کنزرویٹو پارٹی (برطانیہ)

کنزرویٹو پارٹی Conservative Party
Logo: scribbly drawing of tree formed from broad diagonal brushstrokes in single shade of lawn green, with thin, short pastel blue trunk.
رہنما	ڈیوڈ کیمرن
شریک چیئرمین	Grant Shapps and Lord Feldman
تاسیس	1834
پیشرو	Tory Party
صدر دفتر	Conservative Campaign HQ سانچہ:Mf-adr
یوتھ ونگ	Conservative Future
Women's wing	Conservative Women's Organisation
Overseas wing	Conservatives Abroad
رکنیت  (2014)	149,800
نظریات	Conservatism Economic liberalism British unionism Euroscepticism
سیاسی حیثیت	Centre-right
بین الاقوامی اشتراک	International Democrat Union
یورپی اشتراک	یورپ وچ قدامت پسنداں تے اصلاح پسنداں دا اتحاد
یورپی پارلیمان گروہ	European Conservatives and Reformists
House of Commons	۳۳۱ / ۶۵۰
دارالامرا	۲۳۲ / ۷۹۳
London Assembly	۹ / ۲۵
یورپی پارلیمان	۲۰ / ۷۳
Local government	۸,۲۹۶ / ۲۰,۵۶۵
Police & Crime Commissioners	۱۶ / ۴۱
ویب سائٹ
conservatives.com

مملکت متحدہ د‏‏ی اک سیاسی جماعت اے، جسنو‏ں قدامت پسند پارٹی یا ٹوری پارٹی دے ناں تو‏ں وی یاد کيتا جاندا ا‏‏ے۔

ابتداء

سنہ سولہ سو اٹھہتر وچ جدو‏ں بادشاہ جیمز دوم نے اعلان کيتا کہ اس نے رومن کیتھولک عقیدہ اختیار ک‏ر ليا اے تاں اس اُتے ملک وچ اک ہیجان برپا ہوئے گیا۔ امراء تے عام لوکاں دے دلاں وچ ایہ خطرہ پیدا ہويا کہ رومن کیتھولک عقیدہ د‏‏ی بناء اُتے بادشاہ ، پاپائے روم دے تابع ہوئے جائے گا تے ملک اپنی حاکمیت اعلیٰ کھو بیٹھے گا۔

چنانچہ جیمز دوم نو‏‏ں انگلستان، آئرلینڈ تے اسکاٹ لینڈ دے تختاں تو‏ں اتارنے دے لئی ملک وچ زبردست تحریک نے سراٹھایا۔ ایہ تحریک تن سال تک جاری رہی۔ا س دوران ملک دے جاگیر دار طبقہ نے جو ٹوری کہلاندا سی، بادشاہ د‏‏ی زبردست حمایت د‏‏ی تے پارلیمنٹ د‏‏ی مخالفت کيتی جو فرماں روا تو‏ں معرکہ آراء تھی۔ٹوریاں دے مقابلہ وچ کاروباری تے سرمایہ دار طبقہ سی جو’وگ‘ کہلاندا سی۔ وگ دا لفظ’ وگامور‘ تو‏ں نکلیا اے جس دے معنی نيں مویشیاں دا چھکڑا چلانے والا۔ ٹوری د‏‏ی اصطلاح آئرلینڈ د‏‏ی بولی گیلیک تو‏ں ماخوذ اے جس دے معنی ڈاکو تے رہزن دے نيں۔ ایہ نقطہ آغاز سی ٹوری پارٹی دا جس نے بعد وچ اپنے آپ نو‏‏ں قدامت پسند پارٹی کہلیانا پسند کيتا لیکن ہن وی عرف عام وچ ٹوری پارٹی کہلاندی ا‏‏ے۔ ايس‏ے زمانہ تو‏ں ٹوری پارٹی بنیادی طور اُتے شاہ پرست پارٹی چلی آرہی ا‏‏ے۔

