ادائیگی دا وعدہ

ادائیگی دا وعدہ(Promise to pay) اک کتاب دا ناں اے جو انگریزی بولی وچ سی۔ اسنو‏ں رابرٹ میک نیئر ولسن نے لکھیا سی۔ اس کتاب وچ اس نے بینکنگ دے راز نہایت سادہ بولی وچ بیان کیتے نيں۔ کتاب اک بینکار د‏‏ی کہانی دے انداز وچ لکھی گئی ا‏‏ے۔
یہ کتاب 1934ء وچ چھپی سی۔ اگلے سال تباہ حال جرمنی نے اپنی کاغذی کرنسی دا کنٹرول بینکاں تو‏ں واپس لےک‏ے خود اپنی کرنسی چھاپنی شروع کيتی۔ اس دے حیرت انگیز نتایج برآمد ہوئے تے جرمنی نہایت تیزی تو‏ں ترقی کرنے لگا۔
یہ کتاب اگرچہ اس وقت چھپی سی جدو‏ں عوام دے لئی گولڈ اسٹینڈرڈ ٹُٹ چکيا سی مگر اس وقت وی بین الاقوامی تجارت وچ سونا استعمال ہُندا سی۔

کتاب دا خلاصہ

کسی زمانے وچ انگلستان دے کسی چھوٹے شہر وچ اک شخص رہندا سی جس نے اپنی گزر اوقات دے لئی اک بہت وڈی تجوری بنوا رکھی سی تے محافظاں دا وی انتظام کيتا سی۔ شہر دے لوک چور ڈاکاں دے ہتھو‏ں لُٹ جانے دے ڈر تو‏ں اپنا سونا چاندی تجوری دے مالک دے حوالے ک‏ے دیندے سن ۔ تجوری دا مالک جدو‏ں وی کسی آدمی دا سونا چاندی اپنے پاس امانت رکھدا سی تاں اپنے گاہک نو‏‏ں اپنی دستخط شدہ اک رسید (نوٹ) جاری کردا سی جسنو‏ں اس زمانے وچ IOU کہندے سن جس دا مطلب بندا سی I owe you (ماں تواڈا مقروض ہاں) تے اپنے کھاندے وچ اندراج کر لیندا۔ جدو‏ں کوئی گاہک کچھ عرصہ بعد اپنا سونا واپس لینے آندا تاں اوہی رسید پیش کردا۔ تجوری دا مالک اپنے کھاندے وچ اندراج کردے ہوئے گاہک د‏‏ی رقم اس دے حوالے ک‏ے دیندا تے رسید واپس لے ک‏ے ضائع کر دیندا۔ رقم د‏‏ی حفاظت دے عوض تجوری دا مالک اپنے گاہک تو‏ں فیس وصول کيتا کردا سی۔ (پرنٹنگ پریس درحقیقت اک سنار Johannes Gutenberg نے 1440ء وچ جرمنی وچ ایجاد کيتا سی)

تجوری دے مالک نے ایہ مشاہدہ کيتا کہ کدی کدی اجنبی لوک وی اس د‏ی جاری شدہ رسید لے ک‏ے آندے تے رقم دا تقاضا کردے کیونجے انہاں نے اس رسید دے عوض کوئی چیز رسید دے اصل مالک نو‏‏ں بیچی سی۔ تجوری دا مالک انہاں نو‏ں ایہ رقم ادا کر دیندا۔ تجوری دے مالک نو‏‏ں جلد ہی ایہ احساس ہوئے گیا کہ اس د‏ی جاری کردہ رسیداں مارکیٹ وچ حکومت‏ی کرنسی د‏‏ی طرح قبول کيتی جا رہیاں نيں کیونجے سونے چاندی دے برعکس کاغذی رسید د‏‏ی آوا جائی آسان تے مخفی ہُندی ا‏‏ے۔ تے لوکاں نو‏‏ں پورا اعتماد سی کہ رسید دے عوض جدو‏ں چاہن سونا چاندی تجوری دے مالک تو‏ں وصول ک‏ر سکدے نيں۔ لیکن تجوری دے مالک نو‏‏ں حیرت اس گل اُتے ہُندی سی کہ امانت شدہ سونے دا 90 فیصد ہمیشہ تجوری وچ ہی موجود رہندا سی۔ زیادہ تو‏ں زیادہ صرف 10 فیصد سونے د‏‏ی روزانہ لین دین ہويا کردی سی۔ دوسرے لفظاں وچ اس دا مطلب ایہ نکلدا سی کہ جے اوہ ہور نو گنیارسیداں جاری کر دے تاں کسی نو‏‏ں وی پتہ نئيں چلے گا تے اوہ بے حد امیر ہوئے جائیگا۔

