ولادیمیر پراپ

ولادیمیر پراپّ
ولادیمیر پراپّ، 1928 وچّ
جم	16 اپریل 1895   سینٹ پیٹرزبرگ، روسی سلطنت
وفات	22 اگست 1970 (75 سال)  لینن گراد، سویت یونین
قومیت	روسی، سوویت
عملی زندگی
مادر علمی	سینٹ پیٹرزبرگ سٹیٹ یونیورسٹی
تعلیمی اسناد	علم زبان میں ڈاکٹر نوک
پیشہ	لوک داستان گو، سکالر
پیشہ ورانہ زبان	روسی ،  جرمن
شعبۂ عمل	روسی ادب ،  جرمن ادب ،  علم زبان
ملازمت	سینٹ پیٹرزبرگ سٹیٹ یونیورسٹی
تحریک	سنرچناواد
اعزازات
آرڈر آف دی ریڈ بینر آف لیبر

ولادیمیر یاکوولیوچّ پراپّ (روسی بولی: Владимир Яковлевич Пропп؛ 29 اپریل [ق‌ت 17 اپریل] 1895 &ndash؛ 22 اگست 1970) سوویت فوک لورسٹ (لوک داستان گو) تے سکالر سی جسنے روسی لوک داستان دے آسان توں اسان برتانت تتّ پچھانن لئی اوہناں دیاں بنیادی پلاٹ تنداں دا تجزیہ کیتا

جان پچھان

کجھ لوک بنیادی تبدیلیاں لیاؤن لئی جنمے ہندے ہن۔

ولادیمیر یاکوولیوچ پراپّ، اک اسدھارن لوکدھاراوادی سی جو 17 اپریل 1895 نوں سینٹ پیٹرزبرگ وکھے اک جرمن پریوار وچّ جنمیا۔ اسنے روسی اتے جرمن بولی شاستر وچّ موہری سینٹ پیٹرزبرگ یونیورسٹی (1913-1918) وچّ پڑیا۔ گریجوئیشن توں بعد اسنے روس اتے جرمن وچّ اک سیکنڈری سکول وچّ پڑایا اتے پھیر جرمن دا اک کالج لیکچرار بن گیا۔

ولادیمیر پروپّ نے اکو سمیں کئی بھومکاواں نبھائیاں۔ اوہ اک لوکدھاراوادی، مانوجاتی ودوان، بھاشا وگیانی، (ان چھپیا) کوی، بھاشا ادھیاپک، اتے کئی یوا ودیارتھیاں دا استاد سی۔ اوہ وولگا جرمن پچھوکڑ والے مانپیو دے گھر جمیا سی۔ اسدا پتا، جوہنّ جیکب پراپّ، جو جرمن اپ-نویشک دے اک پریوار توں پکاریا جاندا ہے، سینٹ پیٹرسبرگ وچّ بیکریاں نوں آٹا سپلائی کرواؤن والے اک وپارک مکان وچّ کم کردا سی۔ اسدی ماں، آنا پراپّ، بھٹھی دی دیکھبھال کردی سی اتے ستّ بچے سمبھالدی سی۔ اسنے اپنی ماں نال جرمن بولی اتے سینٹ پیٹرسبرگ وچّ اپنے بچپن دوران جرمن سکول وچّ پڑیا۔

پراپّ نے 1913 وچّ سینٹ پیٹرزبرگ یونیورسٹی وچّ داخلہ لے لیا جتھے اسنے جرمن بولی وگیان پڑیا اتے جرمن وچّ کویتاواں رچن وچّ ودھ دلچسپی دکھائی۔ پھیر وی، پہلے سنسار یدھ دوران، اسنے روس ولّ جھکاؤ دکھایا پر جرمن بھاشا اتے سبھیاچار نال جڑیا رہا۔

پراپّ نے سینٹ پیٹرسبرگ یونیورسٹی توں 1918 وچّ گریجئیشن کر لئی اتے پیٹروگراڈ وکھے سکولاں وچّ جرمن پڑاؤنی شروع کر دتی۔ اسدا ویاہ سینیا نوویکووا نال ہویا، جسنوں اوہ پہلے سنسار یدھ وچّ اک نرس دے روپ وچّ کم کردی نوں ملیا سی۔ کاروباری مورچے اتے، اسنے اسے سال بغیر کسے توں پربھاوت ہوئے اپنی خود دی نرالی دشا دندے ہوئے اپنی پہلی کتاب “مرفولوجی آف دی میجیکل فوکٹیل” (جادوئی لوک کتھا دا روپ وگیان) اتے کم کرنا شروع کیتا۔

اسدی پہلی اتے سبھ توں ودھیا کم دے طور تے جانی جان والی “مرپھولوجی عوف دی پھوکٹیل کتاب، 1928 وچّ روس وچّ چھپی۔ بھاویں اسنے روپ وگئن اتے لوک دھارا وگیانپنے دوواں وچّ اک سفلتا پرستت کیتی اتے کلاؤڈِ لیوِ-سٹراؤسّ اتے رولینڈ بارتھس نوں پربھاوت کیتا، پر پھیر وی پچھم وچّ لوک استوں 1958 وچّ اسدا انوواد ہون تکّ وڈی ماترا وچّ دور رہے۔ وقت اتے سپیس اتے اسدے پربھاو دی قیمت اس تتھّ توں سمجھی جا سکدی ہے کہ اس کتاب وچّ جو کردار قسماں سمجھائیاں گئیاں ہن سن اوہ میڈیا سکھیا وچّ وشال پدھر تے ورتیاں جاندیاں ہن اتے لگبھگّ ہریک کتھا تے لاگوُ کیتیاں جا سکدیاں ہن، چاہے اوہ ساہت، تھئیٹر، فلم، ٹیلیوین سیریز جاں گیماں ہون۔ ایہہ گیان سبندھی منووگیان دے کھیتر وچّ بچیاں دوارا کتھا بنتراں دی پچھان اتے پڑن دی پرکریا وچّ کھوج لئی وی ورتی جاندی ہے۔

1937 وچّ، پراپّ، جرمن بھاشا وگیان پڑاؤن والی لیننگراڈ یونیورسٹی (جو پہلاں سینٹ پیٹرسبرگ یونیورسٹی سی) دا اک میمبر بن گیا۔ ہولو ہولی، اسنے لوکدھارا وگیان اتے روسی بھاشا وگیان وی پڑاؤنا شروع کر لیا۔ 1938 توں بعد، اسنے لوکدھارا وگیان وبھاگ دی کرسی سمبھالی جدوں تکّ ایہہ روسی ساہت دا وبھاگک حصہ نہیں بن گیا۔ پراپّ اک یوگ میمبر بنیا رہا جدوں تکّ اوہ اگست 22، 1970 نوں لیننگراڈ وچّ دل دا دورہ پین نال مر نی گیا۔