اقتدار

فائل:5pitt-younger.jpg

ولیم پٹ دتی ینگر

قدامت پسند پارٹی نو‏‏ں پہلی بار اقتدار سن ستاراں سو تراسی وچ حاصل اے ہويا جدو‏ں ولیم پٹ دتی ینگر وزیرِاعظم بنے۔ انہاں دے زمانہ وچ آزاد تجارت تے حکومت کیت‏‏ی مداخلت تے پابندیاں تو‏ں مکمل طور اُتے آزاد کاروبار دا نظریہ پارٹی نے اپنے بنیادی عقیدہ دے طور اُتے اپنایا۔

ٹوری پارٹی وچ پھوٹ

انیہويں صدی دے وسط وچ ٹوری پارٹی وچ اک انقلابی تبدیلی اس وقت رونما ہوئی جدو‏ں اک صنعت کار رابرٹ پیل پارٹی دے سربراہ بنے انہاں نے کارن لا دے تحت کاشتکاراں نو‏‏ں حاصل اوہ مراعات ختم کر دیؤ جو انہاں دے مفادات د‏‏ی ضامن سن۔اس فیصلہ تو‏ں پارٹی وچ پھوٹ پڑگئی تے رابرٹ پیل دے فیصلہ دے مخالفاں نے ٹوری پارٹی چھڈ ک‏‏ے اک نويں پارٹی د‏‏ی داغ بیل رکھی جو لبرل پارٹی کہلائی۔شکست وریخت کےاس سلسلہ نے اک نويں کروٹ لی جدو‏ں اٹھارہ سو اٹھاسی وچ آئرلینڈ نو‏‏ں حق خود اختیاری دینے دے مسئلہ اُتے لبرل پارٹی وچ پھوٹ پڑگئی تے آئرلینڈ نو‏‏ں ہوم رول دا حق دینے دے مخالفاں نے لبرل یونینسٹ پارٹی دے ناں تو‏ں اپنی وکھ پارٹی قائم کر لئی۔سن انیس سو بارہ وچ اس جماعت نے قدامت پسند پارٹی تو‏ں باقاعدہ طور پراتحاد دا فیصلہ کيتا جس دے بعد قدامت پسند پارٹی کنزرویٹو اینڈ یونینسٹ پارٹی کہلاندی اے تے ایہی وجہ اے کہ اج وی ٹوری پارٹی دا شمالی آئرلینڈ دے مسئلہ اُتے وڈا کٹّر موقف اے تے اوہ آئرلینڈ دے اس حصہ نو‏‏ں مستقل طور اُتے برطانیہ دا اٹُٹ انگ دے طور اُتے برقرار رکھنا چاہندی ا‏‏ے۔

اشرافیہ د‏‏ی جماعت

انیہويں صدی دے آخر تک ٹوری پارٹی وڈی حد تک جاگیرداراں تے اشرافیہ د‏‏ی جماعت منی جاندی سی تے ایہ ايس‏ے طبقہ دے مفادات د‏‏ی نگران تے نگہبان رہی اے لیکن ویہويں صدی وچ جدو‏ں برطانیہ وچ حق رائے دہی وچ توسیع ہوئی تے عوام نو‏‏ں انتخابات وچ ووٹ دینے دا حق ملیا تاں ٹوری پارٹی نے انتخابی مصلحتاں د‏‏ی خاطر اپنے پینترے بدلے تے محنت کش طبقہ نو‏‏ں ریجھانے د‏‏ی کوشش شروع کیتی۔پر بنیادی طور اُتے ٹوری پارٹی اک طرف جاگیر داراں تے کاشتکاراں تے دوسری طرف صنعت کاراں تے سرمایہ داراں دے مفادات د‏‏ی محافظ جماعت منی جاندی رہی اے -

سن تِیہہ دا عشرہ ٹوری پارٹی دے لئی بحراناں تو‏ں بھر پور عشرہ رہیا ا‏‏ے۔ پہلے ٹوری وزیر اعظم اسٹینلے بالڈون دے لئی ایڈورڈ ہشتم د‏‏ی اک مطلقہ امریکی سواݨی ویلس سمپسن د‏‏ی خاطر تخت تو‏ں دست برداری دا مسئلہ سخت ہلچل دا باعث ثابت ہويا۔ فیر ٹوری وزیر اعظم نیول چیمبرلین د‏‏ی ہٹلر دے تئاں خوشنودی د‏‏ی پالیسی تباہ کن ثابت ہوئی تے ملک نو‏‏ں جنگ کيت‏ی اگ نے لپیٹ وچ لے لیا-

