گونڈی بولی

گونڈی بولی
دیس:	ہندستان
بولن گنتی:	20 لکھ
بولی ٹبر :	دراوڑی بولیاں

گونڈی بولی ہندستان وچ بولی جان والی اک بولی اے۔ ایدی بولن گنتی 20 لکھ اے۔

گوندی اک ساؤتھ سینٹرل دراوڑی بولی اے۔ جو لگپگ 20 ملیان گوند لوکاں ولوں بولی جاندی اے، مکھ طور تے مدھ پردیش، گجرات، تیلنگانا، مہاراشٹر، چھتیسگڑھ، آندھرا پردیش اتے گوانڈھی صوبیاں دے نال لگدے کھیتراں وچ۔ حالانکہ ایہہ گونڈ لوکاں دی بولی اے۔ صرف گونڈ دے پنجویں حصے دی بولی بولدی اے۔ جس نال ایہہ تباہی کاری ہون دا خطرہ بن جاندا اے۔ گونڈی دے کول اک امیر لوک ساہت اے، جس دے اداہرن ویاہ دے گیت اتے ناراض ہن۔

خاصیتاں

گونڈی وچ اک دو-لنگی نظام اے۔ اصل وچ مرداں جاں غیر-سادھارن جہیاں ہن۔ گونڈی شروعاتی آوازیں رکے (جی، جے، ڈ، ڈی، بی) اتے ایپیریٹیڈ سٹاپس (گھ، جی۔ایچّ، ڈہ، ڈیئیچ، بی ایچّ) دے ترقی ولوں پرٹو-دروڈیا دے مول بولی توں باہر چلے گئے ہن۔

لہجے

زیادہتر گونڈی دیاں اپبولیاں اجے وی نرمل روپ وچ درج کیتیاں گئیاں ہن اتے ذکر کیتیاں گئیاں ہن۔ ہور اہم اپبولیاں ہن درالا، کویا، مدیا، مریا اتے راج گونڈ۔ کجھ بنیادی دھنیاتمک خاصیتاں دکھن مشرق توں اتر-مغربی اپ-بولیاں نوں وکھ کردیا ہن ۔ اک ایہہ اے کہ مڈھلیاں شروآتاں دا علاج، جو اتری اتے مغربی گونڈی وچ سرکھات اے۔ جدوں کہ دکھن اتے مشرق ول بدل دتا گیا اے؛ کجھ ہور اپبولیاں وچ ایہہ پوری طرحاں گواچ گیا ہن۔ گونڈی بولی وچ دوجیاں ڈائلیکٹل فرق شروعاتی آر دے بدلاء ہن جو آرنبھک نال ہن اتے ای اتے او دے بدلاو ہن۔

لکھنا

گونڈی لکھت نوں دو شرینیاں وچ ونڈیا جا سکدا اے: جو کہ غیر-مقامی سکرپٹاں دی ورتوں کردے ہن اتے ایہہ مول صدیاں دی ورتوں کردے ہن۔۔

روائتی طور تے، اک مکمل مول بولی دی گھاٹ کارن، گونڈی دیوناگری اتے تیلگو لپی وچ لکھی گئی اے، جس وچ غیر-مول لپیاں شامل ہن جو گونڈی لکھن لئی ورتیاں گئیاں ہن۔۔

گونڈی لئی مول لپی بناؤن لئی یتن کیتا گیا اے۔ 1928 وچ، منشی منگل سنگھ مسورام نے براہمی اکھراں اتے اک بھارتی دے اکھر دے روپ وچ اسے مول روپ وچ اک مول لپی تیار کیتی۔ حالانکہ، ایہہ سکرتی مکمل طور تے ورتی نہیں گئی سی، اتے زیادہتر گونڈ ان پڑھ رہندے ہن۔

مہمقصد اوریئینٹل مینوسکرپٹس لائبریری اینڈ رسرچ سینٹر آف انڈیا دے مطابق، اس سکرپٹ وچ اک درجن کھرڑیاں دیاں لبھیاں گئیاں سن۔ اس سکرپٹ نوں جاگروکتا پیدا کرن لئی پروگراماں نوں گونڈی لوکاں وچالے ترقی دے پڑائ وچ اے۔

حوالے

1. Jump up^ Beine, David K. 1994. A Sociolinguistic Survey of the Gondi-speaking Communities of Central India. M.A. thesis. San Diego State University. chpt. 1
2. Jump up^ Preliminary Proposal to Encode the Gondi Script in the UCS Archived 2021-03-23 at the وے بیک مشین