روسی بولی وچّ کم

ولادیمیر پراپّ دی لوک کتھا دا روپوگیان پستک 1928 وچّ چھاپی گئی سی۔ اس کتاب وچّ، اسنے “کتھا دا ویاکرن” نامک پچھان کرن دا یتن کیتا۔ بنسپتی وگیان وچّ، “مرپھولوجی” شبد دا ارتھ ہے کسے رکھ دی بنتر دا ادھٔین۔ سمانتا راہیں، اک کہانی وبھنّ چھوٹیاں بنتراں والا اک جیو/رکھ ہندی ہے۔ پراپّ نے اپنے دوارا وشلیشن کیتیاں کئی سو کہانیاں پچھے جمیوار اک ملدی جلدی گہری بنتر کھوجن دا یتن کیتا۔ سسانا اونیگا مطابق، “پراپّ اک پاسے لکھت دے اپنے آپ نال، جو کہ پرگٹاو دا لیول ہے اتے دوجے پاسے، فنکشن لڑیاں اتے کرداراں دے کارج دے گولے درمیان اک صاف فرق کردا ہے”۔ (پراپّ دی مورپھولوجی عوف دی پھوکٹیل وچوں حوالہ)

1946 وچّ لیننگراڈ دوارا چھپی اسدی “ہسٹوریکل روٹس آف دی ونڈر ٹیل” (انوکھی کتھا دیاں اتہاسک جڑاں) اسدی 1936 سنّ دی ڈاکٹر دے کھوج لیکھ اتے ادھارت سی۔ اتھے اسنے اپنی مڈھلی تھیوری نوں ودھایا اتے ترک کیتا کہ کسے انوکھی کتھا دی بنتر اسدیاں شروعاتی اتے انتم رسماں وچّ جڑاں رکھدی ہے۔

روسی ہیروئک ایپس، جو اسدی تیجی پستک ہے، مشہور بولاں والے گیت اتے روسی کھیتی بھوجن کرم وار 1955-1958، 1961 اتے 1963 وچّ چھاپے گئے سن۔

اسنے کجھ لیکھ وی چھاپے سن، جہناں وچوں سبھ توں جئدا پرسدھ ایہہ سن: دی میجیکل ٹری اؤن دی ٹومب (مقبرے اتے جادوئی درخت)، ونڈرپھل چائلڈبرتھ (بچے دا حیرانی جنک جنم)، رتئل لاپھٹر ان پھوکلور (لوکوارتا وچّ رسمی ہاسہ) اتے اوئڈپس ان دِ لائیٹ عوف پھوکلور (لوکوارتا دی روشنی وچّ تھبس دا راجا)۔ وشیش سمیکھیاواں وچّ چھپن توں بعد، اوہناں نوں 1976 وچّ لیننگراڈ دوارا پھوکلور اینڈ ریئلٹی وچّ دوبارہ چھاپیا گیا سی۔

پراپّ نے 1960ویں دہاکے دے ادھ وچکار پڑاؤن توں رٹائرمینٹ لے لئی سی اتے اپنی آزادی دی نویں اوستھا نوں ماندے ہوئے “پروبلمز عوف کمیڈی اینڈ لاپھٹر (کمیڈی اتے ہاسے دیاں سمسیاواں)” اتے کم کیتا۔ اسنوں اسنے مرن توں بعد 1976 وچّ چھاپیا گیا سی۔ روسی لوک کتھا “رشیئن پھوکٹیل” 1984 وچّ لیننگراڈ دوارا چھاپی گئی۔ پہلی پستک ادھوری رہی، دوجی پستک اس دوارا لیننگراڈ یونیورسٹی وچّ دتے کورس دا ایڈیشن ہے۔

انگریزی اتے ہور بولیاں وچّ ترجمہ

مرفولوجی آف دِ فوکٹیل، جو اسدی سبھ توں زیادہ پربھاوشالی پستک ہے، رومن جیکبسن دی صلاحَ اتے انگریزی وچّ انوواد کیتی گئی۔ اس ایڈیشن نے اسنوں انتر-راشٹری پرسدھی دتی۔ اسدا اٹالیئن بھاشا وچّ انوواد 1969 وچّ ساہمنے آیا جس وچّ پراپّ دوارا انتمشبد شامل سن جتھے اسنے اپنے آپ نوں سنرچناوادی ایلانیا۔ اسدا پولش بھاشا (1966) وچّ، پھرانسی اتے رومانی بھاشا وچّ (1970)، سپینش (1971) اتے جرمنی بھاشا (1975) وچّ وی انوواد کیتا گیا۔

“ہسٹوریکل روٹس آف دِ ونڈر ٹیل” اٹالیئن (1949 اتے 1972)، سپینش (1974)، پھرانسی، رومانیئن اتے جاپانی (1983) بھاشا وچّ انوواد کیتی گئی سی۔ اوئڈپس ان دِ لائیٹ عوف پھوکلور اٹالیئن بھاشا وچّ 1975 وچّ انوواد کیتی گئی۔ رشیئن اگریریئن پھیسٹس پھرانسی بھاشا وچّ 1987 وچّ انوواد کیتی گئی۔

پراپّ- اک ریتیوادی

پراپّ روسی ریتیواد دا اوس سنکھیپ عرصے دا اک پرستت-کرتا سی۔ جس وچّ ایہہ نکھریا، جو موٹے طور تے 1915 توں 1930 تکّ دا عرصہ ہے۔ روسی ریتیوادی روسی الوچکاں درمیان انیویں صدی دی اوس دھارنا خلاف کھڑے ہوئے کہ کلا کجھ رہسمئی، سنکیتاں نال بھرپور اتے ویاکھیا دی اڈیک والیاں کاوک پہیلیاں والی کوئی چیز ہے۔ ایہناں بھوکھوادیاں ولوں اس پرتیکوادی رجھان زور نال دبا دتا گیا، جہناں نے ساہت نوں “دھرم شاستر دی وجائے تکنیک دا اک پدارتھ” سمجھیا، اتے بھوکھواد دے اتھان نال ساہتک الوچنا دا اک نواں ہور زیادہ وگیانک رستہ ضرورت بنیا: روسی ریتیواد۔ اجیہے ہی اک ادھٔین دی اک اداہرن پراپّ دا اوہ منتوَ سی جس وچّ روسی لوک کتھاواں وچّ “کتھا دا ویاکرن” کھوجنا سی۔