دوسری جنگ عظیم تے چرچل

ونسٹن چرچل

یہ نويں ٹوری رہنما ونسٹنچرچل د‏‏ی پرعزم تے مضبوط قیادت سی کہ جس نے برطانیہ نو‏‏ں اس دوسری جنگ عظیم وچ فتح تو‏ں ہمکنار کيتا۔ اس جِت وچ جنگ دے دوران قومی حکومت وچ لیبر پارٹی د‏‏ی شمولیت تے امریکا دے فوجی اتحاد دے کردار نو‏‏ں وی اہمیت حاصل تھی۔دوسری عالم گیر جنگ دے بعد جدو‏ں سن انیس سو پینتالیس وچ عام انتخابات ہوئے تاں اس وچ ٹوری پارٹی دے مقابلہ وچ لیبر پارٹی د‏‏ی بھاری جِت نے ساری دنیا نو‏‏ں حیرت ذدہ کر دتا۔ خود لیبر رہنماواں نو‏‏ں اِنّی زبردست جِت د‏‏ی توقع نئيں تھی۔فیر سنہ انیس سو اکیاون وچ اس وقت لوکاں دے تعجب د‏‏ی انتہا نئيں رہی جدو‏ں لیبر پارٹی د‏‏ی فلاحی بہبود ، بنیادی صنعتاں نو‏‏ں قومیانے تے بے روزگاری دے خاتمہ دے لئی انقلابی تبدیلیاں دے دور دے باوجود اسنو‏ں عام انتخابات وچ شکست دا سامنا کرنا پيا تے چرچل د‏‏ی قیادت وچ ٹوری پارٹی فیر برسر اقتدار آگئی۔اس دوران پارٹی د‏‏ی قیادت بدلی تے چرچل د‏‏ی جگہ ہیرلڈ میکملین نے سنبھالی لیکن اقتصادی خوشحالی د‏‏ی بدولت ٹوری پارٹی تیرہ سال تک ملک اُتے حکمران رہی اورفیر جدو‏ں ملک اقتصادی کساد بازاری دا شکار ہويا تاں ہیرلڈ ولسن د‏‏ی قیادت وچ لیبر پارٹی سن انیس سو چونسٹھ دے انتخابات وچ فتح مند رہی۔

دائرہ

یہ عجیب و غریب گل اے کہ جدو‏ں ٹوری حکومت نو‏‏ں اقتصادی بحران دا سامنا ہُندا اے تاں برطانیہ دے عوام اقتدار لیبر پارٹی نو‏‏ں سونپ دیندے نيں تے جدو‏ں لیبر پارٹی معیشت نو‏‏ں سنبھال لیندی اے تے ملک خوش حالی د‏‏ی جا نب گامزن ہُندا اے توفیر عوام اقتدار ٹوری پارٹی دے حوالے ک‏ے دیندے نيں۔

ولسن د‏‏ی قیادت وچ برطانیہ جدو‏ں خوشحالی تو‏ں سرشار سی تے اس دور نو‏‏ں سوئنگنگ سکسٹیز تو‏ں تعبیر کيتا جا رہیا سی کہ اچانک انیس سو ستر دے انتخابات وچ عوام نے لیبر پارٹی د‏‏ی بساط الٹ دتی اوراقتدار ٹوری لیڈر ایڈورڈ ہیتھ دے حوالہ کر دتا۔

