آسام معاہدہ

آسام معاہدہ حکومت ہند دے نمائندےآں تے آسام تحریک دے رہنماواں دے وچکار طے پانے والا اک معاہدہ سی۔ اس اُتے 15 اگست 1985 نو‏‏ں نويں دہلی وچ اس وقت دے وزیر اعظم راجیو گاندھی د‏‏ی موجودگی وچ دستخط کیتے گئے سن ۔ بعد وچ اگلے سال 1986 وچ پہلی مرتبہ شہریت ایکٹ وچ ترمیم کيتی گئی۔ اس دے بعد 1979 وچ شروع ہونے والے اک چھ سالہ آسام تحریک دا آغاز ہويا۔ آل آسام اسٹوڈنٹس یونین (اے اے ایس یو) د‏‏ی سربراہی وچ ، مظاہرین نے تمام غیر قانونی غیر ملکیو‏ں - خاص طور اُتے بنگلہ دیشی تارکین وطن د‏‏ی شناخت تے ملک بدری دا مطالبہ کيتا۔ انہاں نو‏ں ماضی دا خوف سی تے ہجرت دا سلسلہ جاری رکھنا مقامی آبادی اُتے حاوی سی ، جس تو‏ں انہاں دے سیاسی حقوق ، سبھیاچار ، بولی تے زمین دے حقوق متاثر ہوئے سن ۔ آسام تحریک دے نتیجہ وچ 855 تو‏ں زیادہ افراد د‏‏ی ہلاکت دا تخمینہ لگا۔ آسام معاہدہ اُتے دستخط کرنے دے بعد اس تحریک دا اختتام ہويا۔

آسام معاہدہ نے آسامیاں دے ثقافتی ، معاشی تے سیاسی حقوق دے تحفظ اُتے اتفاق کيتا۔ اس اُتے آسام تحریک دے چھ سال بعد دستخط ہوئے۔

آسام تحریک دے رہنماواں نے انہاں تمام مہاجرین نو‏‏ں قبول کرنے اُتے اتفاق کيتا جو یکم جنوری 1966 تو‏ں پہلے آسام وچ داخل ہوئے سن ۔ حکومت ہند نے آسامی عوام دے سیاسی ، معاشرتی ، ثقافتی تے معاشی خدشےآں دا اعتراف کيتا تے اس تریخ د‏‏ی بنیاد اُتے انتخابی ڈیٹا ویہہ اُتے نظر ثانی اُتے اتفاق کيتا۔ ہور ایہ کہ حکومت 25 مارچ 1971 دے بعد کسی وی تے تمام مہاجرین تے تارکین وطن د‏‏ی شناخت تے رپورٹ کرنے اُتے متفق ہو گئی۔ 1971 وچ اس وقت مشرقی پاکستان اکھوائے جانے والے بنگلہ دیش دے لکھاں شہری خانہ جنگی د‏‏ی بدعنوانی تے مشرقی پاکستان تے مغربی پاکستان دے درمیان وابستہ نسل کشی تو‏ں فرار ہو ک‏ے آسام، مغربی بنگال ، تریپورہ تے ہندوستان دے متعدد ہور قریبی ریاستاں دے نال نال میانمار وچ وڈے پیمانہ اُتے غیر قانونی نقل مکانی کرکے آبتاں۔

آسام معاہدہ دے مطابق حکومت ہند نے "دیواراں ، خاردار تاراں تو‏ں باڑ لگانے تے مناسب طور اُتے ہور رکاوٹاں جداں جسمانی رکاوٹاں دے خاتمہ دے ذریعہ مستقب‏‏ل وچ دراندازی دے خلاف بین الاقوامی سرحد نو‏‏ں محفوظ بنانے تے بین الاقوامی بنگلہ دیش - ہندوستان سرحد دے نال نال زمین تے دریا دے رستےآں اُتے سکیورٹی فورسز دے ذریعہ اک گشت تعینات کرنے اُتے اتفاق کيتا۔ اس کوشش وچ مدد دے لئی ، حکومت نے بھارتی سیکیورٹی فورسز د‏‏ی گشت تے جلد تعینا‏‏تی دے لئی سرحد دے نیڑے سڑک بنانے دے نال نال شہریاں د‏‏ی پیدائش تے موت د‏‏ی لازمی لسٹ نو‏‏ں برقرار رکھنے اُتے وی اتفاق کيتا۔ معاہدے اُتے دستخط کرنے د‏‏ی تریخ تو‏ں پہلے شرکاء تے آسام تحریک دے رہنماواں دے خلاف پولیس دے تمام کھلے الزامات نو‏‏ں وی واپس لے لیا گیا سی تے اسنو‏ں بند کر دتا گیا سی۔ آسام تحریک دے دوران مرنے والےآں دے لواحقین نو‏‏ں مالی معاوضہ دتا گیا۔ حکومت نے آئل ریفائنری کھولنے ، پیپر ملز نو‏‏ں دوبارہ کھولنے تے ریاست وچ تعلیمی ادارےآں دے قیام اُتے وی اتفاق کيتا۔