اپنی پڑائی وچّ، پراپّ نے پچھانیا کہ “تتاں دیاں پنج شرینیاں نہ کیول کسے کتھا دی بنتر پربھاشت کردیاں ہن، سگوں پوری دی پوری کتھا ہی پربھاشت کردیاں ہن”۔ اوہ شرینیاں ایہہ ہن:

ناٹکی پاتراں دے فنکشن/کم

1. میل کرن والے تتّ (پوروَ مشینا، بدقسمتی دا اعلان، اتپھاک دا بھید کھولنا- ماں ہیرو نوں اچی آواز وچّ سددی ہے، آدی)
2. پریرناواں (پاتراں دے کارن اتے منتوَ)
3. ناٹکی پاتراں دی دکھّ دیاں قسماں (اجگر دی اڈان پہنچ، دانی نال اتپھاک ملاقات )
4. گن-سوچک سہائک سامان جاں تتّ (ڈین دی کٹیا جاں اسدی ہڈماس دی لتّ )

ایہہ نوٹ کرنا بہت دلچسپ رہے گا کہ ساریاں کہانیاں وچّ پراپّ دیاں کتھا اکائیاں نہیں ہن؛ انی ہی حیرانی ایہہ کھوج کے ہوویگی کہ جہناں کہانیاں وچّ کوئی وی پراپّ دی کتھا اکائی نہیں ہے۔ بغیر ورودھ، کئی اجوکیاں پستکاں اتے فلماں اسدیاں شرینیاں وچّ صفائی نال فٹّ ہو جاندیاں ہن۔

اک لوک کتھا دی کتھا-بنتر

پراپّ پری-کتھاواں نوں “اوہناں کتھاواں” دے طور تے پربھاشت کردا ہے جو “آرنے دوارا 300 توں 749 نمبراں ادھین شرینیبدھّ کیتیاں گئیاں ہن۔” اشارہ پراتن سوچک ولّ ہے جسدا نام “دِ ٹائیپس عوف پھوکٹیل” (لوک کتھا دیاں قسماں) ہے جو سو سال توں وی پہلاں اینٹی آرنے دوارا پہلی وار چھاپی گئی سی اتے استوں بعد کئی وار دوہرائی اتے ودھائی گئی۔ آرنے-تھومپسن (AT) انڈیکس، جویں اسنوں اس نام نال سدنا پرسدھ ہے، سارے سنسار وچّ وشیگت طور تے ووستھت کیتا جاندا ہے اتے کتھا قسماں نوں سوچیبدھّ کردا ہے نہ کہ کتھاواں نوں۔ ہریک قسم اک سنکھیا پراپت کردی ہے، اتے ایہہ سنکھیا ویکتی گت کتھاواں نوں پچھاننا اسان کردی ہے کہ کتھا کس قسم نال سبندھت ہے۔ AT انڈیکس وچّ کتھاواں دیاں پنج شرینیاں ہیٹھاں لکھیاں ہن:

٭ I. جانور کتھاواں (AT1-299) ٭ II. سدھارن لوک کتھاواں ٭ A. جادو دیاں کتھاواں (AT300-749) ٭ B. دھارمک کتھاواں (AT750-849) ٭ C. ناول کتھاواں (پریم کتھاواں) (AT850-999) ٭ D. بے عقل آدمخور دیاں کتھاواں (AT1000-1199) ٭ III. چٹکلے اتے لگھوکتھاواں (AT1200-1999) ٭ IV. ودھی کتھاواں (AT2000-2399) ٭ V. غیر-شرینیبدھّ کتھاواں (AT2400-2499)

پریکتھاواں ، جہناں نوں “جادوئی کتھاواں” (زاؤبرمارشن) اتے “وسمادی کتھاواں” (کنٹیسّ مرویلکس) وی کیہا جاندا ہے، اسطراں شرینی II.A نال سبندھت ہن۔ اس شرینی اتے پراپّ دی کھوج لاگوُ ہندی ہے۔

والادیمیر پراپّ نے پری کتھاواں نوں شبداں دے حصیاں (مرپھیمز، وشلیشنیوگ ٹکڑے) وچّ ونڈیا۔ ایہناں شبداں دے ٹکڑیاں راہیں اوہ کتھا نوں کرم وار لڑیاں دی اک لڑی وچّ پربھاشت کرن دے یوگ ہو گیا سی جو روسی لوک کتھا اندر آؤندیاں سن۔ عامطور تے اک شروعاتی ستھتی ہندی ہے، جستوں بعد کتھا عامطور تے اگلے 31 کم جاں کتھا اکائیاں لے لیندی ہے۔ ولادیمیر پراپّ نے اس طریقے نوں روسی لوک کتھا اتے پری کتھاواں دی ویاکھیا کرن لئی ورتیا۔ اتھے ایہہ نوٹ کرنا مہتوپورن ہے کہ لوکدھارا وچّ رچناتمک وشلیشن دیاں گھٹو گھٹّ دو وکھریاں قسماں ہندیاں ہن۔ اک قسم وچّ پراپّ دی مرپھولوجی دی اداہرن شامل ہے۔ اس قسم وچّ، کسے لوکدھارا لکھت دی رسمی وئوستھا جاں بنتر، اک سوچک توں ملی سوچنا دے روپ وچّ لکھت وچلے تتاں دی ریکھک لڑی دے کالکرمبدھّ کرم انوسار درسائی جاندی ہے۔ اسطراں جیکر کوئی کتھا A توں Z تکّ دے تتاں نال بنی ہوئی ہووے، تاں کتھا دی بنتر اسے لڑی دے شبداں وچّ چترت کیتی جاندی ہے۔ اس ریکھک لڑی بنتر وشلیشن نوں سنٹیگمیٹک (بھاشا-سبندھی) بنتر وشلیشن کیہا جاندا ہے، جو سنٹیکس (واک رچنا) شبد توں ادھارا لیا گیا ہے۔ لوکدھارا وچّ ہور قسم دے بنتر وشلیشن اجیہے نمونے دی ویاکھیا منگدے ہن جو کتھت طور تے لوکدھراوادی لکھتاں پچھے جمیوار ہندا ہے۔ ایہہ نمونہ لڑیوار بنتر ورگا نہیں ہندا۔ سگوں تتّ دتے ہوئے کرم توں باہر کڈھ لئے جاندے ہن اتے اک جاں اک توں ودھ وشلیشن ودھیاں وچّ دوبارہ سموہبدھّ کیتے جاندے ہن۔ بنتر وشلیشن دی اس دوجی قسم وچّ نمونے جاں وئوستھاواں “پیراڈگمیٹک” (نردیشاتمک) ہندیاں ہن، جو بھاشا دے ادھٔین وچّ پیراڈگم (مثال) شبد دی دھارنا توں ادھارا لیا گیا ہے۔

