پنڈوبی

پنڈوبی یا پنڈبی پانی دے اندر ٹرن والی کشتی نوں کیندے نیں۔ پنڈبیاں نوں اج کل دیاں سمندری فوجاں ورتدیاں نیں۔ کم چلاؤ پنڈبیاں پہلےوی بنائیاں گیاں پر 19ویں صدی وچ ایے ودیا نمونے تے بنیاں۔ پہلی وڈی لڑائی وچ ایدا ورتن لڑائی وچ ود کے ہویا۔ ایدے فوجی کم وچ ویریاں تے تردے سمندری جہازاں نوں تباہ کرنا، پنڈبیاں تے ہلے، ہوائی جہازاں والے سمندری جہازاں دا بچاؤ، ناکے لانا، میزائلاں والیاں پنڈبیاں، پنڈبی توں کروز میزائل نال سکی تھاں تے ہلہ۔

کینیڈا دی پنڈوبی

پنڈبی اک لمے پۓ پیپے ورگی ہوندی اے جیدے اندرای دوسریاں نال ملن لئی پرزے ہوندے نیں تے باہر ویکھن لئی ایدے اتے اک پیریسکوپ لگی ہوندی اے۔ تھلے پچھے اک اگے تک کے لجان والا پکھا لگیا ہوندا اے۔

پنڈبیاں کئی ونڈاں دیاں ہوندیاں نیں۔ ایہ اک یا دو بندیاں جوگی جیہڑی کج کینٹے پانی تھلے رہ سکدی اے یا فیر وڈی روسی ٹائفون کلاس پنڈبی جیہڑی 6 مہینے تک پانی تھلے رہ سکدی اے۔

تریخ

پہلی پنڈبی اک ڈچ کارنیلیس ڈریبل نے 1620 چ جیہڑا انگلینڈ دے بادشاہ جیمز I دا کاما سی بنائی سی۔ ٹرٹل 1775 وچ بنی۔ ایہنے 7 ستمبر 1777 نوں نیویارک دے سمندری اڈے تے برطانیہ دے سمندری جہاز ایگل نوں جینے اوتھے ناکہ لایا سی ڈوبن دی کوشش کیتی۔ اک پنڈبی سی جیہنوں پہلی واری لڑائی وچ ورتیا گیا۔ ایہنوں اک بندے تے پہلی واری امریکی لوک جنگ چ کنفیڈریٹ پنڈوبی نے 1864 چ اک سمندری جہاز نوں ٹارپیڈو نال ڈبویا۔ ٹارپیڈو دے نال نیزا بنیا ہویا سی تے اونون دشمن دے جہاز وچ ٹھونس کے پھاڈ دتا جیدی وجہ توں اوہ ڈب گیا۔

پنڈوبیاں نوں 19ویں صدی چ جنگی کماں واسطے ورتنا شروع کیتا گیا تے کئی بحری فوجاں نے اینوں اپنے بیڑے دا انگ بنایا مگر پنڈوبیاں دے نال پہلی واری وڈے ناپ تے لڑائی پہلی وڈی جنگ چ کیتی گئی سی۔ پہلی وڈی جنگ چ اک ترک پنڈوبی نے پہلی واری پانی دے وچوں ٹارپیڈو مار کے دشمن سمندری جہاز ڈوبیا سی۔ بحری فوجاں پنڈوبیاں نوں دوجی بحری فوجاں دے جہاز تے پنڈوبیاں دے خلاف ورتن توں علاوہ ہور وی کئی کماں واسطے ورتدیاں نیں جیناں چ جسوسی، ایئرکرافٹ کیریئر دا بچاؤ، کروز میزائلاں نال زمین دے اتے بمباری تے سب توں ود کے ایٹمی حملہ کرن لئی میزائل چلانا نیں۔

