے نيں تے اکثر مسلماناں دی طرف توں اس دا استعمال کيتا جاندا اے۔ ثانوی ذرائع عام طور اُتے پنج قسم دے اثر و رسوخ وچ تقسیمِ ہُندے نيں: عورتاں تے مرداں دونے دے لئی کردار یا رویے دا فرض، لازمی، قابل قبول، جائز، مستثنی یا ممنوعہ۔ ثانوی وسائل دے درمیان وچ کافی تنازع اے، وقت دے نال تبدیلی ہُندی اے۔
جنسی کردار سودھو
اسلام وچ صنفی کردار دو قاعدہ اصولاں دے نال رنگا رنگ نيں: (i) خواتین تے مرداں دے درمیان وچ روحانی مساوات؛ تے (ii) ایہ خیال۔ کہ عورتاں دے لئی نسوانیت اے تے مرداں دے لئی مردانگی۔ [28]
عورتاں تے مرداں دے درمیان وچ روحانی مساوات سورت الحمد (33:35) وچ بیان کيتی گئی اے:
"بے شک جنہاں لوکاں نے خدا نوں تسلیم کيتا تے عورتاں جو تسلیم کر تی نيں تے جو ایمان لیائے تے (عورتاں ) جو ایمان لاواں تے جو لوک فرمابردار نيں تے عورتاں جو فرماں بردار نيں تے جو لوک سچے نيں تے عورتاں سچّی نيں تے جو لوک زکوۃ دیندے نيں تے عورتاں جو زکوۃ دیندی نيں تے جو روزہ رکھدے نيں تے عورتاں جو روزہ رکھدی نيں تے جنہاں نے اپنی عزت دی حفاظت کيتی تے عورتاں جنہاں نے اپنی عزت دی حفاظت کيتی تے جو خدا نوں یاد رکھدے نيں تے جو عورتاں خدا نوں یاد کردیاں نيں تاں خدا نے انہاں دے لئی بخشش تے وسیع اجر تیار کر رکھیا اے۔"
- قرآن دے 33 آیت، 'اتحاد'
اسلام تے عورتاں دے بنیادی نظریات نوں تکمیلیت دا اشارہ دتا جاندا اے: جداں کائنات وچ سب کچھ جوڑی وچ پیدا ہوئے نيں، انسانیت وی اک جوڑی وچ پیدا ہوئی اے (سورۃ المریری 51:49) - جو اک دوسرے دے بغیر وی مکمل نئيں ہوئے سکدی۔ اسلامی نظریاتی سوچ وچ ، کائنات ہر چیز دے جوڑاں دے درمیان وچ ہم آہنگی توں قائم اے۔ اس دے علاوہ، سب ظاہری حالات و واقعات، اندرونی نووا مینہ تے بالآخر خدا دی عکاسی کردا اے۔
اسلام جس زور اُتے مبنی / مذکور پولیوندا (اور اس وجہ توں تکمیل) اُتے ہُندا اے اوہ سماجی افعال دی علیحدگی وچ اے ۔عام طور پر، اک خاتون دے گھر وچ فعال ہُندی اے جتھے اوہ غالب شخصیت ہُندی اے - تے اک آدمی دا متعلقہ علا قہ بیرونی دنیا اے۔ [بہتر ذریعہ دی ضرورت اے ] پر، ایہ علیحدگی اِنّی سخت نئيں اے جِنّی دیکھدی اے، عملی طور پر، دونے اسلام دی ابتدائی تریخ تے معاصر دنیا وچ بیشبہ مثال نيں - اُنہاں مسلم خواتین دی جنہاں نے عوامی زندگی وچ اہم کردار ادا کيتا اے، بشمول سلطان، شاہنشاہ، ریاستی منتخب کردہ سربراہ تے امیر کاروباری عورتاں سمیت۔ اس دے علاوہ، اس گل نوں تسلیم کرنا اہم اے کہ اسلام وچ گھر تے خاندان، اس دنیا تے معاشرے دی زندگی دے مرکز اُتے مضبوطی توں واقع ہُندا اے: اک شخص دا کم، نجی دائرے اُتے سبقت نئيں لیندا۔