کرداراں دے فنکشن/کم

شروعاتی پرستھتی چترت ہو جان توں بعد، کتھا اگلے 31 پھنکشناں/کماں دی لڑی لے لیندی ہے۔ فنکشن اک کارج جاں گھٹنا ہندی ہے جو کارج دے کورس لئی اسدی مہتتا پرتِ درشٹیکون توں پربھاشت ہندا ہے (پنہ 5 اتے پری کتھاواں دے ادھٔین لئی پراپّ دے ماڈل دی اک روپ ریکھا وچّ حوالے توں)۔ پراپّ دے سسٹم وچّ ایہہ اک مڈھلا کرم-سدھانت ہے۔ ابھیاس وچّ، اسدا ارتھ ہے کہ لڑی وچّ فنکشن = ایکشن (جاں گھٹنا) + پوزیشن۔ کہانی وچلی اپنی جگہ تے نربھر کردے ہوئے اسے کارج/ایکشن دے وکھرے وکھرے مرپھولوجیکل (روپوادی) ملّ ہونگے۔ اک ویاہ اک انعام (W) تاں ہو سکدا ہے جیکر ایہہ کتھا جاں کسے لڑی دے انت وچّ ہندا ہووے؛ ایہہ کسے جانچ وچّ سہائک ہو سکدا ہے جیکر ایہہ E وچّ واپرے؛ جدونکھ جیکر ایہہ شروعاتی لڑی وچّ واپردا ہووے تاں ایہہ کھلنائک دے آگمن دا سوچک ہو سکدا ہے (اداہرن دے طور تے، جویں متریئی ماں، فنکشن ε) اتے کسے جوان نائکہ لئی بدقسمتی دی شروعات ہو سکدی ہے۔ ہور ملّ وی سنبھوَ ہندے ہن۔

