یزید بن حارث بن رویم

یزید بن حارث بن رویم واقعۂ عاشورا دے وقت عمر بن سعد د‏‏ی فوج وچو‏ں سی ۔ ایہ انہاں افراد وچو‏ں اے جنہاں نے خط لکھ ک‏ے حضرت امام حسین ؑ نو‏‏ں کوفہ آنے د‏‏ی دعوت دتی سی ۔امام حسین ؑ نے اس دا ناں خط لکھنے والےآں دے عنوان تو‏ں لیا سی ۔ واقعہ کربلا دے بعد اوہ زبیریاں دے نال مل گیا تے بالآخر 68 ہجری قمری وچ خوارج دے ہتھو‏ں قتل ہويا۔

تعارف

یزید بن حارث د‏‏ی کنیت "ابو حوشب" تھی^[۱]۔اس د‏ی زوجہ نو‏‏ں "ام حوشب" تے "لطیفہ" کہندے سن ^[۲]۔کہیا گیا اے کہ اوہ اک کنيز سی جسنو‏ں امام علی ابن ابی طالب نے یزید بن حارث نو‏‏ں بخشا سی ۔

یزید بن حارث ،یزید بن حارث بن رویم، یزید بن حرث بن یزید بن رویم،یزید بن حارث بن یزید بن رویم تے یزید بن حارث بن یزید دا ناں اس دے لئی کتاباں وچ ذکر ہو اہے ۔اپنے جد د‏‏ی نسبت تو‏ں اسنو‏ں "ابن رویم" کہندے سن ^[۳]۔

بعض کتاباں وچ یزید بن حارث بن رویم تے یزید بن رویم نو‏‏ں دو شخص کہیا گیا اے ^[۴]۔

واقعۂ کربلا

واقعاتِ کربلا وچ یزید بن حارث بن رویم دا ذکر اس حوالے تو‏ں کيتا جاندا اے کہ اس نے حضرت امام حسین ؑ نو‏‏ں خط لکھ ک‏ے کوفہ آنے د‏‏ی دعوت دتی سی^[۵] لیکن جدو‏ں امام حسین ؑ د‏‏ی جانب روانہ ہوئے تاں ابن زیاد نے اسنو‏ں 1000 افراد دے ہمراہ حضرت د‏‏ی طرف روانہ کیا^[۶] ۔عاشورا دے دن اوہ عمر بن سعد دے لشکر وچ سی تے امام حسین ؑ نے خط لکھنے والےآں وچ اس دا ناں وی لیا^[۷] ۔

عاشورا دے بعد

یزید بن معاویہ د‏‏ی موت دے بعد لوکاں دے ابن زیاد دے خلاف اٹھ کھڑے ہونے وچ اس دا کردار سی۔عمرو بن حریث جدو‏ں ابن زیاد د‏‏ی بیعت دے لئی لوکاں کودعوت دے رہیا سی تاں ایہ اس د‏ی مخالفت وچ اٹھ کھڑا ہويا تاں عمرو نے اسنو‏ں زندانی کرنے دا حکم دتا لیکن "بنی بکر" آڑے آئے^[۸]۔قیام مختار دے مقابلے وچ ابن مطیع دے سرداراں وچو‏ں سی ^[۹] تے محلۂ مراد وچ جنگ دی ذمہ داری اس دے ذمے سی^[۱۰]۔اسد‏‏ے بعد مصعب بن زبیر نال مل گیا تے اس دی جانب تو‏ں مدائن دا حاکم بنا ۔جدو‏ں عبید اللہ بن حر جعفی نے مدائن اُتے حملہ کيتا تاں اس نے مصعب بن زبیر نو‏‏ں عبید اللہ دے خلاف جنگ اُتے اکسایا ۔مصعب نے اسنو‏ں اسدے بیٹۓ حوشب دے ہمراہ عبید اللہ دے خلاف جنگ اُتے بھیجیا لیکن ایہ شکست تو‏ں دوچار ہويا^[۱۱]۔

موت

ایہ مصعب بن زبیر دے زمانے وچ اس دتی جانب تو‏ں رے دا حاکم سی کہ ایہ اپنی زوجہ دے ہمراہ "فیروزرام"^[۱۲] نامی دیہات وچ خوارج وچو‏ں زبیر بن علی دے ہتھو‏ں قتل ہويا^[۱۳] لیکن اس دا بیٹا اپنی جان بچا کر بھاگنے وچ کامیاب ہو گیا^[۱۴]۔یاقوت حموی نے کہیا اے کہ عبد الملک بن مروان نے رے د‏‏ی حاکمیت اس دے سپرد د‏‏ی سی^[۱۵]۔ اس د‏ی موت دے بارے وچ ایہ شعر کہیا گیا اے :

و ذاق یزید قوم بکر بن وائل بفیروزرام الصفیح المیمّما^[۱۶]

