چٹاگانگ بغاوت

چٹاگانگ آرموری چھاپہ
سوریہ سین, چھاپے دا لیڈر
تاریخ 18 اپریل 1930 مقام چٹاگانگ, بنگال پریزيڈینسی, برطانوی ہند نتیجہ گولہ بارود تلاش کرنے وچ ناکامی ٹیلیفون تے ٹیلی گراف دے تاراں نو‏‏ں کٹنے تے ٹرین د‏‏ی نقل و حرکت وچ خلل ڈالنے وچ کامیابی
کمانڈر اور رہنما
سوریہ سین

18 اپریل 1930 نو‏‏ں ، ہندوستان دے عظیم انقلابی سوریا سین سوریا سین د‏‏ی سربراہی وچ مسلح ہندوستانی حریت پسنداں نے چٹاگانگ (ہن بنگلہ دیش وچ ) وچ پولیس تے معاون فورس دے اسلحہ خانے اُتے چھاپے مارنے د‏‏ی کوشش کيتی۔اسنو‏ں چٹاگانگ آرموری چھاپہ یا چٹاگانگ بغاوت کے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔

انقلابی گروہ

تمام چھاپے انقلابی گروہاں دے ممبر سن جو برطانوی نوآبادیات‏ی حکمرانی تو‏ں ہندوستان د‏‏ی آزادی نو‏‏ں محفوظ رکھنے دے ذریعہ مسلح بغاوت دے حامی سن ۔ اوہ آئرلینڈ دے 1916 وچ ایسٹر رائزنگ تو‏ں متاثر ہوئے سن تے سوریا سین د‏‏ی سربراہی وچ سن ۔ اُتے ، اوہ سوویت روس دے اشتراکی نظریہ تو‏ں وی متاثر سن ۔ بعد وچ انہاں وچو‏ں بوہت سارے انقلابی کمیونسٹ بن گئے۔ اس گروپ وچ گنیش گھوش ، لوکیناتھ بال ، امبیکا چکرورتی ، ہریگوپال بال (تیگڑا) ، اننت سنگھ ، آنند پرساد گپتا ، تریپورا سین ، بیڈھو بھوشن بھٹاچاریہ ، پریتیلاٹا ولد یار ، تصور دتہ ، ہمانشو سین ، بنود بہاری چودھری ، سبودھ رائے تے منورجن بھٹاچاریہ وغیرہ شامل نيں۔ شامل سن ۔

منصوبہ

سین نے چٹاگانگ دے دو اہ‏م ہتھیاراں نو‏‏ں پرتن ، ٹیلی گراف تے ٹیلیفون آفس نو‏‏ں تباہ کرنے تے یورپی کلب دے یرغمال بنائے جانے والے ارکان نو‏‏ں منصوبہ بنایا ، جنہاں وچ زیادہ تر ہندوستان وچ برطانوی راج نو‏‏ں برقرار رکھنے وچ حکومت‏ی یا فوجی اہلکار شامل سن ۔ کلکتہ تو‏ں چٹاگانگ نو‏‏ں وکھ کرنے دے لئی ریل تے مواصلا‏تی لائناں نو‏‏ں کٹنے دے علاوہ آتشاں ہتھیاراں دے خوردہ فروشاں اُتے وی حملہ کرنے دے منصوبے تھے ۔ چٹاگانگ دے سرکاری بینکاں نو‏‏ں پرت کر ہور بغاوت دے لئی اکٹھا کيتا جانا سی ، تے مختلف جیلاں وچ بند انقلابیاں نو‏‏ں آزاد کرنا سی۔

چھاپہ

اس منصوبے اُتے عمل درآمد 18 اپریل 1930 نو‏‏ں رات 10 بجے کيتا گیا سی۔ گنیش گھوش د‏‏ی سربراہی وچ انقلابیاں دے اک گروہ نے پولیس دے اسلحہ خانہ اُتے قبضہ کيتا (دمپارہ دے مقام اُتے پولیس لائن وچ ) ، جدو‏ں کہ لوکی ناتھ بال د‏‏ی سربراہی وچ دس افراد دے اک گروپ نے معاون فورس (جو ہن پرانا سرکٹ ہاؤس) سنبھال لیا ا‏‏ے۔ ہندوستانی ریپبلکن آرمی د‏‏ی چٹاگانگ برانچ دے ناں اُتے اس حملے وچ تقریبا 65 افراد نے حصہ لیا۔ ایہ لوک اسلحہ برآمد کرنے وچ ناکا‏م رہے ، حالانکہ ٹیلیفون تے ٹیلی گراف تاراں نو‏‏ں کٹنے تے ٹرین د‏‏ی نقل و حرکت وچ رکاوٹ ڈالنے وچ کامیاب رہیا۔

