کمرکھ
کمرکھ (Carambola) جس نوں ستارا پھݪ وی کہیا جاندا اے، Averrhoa carambola (کمرکھ دا درخت) دا پھݪ اے، جو کہ ٹروپیکل جنوب مشرقی ایشیا وچ رہݨ واݪے درختاں دی اک قسم اے۔[۱][۲][۳] خوردنی پھݪ وچ مخصوص کنارے ہُندے نيں جو اس دے کنارےآں توں تھلے چلدے نيں (عام طور تے 5-6)۔[۱] جدوں کراس سیکشن وچ کٹیا جاندا اے تاں ایہ ستارے ناݪ مشابہت رکھدا اے، ایہ پوزیش اسنوں ستارا پھݪ دا ناں دیندی اے۔[۱][۲] پورا پھݪ کھاݨ دے قابل ہُندا اے، عام طور تے کچا تے اسنوں پکایا یا ذائقہ، محفوظ، گارنش تے جوس وچ بݨایا جا سکدا اے۔[۱] ایہ عام طور اُتے جنوب مشرقی ایشیا، جنوبی ایشیا، جنوبی بحرالکاہݪ، مائیکرونیشیا، مشرقی ایشیا دے کچھ حصےآں، ریاستہائے متحدہ، لاطینی امریکا دے کچھ حصےآں تے کیریبین وچ کھایا جاندا اے۔ اس درخت دی کاشت دنیا دے اشنکٹبندیی علاقےآں وچ کيتی جاندی اے۔[۲]
ماخذ تے تقسیم
سودھوتنوع دا مرکز تے Averrhoa carambola دی اصل رینج ٹروپیکل جنوب مشرقی ایشیا اے، جِتھے ایہدی کاشت صدیاں توں ہُندی رہی اے۔[۱][۳][۴][۵] ایہنوں برصغیر پاک و ہند تے سری لنکا وچ آسٹرونیشیائی تاجراں نے متعارف کرایا سی، ایہدے ناݪ ناݪ قدیم آسٹرونیشیائی کاشت جِداں ناریئل، لینگسات، نونی تے سنتول وی شامل سی۔[۶] اوہ ایہناں علاقیاں تے مشرقی ایشیا، اوشیانا تے بحرالکاہل دے جزائر وچ عام رہندے نیں۔ ایہناں دی کاشت پاکستان، بھارت، جنوب مشرقی ایشیا، جنوبی چین، تائیوان تے جنوبی امریکا وچ کیتی جاندی اے۔ ایہ وسطی امریکا، جنوبی امریکا تے امریکی ریاست ہوائی، کیریبین تے افریقا دے کچھ حصیاں وچ وی اگائے جاندے نیں۔ ایہناں نوں سجاوٹ واسطے وی اگایا جاندا اے۔
غذائیت
سودھوخام کمرکھ %91 پاݨی، %7 کاربوہائیڈریٹ، %1 پروٹین، تے اس وچ نہ ہوݨ دے برابر چربی (ٹیبل) ہُندی اے۔ خام پھݪاں دی 100 گرام حوالہ مقدار 128 کلوجولز (31 کلو کیلوریز) غذائی توانائی فراہم کردی اے تے وٹامن سی دی بھرپور مقدار (روزانہ دی قیمت دا %41)، جس وچ اہم مواد (ٹیبل) وچ کوئی تے مائیکرو غذائی اجزاء نئيں ہُندے نيں۔[۷]
کاشت کاری
سودھوکمرکھ اک ٹروپیکل تے ذیلی ٹروپیکل پھݪ اے جو 1,200 میٹر (4,000 فٹ) تک بلندی اُتے اگایا جا سکدا اے۔ ایہ سورج دی مکمل نمائش نوں ترجیح دیندا اے، لیکن ایہدے لئی کافی نمی تے گھٹ توں گھٹ 1,800 ملی میٹر (70 انچ) سالانہ بارش دی لوڑ ہُندی اے۔ اس وچ مٹی دی قِسم دی ترجیح نئيں، لیکن ایہ لوم وچ پروان چڑھو گا تے چنگی نکاسی دی لوڑ اے۔ اعتدال پسند آبپاشی خشک موسماں وچ ایہدی نشوونما نوں سہارا دیندی اے۔ موسلادھار بارش پھݪاں دی پیداوار نوں روک سکدی اے۔
حوالے
سودھو- ↑ ۱.۰ ۱.۱ ۱.۲ ۱.۳ ۱.۴ Julia F. Morton (۱۹۸۷). «Carambola (Averrhoa carambola); In: Fruits of Warm Climates». NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. صص. 125–128.
- ↑ ۲.۰ ۲.۱ ۲.۲ «Averrhoa carambola (carambola)». CABI. ۲۷ ستمبر ۲۰۱۸. دریافتشده در ۵ اکتوبر ۲۰۱۸.
- ↑ ۳.۰ ۳.۱ (2008) "Tropical environments, biodiversity, and the origins of crops", Genomics of Tropical Crop Plants. Springer, 1-20. ISBN 9780387712192.
- ↑ (1993) CRC Handbook of Alternative Cash Crops. CRC Press, 59–60. ISBN 9780849336201.
- ↑ (2014) Diversity in Underutilized Plant Species – An Asia-Pacific Perspective. Bioversity International, 59. ISBN 9789292550073.
- ↑ (2009) "Remapping the Austronesian expansion", Discovering history through language: Papers in honour of Malcolm Ross. Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University.
- ↑ Tint Khine Aye, Moet Moet Khaing, Thin Ei Ei Zaw. "A Study on Preliminary Phytochemical Investigation and Nutritional Values of Averrhoa carambola L.". 2nd Myanmar Korea Conference Research Journal. https://www.dagonuniversity.edu.mm/wp-content/uploads/2019/08/47-Thint-Khaing-AyeMoet-Khaing-1.pdf.