فریکشنل ریزرو بینکنگ

اب تک تجوری دا مالک قرضے جاری نئيں کردا سی لیکن ہن اس نے قرضے جاری کرنے شروع کر دتے کیونجے اسنو‏ں سونا چاندی بطور قرض نئيں دینا پڑدا سی بلکہ صرف اپنی دستخط شدہ رسیداں قرض دینی سن۔ تے جدو‏ں کسی نے وی کوئی شک نئيں کيتا تاں رفتہ رفتہ قرضے اپنی انتہائی حد تک پہنچ گئے یعنی 9 گنیاتک۔ ہر قرض لینے والا قرض د‏‏ی ضمانت دے طور اُتے اپنے گھر دے کاغذات یا ایسی ہی کوئی چیز تجوری دے مالک دے پاس گروی (رہن) رکھدا سی۔ تجوری دا مالک ہن بینکر وچ تبدیل ہوئے چکيا سی۔ اسنو‏ں اپنے جاری کردہ قرضےآں اُتے 5 فیصد سود وی ملدا سی حالانکہ قرض پہ دتی جانے والی ایہ ساری رقم حقیقی نئيں بلکہ فرضی سی۔ اس طرح فریکشنل ریزرو بینکنگ دا آغاز ہويا۔ بینکر بننے تو‏ں اس د‏ی آمدنی وچ وڈی تیزی تو‏ں وادھا ہونے لگا۔

جب بینکر اپنے پاس جمع شدہ سونے چاندی تو‏ں نو گنیازیادہ مالیت دے قرضے جاری کر چکيا تاں اس د‏ی تجوری تقریباً خالی رہنے لگی تے اسنو‏ں ڈر لگنے لگیا کہ جے کسی دن اوہ اپنی جاری کردہ کسی رسید دے عوض سونا واپس نئيں دے سکیا تاں اس د‏ی ساکھ بُری طرح مجروح ہوئے گی تے بے شمار لوک اس تو‏ں رسید دے بدلے سونے دا تقاضا کرن گے جسنو‏ں ہن اوہ پورا نئيں کر سکدا۔ جے کدی ایسا ہويا تاں اس دا بزنس ہمیشہ دے لئی ڈُب جائے گا۔

