پرتیہار راجپوت

پرتیہار خاندان اک اجیہا خاندان اے جسدی اصل اتے کئی مہان اتہاسکاراں نے کھوج کیتے جنہاں وچوں کجھ انگریز وی سن اتے اوہ اپنی محدود مانسککشمتاوانئتے بھارتی سماج دے ڈھانچے نوں نہیں سمجھن دے کارن اس خاندان دی اتپتی اتے کئی طرحاں دے ورودھابھاس اتپن کر گئے ۔ پرتیہار اک خالص کشتریء خاندان اے جنھے گرجرمقصد سے گجروں نوں کھدیڈنے اتے راج کرن دے کارن گرجرا بادشاہ دی وی اپادھ پائی ۔ [ 1 ]

بادشاہ راجا بھوج - پرتیہار خاندان دے مہان حکمران

منوں سمرتی وچ پرتیہار ، تیاگنا ، پڈھیار تناں شبداں دا استعمال ہویا ہن ۔ تیاگنا اک طرحاں سے کشترء شبد دا پریائے واچی اے ۔ کشترء خاندان دی اس شاخاں دے مول پرکھ بھگوان رام دے بھرا لکشمن منے جاندے ہن ۔ لکشمن دا اپنام ، پرتیہار ، ہون دے کارن اوہناں دے ونشج پرتیہار ، ہور ویلا وچ تیاگناکہلاواں۔ کجھ جگھاواں اتے ایہناں نوں اگنونشی دسیا گیا اے ، اتے ایہہ مولت: سوریاونشی ہن ۔ پرتھویراج فتح ، ہرکیلِ ڈرامہ ، للت وگرہ ڈرامہ ، ہمیر مہانکاوِ پرو ( اک ) راجا بھوج دی گوالیئر پرشستی وچ تیاگنا خاندان نوں سوریاونشی ہی لکھیا گیا اے | لکشمن دے پتّ انگد جو کہ کاراپتھ ( راجستھان اتے پنجاب ) دے حکمران سن ، اوہناں دے ونشج تیاگنا اے ۔ اس خاندان دیاں 126ویں پیڑھی وچ راجا ہرشچندر پرتیہار دا چرچہ ملدا اے ۔ ایہناں دی دوجی بیوی بھدرا سے چار پتّ سن ۔ جنہاں نے کجھ دھنسنگرہِ اتے اک فوج دا تنظیم کر اپنے پوروجاں دا راج ماڈوئپر نوں جت لیا اتے منڈور راج دا اساری کیتا ، جسدا راجا رپانی بنا ۔ اس دا پوتا ناگبھٹّ پرتیہار سی ، جو اجتّ ساہسی ، مہاتواکانکشی اتے غیر-معمولی جودھا سی ۔ اس خاندان وچ اگے چلکے ککک راجا ہویا ، جسدا راج پچھم بھارت وچ بلوان روپ سے ابھرکر ساہمنے آیا ۔ اتے اس خاندان وچ پہلاں الیکھنیی راجا ناگبھٹّ پہلاں اے ، جسدا راجدور 730 سے 760 منیا جاندا اے ۔ اسنے جالور نوں اپنی راجگڑھ بناکے اک طاقتور تیاگنا راج دی نیہہ پائی ۔ اس ویلے عرباں نے سندھ صوبہ جت لیا اتے مالوا اتے گرجراترا راجاں اتے حملہ کر دتا ۔ ناگبھٹّ نے ایہناں نوں صرف روکیا ہی نہیں ، ایہناں دے ہتھ سے سینندھن ، سراشٹر ، اجین ، مالوا بھڈوچ آدی راجاں نوں آزاد کرا لیا ۔ 750 وچ عرباں نے پھیر متحد ہوکے بھارت اتے حملہ کیتا اتے بھارت دی پچھم والا سیما اتے تراہِ - تراہِ مچا دتی ۔

لیکن ناگبھٹ کدھّ ہوکے گیا اتے تن ہزار سے اتے ڈاکواں نوں موت دے گھاٹ اتار دتا جسدے نال دیس نے راحتَ دی سانس لئی ۔ اسدے بعد اسدا پوتا وتسراج ( 775 سے 800 ) الیکھنیی اے ، جنھے تیاگنا سامراج دا پھلار کیتا ۔

اجین دے راج بھنڈِ نوں ہار کر اسنوں تیاگنا سامراج دا راجگڑھ بنایا ۔ اس ویلے بھارت وچ تن مہاطاقتاں وجود وچ سی ۔ تیاگنا سامراج - اجین راجا وتسراج ، 2 پال سامراج - گوڑ بنگال راجا دھرمپال ، 3 راشٹرکوٹ سامراج - دکھن بھارت راجا دھرو ۔

اوڑک وتسراج نے پال دھرمپال اتے حملہ کر دتا اتے بھیانک لڑائی وچ اسنوں ہار کر اپنی ادھینتا قبول کرن نوں مجبور کیتا ۔ لیکن ای ۔ 800 وچ دھرو اتے دھرمپال دی ستعینات فوج نے وتسراج نوں ہار کر دتا اتے اجین اتے اسدے ذیلیراجگڑھ کنوج اتے پالوں دا حق ہو گیا ۔