قرآن نے سورہ 4 (النساء) دے علاوہ مسلم خواتین، انہاں دے کردار، فرائض تے حقوق دے لئی بوہت سارے آیات نوں وقف کيتا۔
اسلام وچ مسلمان عورتاں و غیر مسلم عورتاں دے جنسی کردار مختلف نيں۔ [حوالۂ ضرورت] مسلم مرداں نوں غلام عور تاں رکھنے دا حق اے، جو دے فوجی مہم دے دوران وچ قبضہ دی جادیاں سن۔ مثلاً غیر مسلماں و قبیلے دے خلاف جہاد۔ جنوبی یوروپ و افریقہ توں لےکے وسطی ایشیا و ہندوستان تک، غلام عورتاں رکھنا قدرتی ما نا جاندا سی۔ غلام عورتاں نوں اُنہاں دی رضامندی دے بغیر ویچیا جاندا سی، اُنہاں توں بچے پیدا کرنے دی توقع کيتی جاندی سی، شادی دے لئی مالک دی رضا درکار ہُندی سی، اسلامی قانون دے نظریہ وچ اُنہاں توں ہونے والا بچہ خود بہ خود مسلمان تصور کيتا جاندا سی جتھے تک جے اس دا باپ مسلمان اے۔
خواتین دی تعلیم سودھو
روايتی محاذ
قرآن کریم -( اسلام دا مقدس متن) تے محمد دی بولی یا فعل (سننہ) مرد و عورت دونے دے علم حاصل کرنے دے حق دی برابر وکالت کردا اے۔ بغیر کسی مرد و عورت دی تفریق دے قرآن نے تمام مسلماناں نوں علم دے حصول وچ کوشش دا حکم دتا اے، : قرآن مسلسل مسلماناں نوں فطرت وچ خدا دے نشانات نوں پڑھنے، سوچنے، سمجھنے تے سیکھنے دے لئی حوصلہ افزائی کردا اے۔ اس دے علاوہ، محمد نے مرد تے عورتاں دونے دے لئی تعلیم دی حوصلہ افزائی کی: انہاں نے اعلان کيتا کہ علم دی طلب ہر مسلم مرد تے عورت اُتے دینی فرض اے ۔اس دے مرد اسيں منصب کيتی طرح، ہر خاتون دی اخلاقی تے مذہبی ذمہ داری دے تحت علم دی تلاش کرنا، اپنی عقل نوں فروغ دینا، اپنی نظر نوں وسیع کرنا، اپنی صلاحیتاں نوں فروغ دینا تے فیر اپنی صلاحیتاں دا اپنی روح و اپنے معاشرے دے لئی مفید استعمال کرنا دینی فرض اے۔
محمد دی عورتاں دی تعلیم وچ دلچسپی اس گل توں ثابت ہُندی اے کہ اوہ خود مرداں کہ نال نال عورتاں نوں وی پڑھایا کردے سن ۔محمد دی تعلیم دونے جنساں دی طرف توں وسیع پیمانے اُتے سکھی جادیاں سن، بمطابق، محمد دی وفات دے وقت عورتاں وچ اسلام دی بہت ساریاں عالمہ سن۔ [41] اس دے علاوہ، محمد دی بیویاں - خاص طور اُتے عائشہ نے عورتاں تے مرداں دوناں نوں پڑھایا۔ حضرت محمد صلی اللہ علیہ وسلم دے بوہت سارے ساتھیاں نے عائشہ توں قرآن، حدیث تے اسلامی فقہ (فقیہ) نوں سکھیا۔ خاص طور پر، حاصل کردہ علم دی نوعیت اُتے کوئی پابندی نئيں سی۔ اک خاتون علم دے کسی شعبے نوں منتخب کرنے نوں آزاد سی۔ [44] چونکہ اسلام تسلیم کردا اے کہ خواتین اصل وچ بیویاں تے ماواں دا کردار ادا کردیاں نيں، انہاں شعبےآں وچ علم دا حصول جو خاص طور اُتے زور دتا گیا سی۔