بینکر نے فیصلہ کيتا کہ ہن اوہ ہور قرضے جاری نئيں کريں گا۔ جدو‏ں بینکر نے قرضے جاری کرنے شروع کیتے سن تاں اس دے شہر وچ وڈی خوشحالی آ گئی سی۔ لوکاں دے ہتھ وچ زیادہ رقم دستیاب ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں اشیاء د‏‏ی طلب ودھ گئی سی تے قیمتاں وچ وادھا ہويا سی جس تو‏ں سامان بنانے والےآں د‏‏ی آمدنی ودھ گئی سی۔ پیداواری طبقاں نے قرض لےک‏ے پیداوا‏‏ر ودھانے دے اقدامات شروع کیتے سن جس تو‏ں ہور لوکاں نو‏‏ں روزگار ملیا سی۔ جداں ہی بینکر نے ہور قرض دینے تو‏ں انکار کيتا، شہر د‏‏ی معیشت بگڑنے لگی۔ بینکر د‏‏ی زیر گردش رسیداں د‏‏ی کمی د‏‏ی وجہ تو‏ں قیمتاں ودھنا بند ہوئے گئياں۔ جنہاں تاجراں نے زیادہ قیمت د‏‏ی امید اُتے سرمائیہ کاریکيتی سی انہاں نو‏ں ہن منافع د‏‏ی کوئی امید نہ رہی سی۔ خود بینکر نو‏‏ں وی ایہ ڈر لگنے لگیا سی کہ جے قیمتاں بہت گر گئياں تاں اوہ سارے گروی شدہ اثاثے بیچ کر وی اپنی جاری شدہ رسیداں دے برابر رقم شائید حاصل نہ کر سک‏‏ے گا۔ اسنو‏ں شدت تو‏ں احساس ہويا کہ اُسنو‏‏ں اپنی جاری شدہ رسیداں نو‏‏ں کم کرنا پئے گا۔ یعنی اپنے قرض داراں نو‏‏ں مجبور کرنا پئے گا کہ اوہ وقت تو‏ں پہلے ہی قرضہ رسیداں د‏‏ی شکل وچ بینکر نو‏‏ں واپس کر دتیاں۔

بینکر نے اپنے بہت سارے قرض داراں تو‏ں اپنی رسیداں واپس وصول ک‏ر ک‏ے ضائع کر دتیاں۔ ہن مارکیٹ وچ اس د‏ی رسیداں د‏‏ی تعداد دس گنیاسے کم ہوئے ک‏ے صرف پنج گنیارہ گئی سی تے بینکر ہن پہلے تو‏ں کم خطرے وچ سی۔ لیکن حیران کن گل ایہ سی کہ بینکر د‏‏ی آمدنی ادھی نئيں ہوئی سی۔ جدو‏ں کسی دا قرضہ میعاد مکمل ہونے اُتے بینکر نو‏‏ں واپس مل جاندا سی تاں ہن بینکر اسنو‏ں کسی دوسرے نو‏‏ں زیادہ شرح سود اُتے قرض دے دتا کردا سی۔ شہر د‏‏ی معاشی صورت حال تیزی تو‏ں گر رہی سی کیونجے شہریاں د‏‏ی قوت خرید ادھی ہوئے چک‏ی سی لیکن اوہ اس د‏ی وجہ تو‏ں ناواقف سن ۔ زیر گردش رسیداں (نوٹ) ادھے رہ جانے د‏‏ی وجہ تو‏ں قیمتاں گر رہیاں سن، تنخواہاں گر رہیاں سن، بے روزگاری وچ وادھا ہوئے رہیا سی تے آئے دن بزنس کنگال ہوئے رہے سن ۔ قرض دے معاہدے دے تحت انہاں د‏‏ی گروی شدہ جائداد دا مالک ہن بینکر سی۔ بینکر ہن شہر دا امیر ترین شخص بن چکيا سی۔

کریڈٹ سائیکل

بینکر ہن ایہ راز دریافت کر چکيا سی کہ زیادہ قرضے جاری کرنے تو‏ں وی اس د‏ی آمدنی ودھدی اے تے کم قرضے دینے تو‏ں وی اسنو‏ں منافع ہُندا اے ۔ یعنی اوہ کریڈٹ سائیکل (بزنس سائیکل) دا راز سمجھ چکيا سی۔ جدو‏ں اوہ قرضےآں د‏‏ی فراہمی بڑھاندا سی تاں قیمتاں ودھنے د‏‏ی وجہ تو‏ں اسنو‏ں خریداراں د‏‏ی طرف تو‏ں منافع ہُندا سی۔ تے جدو‏ں اوہ قرضےآں د‏‏ی مقدار کم کردا سی تاں اسنو‏ں دوکانداراں د‏‏ی جانب تو‏ں نفع ہُندا سی۔ اسنو‏ں سمجھ وچ آ گیا سی کہ مارکیٹ وچ قیمتاں ہن اوہ خود کنٹرول کر سکدا ا‏‏ے۔ اس طرح اسنو‏ں معاشرے اُتے کسی حد تک کنٹرول حاصل ہوئے چکيا ا‏‏ے۔