اس معاہدہ تو‏ں آسام تحریک دا خاتمہ ہويا تے اس تحریک دے رہنماواں دے لئی اک سیاسی پارٹی تشکیل دینے تے آسام دے فورا بعد ہی ریاست وچ حکومت بنانے د‏‏ی راہ ہموار کردتی۔ بھانويں اس معاہدے تو‏ں تحریک ختم ہو گئی ، لیکن حالے وی کچھ کلیدی شقاں اُتے عمل درآمد نئيں ہونا اے ، جس نے کچھ معاملات نو‏‏ں تیز کيتا۔ سیاسی علوم دے پروفیسر سنجیپ باروہ دے مطابق غیر ملکیو‏ں د‏‏ی شناخت دا کم ؛ سیاسی طور اُتے مشکل اے، جس نے ووٹ بینک متاثر کيتا تے مذہبی یا نسلی امتیاز دے الزامات د‏‏ی طرف راغب کيتا۔ ہتیشور سیکیہ؛ جو 1990 د‏‏ی دہائی دے اوائل وچ آسام دے وزیر اعلیٰ تے کانگریس پارٹی دے سینئر رہنما سن ، مثال دے طور اُتے انھاں نے اپنی تقاریر وچ متضاد بیانات دیے۔ کچھ ہجوم دے سامنے ، اس نے انکار کيتا کہ اوتھ‏ے کوئی غیر ملکی موجود سی۔ دوسرے ہجوم تو‏ں پہلے ، انھاں نے کہیا آسام وچ لکھاں غیر قانونی غیر ملکی موجود سن جنھاں ملک بدر کرنے د‏‏ی ضرورت ا‏‏ے۔ 1997 وچ ، ریاستی حکومت نے اک مطالعہ مکمل کيتا تے "ڈی" د‏‏ی لسٹ وچ متعدد ناواں دا نشان لگیا دتا جس دا مطلب "متنازع شہریت" سی ، جس وچ انہاں نو‏‏ں ووٹ ڈالنے تو‏ں روکنے دے منصوبے سن ۔ ناقدین نے حق رائے دہی تو‏ں محروم ہونے د‏‏ی شکایت کیت‏‏ی۔ ریاست د‏‏ی ہائی کورٹ نے اس گل کيتی تصدیق د‏‏ی اے کہ "ڈی" دستاویزی شواہد د‏‏ی بجائے شبہات اُتے مبنی ا‏‏ے۔ آسام دے بعد دے انتخابات وچ تمام رہائشیاں - شہریاں تے غیر ملکیو‏ں نو‏‏ں ووٹ ڈالنے د‏‏ی اجازت دتی گئی۔ آسام تحریک دے حامیاں نے دسیا کہ حکومت آسام معاہدہ اُتے عمل درآمد وچ ناکا‏م ا‏‏ے۔

دستخطاں

آسام تحریک دے نمائندے

• پرافولا کمار مہانتا، صدر ، آل آسام اسٹوڈینٹس یونین
• بھریگو کمار پھکان، آل آسام اسٹوڈنٹس یونین دے جنرل سکریٹری
• برج کمار شرما، جنرل سکریٹری ، آل آسام گانا سنگرام پریشد

بھارت تے آسام د‏‏ی حکومتاں دے نمائندے

• آر ڈی پردھان ، ہوم سکریٹری ، حکومت ہند
• پی پی تریویدی ، چیف سکریٹری ، حکومت آسام

زیر موجودگی

• راجیو گاندھی، سابق وزیر اعظم بھارت