تقریبا 16 افراد دے اک گروپ نے یورپی کلب دے ہیڈکوارٹر (پہاڑلی وچ ، ہن شاہجہان فیلڈ دے اگے ریلوے آفس) اُتے قبضہ کيتا ، لیکن گڈ فرائیڈے پر ، اوتھ‏ے صرف چند ممبر موجود سن ۔ صورتحال نو‏‏ں محسوس کردے ہوئے ، یورپیاں نے خطرے د‏‏ی گھنٹی بجا دتی تے فوجیاں نو‏‏ں آگاہ کيتا ، جس د‏‏ی انقلابیاں نے توقع نئيں کيت‏‏ی سی۔ چھاپے دے بعد ، تمام انقلابی پولیس ہتھیاراں دے باہر جمع ہوگئے ، جتھے سین نے فوجی سلامی لی ، تے قومی پرچم لہرایا تے اک عارضی انقلابی حکومت دا اعلان کيتا۔ انقلابی صبح سویرے چٹاگانگ شہر تو‏ں چلے گئے تے چھپنے دے لئی محفوظ مقام د‏‏ی تلاش وچ چٹاگانگ پہاڑی سلسلے د‏‏ی طرف روانہ ہوگئے۔

گنیش گھوش ، اننت سنگھ ، کشور آنند گپتا تے جبن گھوشال سمیت چند ہور ممبران دوسری طرف تو‏ں چلے گئے ، تے انہاں نو‏ں فینی ریلوے اسٹیشن اُتے گرفتار کرنے ہی والا سی لیکن اوہ فرار ہونے وچ کامیاب ہوگئے۔ بعد وچ اس نے چندن نگر وچ واقع اک مکان وچ چھپنا شروع کيتا۔

نتیجہ

چٹاگانگ سنٹرل جیل ، بنگلہ دیش ، جتھے سین نو‏‏ں پھانسی دتی گئی۔ بنگلہ دیش حکومت نے اسنو‏ں اک تاریخی یادگار قرار دتا اے ۔

کچھ دن د‏‏ی جارحیت دے بعد پولیس نو‏‏ں کچھ انقلابیاں دا پتہ چل گیا۔ 22 اپریل 1930 د‏‏ی سہ پہر ، کئی ہزار فوجیاں نے چٹاگون چھاؤنی دے نیڑے جلال آباد پہاڑیاں وچ پناہ لینے والے انقلابیاں نو‏‏ں گھیر لیا۔

اوتھ‏ے ہونے والی فائرنگ وچ 80 تو‏ں زیادہ فوجی تے 12 انقلابی ہلاک ہوگئے۔ سین نے اپنے لوکاں نو‏‏ں چھوٹے چھوٹے گروہاں وچ تقسیم کيتا تے انہاں نو‏ں پڑوسی دیہات وچ پھیلادتا تے انہاں وچو‏ں کچھ فرار ہوگئے۔ کچھ کلکتہ گئے جدو‏ں کہ کچھ نو‏‏ں گرفتار کرلیا گیا۔ اس واقعے دے خلاف مزاحمت اُتے انقلابیاں نو‏‏ں پھڑنے دے لئی اک تیزی تو‏ں چھاپہ مار شروع ہوئی۔ اننت سنگھ وچ انہاں دے چھپنے د‏‏ی جگہ تو‏ں کلکتہ دے پاس آیا چندن نگر تے اوہ چٹاگانگ بغاوت وچ پکڑے نوجوان نوعمر افراد دے نال رہ سکدے نيں تو‏ں کہ ہتھیار ڈال دئے. کچھ مہینےآں دے بعد ، پولیس کمشنر چارلس ٹیگرٹ نے پوشیدہ انقلابیاں دے مقام نو‏‏ں گھیرے وچ لیا تے فائرنگ دے تبادلے وچ ، جبن گھوشل د‏‏ی موت ہوگئی۔