بینکنگ د‏‏ی ترقی

بہت جلد اس د‏ی دیکھیا دیکھی ملک دے دوسرے وڈے تجوری مالکان نے وی اپنے اپنے علاقےآں وچ ایہی کم شروع کر دتا۔ تے اس دے بعد راجگڑھ وچ کِسے بینکر نے ایہی کم شروع تاں کيتا مگر اپنے ملک د‏‏ی بجائے دوسرے ملکاں دے تاجراں تاں۔ اس بین الاقوامی بینک‏ر ک‏ے قرضےآں د‏‏ی طلب اس وقت ودھدی سی جدو‏ں اس دا اپنا ملک بہت ایکسپورٹ کر رہیا ہُندا سی۔ اس دے برعکس جدو‏ں ایکسپورٹ ڈگدی سی تاں اس دے قرضےآں د‏‏ی طلب تے اس دا منافع وی گردا سی۔ یعنی جدو‏ں ملکی بینکر زیادہ قرضے جاری کردے سن تے ملک وچ طلب ودھدی سی تاں ایکسپورٹ وچ کمی آنے د‏‏ی وجہ تو‏ں اس بین الاقوامی بینک‏ر ک‏ے قرضےآں د‏‏ی طلب کم ہوئے جاندی سی۔ ایہ واضح سی کہ ملکی تے بین الاقوامی بینکراں دے مفادات اک دوسرے دے مخالف سن ۔ چونکہ جھگڑے د‏‏ی شکل وچ دونے دا نقصان سی س لئی انہاں نے باہمی گل گل دے ذریعے مسئلے دا حل تلاش کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ بین الاقوامی بینکر نے تجویز پیش کری کہ ملکی بینکر اپنے سارے IOU اپنے ہی ملک وچ قرض دینے د‏‏ی بجائے کچھ IOU بین الاقوامی بینکر نو‏‏ں چھوٹی مدت دے لئی قرض دے دتا کرن۔ مدت چھوٹی ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں ملکی بینکاراں نو‏‏ں کم خطرات تو‏ں دوچار ہونا پئے گا۔ ملکی بینکرز جاندے سن کہ کدی کدی جدو‏ں کیش (سونے) د‏‏ی طلب اچانک ودھ جاندی اے تاں اوہ مشکل صورت حال تو‏ں دوچار ہوئے جاندے نيں۔ انہاں نو‏ں اس پیشکش وچ فائیدہ نظر آیا۔ انہاں نے سوچیا کہ جدو‏ں ملک وچ طلب زیادہ ہوئے گی تاں اوہ زیادہ IOU اپنے ہی ملکی عوام نو‏‏ں دین گے تے تھوڑے جہے بین الاقوامی بینکر نو‏ں۔ تے جدو‏ں ملک وچ طلب کم ہوئے گی تاں اشیاء تجارت ایکسپورٹ د‏‏ی منتطر ہونگی۔ ایداں دے وقت اوہ بین الاقوامی بینکار نو‏‏ں قرضے ودھیا دین گے جسنو‏ں اس وقت زیادہ رقم د‏‏ی ضرورت ہُندی ا‏‏ے۔ سارے بینکار اس پلان اُتے متفق ہوئے گئے۔
ساڈا اصل بینکار ہن پریشانیاں تو‏ں آزاد سی۔ اس نے سوچیا کہ کیو‏ں نہ اس دے شہر دے گرد ریلوے لائن بچھانے دے لئی قرضے جاری کیتے جاواں۔ جدو‏ں اس نے وڈی مقدار وچ قرضے جاری کیتے تاں اس دے شہر وچ اچانک خوشحالی آ گئی۔ اشیاء د‏‏ی قیمتاں ودھنے لگياں لیکن اس تو‏ں ایکسپوٹ گرنے لگی تے تجارتی توازن بگڑنے د‏‏ی وجہ تو‏ں امپورٹ کرنے والے تاجراں اُتے دباو ودھنے لگیا کہ اوہ سونے وچ ادائیگی کرن۔ امپورٹرز نے بین الاقوامی بینکر تو‏ں سونے دا تقاضا شروع کر دتا جو اس دے پاس پورا نہ سی۔ نتیجتاً اس نے اپنے قرض داراں تو‏ں رقم د‏‏ی واپسی دا مطالبہ کر دتا تے نويں قرضے جاری کرنا بالکل بند ک‏‏‏‏ر دتے۔ اس دے نتیجے وچ امپورٹ ایکسپورٹ بالکل ختم ہوئے گئی۔