1. شروعاتی پرستھتی (α)؛

1. غیر حاضری (β): کسے پریوار دا اک میمبر گھریلو واتاورن دی سرکھیا چھڈّ دندا ہے۔ ایہہ نائک ہو سکدا ہے جاں پریوار دا کوئی ہور میمبر وی ہو سکدا ہے جسنوں بچاؤن دی نائک نوں بعد وچّ ضرورت پے سکدی ہے؛ اکجٹّ پریوار دی ایہہ ونڈ کہانی ریکھا وچّ شروعاتی تناؤ داخل کردی ہے۔ اتھے نائک دی جان پچھان وی کروائی جا سکدی ہے، جو اکثر اک سدھارن ویکتی دے روپ وچّ دکھائی جاندی ہندی ہے؛
2. پبندھی (γ): نائک پرتِ اک پبندھی لگائی جاندی ہے (‘اتھے نہیں جانا’، ‘ایہہ نہیں کرنا’)۔ نائک نوں کسے کم توں روکیا جاندا ہے (پبندھی دسی جاندی ہے)؛
3. پبندھی دی ہنسا (δ): پبندھی دی النگھنا ہندی ہے (کھلنائک کتھا وچّ داخل ہندا ہے)۔ ایہہ عامَ طور تے اک بری چال ثابت ہندی ہے اتے کھلنائک کہانی وچّ داخل ہندا ہے، بھاویں ضروری نہیں ہے کہ نائک دا ساہمنا کرے۔ شاید اوہ اک گپت حاضری ہندی ہے جاں شاید اوہ نائک دی غیر حاضری وچّ پریوار اتے حملہ کردے ہن؛
4. ٹوہ (ε): کھلنائک ٹوہ لین دا یتن کردا ہے (جاں تاں کھلنائک بچیاں/گہنیاں آدی نوں کھوجن دی کوشش کردا ہے؛ جاں پیڑت کھلنائک نوں سوال کردا ہے)۔ کھلنائک (اکثر کسے بھیس وچّ) جانکاری پراپت کرن دا یتن کردا ہے، اداہرن دے طور تے، کجھ قیمتی کھوجن جاں کسے کریاشیل چیز تے قبضہ کرن دا یتن کردا ہے۔ اوہ پریوار دے کسے میمبر نال گلّ کر سکدا ہے جو انجانپنے وچّ سوچنا دے دندا ہے۔ اوہ نائک نوں ملنا چی چاہ سکدا ہے، شاید پہلاں توں ایہہ جاندے ہوئے کہ نائک کسے طریقے خاص ہندا ہے؛
5. سپردگی (ζ): کھلنائک شکار بارے جانکاری پراپت کردا ہے۔ کھلنائک دی اچھا پوری ہو جاندی ہے اتے اوہ سوچنا دی کوئی قسم پراپت کردا ہے، اکثر جو نائک جاں کھلنائک بارے ہندی ہے۔ ہور جانکاری وی پراپت کیتی جا سکدی ہندی ہے، اداہرن دے طور تے، کسے نقشے جاں خزانے دے ستھان دی سوچنا؛
6. چالبازی (ε): کھلنائک شکار نوں دھوکھا دین دا یتن کردا ہے تاں جو شکار نوں اپنے قبضے وچّ لے سکے جاں سکار دے کسے سبندھی نوں قبضے وچّ لین دا یتن کردا ہے (ٹرکری؛ کھلنائک کسے بھیس وچّ شکار دا بھروسہ جتن دی کوشش کردا ہے)۔ اکثر پراپت کیتی جانکاری ورتدے ہوئے نائک جاں شکار نوں کسے قسم دا دھوکھا دین لئی کھلنائک ہن ہور اگے دباؤ پاؤندا ہے، شاید بھیس بنا کے اجیہا کردا ہے۔ اس وچّ شکار تے قبضہ کرنا شامل ہو سکدا ہے، جس وچّ نائک ولوں کھلنائک نوں کجھ دین دی گلّ ہو سکدی ہے جاں اس نوں اس گلّ لئی راضی کرنا ہو سکدا ہے کہ کھلنائک اصل وچّ اک دوست ہے اتے اسلئی سہیوگ پراپت کر رہا ہے؛
7. ملیمبھگت (ζ ): شکار جو دھوکھے نال قبضے ادھین ہندا ہے، بیئرادے نال دشمن دی مدد کردا ہے۔ کھلنائک دی چالبازی ہن کم کردی ہے اتے نائک جاں شکار بھولیپن وچّ کھلنائک دی مدد کرن والے طریقے نال کم کردے ہن۔ اسدا دائرہ کھلنائک نوں کجھ (شاید اک نقشہ جاں جادوئی ہتھیار) مہئیا کرواؤن توں لے کے چنگے لوکاں ورودھ کم کرن تکّ ہو سکدا ہے (شاید کھلنائک نائک نوں راضی کر چکا ہندا ہے کہ ایہہ ہور لوک اصل وچّ برے ہن)؛
8. کھلنائکی جاں کمی (λ): کھلنائک پریوار دے میمبر نوں نقصان/زخم پہنچاؤندا ہے (اپہرن نال، جادوئی سادھن دی چوری راہیں، فصل بربادی نال، ہور قسماں دیاں لٹاں نال، غائب کر دین نال، کسے نوں برخاست کرن نال، کسے اتے جادو کرکے، بچہ بدل کے آدی، قتل کرکے، کسے نوں قید/حراست وچّ لے کے، زبردستی ویاہ لئی دھمکا کے، رات دی پیڑا دے کے)؛ اسدے بدلے وچّ، پریوار دا کوئی میمبر کسے چیز دی کمی رکھدا ہے جاں کجھ اچھا (جادوئی اوشدھی دی اچھا) رکھدا ہے۔ اس کم لئی دو وکلپ ہندے ہن۔ جہناں وچوں کوئی وی جاں دوویں وکلپ ہی کہانی وچّ نظر آ سکدے ہن۔ پہلے وکلپ وچّ، کھلنائک کسے قسم دا نقصان پہنچاؤندا ہے، اداہرن دے طور تے، شکار جاں اچھت جادوئی چیز نوں پاسے لے جاندا ہے (جو بعد وچّ واپس کرنی پیندی ہے)۔ دوجے وکلپ وچّ، اک کمی دی پچھان کیتی جاندی ہے، اداہرن دے طور تے، نائک دے پریوار وچّ جاں کسے سماج اندر، کسے کارن کرکے جتھے کجھ کھو جاندا ہے جاں کجھ اچھا ادھین ہو جاندا ہے، جویں کوئی جادوئی وستو، جو کسے طریقے نال لوکاں نوں بچائیگی؛
9. وچولگری (A): بدقسمتی جاں کمی جان لئی جاندی ہے، (ہیرو نوں روانہ کیتا جاندا ہے، جاں مدد لئی سدا ملدا ہے آدی/ بدل ایہہ ہے کہ پیڑت نائک نوں حراست توں آزاد کر کے دور بھیج دتا جاندا ہے)۔ نائک ہن کھلنائکی جاں کمی دے کارج نوں کھوجدا ہے، شاید اپنے پریوار جاں سماج نوں ملدا ہے جو پیڑا اتے شوک دی اوستھا وچّ اجاڑ دتا گیا ہندا ہے؛
10. بدلے دے کارج دی شروعات (C): جگیاسو بدلہ لین لئی سہمت ہو جاندا ہے جاں بدلے دا فیصلہ لیندا ہے۔ نائک ہن اس طریقے نال کم کرنا شروع کردا ہے کہ کمی دور ہو جاوے، اداہرن دے طور تے، کسے ضرورت دی جادوئی وستو نوں کھوجنا، اوہناں نوں بچاؤنا جو قبضے وچّ لئے گئے ہندے ہن جاں ہور طریقے نال کھلنائک نوں ہراؤنا۔ ایہہ نائک لئی اک اجیہا فیصلہ پربھاشت کرن والا پل ہندا ہے جو بھوکھ دے کورس نوں سیٹ کردا ہے اتے جس کارن پہلاں والا اک سدھارن منکھ ہن نائک دا نقاب پا لیندا ہے؛
11. وداعی (­): نائک گھر چھڈّ دندا ہے؛
12. ڈونر/دانی دا پہلا کم/فنکشن (D): نائک دا امتحان لیا جاندا ہے، پچھگچھّ ہندی ہے، حملے کیتے جاندا ہن آدی، جو کسے جادوئی سادھن جاں مددگار (دانی/ڈونر) پراپت کرن دا اسدا طریقہ تیار کرنا ہندا ہے؛
13. نائک دی پرتکریا (E): بھوکھ دے مددگار دے کارجاں پرتِ نائک پرتکریا دکھاؤندا ہے (پرکھ وچّ سفل/اسپھل رہندا ہے، بندیاں نوں مکت کرواؤندا ہے، وواد کرن والیاں نال سمجھوتہ کردا ہے، سیوا کردا ہے، ورودھی دیاں طاقتاں نوں اوہناں ورودھ ہی استعمال کردا ہے)؛
14. کسے جادوئی سادھن دی پراپتی (F): نائک کسے جادوئی سادھن دی ورتو گرہن کردا ہے (سدھے طور تے پرورتت کرکے، ستھانبدھّ کرکے، خرید کے، تیار کرکے، اکٹھی دکھاں، کھا/پی کے، ہور کرداراں راہیں پیش کیتی مدد راہیں)؛
15. سیدھ (G): نائک نوں کھوج والی وستو دے ٹھکانے ولّ لجایا، تبدیل کیتا جا دسیا جاندا ہے؛
16. سنگھرش (H): نائک اتے کھلنائک سدھے بھیڑ وچّ بھاگ لیندے ہن؛
17. نشاندیہی (I): نائک دی نشاندیہی کیتی جاندی ہے (زخم/نشان ، مندری جاں دپٹہ پراپت کرن نال)؛
18. جت (J): کھلنائک ہرایا جاندا ہے (بھیڑ وچّ ماریا جاندا ہے، پرتیوگتا وچّ ہرایا جاندا ہے، ستے پئے نوں مار دتا جاندا ہے، دیش نکالا دے دتا جاندا ہے)؛
19. آبادی (K): شروعاتی بدقسمتی جاں کمی مکّ جاندی ہے (کھوج دی وستو ونڈی جاندی ہے، جادو ٹٹّ جاندا ہے، ماریا گیا انسان مڑ سرجیت ہو جاندا ہے، بندی مکت ہو جاندے ہن)؛
20. واپسی (¯): نائک پرط آؤندا ہے؛
21. پچھا (Pr): نائک دا پچھا کیتا جاندا ہے (نائک نوں کمزور کرن لئی، کھلاؤن لئی، مارن لئی نائک تے نظر رکھی جاندی ہے)؛
22. بچاؤ (Rs): پچھا کرن توں نائک بچ جاندا ہے (رکاوٹاں پچھا کرن والے نوں دیری کر دندیاں ہن، چھپ جاندا ہے جاں چھپا دتا جاندا ہے، نائک بے پچھان بن جاندا ہے، نائک اپنی زندگی اتے حملے توں بچا لیا جاندا ہے)؛
23. بے پچھان آگمن (O): نائک بے پچھان روپ وچّ گھر پہنچدا ہے جاں کسے ہور دیش پہنچدا ہے؛
24. انکھوجے داعوے (L): جھوٹھا نائک انکھوجے داعوے پیش کردا ہے؛
25. مشکل نیت کم (M): نائک اگے کٹھن نشچت کم کرن دا پرستاو رکھیا جاندا ہے (اگنی-پریکھیا، بجھارتاں، طاقت/صحن شیلتا دی پرکھ، ہور ٹاسکاں راہیں امتحان لیا جاندا ہے)؛
26. حلّ (N): نشچت کٹھن کم دا فیصلہ ہو جاندا ہے؛
27. پچھان (Q): نائک پچھانیا جاندا ہے (نشان، نشاندیہی، جاں اس نوں دتی وستو راہیں)؛
28. بھنڈاپھوڑ (Ex): نقلی نائک جاں کھلنائک دا بھنڈا فٹّ جاندا ہے؛
29. روپ-پرورتن (T): نائک نوں اک نویں دکھّ دتی جاندی ہے ( نویں وردی آدی نال، سمپورن، سندر بنایا جاندا ہے)؛
30. سزا (U): کھلنائک نوں سزا دتی جاندی ہے؛
31. ویاہ (W): نائک دا ویاہ ہندا ہے اتے سنگھاسن تے بٹھایا جاندا ہے (انعام/ترقی دتی جاندی ہے)؛

