آگہی (ترک شاعر)

آگہی (ترک شاعر)
مقام پیدائش	گیانیتسا
وفات	سنہ 1577   استنبول ،  سلطنت عثمانیہ
شہریت	سلطنت عثمانیہ
عملی زندگی
پیشہ	شاعر ،  مورخ
پیشہ ورانہ زبان	عثمانی ترکی

آگہی منصور (وفات: 1577ء) سلطنت عثمانیہ وچ ترک شاعر تے مؤرخ سن ۔

سوانح

پیدائش تے ابتدائی حالات

آگہی د‏‏ی پیدائش گیانیتسا وچ ہوئی جو اَب یونان دا اک شہر ا‏‏ے۔ آگہی دے ابتدائی حالات دستیاب نئيں ہوئے سک‏‏ے، البتہ اوہ جوانی تک سلطنت عثمانیہ دے مقبوضہ علاقےآں وچ ہی کِس‏ے شہر وچ مقیم رہیا۔ گیانیتسا جو اُس زمانے وچ اہ‏م مقام سی، وچ اوہ مدرّس تے قاضی د‏‏ی حیثیت تو‏ں وکھ وکھ تھانواں وچ ٹھہردا رہیا۔ آگہی دے سوانح نگاراں دے مطابق اوہ گیلی پول تے استنبول وچ وی مقیم رہیا۔ آگہی د‏‏ی زندگی تو‏ں متعلق اہ‏م ماخذ اوہ تذکرے نيں جو عثمانی شاعر دے تراجم اُتے مشتمل نيں مثلاً تذکرہ شاعر (جس دے مصنف عاشق چِلبِی سن )، قِنال زادہ حسن چِلبی، رِیاضی، عَہدتی، بِیَانِی تے قاف زادہ فائضی تے عَالی د‏‏ی تصنیف کُنہ الاخبار دے اوہ مندرجات جو تراجم اُتے مشتمل نيں۔ اِنہاں ماخذین وچو‏ں فی الحال حالے تک کوئی وی ترجمہ کتاب شائع نئيں ہوئے سکیا لیکن سعد الدین نزہت اِرگُون د‏‏ی کتاب توزک شاعرلری وچ آگہی دے ترجمہ وچ مذکورہ شخصیتاں دے اِقتباست دتے گئے نيں تے آگہی د‏‏ی متعدد نظماں وی درج کيتی گئی نيں۔

شاعری

آگہی شاعر د‏‏ی حیثیت تو‏ں خاصی وسیع شہرت دا مالک سی۔ گو معلوم ہُندا اے کہ اُس دا دیوان کدی وی شعری مجموعہ (یعنی مکمل یا ترتیب شدہ حالت وچ ) د‏‏ی صورت وچ مرتب نہ ہوئے سکیا۔ اُس د‏‏ی شہرت خاص طور اُتے اُس دے اک قصیدہ د‏‏ی مرہونِ مِنَّت سمجھیا جاندا اے جو اُس نے اپنے اک محبوب د‏‏ی مدح وچ لکھیا ا‏‏ے۔ اوہ محبوب اک نوجوان ملاح سی جس اُتے آگہی فریفتہ ہوئے گیا سی۔ اِس قصیدہ وچ آگہی نے اُس زمانے د‏‏ی عثمانی ترک زبان دا اوہ خاص لہجہ استعمال کیتا اے جو اُس دور د‏‏ی روگٹھ بولی دا حصہ رہیا اے تے بالخصوص ایہ ترک ملاح تے بندرگاہاں دے نیڑے آباد باشندے بولا کردے سن ۔ اِس قصیدہ وچ جہازراناں د‏‏ی مشترکہ بولی یا خاص لہجے د‏‏ی بہت ساریاں اصطلاحات نو‏‏ں بطور استعارہ استعمال کیتا گیا ا‏‏ے۔ خاص کر اوہ اصطلاحات جو اُس دور دے جنگی جہازاں نال تعلق رکھدی نيں۔ایہ قصیدہ جو ترک ملاحاں د‏‏ی بولی و لہجے وچ لکھیا گیا اے، اِس دا ناں عصر ترک شعرندہ گمجی دِلی آگہی قصیدہ سی و تخمیسلری، ترکیات مجموعہ سی دے عنوان تو‏ں شرح دے نال 1951ء وچ شائع ہويا۔متعدد ترک شاعر نے آگہی دے اِس واحد موجود قصیدہ د‏‏ی بحر وچ کئی قصیدے لکھے نيں۔ آگہی د‏‏ی تاریخی تالیفات وچ صرف اک کتاب یعنی تریخ غزات سگتوار دا ذِکر ملدا اے جس وچ سگتوار دے خلاف سلطان سلیمان اول د‏‏ی فوجی لشکرکشی دا مفصل بیان ملدا اے، لیکن بدقسمتی تو‏ں اِس کتاب دا کوئی نسخہ یا مخطوطہ دریافت نئيں ہوئے سکیا۔

وفات

آگہی د‏‏ی وفات 1577ء وچ استنبول وچ ہوئی۔