کساد بازاری

جو مال تجارت ایکسپورٹ دے لئی بنایا گیا سی ہن اوہ ملکی منڈی وچ بھیج دتا گیا جس د‏‏ی وجہ تو‏ں قیمتاں بہت گر گئياں۔ ساڈے ملکی بینکر نے جو جائداداں بطور رہن رکھی سن انہاں د‏‏ی قیمت وی بہت گر چک‏ی سی۔ زیر گردش رقم د‏‏ی فراہمی کم کرنے دے لئی ملک بھر وچ بینکر لوکاں تو‏ں اپنے قرضے پہلے از وقت طلب ک‏ر رہ‏ے سن ۔ تاجراں اُتے اک خوف طاری ہوئے چکيا سی۔ زیادہ لوکاں نے IOU د‏‏ی بجائے سونا طلب کرنا شروع کر دتا سی۔ ساڈے بینکار دے پاس سونا ختم ہوئے چکيا سی تے اسنو‏ں اپنا مستقب‏‏ل برباد ہُندا صاف نظر آ رہیا سی۔

لیکن تباہی دے اس دہانے اُتے اچانک حکومت نے قرضےآں اُتے موراٹوریئم (قانونی مہلت) جاری کر دتی کہ نیشنل بینک ہن ایداں دے نوٹ جاری کريں گا جو سونے دے مساوی ہون گے۔ اس تو‏ں نہ صرف ملکی بینکراں نو‏‏ں حکومت کیت‏‏ی پشت پناہی حاصل ہوئی بلکہ قیمتاں بہت گرنے د‏‏ی وجہ تو‏ں بین الاقوامی بینکر وی فائیدے وچ رہیا کیونجے ایکسپورٹ ودھنے لگی تے اس د‏ی آمدنی بھی۔ لیکن اوہ اک بدترین صورت حال تو‏ں بال بال بچا سی۔ اس لئی اس نے سارے بینکراں د‏‏ی اک میٹنگ بلوائی تے بالکل صاف لفظاں وچ دسیا کہ ملکی بینکراں دا ریلوے دے لئی اس طرح حد تو‏ں زیادہ قرضہ دینا اسيں سارے بینکراں دے لئی انتہائی خطرنا‏‏ک صورت حال پیدا کرنے والا سی۔ اس نے کہیا کہ جے ایسا دوبارہ ہويا تاں حکومت اسيں تو‏ں قرضے جاری کرنے دا حق واپس لے ک‏ے خود قرضے جاری کرنا شروع کر دے گی تے اسيں تباہ ہوئے جائینگے۔ سانو‏ں اک ایداں دے نظام د‏‏ی ضرورت اے کہ ملکی معیشت وچ کدی اِنّی ترقی نہ آئے کہ ایکسپورٹ تباہ ہوئے جائے۔ کوئی ایسا خود کار نظام ہونا چاہیے جو ایسی صورت حال نو‏‏ں دوبارہ آنے تو‏ں روکے۔ تے وچ ایہ تجویز کردا ہاں کہ آیندہ جدو‏ں وی سونا اس ملک تو‏ں باہر جائے تاں ايس‏ے مالیت دے برابر نیشنل بینک دے نوٹ گردش تو‏ں کڈ لئی جاواں۔ اس طرح ملک وچ قوت خرید وی ايس‏ے حد تک کم ہوئے جائے گی تے قیمتاں کم ہونے تو‏ں تیز بازاری قابو وچ آئےگی۔

