پنجابی گریمر
پنجابی زبان دا تعلق بولیاں دے گروہ اِنڈو آریا نال اے ۔ پنجابی دی گریمر دے اجزاء تھلے دتے گئے نیں۔
جملیاں وچ لفظاں دی ترتیب
سودھوجملیاں وچ لفظاں دی ترتیب”فاعل ۔ مفعول ۔ فعل“ اے ۔ اس تو علاوہ حرفاں دا استعمال وی عام اے ۔
علم صرف
سودھوعلم صرف دا مطلب اے لفظاں دا علم۔ لفظ حرفاں دے ملن نال بندے نیں، لفظاں دے ملن نال جملے بندے نیں۔ لفظاں دیا اقسام آہ نیں۔
اسم
سودھواسم کسے چیز دا نال ہوندا اے۔ پنجابی وچ کسے وی اسم دے دو جنساں ( مذکر ، مونث) ، دو گنتِیاں ( اک، زیادہ) ہور پنج حالتاں نیں جیہنا دے نہ، کرن والی حالت، کران والی حالت، آکھن (کہن) والی حالت، آون والی حالت ، ہوون والی حالت / جاون والی حالت۔
ضمیر
سودھوپنجابی ضمیراں وی اسماں ونگوں نیں ۔ ضمیراں دیاں وی وکھریاں حالتاں نیں ۔
فعل
سودھوپنجابی وچ تن ونڈ دے فعل ہن، 1. فعل ماضی 2. فعل حال 3. فعل مستقبل
اک انیک
سودھو- جس لفظ دے مگر "ا" جاں "ہ" ہوۓ تے اوہدی انیک بنادے ہوۓ "ا" یا "ہ" نوں ہٹا کے 'یاں' لگا دتا جاندا اے ۔
- ایسے بول جنہاں دے مگر "ا" جاں "ہ" ناں ہوۓ تے اوہناں دے انیک بناندیاں ہویاں اوہناں نال "اں" دا وادھا کردتا جاندااے ۔، جیویں: سجن سجناں، یار یاراں۔
- اوہ اک جیہڑا مونث ہوے تے اوہدے پچھے "ی" ہوۓ تے اوہدی انیک بناندیان ہویاں "یاں" دا وادھا کردتا جاندا اے جنویں بکری بکریاں۔ ایہدی شاہ مکھی وچ املاء دیاں غلطیاں ویکھو جس وچ لکھن دا طریقہ دسیا ہویا اے۔
مزکر مونث
سودھو- ناں دے آخر اُتے جے 'الف' آؤندا اے تے اوہنوں مونث بناندیاں ہویاں 'الف' دی تھاں 'ی' لا دتی جاندی اے۔ ادھارن: بکرا بکری، کالا کالی۔
- ناں دے آخر تے جے 'ی' ہوے تے فیر 'ی' نوں 'ن' ج پلٹ دیندے نیں جیویں:جوگی جوگن، تیلی تیلن۔
- جے ناں صحیح لفظ تے مُکدا ہووے تاں فیر 'نی' یا 'انی' لوندے نیں جیویں لوہار لوہارنی، اونٹھ اونٹھنی۔
- پنجابی وچ اکھر عطف 'و' نيیں ورتیا جاندا جِداں فارسی دے شام و سحر وچ اے ایہدی تھاں تے پنجابی وچ شام سویرے کہیا جاندا اے ۔
واول (عِلّت)
سودھوپنجابی وچ دس واول نیں ۔
| اگلی | لگ بھگ-اگلی | کیندری | لگ بھگ-پچھلی | ||
|---|---|---|---|---|---|
| بند | اِی /iː/ | اُو /u/ | |||
| تقریباً بند | اِ /ɪ/ | اُ /ʊ/ | |||
| بند-درمیانی | اے /eː/ | او /oː/ | |||
| درمیانی | اَ /ə/ | ||||
| کھلی-درمیانی | اَے /ɛː/ | اَو /ɔː/ | |||
| کھلی | آ /aː/ |