لیکن اسدے پتّ ناگبھٹّ دوسرا نے اجین نوں پھر بسایا ۔ اسنے کنوج اتے حملہ اسنوں پالوں سے کھوہ لیا اتے کنوج نوں اپنی پرمکھ راجگڑھ بنایا ۔ اسنے 820 سے 825 – 826 تک دس بھیاواہ لڑائی کیتے اتے مکمل اتری بھارت اتے حق کر لیا ۔ اسنے یونوں ، ترکوں نوں بھارت وچ پیر نہیں زمانے دتا ۔ ناگبھٹّ دا سماں اتم راج لئی مشہور اے ۔ اسنے 120 جلاشیوں دا اساری کرایا - لمی سڈکاں بنوائی ۔ اجمیر دا سروور اسی دی کریا اے ، جو اج پشکر تیرتھ دے نام سے مشہور اے ۔ اتھے تک کہ سابق دور وچ راجپوت جودھا پشپک سروور اتے ویر پوجے دے روپ وچ ناہڈراو ناگبھٹّ دی پوجا کر لڑائی لئی پرستھان کردے سن ۔ اسدی اپادھ “پرم بھٹارک مہاراج ربّ سی ۔

ناگبھٹّ دے پتّ رام چندر نے سامراج سرکھات رکھیا ۔ ایہناں دے بعد ایہناں دا پتّ اتہاس مشہور راجا بھوج سامراٹ بنا ، جسدا راج دور 836 سے 885 منیا جاندا اے ۔ تخت اتے بیٹھدے ہی بھوج نے سروپرتھم کنوج راج دی انتظام نوں چستدروست کیتا ، پرجا اتے ظلم کرن سامنتوں اتے رشوت کھان والے کم چور اہلکاراں نوں کٹھور روپ سے دنڈت کیتا ۔

وپار اتے کھیتی باڑی کم نوں انی سویدھاواں حاصل کیتیاں گئی کہ سارا سامراج دھندھانی سے ہرا بھرا اٹھیا ۔ بھوج نے پرتیہار سامراج نوں پیسہ ، دولت سے چرموتکرش اتے پہنچایا ۔ اپنے اتکرش دور وچ اسنوں بادشاہ راجا بھوج دی اپادھ ملی سی ۔ کئی کاویوں اتے اتہاس وچ اسنوں بادشاہ بھوج ، بھوجراج ، واراہوتار ، پرم بھٹارک ، مہاراج آدی وشیشناں سے ورنت کیتا گیا اے ۔ انھے وڈا اتے پھیلیا سامراج دا پربندھ اکلے بہت دور کنوج سے اوکھا ہو رہا سی ۔ خیر بھوج نے سامراج نوں چار بھجو وچ بانٹکر چار اپ راجدھانیاں بنائی ۔ کنوج - مکھ راجگڑھ ، اجین اتے منڈور نوں اپ راجدھانیاں اتے گوالیئر نوں ساتھی راجگڑھ بنایا ۔ [ 2 ]

پرتیہاروں دا ناگبھٹّ دے ویلے سے ہی اک راجکل سنگھ سی ، جس وچ کئی راجپوت راجیں شامل سن ۔ اتے راجا بھوج دے ویلے بندیلکھنڈ اتے کالجر منڈل اتے چندلوں نے حق جماں رکھیا سی ۔ بھوج دا تجویز سی کہ چندیل وی راج سنگھ دے میمبر بنے ، [ 2 ]

جسدے نال مکمل اتری پچھم والا بھارت اک وڈا شلے دے روپ وچ کھڈا ہو جاوے اتے یون ، ترک ، ہون آدشترواننوں بھارت داخلہ سے پوری طرحاں روکیا جا سکے ۔ اتے چندیل اسدے لئی تیار نہیں ہوئے ۔

اوڑک راجا بھوج نے کالنجر اتے حملہ کر دتا اتے اس کھیتر دے چندیلوں نوں ہرا دتا ۔

راجا بھوج پرم دیس بھگت سی اسنے پرن کیتا سی کہ اسدے جتے جی کوئی غیرملکی ویری بھارت زمین نوں اپاون نہیں کر پاویگا ۔ اسدے لئی اسنے سبھتوں پہلاں حملہ کر انھانراجاواننوں ٹھیک کیتا جو کائرتاوش یونوں نوں اپنے راج وچ پناہ لین دندے سن ۔

اس پرکار راجپوتانا سے کنوج تک اک طاقتور راج دے اساری دا پنّ راجا بھوج نوں جاندا اے ۔ راجا بھوج دے راج دور وچ کنوج سامراج دی سیما رماشنکر تواری دی کتاب ہسٹری آف کنوج ، پیج 246 وچ ، جواب پچھم وچ ستلج ندی ندی تک ، جواب وچ ہمالہ دی ترائی ، سابق وچ بنگال تک ، دکھن سابق وچ بندیلکھنڈ اتے بال راج تک ، دکھن پچھم وچ سوراشٹر اتے راجپوتانے دے زیادہ حصہ تک پھیلیا سی ۔ پچھم وچ سوراشٹر اتے راجپوتانے دے زیادہ حصہ تک پھیلیا سی ۔

سلیمان عرب وچ لکھیا اے ، کہ راجا بھوج عرب لوکاں دا سارے ہورراجاواں دی آشا زیادہ گھور ویری اے ۔