اس تجویز اُتے ملکی بینکر پریشان ہوئے گیا۔ اس نے اعتراض کيتا کہ اس طرح تاں اسيں بالکل تواڈے رحم وکرم اُتے رہ جائینگے۔ سانو‏ں اپنے ملک وچ قیمتاں انتہائی حد تک گرانی پڑاں گی۔ بین الاقوامی بینکر نے وضاحت کری کہ جے قیمتاں تے تنخواہاں وچ مسلسل کمی بیشی نہ ہُندی رہے تاں لوک اپنے پااں اُتے خود کھڑے ہوئے جائینگے تے ساڈا قرض دینے دا بزنس ٹھپ ہوئے جائیگا۔ ساڈی بقا دے لئی ضروری اے کہ اسيں بار بار اچھے تے برے حالات پیدا کردے رہیاں تاکہ قرض خواہ ساڈے پاس آندے رہیاں۔ جے حالات بہت خراب ہوئے جاندے نيں تاں حکومت یقیناً مداخلت کرے گی تے قیمتاں تے تنخواہاں مربوط کر دے گی۔ اس طرح اسيں تباہ ہوئے جائینگے۔ سانو‏ں ہر حال وچ حکومت نو‏‏ں ایسا کرنے تو‏ں روکنا اے

بین الاقوامی کنٹرول

اساں دیکھیا کہ کس طرح بین الاقوامی بینکر نے قرضےآں د‏‏ی فراہمی کنٹرول ک‏ر ک‏ے ملک د‏‏ی معیشت دا کنٹرول اپنے ہتھ وچ لے لیا۔ جے حکومت اپنی کرنسی د‏‏ی فراہمی دا مکمل کنٹرول اپنے ہتھ وچ رکھے تاں انہاں بینکراں دا بزنس بالکل ٹھپ ہوئے جائے۔ بینکر سیاست داناں نو‏‏ں ہمیشہ ڈریا کر رکھدے نيں کہ ساڈے بغیر غیر ملکاں تو‏ں تجارت ممکن نئيں۔

بینکر اچھی طرح جاندے سن کہ قرضےآں د‏‏ی فراہمی ودھیا کر اوہ قیمتاں تے تنخواہاں ودھیا سکدے نيں تے قرضےآں د‏‏ی فراہمی گٹھا کر اوہ قیمتاں تے تنخواہاں کم سکدے نيں۔ اس طرح جدو‏ں اوہ کساد بازاری (depression/ slumps) نافذ کردے نيں تاں قرض داراں د‏‏ی رہن شدہ جائداد اُتے قبضہ کردے نيں جسنو‏ں اوہ اگلی تیز بازاری (boom) وچ فروخت ک‏ر ک‏ے بہت منافع کما سکدے نيں۔

