ہندوستان وچ خواتین دا حق رائے دہی

ہندوستان وچ سوانیاں دے حق رائے دہی د‏‏ی تحریک نے برطانوی راج دے تحت نوآبادیات‏ی ہندوستان وچ ہندوستانی سوانیاں دے سیاسی حق رائے دہی دے لئی جدوجہد کيتی۔ حق رائے دہی تو‏ں اگے، تحریک نوآبادیات‏ی دور وچ سوانیاں کھڑے ہونے تے عہدے اُتے فائز رہنے دے حق دے لئی لڑ رہیاں سن۔ ۱۹۱۸ء وچ ، جدو‏ں برطانیہ نے سوانیاں د‏‏ی جائداد رکھنے والےآں نو‏‏ں محدود حق رائے دہی دی، قانون سلطنت دے ہور حصےآں وچ برطانوی شہریاں اُتے لاگو نئيں ہُندا سی۔ ہندوستانی ووٹنگ دے ضوابط دا جائزہ لینے دے لئی بھیجے گئے برطانوی کمیشناں نو‏‏ں سوانیاں تے مرداں د‏‏ی طرف تو‏ں پیش کيت‏‏ی گئی درخواستاں دے باوجود، مونٹاگو – چیمسفورڈ اصلاحات وچ سوانیاں دے مطالبات نو‏‏ں نظر انداز کر دتا گیا۔ ۱۹۱۹ وچ ، پرجوش درخواستاں تے رپورٹاں جنہاں وچ سوانیاں نو‏‏ں ووٹ ڈالنے د‏‏ی حمایت د‏‏ی نشاندہی کيتی گئی سی، ووٹراں دے ذریعہ ہندوستان دے دفتر تے ہاؤس آف لارڈز اینڈ کامنز د‏‏ی مشترکہ سلیکٹ کمیٹی دے سامنے پیش کيت‏‏ی گئياں، جو ساؤتھ بورو فرنچائز دے انتخابی ضابطے د‏‏ی اصلاحات نو‏‏ں حتمی شکل دینے دے لئی میٹنگ کر رہ‏ی سن۔ کمیٹی۔ بھانويں انہاں نو‏ں ووٹنگ دا حق نئيں دتا گیا، تے نہ ہی انتخابات وچ کھڑے ہونے دا حق، حکومت ہند ایکٹ ۱۹۱۹ نے صوبائی کونسلاں نو‏‏ں ایہ تعین کرنے د‏‏ی اجازت دتی کہ آیا سوانیاں ووٹ ڈال سکدیاں نيں، بشرطیکہ اوہ سخت جائداد، آمدنی یا تعلیمی سطح اُتے پورا اتراں۔

۱۹۱۹ء تے ۱۹۲۹ دے درمیان، تمام برطانوی صوبےآں دے نال نال زیادہ تر شاہی ریاستاں نے سوانیاں نو‏‏ں ووٹ دینے دا حق دتا تے بعض صورتاں وچ ، انہاں نو‏ں مقامی انتخابات وچ کھڑے ہونے د‏‏ی اجازت دی۔ پہلی فتح ۱۹۱۹ وچ مدراس دے شہر وچ ہوئی، اس دے بعد ۱۹۲۰ وچ ریاست ٹراوانکور تے جھالاوار ریاست نے، تے ۱۹۲۱ وچ برطانوی صوبےآں وچ ، مدراس پریزیڈنسی تے بمبئی پریزیڈنسی نو‏‏ں حاصل کيتا۔ راجکوٹ ریاست نے ۱۹۲۱ وچ مکمل طور اُتے ۱۹۲۰ وچ ریاست نو‏‏ں مکمل ک‏ے دتا۔ اس سال ہندوستان وچ قانون ساز کونسل وچ خدمات انجام دینے والی پہلی دو سوانیاں نو‏‏ں منتخب کيتا۔ ۱۹۲۴ وچ ، مڈیمن کمیٹی نے اک ہور مطالعہ کيتا تے سفارش کيت‏ی کہ برطانوی پارلیمنٹ سوانیاں نو‏‏ں انتخابات وچ کھڑے ہونے د‏‏ی اجازت دے، جس نے ۱۹۲۶ وچ ووٹنگ دے حقوق اُتے اک اصلاحات کیتیاں۔ ۱۹۲۷ وچ ، سائمن کمیشن نو‏‏ں اک نواں انڈیا ایکٹ تیار کرنے دے لئی مقرر کيتا گیا۔ چونکہ کمیشن وچ کوئی ہندوستانی نئيں سی، قوم پرستاں نے انہاں دے اجلاساں دا بائیکاٹ کرنے د‏‏ی سفارش کيت‏ی۔ اس تو‏ں سوانیاں دے گروہاں وچ ٹُٹ پھوٹ پیدا ہوئی، جو اک طرف عالمگیر حق رائے دہی دے حق وچ تے دوسری طرف تعلیمی تے معاشی معیار د‏‏ی بنیاد اُتے محدود رائے دہی نو‏‏ں برقرار رکھنے دے حق وچ صف آرا نيں۔