غیر جنگی کماں وچ پنڈوبیاں نوں بوت گہری سمندری تھاواں ویکھن، پرانے ڈبے جہاز کڈن، سمندری تاراں ٹھیک کرن تے لوکاں نوں سیر کران واسطے ورتیا جاندا اے۔ ماڈرن پنڈوبیاں اک سگار دی مورت دیاں ہوندیاں نیں جیناں دے دوواں پاسے کوناں دی مورت چ ہوندے نیں تے پچھلے پاسے عام طور تے پر لگے ہوندے نیں مڈن واسطے تے پنڈوبی دے اتے درمیان تے اک ٹاور جیا ہوندا جتھے کافی آلات لگے ہوندے نیں۔ پنڈوبیاں دی سارے سمندری جہازاں توں زیادہ دور تک ٹر سکدیاں بغیر بالن دوبارہ پرواۓ، اوہ انسان جنی گہرائی تک تیر سکدا اے اس توں بوت تھلے جاسکدیاں نیں تے بوت ویلے تک پانی دے اندر رہ سکدیاں نیں۔ 1960 چ امریکی پنڈوبی ٹرائٹن نے بغیر سمندر دے اتے آۓ سارے جگ دا پھیرا پایا سی۔

پنڈوبی ٹیکنالوجی

پانی دا زور تے پنڈوبی دی کھل

سارے پانی دے جہازاں دی اک خاصیت ہوندی اے: پوزیٹوو بویونسی (Positive Buoyancy) اس دا مطلب اے کہ پانی اتے تیرن واسطے جہاز دا وزن اونے پانی نال کٹ ہونا چائیدا اے جیدی اوہ تھاں مل لیندا اے۔ اس واسطے پنڈوبیاں نوں پانی دے اندر ڈبن واسطے اپنے اندر بالالسٹ ٹینکاں چ پانی پرنا پیندا اے۔ جس دے نال اوہ پعاری ہو جاندیاں نیں تے پانی دے اندر ٹر سکدیاں نیں۔ جدوں پن ڈوبیاں پانی دے اندر ہوندیاں نیں اوناں دے اتے پانی دا زور 4000 پاسکل ہو جاندا اے جیڑا سمندر دی سطح توں 40 گنا زیادہ اے۔ اس نوں سہن واسطے پنڈوبیاں دی کھل(Hull) بوت سخت ہوندی اے۔

پنڈوبیاں دیاں دو کھلاں ہوندیاں نیں۔ پہلی وڈی جنگ چ صرف اکو کھل ہوندی سی تے بعد چ پتہ چلیا کہ دو کھلاں بہتر طور تے پانی دے زور نون برداست کر سکدیاں نیں۔ دوجی وڈی جنگ چ پنڈوبیاں دی کھل اتے کئی تھاواں تے لوۓ دی اک پتلی تہہ لگی ہوندی سی۔ فیر جرمنی نے ٹائپ 21 پنڈوبی بنائی جیدے چ پہلی واری بارلی کھل زور سہن والی تہہ دے بلکل اتے پوری طرح چڑی ہوندی سی، اے پنڈوبی پانی چ بوتا تھلے تک جا سکدی سی تے اپنے ویلے دیاں دوجیاں پنڈوبیاں توں ہٹ کے بغیر سطح تے آۓ رستہ لب سکدی سی۔

دوجی وڈی جنگ توں بعد سوویت یونین تے یورپی-امریکی پنڈوبی دے ڈیزائن چ فرق آگیا۔ دوجی وڈی جنگ توں بعد دیاں ساریاں سوییت/روسی وڈی پنڈوبیاں جرمن ڈیزائن تے بنیاں: اوناں چ دو کھلاں ہونیاں سن بالی کھل پتلی تے اندر آلی پانی دا زور برداشت کرن واسطے بوت سخت۔ امریکی تے یورپی پنڈوبیاں اک کھل آلے ڈیزائن تے پنڈوبیاں بنان لگ گۓ۔ اوناں دے اگلے تے پچھلے پاسے سخت کھل دے اتے پتلی کھل لگی ہوندی اے جیناں وچ پانی پرن آلے بالاسٹ ٹینک ہوندے نیں۔ مگر پنڈوبی دا باقی گول مڈلا حصہ اک سخت کھل دا بنیا ہوندا اے۔ امریکی نیوی مستقبل چ دو کھلاں آلی پنڈوبیاں بنان دا سوچ رئی اے کیونجہ اس طرح اوہ بوتا سمان چک کے بوتی دوری تک خاموشی نال ٹر سکدیاں نیں۔