کئی وار، ایہناں پھنکشناں وچوں کجھ کم الٹا دتے جاندے ہن، جویں گھرے آرام ویلے جدوں نائک کجھ پراپت کردا ہے، کسے مددگار دا فنکشن پہلاں آ جاندا ہے۔ زیادہتر اکثر، کسے فنکشن نوں دو وار الٹایا جاندا ہے، تاں جو اس نوں پچھمی سبھیاچار وچّ تنّ وار دوہرایا جا سکے۔

پھیر وی، سسٹم کتھاواں نوں صرف پھنکشناں دے اک مشیرن دے طور تے ہی پربھاشت نہیں کردا۔ سگوں، فنکشن لڑیوار ساہمنے آؤندے ہن جتھے ہریک لڑی اک کتھا بھاگ رچدی ہے۔ اجہیاں لڑیاں لئی پراپّ اک روسی شبد “زوڈ” نردھارت کردا ہے۔ اس شبد دا اصل وچّ ارتھ ہے کئی چیزاں۔ انگریزی انوواد وچّ اپنایا گیا شبد “موو” ہے، جو اوہ ارتھ رکھدا ہے جس وچّ اسیں شطرنج ورگی کسے کھیڈ وچّ کوئی “موو” (چال) دی گلّ کردے ہاں۔ پر جدوں وی کوئی کردار کارج کردا ہے جاں کوئی گھٹنا واپردی ہے، اسیں کھیڈاں دے سامان ہی، چال دی گلّ کردے ہاں؛ جنے کسے دتی ہوی کتھا وچّ فنکشن ہندے ہن، انیاں ہی چالاں ہو سکدیاں ہن، جو مقصد حلّ کردیاں ہن۔ زوڈ راہیں پراپّ نے من وچّ اکلوتے کارجاں دی جگہ ایہناں دی اک لڑی نوں رکھیا سی۔

کردار

اسنے ایہہ نتیجہ وی کڈھیا کہ کردار اوہ بھانڈے ہندے ہن جہناں وچّ فنکشن رکھے ہندے ہن۔ اسطراں، سارے کرداراں نوں اس دوارا وشلیشت کیتیاں 100 کتھاواں وچّ 7 وشال کردار پھنکشناں وچّ رکھیا جا سکدا ہے؛

1. کھلنائک— نائک ورودھ سنگھرش کردا ہے۔
2. روانہ کرن والا— کردار جو کمی دا پتہ لگا کے نائک نوں بھیجدا ہے۔
3. (جادوئی) مددگار — نائک نوں اسدی کھوج وچّ مدد پہنچاؤندا ہے۔
4. شہزادی جاں انعام اتے اسدا پتا — ساری کہانی وچّ نائک اسدے یوگ ہندا ہے پر عامطور تے کھلنائک کارن، ناجائز ظلم صدقہ اس نال ویاہ نہیں کروا سکدا ہندا۔ نائک دی یاترا اکثر ادوں مکّ جاندی ہے جدوں اوہ شہزادی نوں ویاہ لیندا ہے، اسطراں کھلنائک ہرا دتا جاندا ہے۔
5. دانی — نائک نوں تیار کردا ہے جاں نائک نوں کوئی جادوئی وستو دندا ہے۔
6. نائک جاں پیڑت/جگیاسو نائک — دانی پرتِ پرتکریا کردا ہے، شہزادی نال ویاہیا جاندا ہے۔
7. نقلی نائک— نائک دے کارجاں دا لابھ اٹھاؤندا ہے جاں شہزادی نال ویاہ کرواؤن دا یتن کردا ہے۔

ایہہ بھومکاواں کدے کدے بہت سارے کرداراں درمیان ونڈیاں جاندیاں ہن۔ جویں نائک کھلنائک دشٹ نوں مار دندا ہے، اتے دشٹ دی بھین اسدا پچھا کرن دی کھلنائکی بھومکا لے لیندی ہے۔ اسدے الٹ، اک کردار اک بھومکا توں زیادہ بھومکانواں نبھا سکدا ہے، جویں اک پتا، روانہ کرن والا اتے دانی دوویں بھومکاواں دے روپ وچّ بھومکاواں ادا کردا ہویا اپنے پتر نوں کھوج اتے بھیج سکدا ہے اتے اسنوں اک تلوار دے سکدا ہے۔

