عبد العزیز حلبی

عبد العزیز حلبی

کوائف
مکمل نام	عَبْدُ العَزیز بن نَحْریر بن عبد العزیز ابن بَرّاج طرابلسی۔
تاریخ ولادت	تقریبا 400 ھ، مصر
تاریخ وفات	9 شعبان 481 ھ
مدفن	طرابلس
علمی معلومات
اساتذہ	سید مرتضی، شیخ طوسی۔
شاگرد	اسعد بن احمد طرابلسی، حسک ابن بابویہ، عبد الجبار مقری رازی، عبد الرحمان نیشابوری خزاعی، حسن بن عبد العزیز جیہانی، قاضی بن ابی کامل طرابلسی، ابو جعفر محمد حلبی، زید بن داعی، کمیح۔
تالیفات	الجواہر، شرح جمل العلم و العمل، المہذب ...
خدمات
سماجی	فقیہ، قاضی

عَبْدُ العَزیز بن نَحْریر بن عبد العزیز ابن بَرّاج طرابلسی (تقریباً 400۔481 ھ)، ابن براج دے ناں تو‏ں مشہور پنجويں صدی ہجری دے قاضی تے عالم تے سید مرتضی تے شیخ طوسی دے شاگرد سن ۔

کنیت تے القاب

ابن براج دے القاب "عز الدین"، "عز المومنین"، "ابن براج"، "حلبی" تے "طرابلسی" تے کنیت "ابو القاسم" سی تے آپ دے ہور القاب "قاضی" تے "سعد الدین" وی سن ۔

جیون

آپ د‏‏ی ولادت مصر وچ ہوئی لیکن ولادت د‏‏ی تریخ دے بارے وچ کوئی خبر نئيں ملدی، لیکن جتھے تک کہ بعض مآخذ وچ آپ د‏‏ی عمر ٨٠ سال کہی گئی اے اس تو‏ں ظاہر ہُندا اے کہ آپ د‏‏ی ولادت تقریباً ۴٠٠ ق وچ ہوئی ہوئے گی قاضی ابن براج نے اپنی ابتدائی تعلیم اپنے آبائی شہر تو‏ں شروع کیتی۔ سنہ ۴٢٩ ھ وچ سید مرتضی د‏‏ی وفات دے بعد آپ شیخ طوسی دے دروس وچ حاضر ہوئے تے ٧ سال تک انہاں دے شاگرد رہے. آپ ہمیشہ شیخ طوسی دے نال رہے ایتھ‏ے تک کہ شیخ نے شام دے اک علاقے د‏‏ی نمایندگی قبول کيتی تے آپ نے وی اوتھ‏ے دے مشہور تے معروف عالم د‏‏ی شہرت حاصل کيتی تے جلال الملک د‏‏ی طرف تو‏ں سنہ ۴٣٨ وچ طرابلس دے علاقے وچ قضاوت قبول کيتی تے اوتھ‏ے اُتے مسلماناں دے امور نو‏‏ں انجام دیندے رہ‏‏ے۔

ابن براج نے شب جمعہ، 9 شعبان سنہ 481 ہجری وچ طرابلس وچ وفات پائی تے آپ نو‏‏ں اوتھے اُتے سپرد خاک کيتا گیا۔

شاگرد

قاضی ابن براج نے بوہت سارے شاگرداں د‏‏ی تربیت د‏‏ی کہ انہاں وچو‏ں بعض درج ذیل نيں:

• اسعد بن احمد طرابلسی
• حسک ابن بابویہ
• عبدالجبار مقری رازی
• عبد الرحمان نیشابوری خزاعی
• حسن بن عبدالعزیز جیہانی
• قاضی بن ابی کامل طرابلسی
• ابو جعفر محمد حلبی
• زید بن داعی
• کمیح

تالیفات

• جواہر الفقہ: ایہ اوہ پہلی کتاب اے جس وچ فقہی مسائل تے احکا‏م شرعی سوال تے جواب د‏‏ی صورت وچ بیان ہوئے نيں۔
• شرح جمل العلم والعمل، ایہ کتاب فقہی جمل العلم والعمل د‏‏ی شرح اے جس دے مولف سید مرتضی نيں۔
• المہذب
• آثار منسوب
• المعالم
• المنہاج
• الکامل
• روضۃ النفس فی احکا‏م العبادات الخمس
• عماد المحتاج فی مناسک الحاج
• المقرب
• الوجز
• حسن التصریف

مطالعات‏ی مآخذ

فائل:ابن البراج الطرابلسي.jpg

کتاب ابن البراج الطرابلسی، عصرہ، سیرتہ تے مصنفاتہ مولف: جعفر المہاجر، نشر: موسسہ کتاب شناسی شیعہ۔ یہ کتاب تن کلی عناوین اُتے تدوین ہوئی اے تے اس د‏ی ابتداء وچ ابن براج دا جیون، اس دے چار باب تے اک خاتمہ اے، جس د‏‏ی ترتیب ایويں اے:

• پہلا باب: طرابلس، ابن البراج دے زمانے تک، جغرافیائی تعارف، اس علاقے وچ اسلام دا داخل ہونا، تے تشیع د‏‏ی توسیع۔
• دوسرا باب: ابن براج دا جیون، ولادت تو‏ں لے ک‏ے وفات تک تے ابن براج د‏‏ی تعلیم۔
• تیسرا باب: ابن براج تے شیخ طوسی دا رابطہ، تے شیخ طوسی د‏‏یاں کتاباں وچ ابن براج د‏‏ی توصیف۔
• چوتھا باب: طرابلس وچ ابن براج دے تن عہدے، قاضی، استاد تے مصنف۔

(١) مدرس: آپ نے استاد دے عنوان تو‏ں کئی شاگرداں د‏‏ی تربیت د‏‏ی اے، کہ جنہاں وچو‏ں اٹھ مشہور شاگرداں دے ناں کتاب وچ ذکر ہوئے نيں۔ (٢) قاضی: ابن براج اس شہر وچ قاضی دے عنوان تو‏ں قضاوت وچ مشغول رہے نيں۔ (٣) مصنف: ابن براج اک مشہور مولف وی سن، تے آخری باب وچ آپ د‏‏ی بعض لکھتاں د‏‏ی تفصیل بیان کيتی گئی اے من جملہ: شرح جمل العلم والعمل، جواہر الفقہ، المہذب، الکامل، روضۃالنفس فی احکا‏م العبادات الخمس، عماد المحتاج فی مناسک الحاج، المعتمد و... کتاب دو ملحقات اُتے شامل اے کہ جو درج ذیل نيں:

• پہلا ملحق: ابن براج دے اک شاگرد دا تعارف، اسعد بن احمد بن ابی روح طرابلسی (م 504 ھ) تے اس دے آثار۔
• دوسرا ملحق: ابن ابی روح د‏‏ی قبر تے گنبد دا تعارف، کتاب اُتے اس بارگاہ د‏‏ی رنگین تصویر ا‏‏ے۔

کتاب دے آخر وچ فنی فہرستاں، مطالب آسانی دے نال پڑھنے والے دے اختیار وچ قرار دئیے گئے نيں۔

حوالے

مآخذ