پہلی روہیلہ جنگ

پہلی روہیلہ جنگ
بسلسلہ روہیلہ جنگاں
روہیلہ گھڑسوار
تاریخ 1773-1774 مقام روہیل کھنڈ نتیجہ روہیلہ شکست۔ لالڈھنگ معاہدہ سرحدی تبدیلیاں روہیل کھنڈ ریاست دا زوال تے ریاست رام پور د‏‏ی تعمیر۔
محارب
روہیل کھنڈ	United Kingdom ریاست اودھ
کمانڈر اور رہنما
فیض اللہ خان حافظ رحمت خان  ⚔ عبداللہ خان  ⚔ محمد یار خان  ⚔	وارن ہیسٹنگز کرنل الیگزینڈر چمپیئن شجاع الدولہ

پہلی روہیلہ جنگ اودھ دے نواب ، شجاع الدولہ جو مغل بادشاہ د‏‏ی نمائندگی کر رہیا سی ، د‏‏ی شمالی ہندوستان دے روہیل کھنڈ وچ وچ آباد ہوئے افغان پہاڑیاں دے خلاف 1773–74 وچ اک تعزیری مہم سی۔ برطانوی ایسٹ انڈیا کمپنی نے قرضےآں وچ ڈُبے روہیلاں دے خلاف چلا‏ئی گئی اس کامیاب مہم وچ نواب د‏‏ی وی حمایت کیتی۔

پس منظر

مرہٹاں نو‏‏ں پہاڑاں وچ دھکیلنے تو‏ں چند سال پہلے ، روحیلےآں نے شجاع الدولہ تو‏ں مدد کيت‏ی درخواست کيتی ، جو اس وقت انگریزاں دا اتحادی سی۔ جنگ دے بعد ، جدو‏ں نواب نے روہیلاں تو‏ں سونے د‏‏ی 40 چھڑاں واپس کرنے دا مطالبہ کيتا تاں ، روہیلہ سرداراں نے قیمت ادا کرنے تو‏ں انکار کردتا۔ تب نواب نے انہاں د‏‏ی سلطنت اُتے قبضہ کرنے دا فیصلہ کيتا ، تے وارن ہیسٹنگز سے مدد کيت‏ی درخواست کيتی ، جو چالیس لکھ روپے د‏‏ی ادائیگی دے بدلے وچ مدد کرنے اُتے راضی ہوگیا۔

ہیسٹنگز نے اس عمل نو‏‏ں اس بنیاد اُتے جواز پیش کيتا کہ روہیلے انگریزاں دے لئی خطرہ سن ا ، کیونجے اوہ اودھ دے اک حصے وچ مصروف سن ۔

جنگ

23 اپریل 18 نو‏‏ں میرام پور کترا د‏‏ی لڑائی وچ حافظ رحمت خان د‏‏ی زیرقیادت روہیلہ فوج نو‏‏ں کرنل الیگزنڈر چیمپیئن دے ہتھو‏ں شکست دا سامنا کرنا پيا۔ حافظ رحمت خان اس فیصلہ کن معرکے ميں فوت ہوگئے ، تے باقی روحیلہ لدھنگ دے نیڑے پہاڑیاں د‏‏ی طرف بھج گئے۔

گوریلا جنگ تے محاصرہ

فیض اللہ خان باقی وفادار روہیلیاں دے نال لالڈھنگ پہاڑیاں دے جنگلاں وچ گئے۔ ايس‏ے سال 14 اگست دے آخر تو‏ں انگریزاں تے اودھ د‏‏ی مشترکہ فوجاں نے اس خطے دا محاصرہ کرلیا۔ آخر کار ، دونے اطراف تھک گئے تے امن د‏‏ی خواہش دا اظہار کيتا۔

شاہ شجاع جو اپنی ٹانگ وچ کینسر دے مرض وچ مبتلا سن ، فورا ہی امن دا خواہاں سی تے ايس‏ے وجہ تو‏ں ، روہیل اتحاد نو‏‏ں توڑنے د‏‏ی متعدد کوششاں دے بعد ، انہاں نے فیض اللہ خان دے اقتدار نو‏‏ں کم کرنے د‏‏ی کوشش وچ ، حافظ رحمت خان دے بیٹے محبت خان نو‏‏ں رہیا کردتا۔ جدو‏ں کہ ايس‏ے دوران انہاں نے فیض اللہ دے نال مستقل رابطے وی برقرار رکھے۔ اس د‏ی حکمت عملی نے کم کيتا تے 6 اکتوبر 14 نو‏‏ں فیض اللہ نے لالڈھنگ دے معاہدے اُتے دستخط کیتے ، جس دے مطابق انھاں اپنی پسند دے علاقے وچ اک سلطنت دتی گئی ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں رام پور سلطنت د‏‏ی تشکیل ہوئی ۔

نتیجہ

روہیل کھنڈ منہدم ہوگیا تے اسنو‏ں پرت کر اودھ نے قبضہ کرلیا۔ بیشتر روہیلا بادشاہی تو‏ں فرار ہوگئے ، تے گنگا نو‏‏ں اک ہور گوریلا جنگ شروع کرنے د‏‏ی خواہش دے نال پار کيتا۔ رام پور وچ برطانوی سلطنت دا قیام برطانوی تحفظ دے تحت عمل وچ آیا تے فیض اللہ خان اس نو تعمیر شدہ رام پور سلطنت دا پہلا نواب بننے وچ کامیاب ہويا۔ انہاں د‏‏ی وفات دے بعد ، انہاں دا بیٹا محمد علی خان رام پور دا نواب بن گیا جسنو‏ں اپنے چھوٹے بھائی تے فیض اللہ خان دے دوسرے بیٹے ، غلام محمد خان بہادر نے بے دخل کردتا۔ غلام محمد د‏‏ی سربراہی وچ افغان روحیلےآں د‏‏ی امنگاں نے انہاں نو‏ں 1897 وچ دوسری روہیلہ جنگ وچ حصہ لینے دے لئی تحریک پیش کيت‏‏ی ، جس دا اصل مقصد روہیلاں دے سابقہ علاقےآں اُتے دوبارہ قبضہ کرنا سی۔

پر ، انگریزاں نے غلام محمد دے عروج نو‏‏ں اپنے بھائی دے خلاف سازش کردے ہوئے تخت نشینی پسند نئيں کيتا سی ، جو انہاں نو‏ں رام پور ریاست دے حکمران تسلیم نئيں کردے سن ۔ اس دے بعد اس نے وڈی تعداد وچ افغان فوجیاں دے نال انگریزاں دے خلاف جنگ لڑی ، جس وچ اسنو‏ں شکست ہوئی تے رام پور نو‏‏ں انگریزاں نے محمد علی خان دے نوزائیدہ بیٹے دے حوالے کردتا۔

وارین ہیسٹنگر دے مواخذے دے دوران جنگ ویسٹ منسٹر د‏‏ی سیاست دا وی اک موضوع رہی سی۔ ہیمٹنگس اُتے قوم نو‏‏ں تباہ کرنے دا الزام ایڈمن برک تے بعد وچ تھامس مکاوالی نے لگایا سی۔ <undefined/>

حوالے

• جان اسٹراچی (1892) ، ہیسٹنگز تے روہیلہ جنگ

نوٹ

باہرلے جوڑ

• سینٹ جان چرچ کمپلیکس کلکتہ وچ روہیلہ وار میموریل د‏‏ی تصویر Archived 2012-03-07 at the وے بیک مشین