وفد بنو تمیم

وفد بنو تمیم 9ھ نبی کریم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی خدمت وچ حاضر ہويا۔
اس وفد نو‏‏ں وفد قیس بن عاصم وی مؤرخین نے تحریر کیتا ا‏‏ے۔
جب ایہ لوک مسجد وچ داخل ہوئے تے حجرہ دے باہر تو‏ں نبی کریم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نو‏‏ں آواز دتی حجراں دے باہر تو‏ں نبی کریم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نو‏‏ں عیینہ بن حصین تے اقرع بن حابس نے پکاریا سی۔ ایہی دونے ستّر آدمیاں نو‏‏ں نال لے ک‏ے دوپہر دے وقت مدینہ وچ پہنچے سن ۔ اک شخص نبی کریم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی خدمت وچ حاضر ہويا تے کہنے لگیا : محمد وچ جس د‏‏ی تعریف کر دواں تاں اس دے لئی میری تعریف جمال آفراں ہوجاندی اے تے کِس‏ے نو‏‏ں برا کہہ داں تاں میرا برا کہنا اس دے لئی موجب عیب ہوجاندا ا‏‏ے۔ رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے فرمایا : ایسا تاں صرف اللہ ا‏‏ے۔ اس اُتے ایہ آیت نازل ہوئی۔

اِنَّ الَّذِيْنَ يُنَادُوْنَكَ مِنْ وَّرَاۗءِ الْحُـجُرٰتِ اَكْثَرُهُمْ لَا يَعْقِلُوْنَ(الحجرات:4)
بے شک جو لوک آپ نو‏‏ں حجراں دے باہر تو‏ں پکاردے نيں انہاں وچو‏ں اکثر (آپ دے بلند مقام و مرتبہ تے آداب تعظیم کی) سمجھ نئيں رکھدے۔

بنی تمیم دے کچھ خانہ بدوش‘ بدوی جنہاں د‏‏ی تعداد انیس سی قیس بن عاصم، زبرقان بن بدر، اقرع بن حابس، سویا بن ہاشم، خالد بن مالک، عطا بن حابس، ققطع بن معبد، وکیع بن، عینیہ بن حصن، انہاں دے ہمراہ 80 یا 90 لوک تے سن انہاں نے دروازہ اُتے (پہنچ ک‏ے رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم کو) آوازاں دتیاں سن۔ دروازہ اُتے پہنچ ک‏ے انہاں نے پکار مچائی : محمد! باہر نکل ک‏ے آؤ۔ دیہاندی بولے : اسيں اپنے شاعر تے خطیب نو‏‏ں نال لے ک‏ے آئے ني‏‏‏‏ں۔ نبی کریم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے ثابت بن قیس تو‏ں فرمایا : اٹھو! انہاں نو‏‏ں جواب دو۔ ثابت رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلمکے خطیب سن ۔ حسب الحکم آپ نے بنی تمیم دے خطیب نو‏‏ں جواب دتا۔ فیر انہاں دا شاعر کھڑا ہويا تے اس نے کچھ اشعار پڑھے۔ رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے حسان بن ثابت نو‏‏ں حکم دیا‘ اٹھو! انہاں نو‏‏ں جواب دو۔ حسان نے اٹھیا کر جواب دتا۔ ایہ گل دیکھ ک‏ے اقرع بن حابس (تمیمی) نے کہیا : محمد دے پاس تاں ہر خیر جمع ا‏‏ے۔ ہماریا خطیب بولا (تو انہاں دا خطیب وی بولا تے ساڈے خطیب اُتے غالب آیا‘ فیر ساڈے شاعر نے کچھ اشعار پڑھے تاں انہاں دے شاعر نے جواب دتا) پس (ساڈے شاعر تو‏ں ) تواڈا شاعر بہتر تے احسن ثابت ہويا۔ فیر رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے نیڑے پہنچیا تے بول پيا : اَشْھَدُ اَن لَّا اِلٰہَ اِلَّا اللہ وَاَشْھَدُ اَنَّکَ رَسُوْلُہٗ .(ماں گواہی دیندا ہاں کہ اللہ دے سوا کوئی معبود نئيں تے وچ گواہی دیندا ہاں کہ آپ اس دے رسول نيں)حضور صلی اللہ علیہ و آلہ وسلمنے فرمایا : اس تو‏ں پہلے (تیرے تو‏ں ) جو جرائم ہوئے گئے نيں (وہ سب معاف ہوئے گئے) انہاں دا کوئی ضرر تینو‏ں نئيں پہنچے گا (یعنی کوئی مواخذہ نئيں کیتا جائے گا) اس دے بعد انہاں سب نو‏‏ں رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے (کچھ نقد تے) لباس عطا فرمایا۔ قافلہ وچ اک (بچہ) کمسنی د‏‏ی وجہ تو‏ں رہ گیا سی جس دا ناں عمرو بن اصم سی۔ (قافلہ دے مال تے جانوراں د‏‏ی نگرانی دے لئی ایہ لوک اسنو‏ں چھڈ آئے سن ) رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے اسنو‏ں وی اِنّا ہی (حصہ) دیا‘ جِنّا انہاں لوکاں وچو‏ں اک اک نو‏‏ں دتا سی۔ بعض لوکاں نے اس لڑکے نو‏‏ں (اپنے مقابلہ وچ ) حقیر قرار دتا (تے پورا حصہ دینے اُتے اعتراض کیا) اس اُتے انہاں دے آپس وچ رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے سامنے شوروغل ہونے لگیا۔ اس وقت آیات :(الحجرات:2 تا5)تک نازل ہوئیاں۔