خواتین دی تعلیم دی تریخ
جیمز ای لنڈسے نے کہیا کہ اسلام مسلم عورتاں دے مذہبی تعلیم نوں فروغ دی حوصلہ افزائی کردا اے۔ [46] سہی مسلم دی حدیث دے مطابق (وکھ وکھ حدیثاں وچ ائیشہ و محمد منسوب اے )انصار دی عورتاں دی قابل تعریف سن کیونجے اسلامی شرعی قانون دے بارے وچ مفید سوالات کرنے توں اوہ شرمندہ نئيں ہودیاں سن۔
جدوں کہ خواتین دا رسمی مذہبی اسکولاں وچ طلبہ دے طور اُتے داخل ہونا عام نئيں سی، لیکن خواتین دے لئی مسیتاں، مدرسے تے ہور عوامی تھاںواں اُتے غیر رسمی لیکچرز تے مطالعہ دے سیشن وچ حصہ لینا اک عام گل سی۔ مثال دے طور پر، فاطمیہ خلافت دے وقت علم دے "سیشن"(مجلس حکمۃ) وچ خواتین دی حاضری مختلف متعدد مؤرخاں سمیت، بشمول ابن الظواہری، الاسلامی تے امام نے نوٹ دی اے۔ [48] تاریخی طور پر، بعض مسلم خواتین نے کئی مذہبی تعلیمی ادارےآں دی بنیاد رکھنے وچ اک اہم کردار ادا کيتا، جداں 85 عیسوی وچ الیونیورسٹی کاروائن یونیورسٹی دی فاطمہ الہی فہری نے اس یونیورسٹی دی بنیاد رکھی۔ بارہويں صدی عیسوی دے علما ابن الاساکر کہندے نيں کہ خواتین دے لئی تعلیم حاصل کرنے دے ہزارہیا مواقع سن، عورت پڑھ سکدی سی، اجازہ(دینی ڈگری) حاصل کر سکدی سی تے فیر علما و دینی استاد بن سکدیاں سن۔ ايسے طرح، الشخاوی نے اپنی حیاتياتی لغت دوالالمامی دے بارہ حجم وچوں اک نوں خواتین دے لئی وقف کيتا اے۔ 700 تے 1800 عیسویاں دے درمیانہاں وچوں 1،075 خواتین علما دی معلومات فراہم کيتیاں نيں۔ ممتاز شہری خانداناں دیاں عورتاں نجی ترتیبات وچ عام طور اُتے تعلیم حاصل کردیاں سن تے انہاں وچوں بوہت سارے نے حدیث دی مطالعہ، خطاطی تے شاعری دی تلاوت وچ اجازہ جاری کیتے۔ ورکنگ خواتین نے بنیادی طور اُتے اک دوسرے توں مذہبی مضامین تے عملی مہارتاں سیکھدیاں سن، حالانکہ انھاں نے مسیتاں تے نجی گھراں وچ مرداں دے نال کچھ ہدایت وی حاصل کردیاں سن۔
نوآبادی دور دے دوران، 20th صدی دے آغاز تک، برطانوی سلطنت وچ مسلماناں دے درمیان وچ جنسی جدوجہد سی؛ خواتین دی تعلیم اخلاقی نظم و سماجی سکون دے لئی خطرہ دے طور اُتے دیکھی جاندی سی تے مرداں دی دنیا مسلم شناخت بن گئی سی۔ [53] اس دے باوجود برطانوی دور وچ مسلم خواتین نے مرداں دے پرے خود اپنے حقوق دے لئی زور دتا۔ 1930 دے تک، 2.5 ملین لڑکیوں نے اسکولاں وچ داخلہ لیا جس وچ 0.5 ملین مسلم لڑکیاں سن۔