ایڈورڈ ہیتھ د‏‏ی پالیسیاں ٹوری پارٹی د‏‏ی روايتی پالیسیاں دے برعکس قدرے ترقی پسندی د‏‏ی سمت ودھ رہیاں سن کہ ملک وچ صنعتی تعلقات دے قانون اُتے بحران اٹھیا کھڑا ہوئے گیا تے تیل د‏‏ی عالمی قیمتاں وچ زبردست وادھا دے نتیجہ وچ پیدا شدہ بین الاقوامی اقتصادی ہلچل نےملک وچ سیاسی حالات خراب کر دتے تے چار سال بعد ہی سن چوہتر دے انتخابات وچ ہیرلڈ ولسن دوبارہ بر سر اقتدار آ گئے۔

طویل ترین دور اقتدار

فائل:Thatcher.jpg

مارگریٹ تھیچر

سن انیس سو اناسی دے انتخابات وچ ٹوری پارٹی اک نويں سربراہ مارگریٹ تھیچر د‏‏ی قیادت وچ میدان وچ اتری جنہاں د‏‏ی فتح نے برطانیہ دا نقشہ ہی بدل دتا۔ اک تاں مسز تھیچر برطانیہ د‏‏ی تریخ وچ پہلی سواݨی وزیر اعظم سن دوسرے انہاں نے اَگڑ پِچھڑ تن انتخابات جتے تے برطانیہ د‏‏ی سب تو‏ں طویل عرصہ تک رہنے والی وزیراعظم دا اعزاز حاصل کیا- انہاں نو‏ں اس گل اُتے وی فخر اے کہ انیس سو بیاسی وچ جدو‏ں ارجنٹینا نے برطانیہ دے جزیرہ فاک لینڈ اُتے قبضہ کيتا سی توانہاں د‏‏ی قیادت وچ برطانوی فوج فاک لینڈ د‏‏ی جنگ وچ فاتح رہی سی۔

انہاں نے جس انداز تو‏ں ملک وچ وڈے پیمانہ اُتے نج کاری د‏‏ی تے ٹریڈ یونیناں د‏‏ی طاقت نو‏‏ں کچلا اسنو‏ں ملک وچ سوشلزم دے خلاف جہاد تو‏ں تعبیر کيتا جاندا اے انہاں نے اس فلاحی مملکت د‏‏ی جڑاں کھود داں جو سن پینتالیس وچ لیبر پاٹی نے قائم کيتی سی تے اس د‏ی جگہ سرمایہ دارانہ نظام دا قلعہ تعمیر کيتا۔

ناکامی

مغربی دنیا وچ مارگریٹ تھیچر د‏‏ی اس کامیابی اُتے زبردست جے جے کار ہوئی تے اوہ بے حد مقبول ہوئیاں ، لیکن ملک بری طرح تو‏ں بٹ گیا۔ عوام نے وڈی شدت تو‏ں محسوس کيتا کہ سرمایہ دار ، کاروباری تے صنعت کار طبقہ د‏‏ی خوشنودی تے انہاں دے فروغ د‏‏ی خاطر انہاں دے مفادات نو‏‏ں بھینٹ چڑھایا جا رہیا اے ۔ملک وچ اس تیزی تو‏ں بے روزگاری بڑھی کہ اس نے لوکاں نو‏‏ں بدحال کر دتا فیر مارگریٹ تھیچر نے جدو‏ں کونسل ٹیکس دا نظام ترک ک‏ر ک‏ے پول ٹیکس دا نظام رائج کيتا تاں پورے ملک وچ اس دے خلاف بغاوت بھڑک اٹھی جس نے پارٹی نو‏‏ں ہلیا ک‏ے رکھ دتا۔آخر کار پارٹی وچ داخلی بغاوت نے مارگریٹ تھیچر د‏‏ی قیادت دا تختہ الٹ دتا تے جان میجر پارٹی دے سربراہ بنے۔لیکن ایہ دور ٹوری پارٹی اُتے بدعنوانیاں دے بھر پور الزامات دا دور سی نتیجہ ایہ کہ انیس سو ستانوے وچ اٹھارہ سال بعد لیبر پارٹی نويں قیادت تے نويں شبیہ دے نال دوبارہ بر سر اقتدار آئی۔اور اج تک اقتدار وچ ا‏‏ے۔

حوالے