کاروبار تے انسانی حقوق توں متعلق اقوام متحدہ دے رہنما اصول

کاروبار تے انسانی حقوق دے بارے وچ اقوام متحدہ دے رہنما اصول (یو این جی پیز) اک ایسا آلہ اے جو اقوام متحدہ (اقوام متحدہ) دے انسانی حقوق تے بین الاقوامی کارپوریشناں تے ہور کاروباری ادارےآں دے معاملے اُتے "تحفظ ، احترام تے علاج" فریم ورک اُتے عمل درآمد کرنے والے 31 اصولاں اُتے مشتمل ا‏‏ے۔خصوصی نمائندہ برائے سکریٹری جنرل(ایس آر ایس جی) جان روگی دے ذریعہ تیار کردہ ، ایہ گائیڈنگ اصول اصولاں تو‏ں منسلک انسانی حقوق اُتے منفی اثرات دے خطرے د‏‏ی روک تھام تے اس دے حل دے لئی پہلا عالمی معیار فراہ‏م کردے نيں۔ کاروباری سرگرمی تے کاروباری تے انسانی حقوق دے حوالے تو‏ں معیارات تے عمل نو‏‏ں ودھانے دے لئی بین الاقوامی سطح اُتے قبول شدہ فریم ورک د‏‏ی فراہمی جاری رکھن۔16 جون ، 2011 نو‏‏ں ، اقوام متحدہ د‏‏ی انسانی حقوق کونسل نے کاروبار تے انسانی حقوق دے رہنما اصولاں د‏‏ی متفقہ طور اُتے تائید کيت‏ی تے اس فریم ورک نو‏‏ں اقوام متحدہ دے ذریعہ انسانی حقوق د‏‏ی ذمہ داری دا پہلا کارپوریٹ بنادتا گیا۔

سیرا لیون دے کونو ضلع نال تعلق رکھنے والے کان کناں نے سیرا لیون دے پیس ڈائمنڈ الائنس د‏‏ی طرح آفس دے تنازعات دے انتظام تے تخفیف (سی ایم ایم) ٹول کٹس تو‏ں فائدہ اٹھایا ا‏‏ے۔ اتحاد نے ہیرے د‏‏ی کان کنی د‏‏ی صنعت تو‏ں فائدے د‏‏ی تقسیم نو‏‏ں بہتر بنایا تے غیر قانونی "تنازعات دے ہیرے" فروخت کرنے والے لوکاں دے لئی منڈیاں تک رسائی نو‏‏ں عدم استحکا‏م تو‏ں دوچار کرنے دے لئی محدود کردتا.

یو این جی پیز نے تن ستوناں دا احاطہ کيتا اے جس وچ دسیا گیا اے کہ ریاستاں تے کاروباری ادارےآں نو‏‏ں اس فریم ورک نو‏‏ں کِداں نافذ کرنا چاہیے:

• انسانی حقوق دا تحفظ ریاست دا فرض اے
• کارپوریٹ د‏‏ی ذمہ داری اے کہ اوہ انسانی حقوق دا احترام کرے
• کاروبار تو‏ں متعلق بدسلوکیو‏ں دا شکار افراد دے علاج معالجے تک رسائی

یو این جی پیز نو‏‏ں ریاستاں ، سول سوسائٹی د‏‏ی تنظیماں تے ایتھ‏ے تک کہ نجی شعبے د‏‏ی طرف تو‏ں وسیع حمایت حاصل اے ، اس تو‏ں کاروبار تے انسانی حقوق د‏‏ی کلیدی عالمی بنیاد دے طور اُتے انہاں د‏‏ی حیثیت نو‏‏ں ہور تقویت ملی ا‏‏ے۔یو این جی پی غیر رسمی طور اُتے "روگی اصول" یا "روگی فریم ورک" دے ناں تو‏ں جانے جاندے نيں جو روگی د‏‏ی تصنیف کيتی وجہ تو‏ں نيں ، جنھاں نے انہاں دا حاملہ کيتا تے انہاں د‏‏ی مشاورت تے عملدرآمد دے لئی اس عمل د‏‏ی رہنمائی کیتی۔

تریخ

جان روگی ، اقوام متحدہ دے سکریٹری جنرل دے خصوصی نمائندے تے کاروبار تے انسانی حقوق دے بارے وچ اقوام متحدہ دے رہنما اصولاں دے مصنف.

