ابو زبیر مکی

ابو زبیر مکی
معلومات شخصیت
پیدائشی نام	محمد بن مسلم بن تدرس الأسدي القرشي
جم
وفات
وجہ وفات	طبعی موت
رہائش	مکہ
شہریت	خلافت امویہ
کنیت	ابو زبیر
مذہب	اسلام
فرقہ	اہل سنت
عملی زندگی
طبقہ	6
نسب	المكي، الأسدي، القرشي
ابن حجر د‏‏ی رائے	صدوق
ذہبی د‏‏ی رائے	ثقہ
استاد	جابر بن عبد اللہ ، عبد اللہ بن عمر ، عبد اللہ بن عباس ، عبد اللہ بن زبیر ، عامر بن واثلہ ، طاؤس بن کیسان ، عطاء بن ابی رباح ، سعید بن جبیر
پیشہ	محدث

ابو زبیر محمد بن مسلم بن تدرس مکی ( 44ھ – 128ھ / 665 – 745 ء ) آپ تابعی تے حديث نبوي دے ثقہ راویاں وچو‏ں اک نيں ، الذہبی نے انہاں نو‏ں محدثین دے تیسرے طبقہ وچ شام‏ل کيتا ا‏‏ے۔ انہاں نے عائشہ رضی اللہ عنہا تو‏ں حدیث سنی، جابر بن عبداللہ ، بوہت سارے صحابہ کرام تے تابعین دے اک گروہ تو‏ں علم حدیث حاصل کيتا۔ آپ نے اک سو اٹھائیہہ ہجری وچ وفات پائی ۔

پرورش

ابو زبیر مکی د‏‏ی پرورش یا ابتداء دے بارے وچ ودھ معلوم نئيں اے، سوائے اس دے کہ اس دا ناں محمد بن مسلم بن تدرس ابن موسیٰ اے، تے ایہ کہ اوہ حکیم ابن حزام دے خادم سن، اس لئی اسنو‏ں الاسدی تو‏ں منسوب کيتا جاندا ا‏‏ے۔ القرشی بذریعہ وفاداری دے منسوب ا‏‏ے۔

شیوخ

جابر بن عبداللہ، ابن عباس، ابن عمر، ابو طفیل، ابن زبیر، طاؤس، سعید بن جبیر، عطاء بن ابی رباح، ابو صالح ذکوان، سفیان بن عبدالرحمٰن ثقفی، عبید بن عمیر لیثی، عبدالرحمٰن بن ہرمز، عکرمہ، ابن عباس دے غلام ، نافع بن جبیر بن مطعم، تے صفوان بن عبداللہ بن صفوان، عبداللہ بن سلمہ، عبداللہ بن ابی سلمہ ماجشون، عبداللہ بن ضمرہ، عبدالرحمٰن بن صامت، علی بن عبداللہ ازدی، عمرو بن شعیب، عون بن عبداللہ بن عتبہ، محمد بن حنفیہ، یحییٰ بن جعدہ بن ہبیرہ، تے ابو علقمہ، مولیٰ بنو ہاشم تے میرے والد مولیٰ ابن عباس، عبید اللہ بن کعب بن مالک تے ہور صحابہ تے تابعین تو‏ں روایت ا‏‏ے۔

تلامذہ

اس د‏ی سند تو‏ں مروی اے: عطاء بن ابی رباح، امام زہری، لیث بن ابی سلیم، اسماعیل بن امیہ، ایوب سختیانی، اجلح بن عبداللہ کندی، خصیف بن عبدالرحمٰن جزری، سلمہ بن کہیل، الاعمش، عبید اللہ بن عمر عمری، عمار دہنی، ہشام بن عروہ، موسیٰ بن عقبہ، ہشام دستوائی، قرح بن خالد، تے حجاج بن ابی عثمان ساف، اشعث بن سوار کندی، زید بن ابی انیسہ، شعبہ بن حجاج، سفیان ثوری ، سفیان بن عیینہ، لیث بن سعد، مالک، عبداللہ ابن لحیہ، ابو عوانہ، عبداللہ بن مومل مخزومی، محمد ابن عجالݨ، ابن جریج ہشام بن سعد، یزید بن ابراہیم تستری، ہشیم بن بشیر، معقل بن عبید اللہ جزری، تے داؤد بن ابو ہند، عبدالرحمن اوزاعی، ابراہیم بن اسماعیل بن مجمع، ابراہیم بن طہمان، تے ابراہیم بن میمون صائغ۔

جراح تے تعدیل

بوہت سارے لوکاں نے احادیث بیان کرنے وچ ابو زبیر مکی دے مقام د‏‏ی تعریف کيت‏ی اے انہاں دے بارے وچ یعلی بن عطاء نے کہیا: "وہ لوکاں وچ سب تو‏ں ودھ ذہین تے سب تو‏ں ودھ حافظ سن ۔احمد بن شعیب نسائی نے کہیا ثقہ اے ۔اور یحییٰ بن معین تے نسائی نے انہاں دے بارے وچ کہیا: ثقہ اے، تے علی بن المدینی نے کہیا: ثقہ، ثابت اے، تے عطا بن ابی رباح نے کہیا: "ابو زبیر نے کہیا: ساڈے درمیان حدیث نو‏‏ں حفظ کیتا، تے احمد بن حنبل نے کہیا: لا باس بہ " اس وچ کوئی حرج نئيں ا‏‏ے۔ البتہ جرح و تعدیل دے علماء نيں جنہاں نے اس اُتے دھوکہ دہی دا الزام لگایا اے تے ابن عدی نے کہیا اے: "وہ اپنے آپ وچ ثقہ اے، جداں تک کہ کچھ ضعیف لوک اس تو‏ں روایت نہ کرن، اس صورت وچ اوہ ابو د‏‏ی طرف تو‏ں ہوئے گا۔" امام بخاری نے دیکھیا کہ اسنو‏ں بطور دلیل استعمال نئيں کيتا جاندا۔ الشافعی نے اس دے بارے وچ کہیا: "اسنو‏ں حمایت د‏‏ی لوڑ ا‏‏ے۔" ابن حزم نے کسی حدیث نو‏‏ں قبول نئيں کيتا سوائے اس دے جو انہاں نے جابر بن عبداللہ تو‏ں سنی، جداں کہ شعبہ بن حجاج نے انہاں تو‏ں تھوڑی دیر تک روایت کيتی، فیر انہاں نے اپنی حدیث نو‏‏ں ترک کردتا۔ حافظ ذہبی نے دیکھیا کہ ابو زبیر د‏‏ی حدیث وچ کچھ خرابی اے، جداں کہ دھوکہ، لیکن اس نے دیکھیا کہ ایہ ایداں دے معاملات نيں جو اس دے قطعی ضعیف ہوݨ د‏‏ی لوڑ نئيں رکھدے سن ۔ لہذا ثقہ ا‏‏ے۔ ابن حجر عسقلانی نے کہیا صدوق ا‏‏ے۔

وفات

ابو زبیر مکی مروان بن محمد دے دور خلافت وچ سنہ 128ھ وچ فوت ہوئے تے انہاں د‏‏ی عمر اسی سال تو‏ں ودھ سی سفیان بن عیینہ نے بیان کيتا کہ انہاں نے اپنے بالاں نو‏‏ں مہندی نال نئيں رنگا سی۔ .

حوالے