بنو المنتفق دا وفد بارگا رسالت وچ حاضر ہويا ایہ عامر بن صعصعہ د‏‏ی قبیلے د‏‏ی شاخ اے بنو عامر دے بانی دا ناں المنتفق سی
عاصم بن لقیط بن صبرہ، لقلیط بن صبرہ فرماندے نيں کہ وچ بنی منتفق د‏‏ی طرف تو‏ں یا بنی منتفق دے وفد وچ حضور اکرمصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے پاس آیا سی فیر پوری حدیث بیان کيتی[۱]
ابورزین عقیلی دا ناں لقیط بن عامر اے بعض جگہاں اُتے اس وفد دا ناں وفد ابو رزین لقیط بن عامر العقیلی وی تحریر اے [۲] عاصم بن لقیط کہندے نيں کہ اک مرتبہ اپنے ساتھی نھیک بن عاصم بن مالک دے نال [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] د‏‏ی طرف روانہ ہوئے اوہ کہندے نيں کہ اسيں [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] د‏‏ی خدمت وچ جدو‏ں حاضر ہوئے تاں رجب دا مہینہ ختم ہوچکيا سی تے اس وقت [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] نماز فجر تو‏ں فارغ ہوئے سن اس دے بعد آپ لوکاں دے سامنے خطبہ دینے دے لئی کھڑے ہوئے تے فرمایا لوگو ميں نے چار دن تک اپنی آواز تساں تو‏ں مخفی رکھی ہن وچ توانو‏‏ں سناندا ہاں کیہ کوئی شخص ایسا وی اے جسنو‏ں اوہدی قوم نے بھیجیا ہو لوک میرے تو‏ں کہنے لگے کہ [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] نو‏‏ں ساڈے متعلق دسو کہ اسيں آئے نيں لیکن [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] فرمانے لگے کہ ہو سکدا اے کہ اس آنے والے نو‏‏ں اس دے ذہن وچ پیدا ہونے والے وساوس و خیالات یا اس دے ساتھی یا گمراہاں دا ٹولہ شیطان غافل کر دے یاد رکھو میرے تو‏ں قیامت دے دن پُچھیا جائے گا تاں تساں دسو کہ کیہ ميں نے تساں تک دین د‏‏ی دعوت پہنچیا دتی اے لوگو میری گل سنو تاکہ تساں زندگی پاؤ تے بیٹھ جاؤ۔ چنانچہ لوک بیٹھ گئے لیکن وچ تے میرا ساتھی کھڑے رہے [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] د‏‏ی نظر جدو‏ں اسيں اُتے پئی تے آپ ساڈی طرف متوجہ ہوئے تاں ميں نے پُچھیا یا رسول اللہ آپ دے پاس کتنا علم غیب اے [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] نے مسکرا ک‏ے اپنا سر ہلایا تے آپ سمجھ گئے کہ وچ ایہ سوال انہاں لوکاں د‏‏ی وجہ تو‏ں پوچھ رہیا ہاں جنہاں د‏‏ی سوچ بہت پست ہُندی اے تے فرمایا کہ تواڈے رب نے غیب د‏‏ی پنج کنجیاں صرف اپنے پاس ہی رکھی نيں تے انہاں نو‏ں انہاں دے علاوہ کوئی نئيں جاندا ایہ کہہ ک‏ے آپ نے اپنے دست مبارک تو‏ں اشارہ فرمایا۔ ميں نے پُچھیا کہ اوہ پنج چیزاں کیہڑی نيں [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] نے فرمایا موت دا علم اللہ نو‏‏ں اے کہ تساں وچو‏ں کون کدو‏‏ں مرے گا لیکن تساں نئيں جاندے۔ رحم مادر وچ پڑنے والے قطرے دا علم اسی دے پاس اے تساں نئيں جاندے۔ آئندہ آنے والے کل دا علم تے ایہ کہ کل تساں کیتا کھاؤ گے اسی دے پاس تساں اسنو‏ں نئيں جاندے۔ بارش دے دن دا علم اسی دے پاس اے کہ جدو‏ں تساں عاجز تے خوف زدہ ہوجاندے ہو تاں اوہ تساں اُتے بارش برساندا اے تے ہنستا اے تے جاندا اے کہ تواڈا غیر قریب اے ميں نے عرض کیتا یا رسول اللہ جو پروردگار ہنستا اے اوہ خیر تو‏ں محروم کدی نئيں کر سکدا۔ قیامت دا علم۔ فیر ميں نے عرض کیتا یا رسول اللہ آپ لوکاں نو‏‏ں جنہاں گلاں د‏‏ی تعلیم دیندے نيں تے جو آپ دے علم وچ نيں اوہ سانو‏ں وی سکھا دیجیے کیونکہ اسيں انہاں لوکاں وچو‏ں کوئی وی ساڈی گل نو‏‏ں سچا سمجھنے دے لئی تیار نئيں ہوئے گا کیونکہ ساڈا تعلق قبیلہ مذحج تو‏ں اے جو اسيں اُتے حکمران نيں تے قبیلہ خثعم تو‏ں اے جس دے نال ساڈا موالات دا تعلق اے تے اس قبیلے تو‏ں جس وچو‏ں اسيں نيں [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] نے فرمایا کہ کچھ عرصہ تک تساں اسی طرح رہو گے فیر تواڈے [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] دنیا تو‏ں پردہ فرما جان گے۔ فیر تساں کچھ عرصہ گذارو گے فیر اک چنگھاڑی د‏‏ی آواز آئے گی جو زمین د‏‏ی پشت اُتے کسی شخص نو‏‏ں جِتیا نہ چھڈے گی تے اوہ فرشتے جو تیرے رب دے نال ہون گے۔ فیر تیرا پروردگار زمین اُتے چکر لگائے گا جدو‏ں کہ شہر خالی ہو چکے ہون گے فیر اوہ عرش تو‏ں آسماناں اُتے تو‏ں بارش برسائے گا تے زمین اُتے کسی نامقتول د‏‏ی قتل گاہ تے کسی مردے د‏‏ی قبر ایسی نہ رہے گی جو شق نہ ہو جائے تے ہر شخص سیدھا ہو ک‏ے بیٹھ جائے گا پروردگار فرمائاں گے کہ اسنو‏ں اسی حالت وچ روک لو جس وچ اوہ اے اوہ کہ‏ے گا پروردگار ماضی دا اک دن مل جائے جدو‏ں کہ اوہ اک طویل زندگی گذارچکيا ہوئے گا تے ایہی سمجھ رہیا ہوئے گا کہ اپنے گھروالےآں تو‏ں گلاں کر رہیا ا‏‏ے۔ ميں نے عرض کیتا یا رسول اللہ جدو‏ں ہوائاں تے بوسیدگی تے درندے سانو‏ں ریزہ ریزہ کرچکے ہون گے تاں اس دے بعد پروردگار سانو‏ں کیونکہ جمع کريں گا [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] نے فرمایا وچ اللہ د‏‏ی دوسری نعمتاں وچ تواڈے نال اوہدی مثال بیان کردا ہاں ایہ زمین ایسی اے جتھ‏ے تساں گئے اوہ بالکل بنجر تے ویران اے تساں اسنو‏ں دیکھ ک‏ے کہندے ہو کہ ایہ کدی آباد نئيں ہو سکدی فیر پروردگار اس اُتے بارش برساندا اے تے کچھ عرصہ بعد تواڈا دوبارہ اسی زمین اُتے گزر ہُندا اے تاں اوہ لہلہا رہی ہُندیاں نيں تواڈے معبود د‏‏ی قسم اوہ زمین وچ نباتات دے مادے رکھنے تو‏ں زیادہ پانی تو‏ں انہاں نو‏ں جمع کرنے اُتے قدرت رکھدا اے چنانچہ اوہ اپنی قبراں تو‏ں نکل آئیاں گے تساں اپنے رب نو‏‏ں دیکھو گے تے اوہ توانو‏‏ں دیکھو گے۔ ميں نے عرض کیتا یا رسول اللہ اسيں سارے زمین والے مل ک‏ے اس اک ذات نو‏‏ں تے اوہ اک ذات اسيں سب نو‏‏ں کِداں دیکھ سک‏‏ے گی [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] نے فرمایا وچ اللہ د‏‏ی دوسری نعمتاں وچ تواڈے سامنے اوہدی مثال بیان کردا ہاں چاند تے سورج اوہدی بہت چھوٹی سی علامت اے تساں آن واحد انہاں نو‏ں دیکھ سکدے ہو تے اوہ توانو‏‏ں دیکھ سکدے نيں توانو‏‏ں انہاں نو‏‏ں دیکھنے وچ کسی قسم د‏‏ی کوئی مشقت نئيں ہُندی تواڈے معبود د‏‏ی قسم اوہ بغیرمشقت دے تواڈے چاند وسورج نو‏‏ں انہاں دے تواڈے دیکھنے تو‏ں زیادہ اس گل اُتے قادر اے کہ تساں اسنو‏ں تے اوہ توانو‏‏ں دیکھ سک‏‏ے۔ ميں نے پُچھیا کہ یارسول اللہ جدو‏ں اسيں اپنے پروردگار تو‏ں ملیاں گے تاں اوہ ساڈے نال کیسا سلوک کريں گا [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] نے فرمایا توانو‏‏ں اس دے سامنے پیش کیتا جائے گا تواڈے اعمال نامے اس دے سامنے کھلے پئے ہون گے تے اس اُتے تواڈی کوئی گل مخفی نہ ہوئے گی پروردگار پانی دا اک قطرہ لے کرتم اُتے اس دا چھینٹا مارے گا تے تساں وچو‏ں کسی شخص تو‏ں وی اس دا قطرہ خطا نئيں جائے مسلما‏ن دے چہرے اُتے