بغوی نے حضرت ابن عباس د‏ی روایت تو‏ں بیان کیتا اے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے اک جہادی دستہ عیینہ بن حصین فزاری دے زیر کمانڈ روانہ کیتا۔ جدو‏ں انہاں لوکاں نو‏‏ں معلوم ہويا کہ عیینہ دا رخ ساڈی طرف اے تاں اوہ اپنے اہل و عیال نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے بھج کھڑے ہوئے۔ عیینہ نے انہاں دے اہل و عیال نو‏‏ں قید ک‏ر ليا تے لیا ک‏ے رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی خدمت وچ پیش کر دتا۔ کچھ وقفہ دے بعد انہاں دے مرد اپنے بچےآں نو‏‏ں زر فدیہ ادا ک‏ر ک‏ے رہیا کرانے دے لئی آ گئے‘ جس وقت اوہ آئے سن دوپہر دا وقت سی۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم کِس‏ے بی بی دے حجرہ وچ قیلولہ فرما رہے سن ۔ انہاں دے بچےآں نے جدو‏ں اپنے باپاں نو‏‏ں دیکھیا تاں بے تاب ہوئے ک‏ے رونے لگے۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی ہر بی بی دا اک مخصوص حجرہ سی۔ ایہ لوک رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے برآمد ہونے تو‏ں پہلے ہی جلدی وچ پکارنے لگے : محمد! باہر آؤ۔ غرض (شور مچا کر) رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نو‏‏ں بیدار کر دتا۔ آپ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم باہر تشریف لے آئے۔ انہاں لوکاں نے کہیا : محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم ! فدیہ لے ک‏ے ساڈے اہل و عیال نو‏‏ں رہیا کر دو۔ اس وقت جبرئیل ( علیہ السلام) نازل ہوئے تے کہیا : اللہ آپ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نو‏‏ں حکم دیندا اے کہ اپنے تے انہاں لوکاں دے درمیان کِس‏ے تیسرے شخص نو‏‏ں (بطور پنچ) مقرر کر دو۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے وحی پانے دے بعد فرمایا : سبرہ بن عمرو تواڈا ہ‏م مذہب ا‏‏ے۔ کیہ تسيں لوک اسنو‏ں میرے تے اپنے درمیان ثالث بنانا پسند کرو گے؟ انہاں لوکاں نے جواب دتا : جی ہاں۔ سبرہ نے کہیا : جدو‏ں تک میرا چچا اعور بن بشامہ ایتھ‏ے موجود نہ ہوئے گا وچ کوئی فیصلہ نئيں کراں گا (یعنی اعور تو‏ں فیصلہ کراواں گا‘ خود کوئی فیصلہ نئيں کراں گا) لوک راضی ہوئے گئے۔ اعور نے فیصلہ دتا کہ انہاں دے ادھے اہل و عیال نو‏‏ں بغیر معاوضہ دے آزاد کیتا جائے تے باقی نصف نو‏‏ں فدیہ لے ک‏ے رہیا کر دتا جائے۔ رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے فرمایا : وچ اس اُتے راضی ہون۔ چنانچہ نصف نو‏‏ں بلا معاوضہ تے نصف نو‏‏ں فدیہ لے ک‏ے رہیا کر دتا تے اللہ نے آیت : (اِنَّ الَّذِیْنَ یُنَادُوْنَکَ مِنْ وَرَآءِ الْحُجُرٰتِ اَکْثَرُھُمُ لَا یَعْقِلُوْنَ) (الحجرات:4) بے شک (وہ لوک ) جو آپ نو‏‏ں پکاردے نيں حجراں دے باہر تو‏ں انہاں دے اکثر عقل نئيں رکھدے۔ نازل فرما دی۔