سوویت تے امریکی/یورپی ڈیزائناں چ کھل دے فرق دی سب توں وڈی وجہ مزدوراں دی قیمت اے۔ امریکہ چ مزدوری سوویت یونین/روس دے مقابلے تے بوت زیادہ اے۔ روس چ مزدوری کٹ ہون دی وجہ توں دو کھلاں آلی پنڈوبی بنان تے ایناں مل نئیں لگدا اس واسطے اوتھے اینج دیاں پنڈوبیاں بنائياں جاندیاں نیں۔

زور برداشت کرن آلی کھل بناناں بوت مشکل کم اے۔ اے کھل بلکل ٹھیک گول ہوندی چائیدی اے اس طرح پانی دا زور برابری نال ساری پنڈوبی دے اتے بکھر جاۓ گا تے کھل صرف سکڑے گی، اگر انج نا ہوۓ تے کھل چ ڈنٹ پے جاندے نیں۔ گولائی چ صرف 1 انچ دے فرق نال 30 فیصد تک پانی دا زور سہنا کٹ ہوجاندا اے۔ تھوڑے بوتے مسئلے روکن واسطے کھل دے اندر دے پاسے انگھوٹیاں بان دتیاں جاندیا نیں جیڑا اس کم نوں روکدیاں نیں۔ کھل نوں گول رکھن دا بنان ویلے بوت خیال رکھیا جاندا اے تے ہر جوڑ نوں بار بار چیک کیتا جاندا اے جس دی وجہ توں اج کل دیاں پنڈوبیاں دا مل بوت زیادہ ہوندا اے، امریکی ورجینیا کلاس پنڈوبی 2.6 ارب ڈالر دی اے۔

کھل بوت زیادہ سخت سٹیل دے نال بنایا جاندا اے تے حصیاں چ بنایا جاندا اے تے ہر حصہ دوجے حصے نالوں پانی روکن آلے بوؤیاں نال وکھرا رکھیا جاندا اے تا کہ اگر اک ڈب جاۓ تے پانی دوجے چ نا جاۓ۔ روسی ٹائفون کلاس پنڈوبی چ دو توں وی زیادہ کھلاں ورتیاں جاندیاں نیں، ٹارپیڈو آلا کمرہ، پنڈوبی نوں کنٹرول کرن آلا کمرہ تے موڑن آلا کمرہ وکھریاں کھلاں چ بند نیں تے پنڈوبی دے میزائل ایناں کھلاں دے وشکار ہوندے نیں۔

پنڈوبی دی کھل پہلی وڈی جنگ چ کاربن سٹیل نال بنائی جاندی سی تے اوہ پنڈوبیاں 100 میٹر دی گہرائی تک جاسکدیاں سن، دوجی وڈی جنگ چ بوت سخت سٹیل آلوۓ ورتیا گیا جیدے نال پنڈوبیاں 200 میٹر (600 فٹ) دی گہرائی تک جاسدکیاں سن۔ اج وی سخت سٹیل آلوۓ نال ای پنڈوبی دیاں کھلاں بندیاں نیں جیدے توں 250 - 400 میٹر (820 - 1300 فٹ) دی گہرائی تک جایا جا سکدا اے، اس توں زیادہ گہرائی تک جانا جنگی پنڈوبی لئی چنگا نئیں۔ اس توں زیادہ گہرائی تک جان لئی کج پنڈوبیاں ٹائیٹینم دی کھل نال بنائیاں گئیاں سن۔ ٹائیٹینیم سٹیل توں زیادہ ہلکا، سخت ہوندنا اے تے مقناطسیسی نئیں ہوندا جیڑا پنڈوبی دے خفیہ رہن واسطے ضروری ہوندا اے۔ سوویت یونین نیں 1000 میٹر (3300 فٹ) دی گہرائی تک جان آلی جنگی پنڈوبی ایسے طریقے نال بنائی سی۔ مگر ٹائٹینیم دیاں پنڈوبیاں بوت زیادہ مل دیاں ہوندیاں سن تے جنج ای ٹھنڈی جنگ مکی، اوناں نوں بنانا چھڈ دتا گیا۔

بارلے جوڑ

• اجدیاں پنڈبیاں Archived 2006-02-18 at the وے بیک مشین
• پنڈبیاں دی سنگت