معاصر حالات
خواندگی
2013 دے اک اہم بیان وچ ، اسلامی تعاون تنظیم نے غور کيتا کہ تعلیم تک محدود رسائی ترقی پزیر دنیا بشمول ( آئی او سی) ملکاں وچ لڑکیوں تے خواتین دی لئی چیلنجاں وچ شامل اے، یونیسیف نے غور کيتا کہ قل 24 اقوام متحدہ دے ملکاں وچ جتھے 60٪ توں کم خاتون پرائمری داخلہ دی شرح اے، 17 ملکاں اسلامی دنیا نال تعلق رکھدے نيں۔ تے ایہ تناسب مسلم خواتین وچ 70٪ تک پہنچ جاندا اے۔ [57] یونیسکو دا اندازہ اے کہ کئی مسلم ملکاں وچ بالغ عورتاں وچ خواندگی دی شرح تقریباً پنجاہ فیصد یا کم اے۔ جس وچ مراکش، یمن، بنگلہ دیش، پاکستان، نائجیریا، مالی، گیمبیا، گنی، گنی بسسو تے چاڈ شامل نيں۔ [58 ] 2010 ء وچ مصر وچ خواتین دی خواندگی دی شرح 64 فیصد سی، 71 فیصد عراق وچ تے 90 فیصد انڈونیشیا وچ سی۔ [58] جدوں کہ 1970 دے دہائی توں سعودی عرب وچ سماج وچ بہتری آئی اے، 2005 وچ مجموعی طور اُتے خواتین دی خواندگی دی شرح 72٪ نکلی بمقابل ستتر دی دہائی وچ جدوں خواندگی دی شرح 50٪ سی۔ [5 9]
تعلیم وچ صنف تے شرکت
بعض علما [60] [61] دا کہنا اے کہ اسلامی ملکاں وچ تعلیم وچ دنیا دی سب توں زیادہ جنسی خلا اے۔ سالانہ2012 عالمی اقتصادی فورم جنسی خلا دے مطالعہ توں معلوم ہُندا اے کہ قل اک سو پینتیس ملکاں وچوں 18 وچوں ستاراں بدترین فعال ملک، اسلامی تعاون تنظیم (او آئی سی) دے مندرجہ ذیل ارکان نيں: الجزائر، اردن، لبنان، (نیپال [62 ]، ، ترکی، عمان، مصر، ایران، مالی، مراکش، کوٹ ڈیواویر، سعودی عرب، شام، چاڈ، پاکستان تے یمن۔ ایتھے نیپال نوں چھڈ کے سب اسلامی ملکاں نيں۔ [63]
اس دے برعکس، یونیسکو نے نوٹ کيتا اے کہ عرب ریاستاں وچ 37 فیصد خواتین محققاں دا قل حصہ نيں، جو ہور علاقےآں دے نال موازنہ کرنے لائق اے۔ [65] ترکی وچ، خواتین یونیورسٹی دے محققاں دا تناسب فیصد یورپی یونین دے ستائیس ملکاں[ 2012 (33 فیصد)] دے مقابلے وچ تھوڑا سا زیادہ اے (36 فیصد)۔ [66] ایران وچ ، خواتین، 60٪ توں ودھ طلبہ یونیورسٹی دے طالب علم نيں۔ [67] ايسے طرح، ملائیشیا وچ ، [68] الجزائر، [6 9] تے سعودی عرب وچ ، [70] حالیہ برساں وچ یونیورسٹی دے طالب علماں دی اکثریت خواتین دی ہوئے گئی اے، جدوں کہ 2016 وچ قل طلبہ دا 76.8فیصد اماراتتی خواتین نے متحدہ عرب امارات دی یونیورسٹی وچ داخلہ لیا۔ [71] اردن یونیورسٹی وچ ، جو اردن دی سب توں وڈی تے پرانی یونیورسٹی اے، 2013 وچ 65 فیصد طالب علم خواتین سن۔ [72]