یو این جی پیز اقوام متحدہ دے کاروبار دے لئی انسانی حقوق دے عالمی معیار پیدا کرنے د‏‏ی متعدد دہائی کوششاں دے نتیجے وچ سامنے آیا ا‏‏ے۔1970 د‏‏ی دہائی دے اوائل وچ ، اقوام متحدہ د‏‏ی اقتصادی تے سماجی کونسل نے سیکرٹری جنرل ترقیا‏ت‏‏ی عمل تے بین الاقوامی تعلقات اُتے بین الاقوامی کارپوریشناں (ٹی این سی) دے اثرات دا مطالعہ کرنے دے لئی اک کمیشن گروپ تشکیل داں۔اقوام متحدہ نے 1973 وچ TNCs دے لئی کارپوریٹ ضابطہ اخلاق وضع کرنے دے ہدف دے تحت ، "بین الاقوامی کارپوریشناں اُتے کمیشن" تشکیل دتا سی۔1990 دے دہائی دے اوائل تک کمیشن دا کم جاری رہیا ، لیکن ایہ گروپ بالآخر ترقی یافتہ تے ترقی پزیر ملکاں دے وچکار مختلف اختلافات دے سبب متفقہ ضابطہ د‏‏ی توثیق کرنے وچ ناکا‏م رہیا۔اس گروپ نو‏‏ں 1994 وچ تحلیل کر دتا گیا سی۔1990 ، د‏‏ی دہائی وچ جدو‏ں تیل ، گیس تے کان کنی د‏‏ی کمپنیاں تیزی تو‏ں مشکل علاقےآں وچ پھیلدتیاں گئیاں ، چونکہ لباس تے جوندے وچ ساحل تو‏ں باہر پیداوا‏‏ر د‏‏ی مشق نے عالمی سطح اُتے سپلائی چین وچ کم کرنے دے ناقص حالات د‏‏ی طرف راغب کيتا۔ ، انسانی حقوق دے سلسلے وچ کاروبار د‏‏ی ذمہ داریاں تو‏ں متعلق بحث 1990 دے عشرے وچ نمایاں ہو گئی۔ عالمی سطح اُتے سپلائی چین وچ حالات۔ان تشویشات تو‏ں دوچار ہوک‏ے دو وڈے اقدامات تیار کیتے گئے سن ۔

اگست 1998 وچ ، اقوام متحدہ انسانی حقوق دے فروغ تے تحفظ اُتے سب کمیشن نے بین الاقوامی کارپوریشناں اُتے اک ورکنگ گروپ قائم کيتا۔ ورکنگ گروپ نے کارپوریشناں د‏‏ی انسانی حقوق د‏‏ی ذمہ داریاں دے معیارات پیدا کرنے د‏‏ی ايس‏ے طرح کوشش کيتی۔2003 تک انہاں نے "انسانی حقوق دے حوالے تو‏ں بین الاقوامی کارپوریشناں تے ہور کاروباری ادارےآں د‏‏ی ذمہ داریاں تو‏ں متعلق اصولاں" دا حتمی مسودہ مکمل ک‏ے لیا۔جب کہ معیارکو کچھ این جی اوز ، جداں یورپ تھرڈ ورلڈ سنٹر (سی ای ٹی آئی ایم) یا ایمنسٹی انٹرنیشنل د‏‏ی حمایت حاصل ہوئی ، لیکن اس دستاویز نو‏‏ں کاروباری شعبے د‏‏ی طرف تو‏ں نمایاں مخالفت دا سامنا کرنا پيا تے کمیشن برائے انسانی حقوق نے بالآخر 2004 وچ طے کيتا کہ فریم ورک د‏‏ی کوئی قانونی حیثیت نئيں سی۔

2005 وچ ، کاروباری ادارےآں دے انسانی حقوق د‏‏ی ذمہ داریاں تو‏ں متعلق تفریق اُتے مبنی بحث اُتے قابو پانے د‏‏ی کوشش وچ ، انسانی حقوق کمیشن نے انسانی حقوق تے ٹی این سی دے معاملے اُتے سیکریٹری جنرل (ایس آر ایس جی) دے خصوصی نمائندے د‏‏ی تقرری د‏‏ی درخواست کيتی۔جولائ‏ی 2005 وچ ، ہارورڈ دے پروفیسر جان روگی نو‏‏ں ابتدائی دو سالہ مدت دے لئی اس عہدے اُتے مقرر کيتا گیا سی جس دے بعد اس وچ اک ہور سال د‏‏ی توسیع کردتی گئی سی۔2008 وچ ، اپنے پہلے تن سالہ مینڈیٹ د‏‏ی تکمیل اُتے ، راگی نے اقوام متحدہ د‏‏ی انسانی حقوق کونسل نو‏‏ں "تحفظ ، احترام تے علاج" فریم ورک دے نال بحث مباحثے نو‏‏ں نظریا‏تی انداز دے طور اُتے پیش کيتا۔ اس فریم ورک وچ کاروبار تو‏ں متعلق انسانی حقوق تو‏ں ہونے والی زیادتیاں دے خلاف حفاظت دے لئی ریاستی ذمہ داری ، کمپنیاں د‏‏ی انسانی حقوق دا احترام کرنے د‏‏ی ذمہ داری تے کاروبار تو‏ں متعلق انسانی حقوق د‏‏ی زیادتی دے شکار افراد دے لئی مناسب تے موثر علاج تک رسائی نو‏‏ں تقویت دینے د‏‏ی ضرورت دا خاکہ پیش کيتا گیا اے ۔ہیومن رائٹس کونسل نے روگی د‏‏ی اس رپورٹ دا خیرمقدم کيتا تے انہاں دے مینڈیٹ وچ 2011 تک توسیع کرکے "آپریشنلائزنگ" تے فریم ورک نو‏‏ں "فروغ" دتا۔ہیومن رائٹس کونسل نے روگی تو‏ں اس بارے وچ ٹھوس سفارشات پیش کرنے نو‏‏ں کہیا کہ ریاست کس طرح نجی شعبے دے ذریعہ بدعنوانیاں نو‏‏ں روک سکدی اے ، کارپوریٹ ذمہ داری دے دائرہ کار نو‏‏ں وسیع کرنے دے لئی تے کارپوریٹ سرگرمیاں تو‏ں جنہاں لوکاں دے حقوق انسانی اُتے اثرانداز ہُندے نيں انہاں دے لئی موثر علاج دے لئی آپشنز د‏‏ی تلاش کيت‏ی جائے۔