(مرپھولوجی عوف دِ پھوکٹیل، پنہ 20) پراپّ دے حوالے توں “جویں دیوتیاں دے فنکشن اتے وشیشتاواں اک توں دوجے تکّ پروتت ہو جاندیاں ہن، اتے انت نوں، اتھوں تکّ کرسچئن سنتاں نوں مل جاندیاں ہن، اسیتراں کجھ کتھا پاتراں دے فنکشن وی ہور پاتراں تکّ پرورتت ہو جاندے ہن۔ ہور اگے جاندے ہوئے، کیہا جا سکدا ہے کہ پھنکشناں دی گنتی بہت گھٹّ ہے، جدونکھ پاتراں دی گنتی بہت زیادہ ہے۔ ایہہ کسے کتھا دی دو-تیہی گنوتا سمجھاؤندا ہے: ایہہ حیرانی جنک بہوبھنتا، تصویر لڑیاں، اتے رنگ ہن۔ اتے دوجے پاسے، ایہہ گھٹّ انوکھی اکسارتا نہیں ہے، ایہہ دوہراؤ ہے”

وچار چرچہ

پراپّ دی لیک توں ہٹکے لکھی پستک “مرپھولوجی عوف دِ پھوکٹیل” (1928) نے یورپی بنتر سوچ اتے اک پربھاو پایا سی: ساہتک ادھٔین اتے منکھ جاتی وگیان (اینتھروپولوجی) اتے سیمیؤلوجی (روگ-لچھن وگیان) دوواں اتے۔ امبریٹو اکو نے منیا کہ ساؤسرے + لیوِ-سٹراؤس + جیلمسیو + پراپّ نے سنیوکت ودھی دا نرمان کیتا ہے جو بنترواد ہے۔ (پنہ 2 اتے گیلری عوف رشیئن تھنکرز دے حوالے توں)

پراپّ نے کتھا بنتر دی اپنی کھوج تے ریتیوادی ودھی لاگوُ کیتی۔ ریتیوادیاں انوسار، اک واک نوں وشلیشنیوگ تتاں وچّ توڑ دتا جاندا ہے، یانِ کہ، “مورپھیماں” وچّ اتے پراپّ نے اس ودھی دی ورتو لوک کتھاواں دا وشلیشن کرن سامان کیتی۔ اسدے سسٹم وچّ “پبندھی” اتے “کمی” دیاں آدرش دھراناواں شامل سن، جو کرم وار پاپ اتے کھوج دیاں کہانیاں رچدیاں ہن۔ 1966 وچّ اسدے چیلے اے.جے. گریمس نے پراپّ دے وچار نوں کتھا ادھئیناں دے سدھانت دے طور تے سوتربدھّ کیتا: “اک آدرش شرینی، رچن والیاں بھاشائی وستواں درمیان اک نشوت قسم دے سبندھ ستھاپت کرکے اسنوں وئوستھت کردی ہے اتے سندیشاں دی سمگری نوں نینترت کردی ہے۔” (پنہ 2 اتے گیلری عوف رشیئن تھنکرز دے حوالے توں)

1975 وچّ گریمس نے لکھیا، “اجکلّ، بے شکّ اسدی کھوج کرن وچّ سہائک قیمت کجھ نہ کجھ گھٹا دتی گئی ہے اتے بھاویں ایہہ قیمت بہتی مولک نہیں ہے، پھیر وی اسیں اجے وی پراپّ دی اداہرن اپناؤندے ہاں اتے، اپلبدھ انشک سدھانتک ماڈلاں نوں سدھ کرن دے ساڈے سوال دے چکر وچّ اتے اتھوں تکّ کہ اوہناں ضدی تتھاں نوں سدھ کرن لئی، جو سانوں کتھا اتے اپرسنگک وئوستھاواں بارے ساڈی جانکاری نوں ودھاؤن لئی سانوں یوگ کر سکدے ہونگے، گیات توں اگیان تکّ، سرلتم توں ہور گنجھل دار تکّ دی کاروائی دے سدھانت دے سداچار صدقہ، منہ زبانی ساہت توں لکھت ساہت ولّ، لوک گاتھا توں ساہتک کتھا ولّ ترے ہاں۔ (پنہ 2 اتے گیلری عوف رشیئن تھنکرز دے حوالے توں)۔ ایہہ اکویں صدی وچّ وی صحیح ثابت رہا ہے۔

بھاویں پراپّ بدل رہے دوجے درجے دے وورناں وچّ دلچسپی نہیں رکھدا ہے، اتے اوہ کسے وکھری کتھا دا وشلیشن نہیں کردا جویں اوہ ہندی ہے، کتھا دی منوبھاشا وچّ، اوہ اک کتھا اتے اسے کتھا دے کئی روپاں وچّ اک یوجنا دی تکنیک لئی کھوج کردا ہے، (پراپّ وچّ “فنکشن” اتے اسدے چیلے گریمس وچّ “پاتر”) جو اکو گروپ دیاں ساریاں کتھاواں پرتِ سانجھے ہندے ہن۔ متھّ دی سرو سدھران بنتر دی کھوج لئی، اوہ اکو کتھا دے کئی روپ لیندا ہے اتے تبدیلیاں نوں پتہ لگاؤندا ہے اتے اوہناں روپاں وچّ وکاساں دا پتہ لگاؤندا ہے۔ پراپّ کتھا بنتراں دی اک ٹائپولوجی (سمشرینی ویاکھیا وگیان) تے پہنچن دا یتن کردا ہے۔ کرداراں دیاں قسماں اتے کئی سینکڑے پرمپرک روسی لوک کتھاواں وچّ کارجاں دیاں قسماں دا وشلیشن کرکے، پراپّ اس نتیجے تے پہنچن یوگ ہویا کہ صرف اکتی مولک کتھا-اکائیاں سن۔ جدونکھ ساریاں ہی کتھا-اکائیاں ہریک کتھا وچّ موجود نہیں ہندیاں، اس دوارا وشلیشت کیتیاں گئیاں کتھاواں نے پھنکشناں نوں ستھر لڑی وچّ دکھایا۔ جویں پراپّ مطابق، ہریک نمونے دی، بھاویں کنا وی ملدا جلدا ہووے، ضرور تلنا ہونی چاہیدی ہے، تاں جو اوہ وکھری قسماں پرتِ ہیٹرونائمس (سانجھ سبندھت) ہووے۔