او آئی سی دے اک رکن ملکاں وچ ، ثالثی تعلیم وچ مرداں نوں خواتین دا تناسب غیر معمولی اے۔ قطر اس سلسلے وچ دنیا دی رہنمائی کردا اے، جتھے 2015 وچ ہر مرد دے لئی 6.66 خواتین اعلیٰ تعلیم وچ سن۔ [73] ہور مسلمان اکثریت ریاستاں وچ خاص طور اُتے کویت، جتھے 41 فیصد خواتین یونیورسٹی وچ شرکت کر تی نيں، بمقابل مرداں دے جنہاں دا تناسب صرف اٹھارہ فیصد اے۔ [18] بحرین، جتھے بحری تعلیم وچ عورتاں دا تناسب 2.18: 1 اے ؛ [73] برونائی دارالسلام، جتھے 33 فیصد خواتین دخلہ لیندی نيں، بمقابل مرداں دے 18 فیصد مرداں کے؛ [73] تیونس، جتھے اعلیٰ تعلیم وچ عورتاں دا تناسب 1.62 اے۔ تے کرغستان، جتھے ذکر بالہ تناسب 1.61 اے۔ [73] اس دے علاوہ، قازقستان وچ ، 1999 وچ عمودی تعلیم وچ ہر 100 مرد طلبہ دے لئی 115 خواتین طالب علم سن۔ ورلڈ بینک دے مطابق، ایہ تناسب 2008 تک144: 100 ہوئے جائے گا۔ [74]
پر، ریاستہائے متحدہ امریکا وچ ، سماجی پالیسی تے تفہیم دے انسٹی ٹیوٹ دے ذریعہ اک حالیہ مطالعہ وچ پایا گیا کہ مسلم امریدیاں عورتاں دا (73٪) اعلیٰ تعلیم حاصل کرنا مسلمان امریکی مرداں (57٪) توں زیادہ ممکن اے ( ہائیاسکول دی تعلیم یافتگی دے بعد دی تعلیم)۔ [75]
قانونی معاملات سودھو
عورت نوں بوہت سارے قانونی تحفظ وی حاصل نيں۔
وراثت وچ حق سودھو
اسلامی معاشرے وچ عورت نوں وراثت وچ حصہ دتا جاندا اے۔
مجرمانہ معاملات سودھو
جے عورت کسی مجرمانہ سرگرمی وچ ملوث پائی جائے تاں اس دی سزا اوہی اے جو مرد دی ہوئے گی۔
عورت دی گواہی سودھو
اسلام وچ عورت دی گواہی دے حوالے توں دو قسم دی آرا ء پائی جاندی اے، کچھ دے نزدیک عورت دی گواہی مرد دی گواہی دے برابر اے، کچھ دے نزدیک دوعورتاں برابر اے اک مرد کے
معاشی معاملات سودھو
عورت نوں ایہ حق حاصل اے کہ اوہ اپنے باپ دے گھر ہوئے تاں اس دا خرچ اس دے باپ تے بھائی دی ذمہ داری اے، جے اپنے شوہر دے گھر ہوئے تاں اس دا خرچ اس دے شوہر دی ذمہ داری اے، عورت اپنی رقم وچوں کسی اُتے خرچ کرنے دی پابند نئيں، مگر اپنی مرضی توں کرنا چاہے تاں کر دے۔
شادی سودھو
عورت اپنی مرضی نال شادی کر سکدی اے۔
طلاق / خلع سودھو
جے عورت اپنی شادی توں خوش نئيں تاں خلع وی لے سکدی اے۔
پہناوا سودھو
اسلامی حدود وچ رہندے ہوئے لباس پہننے دی آزادی اے۔ ایداں دے لباس پہننے دی مرضی اے جو مسلماناں دا ہوئے مطلب کہ انگریزی لباساں توں پرہیز کرن کیونجے اسيں مسلمان نيں