پنجابی آپ بیتی
پنجابی سوے- جیونی(آپ بیتی) جدید وارتک دی نویں طوژ اے جسدا تعلق اپنے ذکر نال اے۔ 1947 توں 1980 تک پنجابی سوے- جیونی دا اتہاس اے۔
تشریح:
سوے- جیونی، جیونی - ساہت دا اک اجیہا روپ اے، جس وچ جیونیکار، کسے دوجے انسان دا جیون - ذکر لکھن دی بجائے اپنا جیون - ذکر لکھدا اے۔ سوے - جیونی دیاں کجھ پرمکھ تعریفاں اس پرکار ہن:
) " کسے انسان ولوں اپنے جیون بارے لکھی کہانی سوے- جیونی ہندی اے۔"( اینسائیکلپیڈیا امیریکانّ، ii, پنہ 639)
ا) "سوے- جیونی اس نوں کہندے ہن، جس وچ لکھاری اپنے مکمل جیون دا ویروا پیش کردا اے۔"( ڈاکٹر۔ نگیندر، بھارتیی ساہتی کوش)
سوے- جیونی وارتک ساہت دا اک خاص روپ اے، جس وچ لکھاری اپنے نجی جیون دا بیورا پیش کردا اے۔ لکھاری اپنی زندگی بارے جدوں آپ لکھدا اے تاں اس نوں اپنے آپ اتے پورن یعقین ہندا اے کیونکہ اوہ اپنے بارے ہور لوکاں توں ودھ جانکاری رکھدا اے۔ اس کرکے سوے- جیونی بارے ایہہ کیہا جاندا اے کہ اس وچ آپ ہنڈھائے اتے بھوگے پلاں دی دی پنر اساری ہندی اے۔ مختصر وچ سوے- جیونی ، سوے پرکاش اے۔
عالمی دے بہت سارے مشہور لکھاریاں اتے چنتکاں نے اپنیاں سوے جیونیاں لکھیاں ہن، جہناں دیاں ' ادکاواں ' وچ سوے جیونی دی نیچر ، سوے جیونی لکھن دے کارن اتے سوے جیونی دے اہمیت آدی موضوعاں بارے وچار کیتی گئی اے۔
* وستو - سامان:
بھاویں ہر سوے جیونی وچ لکھاری اپنی نجی زندگی دے ویرویاں نوں ہی اپنی رچنا دی وستو سامان بناؤندا اے پر تاں وی کسے کھیتر دے انسان دی سوے جیونی کسے دوجے کھیتر دے انسان دی سوے جیونی نالوں بھنّ ہندی اے۔ جویں کہ کسے سیاسی نیتا دی سوے جیونی وچ اس دے سیاسی جدوجہد نال جڑے ویروے ودھیرے ہونگے، اک کھڈاری دی سوے جیونی وچ کھیڈاں نال جڑے پکھ ابھر کے ساہمنے آؤنگے، کلاکاراں دیاں سوے جیونیاں وچ کلا نال متعلق سوخم ویرویاں دی پیشکاری ہوویگی اتے ساہتکاراں دیاں سوے جیونیاں اوہناں دے ساہت سرجنا نال جڑے سروکار دی تفصیل پیش کرنگیاں۔اک ساہتکار دی سوے جیونی کئی پکھاں توں خاص ہندی اے۔ کسے ساہتکار دی شکھشیئت دا پرمکھ لچھن اس دی سنویدشیلتا ہندی اے۔
* سوے - جیونی دا مقصد:
پنجابی دے ہر پرمکھ اتے مشہور ساہتکار نے اپنی - اپنی سوے - جیونی لکھی اے۔ اہنا دیاں سوے جیونیاں دے کردار وچ اوہناں نے اپنا - اپنا مقصد وی واضع کیتا اے۔ پرو۔ پورن سنگھ مطابق سوے جیونی بالپن اتے جوانی وچ لئے سپنیاں نوں مڑ جیون دی اک کوشش ماتر ہندی اے۔ اپنی سوے جیونی وچ اوہ لکھدا اے:
ایہہ کتاب اک کوشش اے، بالپن وچ تے جوانی وچ لئے سپنیاں وچ مڑ جیون دی تے ہنڈھی - ورتی تے تھکی - ٹٹی بدھی دیاں گنتیاں تے ویونتاں بھلان دی۔ زندگی دے ہرکھ ہی اصلیت ہن تے باغ وچ اک کلی دا کھڑنا تے جوانی دا جوبن وچ آؤنا ، ہمیشاں لئی تے سبھناں لئی ، مویاں تے جیوندیاں دوہاں لئی ، منملویں موضوع ہن۔ یاداں زندگی ہن تے من دی ٹوکری وچ پھلاں نوں ، منکھاں نوں تے ستاریاں نوں اکٹھا کری جانا اتی شاندار رجھیواں اے۔
