پتھر ویلا
 

منسوب بنام پتھروں کے اوزار   ویکی ڈیٹا اُتے (P138) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
حصہ دنیا کی تاریخ   ویکی ڈیٹا اُتے (P31) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
خاتمہ ۲۰۰۰ ق.م  ویکی ڈیٹا اُتے (P582) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
انتظامی تقسیم
پتھر دے اوزار

پتھر ویلا اک بہت پرانا ویلا اے جدوں انسان اوزاراں لئی پتھر ورتدے سن ۔ پتھر دے اوزار ہور اوزار، ہتھیار ، شکار کرن تے دوجے کماں لئی ورتے جاندے سی ۔ انسان نے پتھراں نوں اوزاراں لئی ۲۵ لکھ ورھے پہلاں ورتناں شروع کیتا ۔

اتھوپیا دا اوش دریا جس وچوں پتھر یگ دے سند ملے ہن
پتھر یگ اکّ لما مشرق اتہاس سماں اے جدوں انسان اوزار بناؤن لئی مکھ تورتے پتھر دا ورتوں کردا سی۔ ایہہ دھاتاں دی کھوج توں پہلاں دا سماں اے۔ اس یگ وچ پتھراں دے نال لکڑی، ہڈیاں، پشو خول، سنگ اتے کجھ ہور سامان وی اوزار اتے برتن بناؤن لئی عام طور 'تے استعمال ہندا سی۔ پتھر یگ دے انت وچ بندے نے مٹی دے برتن بناؤن اتے اوہناں نوں اگّ وچ پکاؤن دا ہنر وی سکھ لیا سی۔ اس یگ دے بعد وکھ وکھ اوشکاراں نال انسان نے ہولی ہولی تانبہ، پتل اتے لوہے دے یگ وچ داخلہ کیتا۔[۱]
پتھر یگ دے سند

سماں

سودھو

سندھ گھاٹی رہتل دے انت تک شوالک وچ اجے پتھر یگ ہی قائم سی۔ کوئی چار-کُ ہزار سال پہلاں جدوں ہڑپا رہتل انتلے دور وچ سی تاں فوجیڑے سال لمبے دور پے گئے۔ ودھ رہے ہڑپا رہتل اجڑ گئی اتے سبھ پاسیاں توں ہور سبھیتاواں وی شوالک دے بچ رہے برساتی علاقہ ول آ گئیاں۔ دور-دراز دا وپار بند ہو گیا۔ اودوں تامبے دا یگ سی پر وپار بند ہون کرکے دھات دی تھاں بپتا ویلے لوک پتھر سند ورتن لگے۔ ایہناں نوں باڑا، ڈھیر-ماجرہ (روپڑ) لیٹ-ہڑسپن تھاواں توں وی پتھر-سند مل گئے ہن۔ خدائی دوران ملیاں وستاں جویں پتھر دے پرانے قسم دے سند، جہناں دی پرانے-آیو ریڈیو-کاربن آدک ڈھنگ نال مقرر گئی اے۔ اس نال ایہہ اکّ انقلابی کھوج وی ہو گئی اے جویں کہ پتھر-یگ ۴۰-۵۰ ہزار توں ۵-۶ لکھ سال تک پرانا منیا جاندا سی، اوہ انج نہیں اے۔ پہلے کھوجیاں نوں شوالک وچ تھاں-تھاں جو 'سوآنیئن' قسماں دے پتھر-سند ملدے رہے ہن اجڑے ہوئے لوکاں نے ہی ۴ کُ ہزار سال پہلاں ورتے سن جو مڑ برساتی موسماں دے شروع ہون تے اتے آریا دے آؤن تے شاید نویں رہتل وچ ہی سما گئے۔

حوالے

سودھو
  1. «پرالیکھ کیتی کاپی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۰-۰۸-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۴-۰۲-۲۳.