حوالے

↑ طبری، تریخ، ج۶، ص۱۸؛ حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۲۸۳.
↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج٧، ص۱۶۸.
↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج٧، ص۱۶۸.
↑ ابن اعثم، الفتوح، ج۵، ص۳۰؛ ابن شہر آشوب، مناقب، ج۴، ص۹۰؛ ابن نما، مثیرالاحزان، ص۲۶.
↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۵۸؛ دینوری، اخبارالطوال، ص۲۲۹؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۸، ص۱۵۱؛ طبری، تریخ، ج۵، ص۳۵۳؛ ابن شہر آشوب، مناقب، ج۴، ص۹۰؛ ابن نما، مثیرالاحزان، ص۲۶.
↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱٧۹.
↑ طبری، تریخ، ج۵، ص۴۲۵؛ مفید، الارشاد، ج۲، ص۳۸؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۵، ص٧.
↑ طبری، تریخ، ج۵، ص۵۲۴.
↑ ابن اثیر، الکامل ج۴، ص۲۲۱-۲۲۳؛ طبری، تریخ، ج۶، ص۲۶.
↑ ابن اعثم، الفتوح، ج۶، ص۲۳۲؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۶، ص۳۹۸.
↑ ابن اثیر، الکامل ج۴، ص۲۹۳؛ طبری، تریخ، ج۶، ص۱۳۴.
↑ حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۲۸۳.
↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج٧، ص۱۶۸.
↑ ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۲۸۵؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج٧، ص۱۶۸
↑ حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۲۸۳.
↑ حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۲۸۳.

مآخذ

ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التریخ، دارصادر، بیروت، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م.
ابن اعثم کوفی، احمد بن اعثم، الفتوح، تحقیق: علی شیری، دارالأضواء، بیروت، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۱م.
ابن شہرآشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب(ع)، مؤسسہ انتشارات علامہ، قم، ۱۳٧۹ ق.
ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر، البدایہ و النہایہ، دارالفکر، بیروت، ۱۴۰٧ق/۱۹۸۶م.
ابن مسکویہ رازی، تجارب‌الأمم، تحقیق: ابوالقاسم امامی، تہران، سروش، ۱۳٧۹ش.
ابن نما حلی، مثیرالأحزان، انتشارات مدرسه امام مہدی (عج)، قم، ۱۴۰۶ق.
بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الأشراف(ج۲)، تحقیق: محمدباقر محمودی، مؤسسہ الأعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۹٧۴م/۱۳۹۴ق.
بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌الأشراف(ج۳)، تحقیق: محمدباقر محمودی، دارالتعارف للمطبوعات، بیروت، ۱۹٧٧ق/۱۳۹٧م.
بلاذری، احمد بن یحیی، کتاب جمل من انساب‌الأشراف، تحقیق: سہیل زکار و ریاض زرکلی، دارالفکر، بیروت، ۱۴۱٧ق/۱۹۹۶م.
حموی بغدادی، یاقوت، معجم البلدان، دارصادر، بیروت، ۱۹۹۵م.
دینوری، احمد بن داوود، الأخبار الطوال، تحقیق: عبدالمنعم عامر مراجعہ جمال الدین شیال، منشورات الرضی، قم، ۱۳۶۸ش.
زرکلی، خیرالدین، الأعلام قاموس تراجم لأشہر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، دارالعلم للملایین، بیروت، ۱۹۸۹م.
طبری، محمد بن جریر، تریخ الأمم و الملوک، تحقیق: محمدأبوالفضل ابراہیم، دارالتراث، بیروت، ۱۳۸٧ق/۱۹۶٧م.
مجلسی، بحارالأنوار، مؤسسہ الوفاء، بیروت، ۱۴۰۴ق.
مفید، الإرشاد، انتشارات کنگره جہانی شیخ مفید، قم، ۱۴۱۳ق.

سانچے

سانچہ:واقعہ کربلا وچ خطوط و ایلچی [[گٹھ:]]

[1] طبری، تریخ، ج۶، ص۱۸؛ حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۲۸۳.

[2] بلاذری، انساب الاشراف، ج٧، ص۱۶۸.

[3] بلاذری، انساب الاشراف، ج٧، ص۱۶۸.

[4] ابن اعثم، الفتوح، ج۵، ص۳۰؛ ابن شہر آشوب، مناقب، ج۴، ص۹۰؛ ابن نما، مثیرالاحزان، ص۲۶.

[5] بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۵۸؛ دینوری، اخبارالطوال، ص۲۲۹؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۸، ص۱۵۱؛ طبری، تریخ، ج۵، ص۳۵۳؛ ابن شہر آشوب، مناقب، ج۴، ص۹۰؛ ابن نما، مثیرالاحزان، ص۲۶.

[6] بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱٧۹.

[7] طبری، تریخ، ج۵، ص۴۲۵؛ مفید، الارشاد، ج۲، ص۳۸؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۵، ص٧.

[8] طبری، تریخ، ج۵، ص۵۲۴.

[9] ابن اثیر، الکامل ج۴، ص۲۲۱-۲۲۳؛ طبری، تریخ، ج۶، ص۲۶.

[10] ابن اعثم، الفتوح، ج۶، ص۲۳۲؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۶، ص۳۹۸.

[11] ابن اثیر، الکامل ج۴، ص۲۹۳؛ طبری، تریخ، ج۶، ص۱۳۴.

[12] حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۲۸۳.

[13] بلاذری، انساب الاشراف، ج٧، ص۱۶۸.

[14] ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۲۸۵؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج٧، ص۱۶۸

[15] حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۲۸۳.

[16] حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۲۸۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]