یوجینکس
پہلی عالمی جنگ وچ جرمنی دی شکست تے اس دے نتیجے وچ وائمر جمہوریہ دے سیاسی تے معاشی بحراناں دے دوران نسلی صفائی تے یوجینکس نامی خیالات آبادی دی پالیسی، عوامی صحت دی تعلیم تے سرکاری تحقیق وچ استعمال ہونا شروع ہوئے گئياں۔ "غیر صحتمند" افراد نوں آبادی وچ اضافے دی خاطر زندہ رکھنے دے اقدام دا جواز پیش کردے ہوئے یوجینکس دے حامیاں دا کہنا سی کہ جدید دواواں تے ویلفیر دے پروگراماں دی خطیر لاگت توں قدرتی انتخاب دا عمل متاثر ہُندا اے۔ ایہ تصور ڈارون دے "موذاں ترین افراد دی بقا" دے نظرئیے دے عین مطابق اے جو اُس نے جانوراں تے پودےآں دے حوالے توں پیش کيتا سی۔ علاوہ اذاں "موذاں" تعلیم یافتہ طبقے نال تعلق رکھنے والے افراد دیر نال شادی کردے سن تے اپنے خاندان نوں چھوٹا رکھنے دے لئی خاندانی منصوبہ بندی کردے سن ۔ یوجینکس دی وکالت کرنے والےآں دے مطابق اس دے نتیجے وچ آبادی دی مجموعی حیاتياتی زوال پذیری واقع ہورہی سی۔ انہاں نے اس دا حل ایہ تجویز کيتا کہ حکومت نوں دو طرح دی پالیسیاں اپنانی چاہئاں: مثبت پالیسیاں مثلاً وڈے، "قیمتی" خانداناں نوں پروان چڑھانے دے لئی ٹیکس کریڈٹ دینا تے منفی پالیسیاں مثلاً نسلی طور اُتے کمتر افراد دی نس بندی کرنا۔
جرمنی وچ یوجینکس دے حامیاں وچ ڈاکٹر، صحت دے سرکاری افسران تے بائیو میڈیکل شعبے نال تعلق رکھنے والے سیاسی طور اُتے کھبے تے سجے بازو دے نظریات دے حامل ماہرین شامل سن ۔ حکومت کیتی قائم کردہ کمیٹیاں وچ کم کردے ہوئے یوجینکس اُتے تحقیق کرنے والے ماہرین نے خبردار کيتا کہ جے قوم نے صحت یاب بچے پیدا نئيں کيتے تاں نسل انسانی ناپید ہوئے جائے گی۔ اک بڑھدے ہوئے گروپ نے یوجینکس تے نسلاں نوں آپس وچ منسلک کردے ہوئے لمبے سر تے گوری چمڑی والی نارڈک قوم دے "نسلی اعتبار توں سودمند" ہونے دے تصور نوں فروغ دتا تے "نسلاں دے امتزاج" نوں حیاتياتی زوال پذیری دا ذریعہ دسیا۔ یوجینکس نال تعلق رکھنے والے خیالات نوں 1920 دی دہائی وچ پروان چڑھنے والی نازي پارٹی دے نظریے دا حصہ بنا لیا گیا۔
"جے کوئی تصور کرے . . اک میدان جنگ جس وچ ہزاراں مردہ نوجوان ہاں ۔۔۔ تے فیر بے وقوقاں دے لئی ساڈے ادارے تے انہاں دی دیکھ بھال ۔۔۔ ایہ سن کر بہت دھچکيا لگدا اے . . . کہ بہترین انساناں دی قربانیاں دتی جارہیاں نيں جدوں کہ منفی قیمت رکھنے والی زندگیاں اُتے بہترین دیکھ بھال ضائع دی جارہی اے۔
کارل بائینڈنگ تے ایلگریڈ ھوچ، زندہ رہنے دے لئی نااہل زندگی دی تقسیم دا اختیار، لائیپ زگ، 1920
بین الاقوامی یوجینکس
سودھویوجینکس دی حمایت کرنے والے جرمن بین الاقوامی تحریک دا اک حصہ سن ۔ برطانوی سائنسدان فرانسس گالٹن نے 1883 وچ یوجینکس دی اصطلاح وضح کيتی سی جس دے معنی "اچھی پیدائش" دے سن ۔ حیاتیات دے جرمن ماہراوگسٹ وائزمین دے 1892 وچ شائع کردہ نظریے "اممیوٹیبل جرم پلازم" نے یوجینکس دے لئی ودھدی ہوئی بین الاقوامی حمایت نوں پروان چڑھایا۔ ایہی سب کچھ 1900 وچ آسٹریا دے ماہر نباتات گریگر مینڈل دے اس نظریئے دی دوبارہ دریافت کيتی وجہ توں وی ہويا کہ عضویاں دی حیاتياتی شکل و صورت اُنہاں "عناصر" دی مرہون منت اے جنہاں نوں بعد وچ جین کہیا گیا (جین دی اصطلاح سب توں پہلے ڈنمارک دے اک سائینسدان نے 1909 وچ استعمال کیتی)۔
دنیا بھر وچ نسلياتی اصلاحات دے حامیاں نے شہراں وچ تبدیل ہونے والے تے صنعتی ترقی حاصل کرنے والے معاشراں نوں درپیش سماجی مسائل دے لئی حیاتياتی حل پیش کيتے۔ اس دور دے سائنسی طریقے – مشاہدے، خانداناں دے سلسلہ نصب، جسمانی پیمائشاں تے ذہانت دی جانچ – استعمال کرکے افراد نوں مختلف گروپاں وچ تقسیم کرنے دے بعد انہاں نوں "برترین" توں "کم ترین" گروپاں وچ ترتیب دتا گیا۔ بہترین معیار حاصل کر لینے دے بعد آپریشن دے ذریعے نس بندی کرنا لاحاصل کم تر افراد نوں بچے پیدا کرنے توں روکنے تے خاص دیکھ بھال تے تعلیم دے اخراجات بچانے دا سب توں عام حل قرار دتا گیا۔ لیکن جبری نس بندی نوں صرف محدود سیاسی تعاون ہی حاصل ہويا۔ کیتھلک لوکاں نے انسانی تولید دے نال ایسی مداخلت اُتے اعتراض کيتا تے لبرل افراد نے انفرادی حقوق دی خلاف ورزی دے حوالے توں آواز بلند کيتی۔ 1933 توں پہلے جیلاں تے سرکاری دماغی ہسپتالاں وچ رہنے والے افراد دے رضاکارانہ طور اُتے نس بندی کرانے دے عمل نوں قانونی بنانے دے قوانین صرف ڈنمارک وچ ہی سیاسی طور اُتے قابل عمل ثابت ہوئے۔ لیکن ڈنمارک وچ وی اس دا استعمال کم ہی کيتا جاندا سی۔ یوجینکس دے ماہرین نے کینیڈا، سوئٹزرلینڈ تے ریاستہائے متحدہ امریکا دیاں ریاستاں، کینٹن یا صوبےآں وچ نس بندی کرنے دے قوانین نوں زيادہ کامیابی دے نال فروغ دتا۔