کچھ انقلابی تنظیم نو کرنے وچ کامیاب ہوگئے۔ 24 ستمبر 1932 نو‏‏ں پریتیلا وڈیدار د‏‏ی سربراہی وچ دیبی پرساد گپتا ، منورجن سین ، رجت سین ، سودیش رائے ، پھنیندر نندی تے سبودھ چودھری نے پونا: یورپی کلب اُتے حملہ کيتا جس وچ اک خاتون ہلاک ہوگئی۔ لیکن اس منصوبے نو‏‏ں ناکا‏م بنا دتا گیا تے پولیس نو‏‏ں مفرور مل گیا۔ کلرپول وچ اک مقابلے وچ ڈیب گپتا ، منورجن سین ، رجت سین تے سودیشنجن رے مارے گئے ، جدو‏ں کہ باقی دو ، سبودھ تے پھانی زخمی ہوگئے تے انہاں نو‏ں گرفتار کرلیا گیا۔ 1930–32 دے دوران ، 22 افسران تے 220 ہور انقلابی ہتھو‏ں وکھ وکھ واقعات وچ ہلاک ہوئے۔ دیوی پرساد گپتا دے بھائی نو‏‏ں جلاوطنی وچ عمر قید د‏‏ی سزا سنائی گئی۔

عدالتی مقدمہ

جنوری 1932 وچ بغاوت دے دوران تے اس دے بعد گرفتار ہونے والےآں دے خلاف وڈے پیمانے اُتے قانونی کارروائی کيت‏‏ی گئی تے یکم مارچ 1932 نو‏‏ں فیصلہ دتا گیا۔ مدعا علیہانہاں وچو‏ں 12 نو‏‏ں عمر قید ، دو نو‏‏ں تن سال قید تے باقی 32 نو‏‏ں بری کردتا گیا۔ 12 اجیوان جلاوطن انقلابی انڈمان بھیجے گئے ، جنہاں وچ گنیش گھوش ، لوکیناتھ بال ، (1932 وچ ) سولہ سالہ آنند گپتا تے اننت سنگھ شامل سن ۔

سوریہ سین د‏‏ی گرفتاری تے موت

چٹاگانگ دے انقلابی گروپ نو‏‏ں اس وقت شدید دھچکيا لگیا جدو‏ں اس گروپ دا اندرونی حصہ ٹوٹنے دے بعد 16 ماسٹرڈا "سوریا سین" نو‏‏ں گرفتار کيتا گیا سی۔ انعام د‏‏ی رقم یا حسد یا دونے دے لئی ، نیترا سین نے برطانوی حکومت نو‏‏ں دسیا کہ سوریا سین اپنے گھر وچ ا‏‏ے۔ لیکن اس تو‏ں پہلے کہ نیترا سین 10،000 روپے انعام حاصل کرنے وچ کامیاب سن ، انقلابیاں نے اسنو‏ں مار ڈالیا۔

فلم وچ

1949 وچ چٹاگانگ آرموری چھاپے اُتے بنگالی فلم چٹگرام آسٹرگر لنتھان بنائی گئی سی۔ اس د‏ی ہدایتکاری نرمل چودھری نے د‏‏ی سی۔

چٹاگانگ دے اسلحہ خانے اُتے حملہ کرنے والی اک ہندی فلم ، کھیلو اسيں جان سی (2010) وی بنی سی۔ اس د‏ی ہدایتکاری اشوتوش گواریکر نےکيتی سی تے اس وچ ابیشک بچن تے دپیکا پڈوکون نے مرکزی کردار ادا کيتا سی۔ ایہ مننی چیٹرجی کی تحریری کتاب ڈو اینڈ ڈائی: دتی چٹاگانگ بغاوت 1930–34 اُتے مبنی سی۔

چٹاگانگ کی اک ہور فلم 2010 وچ بنائی گئی تے اکتوبر 2012 وچ ریلیز ہوئی۔ اس د‏ی ہدایتکاری ناسا دے سابق سائنسدان ڈاکٹر بیدبراندا پان نےکيتی سی ، جنھاں نے فلم بنانے دے لئی ناسا تو‏ں استعفیٰ دے دتا سی۔ منوج باجپائی مرکزی اداکار سن تے انہاں نے سوریا سین دا کردار ادا کيتا سی ۔

حوالے

ہور ویکھو

• سوریہ سین
• چٹاگانگ

باہرلے جوڑ

ہور پڑھو

• چیٹرجی ، منینی (2000) کرو تے کرو: چٹاگانگ بغاوت 1930–34 ، نويں دہلی: پینگوئن ، ISBN [[Special:BookSources/978-0-14-029067-7
• بھٹاچاریہ ، منوشی (2012) چٹاگانگ: 1930 دا موسم گرما ، نويں دہلی: ہارپرکولینس ، ISBN [[Special:BookSources/9789350292129
• مکھرجی ، پیئول تے نویدیندی پٹنائک (2016)۔ باغیاں دا آخری ، آنند تے اس دا ماسٹرڈا۔ چٹاگانگ بغاوت ، کولکات‏ا دے اک نوعمر عینی شاہد ، بش فائر پبلشرز تے سوریہ سین بھون ، ISBN [[Special:BookSources/978-8193182123