اسدے چیلے اتے الوچک لیوِ-سٹرؤس نے پراپّ دا وچار متھہاسک “قطاراں”، یانِ کہ کتھا اتے سارے روپاں وچّ دوہرائے جان والے کجھ جڑے ہوئے تتّ، دی پنر-بنتر دی اپنی ودھی وچّ ادھارا لیا۔ لیوِ-سٹرؤس مطابق، کسے سبھیاچار نوں سمجھن لئی، متھہاسکار نوں متھہاسک سوچ والے اجیہے مڈھلے ویاکرن دی بھال کرنی چاہیدی ہے۔ اتے ایہہ ودھی التھسر، بارتھس، بورڈیؤ، ڈمیزی، جینٹِ، میٹز، سیریسّ، اتے ہوراں ورگے بنتر چنتکاں دے اک وشال دائرے دوارا ادھارا لیا گیا۔

پھیر وی، لوک کتھا دی کریا وچار نوں اکھوں اہلے کرل کرکے پراپّ دی الوچنا ہندی رہی ہے، جویں سر، لے، وقت، اتے کتھا دا من، بھاویں لوک کتھا دی قسم عامَ طور تے منہ زبانی ہندی ہے۔ اس دوارا کم کیتیاں کتھاواں دی، آوازاں دی وجائے لکھتاں نال کیتی جانچ، اسدے کم نوں سر وگیان دی وجائے، سیمیؤلوجی اتے اینتھروپولوجی لئی زیادہ قدرتی کوش بناؤندی ہے۔ انا کو، کالاؤڈِ لیوِ-سٹرؤس نے بنترک درشٹیکون دی شریشٹھتا اتے ریتیواد درشٹیکون دیاں کمیاں نوں ثابت کرن لئی لوک کتھا دی مرپھولوجی اتے پراپّ دا مونوگراپھ (وشیش لکھ) ورتیا۔ اپنے ادھٔین وچّ، پراپّ دی الوچنا اس دوارا جانچیاں گئیاں کتھاواں دے سماجک اتے اتہاسک سندربھ نوں پوری طرحاں اکھو اہلے کرن کرکے کیتی گئی۔ اسنے روسی لوک کھتھاواں دے اک شریر نال کم کیتا، جسنوں اسنے منیا کہ سارے ہی کتھا پھنکشناں (سنبھوَ کم) دی اکو بنتر رکھدے ہن۔ ایہہ فنکشن کسے ریکھک لڑی دے کالکرمئنسار کرمّ نوں اپناؤندے ہن اتے مڈھلے تتّ ہن۔ پراپّ مطابق دو بالکل وکھریاں کہانیاں دیاں ملدیاں جلدیاں گھٹناواں نوں اکو فنکشن وچّ اکٹھا گروپ بدھّ کیتا جا سکدا ہے۔ اداہرن دے طور تے:

1. اک جادوگر نائک نوں اک جادوئی شربت دندا ہے جو اسدا بھیس بدل دیویگا اتے اسنوں سرکھیا کرمچاریاں کولوں لنگھ جان دی آگیا دیویگا۔
2. کلاباز (نٹ) نائک نوں اک بولن والا باز دندا ہے جو اسنوں جتھے مرضی لے جے جا سکدا ہے۔

دو ملدے جلدے کارج ہن جہناں نوں “نائک نوں اک جادوئی سادھن دی ضرورت ہے” والے فنکشن ہیٹھاں اکٹھے سموہبدھّ کیتا جا سکدا ہے۔ اسطراں، دو وشیش لچھن اکو فنکشن دے “چل” ہندے ہن۔ کرداراں/پردرشاں/رکاوٹاں دی شکل اتے پچھان وچّ فرقاں دے ہندے ہوئے، کہانیاں وچّ اجے وی اوہی مڈھلے تتّ رہندے ہن۔

روسی پریکتھاواں دے کوش وچّ، کوئی وی کہانی سارے دے سارے اکتی فنکشن نہیں رکھدی۔ پھنکشناں دی سوچی ذرا کسے وئنجناں نال بھری الماری وانگ ہندی ہے جس نال کوئی ویکتی گت ڈش/پکوان بنایا جا سکدا ہے۔ پھنکشناں دی لڑی ستھر کیتی گئی رہندی ہے، کیونکہ گھٹناواں کسے اچت کرم وچّ ہی ہونا چاہندیاں ہندیاں ہن۔

اتھے ہی بسّ نہیں، پراپّ دا کم بعد وچّ بنترک لہر وچّ پریرناتمک رہا ہے۔ جو کسے لئی گھٹّ دلچسپ، بہت زیادہ سرل سدھانتک فارمولا ہے، اوہ ہوراں لئی اک شردھامئی پریرناتمک امبکلابی وچار ہے۔ ایہہ نتیجہ کڈھیا جا سکدا ہے کہ، جویں ایلن ڈنڈیس نے 1978 وچّ مرپھولوجی عوف دِ پھوکٹیل دے اپنے انگریزی انوواد دی جان پچھان وچّ لکھیا ہے کہ، “پراپّ دا ادھٔین صرف اک پہلا قدم ہے، حالانکہ اک وشال قدم ہے۔” ولادیمیر پراپّ، بے شکّ، اپنے سمیں توں اگے سی جویں اسنے انوبھوَ سدھتا اتے شاندار لوکدھارا دے وودھ سنساراں نوں اکٹھا کیتا۔ وقت دے چار دہاکیاں توں زیادہ اوہ بنترواد دا پرمکھ ویکتی رہا ہے- اوہ بعد دے بنترک دارشنکاں اتے الوچکاں دیاں وچار چرچاواں دے وشے وستو رہا ہے۔

باہرلے جوڑ

• The Functions of the Dramatis Personae
• The 31 narrative units of Propp's formula - Jerry Everard
• The Birth of Structuralism from the Analysis of Fairy-Tales – Dmitry Olshansky Archived 2014-02-26 at the وے بیک مشین / Toronto Slavic Quarterly, No. 25
• The Fairy Tale Generator: generate your own Inaccessible as of 12 Oct 2012, but available viaArchived 16 July 2011 at the وے بیک مشین
• Criticism Archived 2002-06-19 at the وے بیک مشین
• Vladimir Propp (1895-1970) / The Literary Encyclopedia (2008)
• Assessment of Propp سانچہ:De icon
• A Folktale Outline Generator: based on Propp's Morphology
• The Historical Roots of the Wonder Tale Propp's examination of the origin of specific folktale motifs in customs and beliefs, initiation rites. (روسی)
• Linguistic Formalists by C. John Holcombe An interesting essay through the story of Russian Formalism.
• Biography of Vladimir Propp Archived 2017-08-09 at the وے بیک مشین at the Gallery of Russian Thinkers
• An XML Markup language based on Propp at the University of Pittsburgh