پنجابی ناٹک
پنجابی ناٹک، دی تریخ اک جٹل ورتارا اے کیونکہ پنجابی رہتل وچّ ناٹک دی صنف زیادَہ قابل اطمینان نہیں رہیں۔ اک توں ودھ کارناں کرکے ایہ صنف پنجابی سماج وچّ اَعلا مقام حاصل نہیں کر سکی۔ اس لئی پنجابی ناٹک دی تریخ لِکھنا مُمکن نہیں ہویا۔ ایسّے لئی پنجابی ناٹک دی تریخ لِکھدیاں اس تہذیبی پچھوکڑ، لوکدھارائی ویہار تے ذہنیت نوں سمجھݨا ضروری اے۔ ایہ اس لئی وی جاݨݨا ضروری اے پنجابی وچّ بھاویں ناٹک دا فروغ پچھم دے اثر نال ہویا پَر اپݨی اک صدی دی تریخ سرجنا دے دوران ایہ بار بار کِسے نہ کِسے رُوپ وچّ پنجابی لوکدھارا تے رہتل نال متعلّق ہوݨ دا جتݨ کردا رہیا۔
پنجابی ناٹک دے جم تے ترقی بارے اکثر اوہناں فوری کارناں نوں سامݨے رکھ کے ہی مطالعہ کیتا جاندا اے جیہڑے انگریزاں دی آمد نال مغربی ادب تے سوچ وچار دے زیر اثر مرتّب ہوئے۔ ایہناں فوری کارناں دا وشیس اہمیت اے۔ ایہناں دا مطالعہ ہونا ضروری اے کیونکہ ایہناں دی وجَہ توں ہی ودھاء دے روپ وچّ ناٹک دی پنجابی ادب وچّ آمد ہوئی۔ مگر ساڈی دشٹی وچّ ایہناں فوری کارناں دے مطالعے تو علاوہ اس لسانی تے لوکدھارائی پچھوکڑ نوں سمجھݨا ضروری اے جیہڑا کسے وی زبان دے ادب دیاں جڑھاں وچّ حاضر رہندا اے۔
سنسکت ناٹ پرمپرا وسو ناٹ ساہت وچّ جانی پچھانی تے قائم اے۔ ہندوستان وچّ کئی صدیاں توں اس پرمپرا دا پرچلن رہیا۔ پچھم وچّ سبھ تو پہلا سرولیئم جونز ولوں کیتے 'شکنتلا' ناٹک دے انگریزی ترجمے راہیں اس ناٹ پرمپرا دا سنچار پچّھم تَکّ ہویا۔ پنجابی ناٹک نوں سکھراں تے پہنچاؤݨ دا سہرا پنجابی دے مشہور ناٹک کاراں نوں جاندا اے جیہناں دی پیڑی اس طرحاں اے۔
ہرمن پیارتا
سودھوپنجابی ناٹک عام طور تے تھللے تے درمیانّے طبقے وچّ زیادہ ہرمن پیارا رہیا اے۔