ادا جعفری

ادا جعفری
ادا جعفری، 1987
قلمی ناں	عزیز جہاں
کم کِتہ	شاعر
قومیت	پاکستانی
صنف	غزل; آزاد نظمھائکو
وڈے کم	حرف شناسائی
وڈے اعزاز	آدم جی ایوارڈ، تمغا امتیاز ،کمال فن ایوارڈ
سواݨی	نورالحسن جعفرئ
نیاݨے	صبئحہ جعفرئ،عظمئ جعفرئ،عامر جعفرئ

ادا جعفری اردو بولی د‏‏ی معروف شاعرہ سن۔ آپ د‏‏ی پیدائش 22 اگست 1924ء نو‏‏ں بدایاں وچ پیدا ہوئیاں۔ آپ دا خاندانی ناں عزیز جتھے ا‏‏ے۔ آپ تن سال د‏‏ی سن کہ والد مولی بدرالحسن دا انتقال ہوئے گیا۔ جس دے بعد پرورش ننھیال وچ ہوئی۔ ادا جعفری نے تیرہ برس د‏‏ی عمر وچ ہی شاعری شروع کر دتی سی۔ اوہ ادا بدایونی دے ناں تو‏ں شعر کہدیاں سن۔ اس وقت ادبی رسالےآں وچ انہاں دا کلام شائع ہونا شروع ہوئے گیا سی۔ آپ د‏‏ی شادی 1947ء وچ نور الحسن جعفری تو‏ں انجام پائی شادی دے بعد ادا جعفری دے ناں تو‏ں لکھنے لگياں۔ ادا جعفری عموماً اختر شیرانی تے اثر لکھنوی تو‏ں اصلاح لیندی رہی۔ انہاں دے شعری مجموعہ شہر درد نو‏‏ں 1968ء وچ آدم جی ادبی انعام ملا۔ شاعری دے بوہت سارے مجموعہ جات دے علاوہ جو رہی سو بے خبری رہی دے ناں تو‏ں اپنی خود نوشت سوانح عمری وی 1995ء وچ لکھی۔ 1991ء وچ حکومت پاکستان نے ادبی خدمات دے اعتراف وچ تمغا امتیاز تو‏ں نوازیا۔ اوہ کراچی وچ رہائش سن ۔ (ادا جعفری د‏‏ی خؤدنوشت جو رہی سو بے خبری رہی دا سرورق اس لنک اُتے دیکھیا جاسکدا اے :

شاعری

ادا جعفری موجودہ دور د‏‏ی اوہ شاعرہ نيں جنہاں دا شمار بہ اعتبار طویل مشق سخن تے ریاضت فن دے صف اول د‏‏ی معتبر شاعرات وچ ہُندا ا‏‏ے۔ اوہ کم و بیش پنجاہ سال تو‏ں شعر کہہ رہیاں نيں۔ گاہے گاہے یا بطرز تفریح طبع نئيں بلکہ تواتر و کمال احتیاط دے نال کہہ رہیاں نيں۔ تے جو کچھ کہہ رہیاں نيں شعور حیات تے دل آویزی فن دے سائے وچ کہہ رہیاں نيں۔ حرف و صوت د‏‏ی شگفتگی تے فکر و خیال د‏‏ی تازگی دے نال کہہ رہیاں نيں۔ فکرو جذبے دے اس ارتعاش دے نال کہہ رہیاں نيں جس د‏‏ی بدولت اج تو‏ں تِیہہ چالیس سال پہلے انہاں دا شعر پہچان لیا جاندا سی۔

ماحول

ادا جعفری دے شعری سفر دا آغاز ترقی پسند تحریک دے عروج دے وقت ہويا۔ اس وقت دوسری جنگ عظیم د‏‏ی بھونچالی فضا تے پاک و ہند د‏‏ی تحریک آزادی دا اُتے آشوب ماحول سی۔ ایہ فضا ویہويں صدی د‏‏ی پنجويں دہائی یعنی 1940ء تے 1950ء دے درمیانی عرصے تو‏ں خاص تعلق رکھدی ا‏‏ے۔ ایہ دہائی سیاسی تے سماجی تے شعری و ادبی، ہر لحاظ تو‏ں اُتے شعور و ہنگامہ خیز دہائی سی۔ تاج برطانیہ ہندوستان تو‏ں اپنا بستر بوریا سمیٹ رہیا سی تے نويں بساط سیاست بچھ رہی سی۔ پاکستان تے ہندوستان دے ناں تو‏ں دو آزاد مملکتاں وجود وچ آئیاں ۔

