وفد وائل بن حجر
وائل بن حجر الحضرمی 10ھ وچ بطور وفد بارگاہ رسالت وچ حاضر ہوئے آکے عرض دتی ميں اسلام تے ہجرت دے شوق وچ مسلمان ہويا ہاں آپ نے انہاں دے لئی دعا کيتی تے سر اُتے ہتھ پھیراتے قوم دا سردار بنایا
وائل بن حجر جدوں آئے تاں ندا کيتی گئی "الصلوۃ جامعہ"تاکہ لوک جمع ہوئے جان
"وائل ابن حجر حضرمی نيں۔ حضرموت دے شمار کردہ رئیساں وچوں نيں۔ جدوں ایہ اپنے قبیلے دی طرف توں ایلچی بن دے آپ (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) دے پاس آئے تاں آپ نے اپنی چارد مبارک زمین اُتے بچھا دتی تے انہاں نوں اس اُتے بٹھایا۔ فیر انہاں نے اسلام قبول کيتا۔[۱]
جب واپس ہونے لگے تاں رسول اللہ نے اک فرمان لکھ دتا
یہ فرمان محمد نبی دی جانب توں وائل بن حجر شاہ حضرموت دے لئی اے کہ تسيں اسلام لیائے جو زمیناں تے قلعے تواڈے قبضے وچ نيں اوہ ميں نے توانوں دے دتے تسيں توں دس وچوں اک حصہ لیا جائگا جس وچ صاحب عدل غور کریگا ميں نے تواڈے لئی ایہ شرط دی اے اس وچ کمی نہ کرنا جدوں تک کہ دین قائم اے تے نبی و مومنین اس دے مددگار نيں۔
معاویہ بن سفیان نوں حکم دتا کہ انہاں نوں حرہ وچ کِسے مکان وچ ٹھہرائاں اوہ انہاں دے نال پیادہ روانہ ہوئے جدوں کہ اوہ اونٹھ اُتے سوار سن معاویہ نے انہاں نوں کہیا کہ اپنا جوندا مینوں داں وچ پہن لاں اوہ کہنے لگے اہل یمن نوں خبر نہ پہنچے کہ رعیت نے بادشاہ دا جوندا پہنا تواڈے پہننے دے بعد وچ اسنوں نئيں پہن سکدا،انہاں نے نال بیٹھنے نوں کہیا تاں کہنے لگے تسيں بادشاہاں دے اسيں نشیناں وچوں نئيں ہو،جب انہاں نے کہیا کہ گرمی دی شدت میرے پیر جلاندی اے تاں کہنے لگے میرے اونٹھ دے سائے وچ چل سکدے ہوئے وچ اسنوں آہستہ چلاندا ہاں ایہی شرف تواڈے لئی کافی اے۔
واپسی اُتے معاویہ نے رسول اللہ نوں واقعہ دسیا تاں فرمایا انہاں وچ حالے جاہلیت دا حصہ باقی اے [۲]
سوید بن حنظلہ توں روایت اے کہ اک مرتبہ اسيں رسول اللہ (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) دے پاس جانے دے ارادہ توں نکلے ساڈے نال وائل بن حجر وی سن ۔ راستے وچ انہاں دے اک دشمن نے انہاں نوں روک لیا پس لوکاں نے جھوٹی قسم کھانے نوں برا جانا لیکن ميں نے قسم کھالی کہ ایہ میرے بھائی نيں تاں اس نے انہاں نوں چھڈ دتا۔ جدوں اسيں رسول اللہ (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) دی خدمت وچ پہنچے تاں ميں نے سارا واقعہ آپ دے گوش گزار کيتا تے عرض کيتا کہ میرے ساتھیاں نے جھوٹی قسم نوں برا تصور کردے ہوئے قسم نہ کھادی لیکن ميں نے قسم کھالی کہ ایہ میرے بھائی نيں (حالانکہ نسب دے لحاظ توں ایہ میرے بھائی نئيں نيں) آپ نے فرمایا تاں نے سچ ہی کہیا اے کیونجے اک مسلمان دوسرے مسلمان دا بھائی ہُندا اے۔[۳]
وائل بن حجر فرماندے نيں کہ میں رسول اللہ (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) دے پاس آیا اس حال وچ کہ میرے سر دے بال لمبے سن جدوں رسول اللہ (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) نے مینوں دیکھیا تاں فرمایا کہ دیوانگی اے دیوانگی اے۔ وائل بن حجر فرماندے نيں کہ وچ واپس لُٹیا تے اپنے لمبے بالاں نوں کٹ ڈالیا۔ فیر اگلے روز وچ حضور اکرم (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) دے پاس آیا تاں فرمایا کہ بیشک ميں نے توانوں انہاں بالاں دی وجہ توں عیب نئيں لگایا سی۔ تے ایہ بال جو ہن رکھے ہوئے نيں زیادہ اچھے نيں۔
وائل بن حجر ايسے علاقے دے قدیم شاہی خاندان دے اک فرد سن انہاں دے والد اوتھے دے بادشاہ سن ۔ ایہ جدوں پیغمبر اسلام دی دعوت سن کر اپنے ملک دے اک وفد دے نال بارگاہ رسالت وچ حاضر ہونے دے لئی حضرموت توں روانہ ہوئے تاں آنحضرت (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) نے مدینہ وچ انہاں دی آمد توں پیشتر صحابہ نوں مطلع کر دتا سی تے (وھو بقیۃ ابناء الملوک) (تے اوہ شاہی خاندان دے چشم وچراغ نيں) دے ذریعے انہاں دا تعارف کرایا سی فیر جدوں اوہ مدینہ پہنچے تے بارگاہ رسالت وچ حاضر ہوئے تاں سرکار دو عالم (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) نے انہاں دی حیثیت دے مطابق انہاں دا استقبال کيتا انہاں نوں اپنے نیڑے بٹھایا تے انہاں دے لئی اپنی مبارک چادر بچھا دتی تے فیر آپ (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) نے انہاں نوں حضرموت دے علاقہ دا حاکم مقرر فرمایا تے اوتھے دی کچھ زمین انہاں نوں بطور جاگیر عطاء فرمائی۔[۴]