* سوے - جیونی دے تتّ:
اک سچجے سویجیونیکار نوں اپنی شخصیت ، سماج ، اپنے رابطہ وچ آؤن والے انسان - خاص ، سدرڑتا اتے شلپ نال متعلق بہت سارے تقاضیاں دی تکمیل کرنی پیندی اے۔ ایہناں وچوں کسے وی پکھ جاں تتّ ول دھارن کیتی لاپرواہی اس دی رچنا دے توازن نوں وگاڑ سکدی اے۔ سوے - جیونی وچ ہیٹھ لکھے تتاں دا ہونا ضروری اے:
• سچ دا سہج پرکاش:-
اک سچجی اتے پرمانک سوے - جیونی سچ اتے مشتمل ہونی چاہیدی اے۔ کسے وی سویجیونیکار لئی ایہہ بہتر نہیں کہ اوہ اپنے آپ نوں مہما منڈت کرن لئی جھوٹھیاں جاں کلپت واقعے نوں اپنی سوے جیونی وچ شامل کردا پھرے۔
• شخصیت دا پرگٹاوا:-
سوے جیونی دی مول وستو لکھاری دا اپنا جیون ذکر ہندا اے۔ اس نے اپنے ہی جیون دا بمب پیش کرنا ہندا اے۔ اس نظر توں جیونی نالوں سوے جیونی دا ہیرو ودھیرے سجیو اتے پرانوان ہندا اے۔ ڈاکٹر۔رتن سنگھ جگی سوے جیونی دے پکھ ول اشارہ کردا ہویا لکھدا اے کہ ساہت دے اس روپ وچ لکھاری اپنے آپ نوں پنر - مہیا کردا اے۔ اتھے ادھکتر یاد طاقت ہی وستو سامان مہیا کراؤندی اے۔
• اتہاسکتا:-
کوئی وی سوے جیونی اک ساہتی کرت ہون دے نال - نال تریخی دستاویز وی ہندی اے۔ لکھاری نوں اپنے جیون نال متعلق تتھاں اتے واقعے دے بروبرابر ہم عصر تریخی واقعے بارے وی اشارہ کردے رہنا چاہیدا اے۔ دوویں عالمی لڑائی ، آزادی سنگرام ، مہاتما گاندھی، ببر اکالی لہر ، بھگت سنگھ دی شہیدی ، بھارت دی آزادی اتے پنجاب دے وبھاجن ویلے ہویا اجتمائی نر - سنگھار کجھ اجہیاں واقعے ہن، جہناں نوں کوئی نظر - انداز نہیں کر سکدا۔
• سماجی - سبھیاچار ویروے:-
سوے جیونی وچ نجی ویرویاں دا آؤنا بہت ضروری اے۔ کیونکِ کسے وی انسان دی شخصیت دے اساری وچ سبھیاچر اتے سماجی داخلہ بہت ملپرک کردار نبھاؤندا اے، اس لئی ہر سوے جیونی وچ اس داخلہ دی جھلک ضرور دکھائی دینی چاہیدی اے۔
• بولی سٹائل:-
ہور ساہت روپاں وانگ سویجیونی وچ وی بولی - سٹائل اہم کردار نبھاؤندی اے۔ ساہت وچ سٹائل اتے ووکیبولری ، دی اجہیاں وستاں ہن جہناں دی بہتر ہوند جاں انہوند کسے لکھاری دی رچنا دے اہمیت نوں ودھا - گھٹا دندی اے۔ سوے جیونی وچ بولی سٹائل دے دکویں روپ دی حصول لکھاری نوں اپنے اندرلے نال بہت جدوجہد کرنا پیندا اے۔ اس نوں بہتر شبداں دی تلاش کرنی پیندی اے ۔ ایہہ بولی جن - عام دے پدھر دی ہندی ہوئی وی جذبات نوں سوخم ڈھنگ نال پیش کرن دے اہل ہندی اے۔
• نشکرش:-
جیونی اتے سویجیونی جدید ساہت دے بوہت زیادہ لوکپری روپکار ہن۔ ایہہ ساہت اتے سماج دے انتر سمبدھاں نوں پکا اتے پشٹ کرن والے روپ ہن۔ جتھے ایہناں نوں پڑھ کے سہج سواد دی حصول ہندی اے، اتھے ایہہ پاٹھکاں دی علم بھکھ نوں ترپت کرن دا وی اک پرمانک وسیلہ بندے ہن۔ہر انسان تریخی روء دی گتشیلتا وچ کجھ نہ کجھ یوگدان پاؤندا اے۔ جدید یگ وچ ساہت دے ایہناں دوہاں روپاں دا اہمیت نروواد اے۔