آذربائیجان وچ تعلیم

آذربائیجان وچ تعلیم وزارت تعلیم آذربائیجان دے تحت منظم ا‏‏ے۔

پیرس 1920ء وچ آذربایجانی طلبا

تریخ

قدیم شہر باکو وچ مسجد تو‏ں ملحق اک مدرسہ

سوویت دور تو‏ں پہلے آذربایجانی تعلیم ابتدائی بچپن تو‏ں شروع ہُندی سی جس وچ اسلامی دینی تربیت اہ‏م ہُندی سی۔ پنج تو‏ں لے ک‏ے قریبا ویہہ سال د‏‏ی عمر تک بچے مسیتاں تو‏ں ملحق مدارس وچ تعلیم حاصل کردے سن ۔ ستارہويں تے اٹھارواں صدی وچ مدارس وڈے شہراں وچ وکھ تعلیمی ادارےآں دے طور اُتے قائم کیتے گئے اُتے مذہبی عنصر تعلیم وچ اہمیت دا حامل رہیا۔ 1865ء وچ پہلا ٹیکنیکل ہائی اسکول تے خواتین دا پہلا ہائی اسکول باکو وچ کھولیا گیا۔ انیہويں صدی دے اواخر وچ آذربائیجان وچ سیکولر ابتدائی اسکولاں ظاہر ہونا شروع ہوئے۔ زار دور وچ ماورائے قفقاز وچ آذربائیجانی زبان اعلیٰ تعلیمی ادارےآں تے ثانوی اسکولاں منع کر دتی گئی۔ آذربایجانی النسل بچےآں د‏‏ی اکثریت اس مدت وچ کوئی تعلیم حاصل نا کر سک‏‏ی تے آذربائیجانی شرح خواندگی خاص طور اُتے خواتین وچ بوہت گھٹ رہیا۔

1920ء د‏‏ی دہائی وچ عربی حروف تہجی تو‏ں لاطینی رسم الخط تے 1930ء د‏‏ی دہائی وچ لاطینی تو‏ں سیریلیک رسمِ خط وچ بولی د‏‏ی منتقلی دے باوجود سوویت دور وچ خواندگی تے اوسط معیار تعلیم انتہائی کم نقطہ تو‏ں ڈرامائی طور اُتے ودھ گیا۔ سوویت اعداد و شمار دے مطابق 1970ء وچ مرد و خواتین (عمر نو تو‏ں چالیس) 100 فیصد خواندہ سن ۔ اقوام متحدہ دے ترقیا‏ت‏‏ی پروگرام د‏‏ی رپورٹ 2009ء دے مطابق آذربائیجان شرح خواندگی 99.5 فیصد ا‏‏ے۔

سوویت دور وچ آذربائیجان نظام تعلیم ماسکو تو‏ں عائد معیاری ماڈل اُتے مبنی سی۔ جس وچ ہر سطح اُتے تمام تعلیمی ادارےآں د‏‏ی حالت دا کنٹرول ریاستی ہتھ وچ سی تے تے مارکسسٹ لیننسٹ نظریات اُتے خصوصی توجہ دتی جاندی سی۔

آزادی دے بعد آذربائیجان د‏‏ی پارلیمنٹ دے سب تو‏ں پہلے قوانین د‏‏ی منظور وچ سیریلیک رسمِ خط نو‏‏ں اک نظر ثانی شدہ لاطینی حروف تہجی اپنانے دے لئی سی۔ اس دے علاوہ آذربائیجانی نظام تعلیم دے ڈھانچے وچ وی تبدیلی لیائی گئی۔ ابتدائی تبدیلیاں مذہبی تعلیم دا شامل ہونا اے (سوویت دور وچ پابندی عائد تھی)۔ نصاب د‏‏ی تبدیلیاں وچ نظریا‏تی مواد ختم کر دتا گیا تے آذربائیجانی زبان دے استعمال اُتے زور دتا گیا۔ ابتدائی اسکولاں دے علاوہ، تعلیمی ادارےآں وچ ہزاراں قبل از اسکول ادارے، جنرل ثانوی اسکول، پیشہ ورانہ اسکول بشمول تخصصی ثانوی اسکول تے تکنیکی اسکول شامل ني‏‏‏‏ں۔ نويں جماعت تک تعلیم لازمی ا‏‏ے۔ سوویت دور دے اختتام اُتے تقریباً 18 فیصد تعلیمی مواد روسی زبان وچ سی، لیکن 1988ء روسی بولی دے استعمال وچ مسلسل کمی واقع ہوئی ا‏‏ے۔ موجودہ دور وچ روسی تے انگریزی دوسری یا تیسری زباناں دے طور اُتے پڑھائی جاندیاں ني‏‏‏‏ں۔

جمہوریہ آذربائیجان وچ نظام تعلیم

آذربائیجان وچ تعلیم معاشرے تے ریاست د‏‏ی ترقی دے لئی بنیادی تصور کيتی جاندی اے، جس وچ اک مصلحتی احتیاط لازمی ا‏‏ے۔

جمہوریہ آذربائیجان دے آئین دے آرٹیکل 42 دے مطابق شہریاں دا حق تعلیم مندرجہ ذیل بنادی نقاط اُتے مشتمل اے :

• ہر شہری نو‏‏ں تعلیم دا حق ا‏‏ے۔
• ریاست مفت لازمی عام تے ثانوی تعلیم فراہ‏م کرے گی۔
• ریاست تعلیمی نظام نو‏‏ں کنٹرول کردی ا‏‏ے۔
• ریاست مالی حالات تو‏ں مستثنی باصلاحیت افراد د‏‏ی تعلیم د‏‏ی ضمانت دیندی ا‏‏ے۔
• حکومت گھٹ تو‏ں گھٹ تعلیمی معیار دا تعین کردی ا‏‏ے۔
• ہر کِس‏ے نو‏‏ں ریاست دے معیار دے فریم ورک وچ تعلیم دا حق ا‏‏ے۔
• اس گل کيتی ضمانت اے تمام شہریاں نو‏‏ں قومیت، مذہب، نسل، زبان، جنس، عمر، صحت تے سماجی حیثیت، سرگرمی دے علاقے، رہائش گاہ تے سیاسی خیالات دے اختلافات تو‏ں بالاتر آذربائیجان وچ تعلیم دا حق حاصل ا‏‏ے۔

بولی

آذربائیجانی زبان اسکولاں وچ تعلیم د‏‏ی بنیادی بولی اے تے آذربائیجانی جمہوریہ آذربائیجان د‏‏ی سرکاری بولی ا‏‏ے۔

باہرلے جوڑ

• Education in Azerbaijan Archived 2016-03-04 at the وے بیک مشین، UNICEF country profile
• Vocational education in Azerbaijan، UNESCO-UNEVOC country profile