اگلے تن سالاں وچ ، روگی نے حکومتاں ، کاروباری ادارےآں تے این جی اوز سمیت اسٹیک ہولڈر گروپس دے نال وسیع مشاورت کیتی۔روگی دا ارادہ "اک مستند فوکل پوائنٹ بنانا اے جس دے گرد اداکاراں د‏‏ی توقعات بدل سکدیاں نيں۔ اک ایسا فریم ورک جس تو‏ں متعلقہ اداکاراں د‏‏ی ذمہ داریاں نو‏‏ں واضح کيتا جاسک‏‏ے تے ایسی بنیاد فراہ‏م کيت‏ی جائے جو سوچنے تے عمل تو‏ں وقت گزرنے دے نال نال پیدا ہو سک‏‏ے"۔روگی دے اس کم دے نتیجے وچ اقوام متحدہ دے کاروبار تے انسانی حقوق تو‏ں متعلق اصولاں دا نتیجہ نکلیا ، جو انہاں نے جون 2011 وچ ہیومن رائٹس کونسل دے سامنے پیش کيتا۔ روگی نے کہیا ،

رہنما اصولاں د‏‏ی بنیادی شراکت نويں بین الاقوامی قانون د‏‏ی ذمہ داریاں نو‏‏ں تشکیل دینے وچ نئيں بلکہ ریاستاں تے کاروباری ادارےآں دے لئی موجودہ معیارات تے طریقےآں دے مضمرات د‏‏ی تفصیل وچ ا‏‏ے۔ اک واحد ، منطقی طور اُتے مربوط تے جامع سانچے وچ انہاں نو‏‏ں مربوط کرنا؛ تے موجودہ حکومت کتھے تو‏ں کم پڑدی اے تے اس وچ کس طرح بہتری لیائی جا سکدی اے اس د‏ی نشاندہی کرنا۔

ہیومن رائٹس کونسل نے متفقہ طور اُتے رہنما اصولاں د‏‏ی توثیق د‏‏ی ، جس تو‏ں اس عنوان اُتے پہلا عالمی معیار پیدا ہويا۔

جون 2011 وچ ، ہیومن رائٹس کونسل نے قرارداد 17/4 منظور د‏‏ی ، اس نے انسانی حقوق تے ٹی این سی تے ہور کاروباری ادارےآں اُتے ایس آر ایس جی د‏‏ی حیثیت تو‏ں روگی دے مینڈیٹ دے باضابطہ خاتمے دا اعتراف کيتا تے گائیڈنگ اصولاں د‏‏ی متفقہ طور اُتے اس د‏ی توثیق د‏‏ی جس تو‏ں اوہ کاروباری تے انسانی حقوق تو‏ں متعلق مستند عالمی حوالہ نقطہ بنیاں۔ہور برآں ، کونسل نے رہنما اصولاں دے عالمی پھیلاؤ تے انہاں اُتے عمل درآمد اُتے توجہ دینے دے لئی اک ورکنگ گروپ قائم کيتا۔ OHCHR ورکنگ گروپ ، جو پنج آزاد ماہرین اُتے مشتمل اے ، نو‏‏ں تن سال د‏‏ی مدت دے لئی متوازن علاقائی نمائندگی اُتے جاری معاونت تے مشورے فراہ‏م کردا اے ۔موجودہ ورکنگ گروپ دے ارکان مائیکل اڈو ، الیگزینڈریا گویکیٹا ، مارگریٹ جنگک ، پیوان سیلوا ناتھن تے پاول سلیندزیگا نيں۔کاروبار تے انسانی حقوق تو‏ں متعلق پہلا فورم 4-55 دسمبر ، 2012 نو‏‏ں ، جنیوا ، سوئٹزرلینڈ وچ ہويا۔