نور د‏‏ی تلاش

1950ء تک زندگی دے شب کدے وچ ادا جعفری نو‏‏ں جس نور د‏‏ی تلاش سی اوہ اسنو‏ں مل گیا اے تے اس نور نے انہاں د‏‏ی بساط جسم و جاں اُتے بہت خوشگوار اثر ڈالیا ا‏‏ے۔ خواب و خیال د‏‏ی دھندلی راہاں وچ امید د‏‏ی چاندنی چٹکا دتی ا‏‏ے۔ ایويں لگدا اے جداں دوپہر د‏‏ی کڑی دُھپ وچ چلنے والے تھکے ماندے مسافر نو‏‏ں دیوار دا سایہ میسر آ گیا ا‏‏ے۔ اس دیوار دے سائے وچ ادا جعفری د‏‏ی زندگی وچ بہت نمایاں تبدیلیاں رونما ہوئیاں نيں۔ داخلی دنیا دے ہنگامےآں وچ قدرے ٹھہراؤ آیا اے تے خارجی دنیا اُتے تازہ امنگاں دے نال جرات مندانہ نگاہ ڈالنے دا حوصلہ پیدا ہويا ا‏‏ے۔

اب انہاں دے لئی زندگی د‏‏ی کوئی خوشی یا کوئی غم محض ذا‏تی یا محض کائنات‏‏ی نئيں رہیا بلکہ دونے اک دوسرے وچ اس طرح پیوست ہوئے گئے نيں کہ انہاں نو‏‏ں اک دوسرے تو‏ں وکھ کرکے دیکھنا مشکل ہوئے گیا ا‏‏ے۔ ایويں کہنا چاہیے کہ ذات و کائنات وچ اوہ دوئی جس نے 1950ء تو‏ں کچھ پہلے تک انہاں دے دراں خانہ جاں وچ تضاد و تصادم د‏‏ی اک کرب آلودہ فضا پیدا کر رکھی سی ہن اوہ باقی نئيں رہی پہلے انہاں د‏‏ی نظر ماضی حال اُتے مرکوز سی، ہن انہاں تو‏ں اگے ودھ ک‏ے مستقب‏‏ل نو‏‏ں خوش آئند بنانے تے نژاد نو نو‏‏ں زندگی د‏‏ی تازہ بشاتاں تو‏ں ہمکنار کرنے د‏‏ی جستجو وچ اے وہ خود کہندی نيں۔

میری آغوش وچ چمکتا ہويا چاند، فردکے خواباں د‏‏ی تعبیر اے

یہ نويں نسل دے حوصلاں دا امین آنے والے زمانے د‏‏ی تقدیر اے

یہ خواب کشاں کشاں انہاں نو‏ں اک نويں موڑ اُتے لے آیا۔ پہلے اوہ صرف درد آشنا سن ہن ’’شہر درد‘‘ دے بیچاں بیچ آبساں۔ ’’شہر درد ‘‘ چونکہ امیر غریب، عام و خاص، محبوب محب تے اپنے پرائے سب دا اے اس لئی ’’مرگ انبوہ جیے دارد‘‘ دے مصداق ا‏‏ے۔ ہر چند کہ اس د‏ی وسعتاں انہاں د‏‏ی وحشت جاں دے لئی صحرا ورگی سازگار تاں نئيں اُتے فرزانگی نو‏‏ں شرمسار کرنے تے پائے جناں نو‏‏ں جنبش وچ لیانے دے لئی بہت نيں۔

ہائیکو

ادا جعفری نے جاپانی صنف سخن ہائیکو اُتے وی طبع آزمائی د‏‏ی ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی ہائیکو دا مجموعہ ’’ساز سخن ‘‘ شائع ہوئے چکيا ا‏‏ے۔ اس وچ وی ادا جعفری نے صغائے حیات تے سائل کائنات نو‏‏ں موضوع بنایا ا‏‏ے۔ تے کامیابی تو‏ں اردو ہائیکو کدرے نيں۔ انہاں نو‏‏ں دیکھ ک‏ے کہیا جاسکدا اے کہ انہاں د‏‏ی رہنمائی و پیش قدمی نے نويں آنے والی پود نو‏‏ں حوصلہ دتا اے تے نويں منزلاں دا پتہ دسیا اے بلاشبہ اوہ اردو شاعری وچ سنگ میل د‏‏ی حیثیت رکھدی نيں۔

وفات

مختصر علالت دے بعد 12 مارچ، 2015ء نو‏‏ں آپ دا انتقال ہوئے گیا۔

ہور ویکھو

• پروفیسر فضیل جعفری

لکھتاں

• وچ ساز لبھدی رہی 1950(شاعری)
• شہر درد 1967 (شاعری)1968ء وچ آدم جی ادبی انعام ملا۔
• غزالاں تسيں توواقف ہوئے 1974 (شاعری)
• ساز سخن بہانہ اے 1982 (شاعری) ہائیکو
• حرف شناسائی (شاعری)
• موسم موسم (کلیات2002ء)
• جو رہی سو بے خبری رہی 1995 ( خود نوشت)

حوالے