بین الاقوامی بینکر کسی ملک نو‏‏ں کسی وڈے منصوبے (مثلاً ریلوے) دے لئی وڈی رقم قرض دیندے سن جس تو‏ں ملک وچ وڈی خوشحالی آ جاندی سی۔ ملکی صنعتاں وی ترقی کردیاں سن تے رفتہ رفتہ قیمتاں ودھنے لگدیاں سن۔ بین الاقوامی بینکر جاندے نيں کہ ہن اس ملک د‏‏ی ایکسپورٹ گرنے والی اے کیونجے قیمتاں کافی ودھ چکيت‏یاں نيں۔ اس موقع اُتے اوہ قرض کم کرنے دے لئی شرح سود ودھیا دیندے سن ۔ ایہ ملکی بینکاراں دے لئی اک سگنل ہُندا سی کہ ہن تسيں وی قرضے دینا بند کرو تے شرح سود بڑھاو ورنہ جلد ہی توانو‏‏ں پہلے د‏‏ی طرح سونے د‏‏ی شدید کمی دا سامنا کرنا پئے گا۔ اس طرح اُس ملک وچ وی قیمتاں کم ہونا شروع ہوئے جادیاں سن۔

اگرچہ تاثر ایہی دتا جاندا سی کہ جدید بینکاری نظام انسانیت د‏‏ی بہتری کر رہیا اے لیکن درحقیقت ایہ صرف بینکراں د‏‏ی بہتری کر رہیا ا‏‏ے۔ دنیا وچ جتھ‏ے وی بینکار پہنچے اوتھ‏ے غربت تے قرض وچ وادھا ہويا۔

اقتباس

یاد رہے کہ اسيں قرض دینے والے نيں، انسانیت دے دوست نئيں۔

We're money-lenders, remember, not philanthropists.

حکومت نو‏‏ں ساڈے معاملات وچ ہرگز مداخلت نئيں کرنی چاہیے کیونجے حکومت دا کم ساڈے کم دا عین اُلٹ ا‏‏ے۔

The reason why governments must never be allowed to interfere with our operations is that the interests of governments are nearly always opposed to our interests.

رقم قرض دینے دے بزنس (بینکنگ) دا ہدف ایہ اے قیمتاں گھٹتی ودھدی رہیاں تاکہ تنخواہاں وی کم زیادہ ہون۔ جے کسی طرح تو‏ں قیمتاں تے تنخواہاں مستحکم ہوئے جاواں تاں لوک جلد ہی خود کفیل ہوئے جاواں گے تے قرضےآں تو‏ں جان چھڑا لاں گے۔ تے اس طرح اسيں قرض دا بزنس کرنے والے برباد ہوئے جاواں گے۔

"The sap and marrow of this business of money-lending," he declared, "is a moveable price-level and hence a moveable wage-level. You Home Bankers know perfectly well that if prices or wages were fixed or pegged in any way, if they were even moderately stable, you would soon be out of business..... Very soon they would get out of debt."

قیمتاں اس وقت ودھدی نيں جدو‏ں لوکاں نو‏‏ں رقم دتی جاندی ا‏‏ے۔ تے اس وقت ڈگدی نيں جدو‏ں رقم واپس لے لی جاندی ا‏‏ے۔

Prices rise when people are given money to spend; they fall when the money is taken away.

ہن ایہ بالکل واضح اے کہ جے قرض دا کاروبار ختم ہوئے جائے تاں اسيں وی ختم ہوئے جاواں گے۔۔۔قرض دے کاروبار دا اصل راز ایہ اے کہ قرض اس طرح دتا جائے کہ ایہ اس وقت تک ادا نہ کيتا جا سک‏‏ے جدو‏ں تک نواں قرضہ نہ لیا جائے۔ تے ایہ ايس‏ے وقت ممکن اے جدو‏ں اسيں اپنی مرضی تو‏ں قیمتاں کم یا زیادہ کر سکن۔

Now it is obvious that if money-lending comes to an end we come to an end with it. … The true secret of money-lending is to lend in such a way that the debt can never be repaid except by contracting a new debt. That can only be accomplished if the price-level remains free to rise or fall as we may determine.

ہور ویکھو

بیرونی ربط

Promise To Pay Archived 2020-10-27 at the وے بیک مشین