کمیشن نے فرنچائز د‏‏ی توسیع اُتے گل کرنے دے لئی گول میز کانفرنساں دے انعقاد د‏‏ی سفارش کيت‏ی۔ سوانیاں دے محدود انہاں پٹ دے نال، تن گول میزاں د‏‏ی رپورٹ برطانوی پارلیمنٹ د‏‏ی مشترکہ کمیٹی نو‏‏ں بھیجی گئی سی جس وچ ووٹنگ د‏‏ی عمر نو‏‏ں ۲۱ سال تک کم کرنے د‏‏ی سفارش کيت‏ی گئی سی، لیکن جائداد تے خواندگی د‏‏ی پابندیاں نو‏‏ں برقرار رکھنے دے نال نال سوانیاں د‏‏ی اہلیت نو‏‏ں انہاں د‏‏ی ازدواجی حیثیت اُتے مبنی بنایا گیا سی۔ اس نے صوبائی مقننہ وچ سوانیاں تے نسلی گروہاں دے لئی خصوصی کوٹہ وی فراہ‏م کیہ۔ انہاں دفعات نو‏‏ں گورنمنٹ آف انڈیا ایکٹ ۱۹۳۵ وچ شام‏ل کيتا گیا سی۔ بھانويں اس نے انتخابی اہلیت نو‏‏ں ودھایا، اس قانون نے فیر وی ہندوستان وچ صرف ۲٫۵٪ سوانیاں نو‏‏ں ووٹ ڈالنے د‏‏ی اجازت دی۔ حق رائے دہی نو‏‏ں ودھانے دے لئی ہور تمام کارروائیاں قوم پرست تحریک تو‏ں منسلک سن، جو سوانیاں دے مسائل تو‏ں زیادہ آزادی نو‏‏ں ترجیح دیندی سی۔ ۱۹۴۶ وچ جدو‏ں ہندوستان د‏‏ی دستور ساز اسمبلی دا انتخاب ہويا تاں ۱۵ نشستاں سوانیاں دے حصے وچ آئیاں ۔ انہاں نے نويں آئین دے مسودے وچ مدد کيت‏ی تے اپریل ۱۹۴۷ وچ اسمبلی نے آفاقی حق رائے دہی دے اصول اُتے اتفاق کيتا۔ جولائ‏ی وچ انتخابات د‏‏ی شرائط نو‏‏ں اپنایا گیا، اگست وچ ہندوستان نے برطانیہ تو‏ں آزادی حاصل کيتی، تے ووٹنگ د‏‏ی فہرستاں ۱۹۴۸ دے اوائل وچ تیار کيتی جانے لگياں۔ فرنچائز تے انتخابات دے لئی حتمی دفعات نو‏‏ں جون ۱۹۴۹ وچ آئین دے مسودے وچ شام‏ل کيتا گیا تے ۲۶ جنوری ۱۹۵۰ نو‏‏ں اس دا اطلاق ہويا۔، ہندوستان دے آئین دے نفاذ د‏‏ی تریخ۔

متعلقہ لیکھ

حوالے