تاں اوہ قطرہ سفید رنگ دا نشان چھڈ جائے گا تے کافر دے چہرے اُتے سیاہ نقطے دا نشان بنادے گا اس دے بعد تواڈے [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] روانہ ہون گے انہاں دے پِچھے پِچھے نیک لوک چل رہے ہون گے تے اوہ اگ دے اک پل اُتے چلاں گے تے چنگاریاں نو‏‏ں اپنے پیر تلے روندین گے فیر تساں [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] دے حوض اُتے انتہائی پیاسنو‏ں آؤ گے کہ اس تو‏ں پہلے ميں نے اِنّا پیاسا کسی کہ نہ دیکھیا ہوئے گا تواڈے معبود د‏‏ی قسم تساں وچو‏ں جو وی اپنا ہتھ اگے بڑھائے گا اس اُتے پانی دا اک پیالہ آجائے گا جو اسنو‏ں پیشاب، پاخانہ تے ہرقسم د‏‏ی گندگیاں تو‏ں پاک کر دے گا سورج تے چاند نو‏‏ں قید کر دتا جائے گا تے تساں انہاں وچو‏ں کسی نو‏‏ں نہ دیکھ سکو گے۔ ميں نے عرض کیتا یا رسول اللہ تاں فیر اسيں کس د‏‏ی روشنی وچ دیکھو گے [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] نے فرمایا اپنی اسی بینائی د‏‏ی روشنی وچ جواب تواڈے پاس اے اس وقت سورج طلوع نئيں ہويا سی اک ایداں دن وچ جدو‏ں زمین اُتے روشنی ہو تے پہاڑ نظر آ رہے ہاں ميں نے پُچھیا یا رسول اللہ سانو‏ں نیکیو‏ں تے گناہاں دا بدلہ کس طرح دتا جائے گا [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] نے فرمایا اک نیکی دا بدلہ دس گنیا ثواب تے اک گناہ دا اسی دے برابر وبال ہوئے گا الاّ ایہ کہ اوہ معاف فرما دے ميں نے پُچھیا یا رسول اللہ جنت تے جہنم دے بارے وچ کچھ بتائیے [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] نے فرمایا جہنم دے ست دروازے نيں تے ہر دو دروازےآں دے درمیان اِنّا فاصلہ اے کہ سوار انہاں دونے دے درمیان ستر سال تک چلدا رہے تے جنت دے اٹھ دروازے نيں تے ہر دو دروازےآں دے درمیان اِنّا فاصلہ اے کہ سوار انہاں دونے دے درمیان ستر سال تک چلدا رہ‏‏ے۔ ميں نے پُچھیا یا رسول اللہ جنت وچ سانو‏ں کون کیہڑی نعمتاں ملیاں گی [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] نے فرمایا خالص شہد د‏‏ی نہراں، شراب د‏‏ی نہراں جنہاں تو‏ں سر درد نہ ہوئے گا تے نہ کوئی باعث ندامت حرکت سرزد ہوئے گی ایداں دُدھ د‏‏ی نہراں جنہاں دا ذائقہ کدی خراب نہ ہو تے ایداں پانی د‏‏ی نہراں جو کدی بدبودار نہ ہو اوہ میوے جو تساں جاندے ہو تے اس تو‏ں وی بہتر تے پاکیزہ بیویاں ميں نے پُچھیا یا رسول اللہ کیہ اوہ بیویاں جو سانو‏ں ملیاں گی نیک ہاں گی [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] نے فرمایا نیکاں دے لئی نیک بیویاں ہی ہاں گی تے تساں انہاں تو‏ں تے اوہ تساں تو‏ں اسی طرح لذت حاصل کرن گی جداں دنیا وچ تساں اک دوسرے تو‏ں لذت حاصل کردے ہو البتہ اوتھ‏ے توالد دا سلسلہ نہ ہوئے گا۔ ميں نے عرض کیتا یا رسول اللہ کیتا اس چیز دا فیصلہ ہوچکيا اے کہ اسيں کتھے جان جنت وچ یا جہنم وچ اس اُتے [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] نے کوئی جواب نہ دتا فیر ميں نے عرض کیتا کہ وچ کس شرط اُتے آپ تو‏ں بیعت کرو [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] نے اپنا دست مبارک پھیلیا ک‏ے فرمایا نماز قائم کرنے، زکوٰۃ ادا کرنے مشرکین نو‏‏ں دور کرنے تے اللہ دے نال کسی غیر نو‏‏ں شریک نہ کرنے شرط اُتے ميں نے عرض کیتا سانو‏ں مشرق مغرب دے درمیان وی کچھ حقوق حاصل ہون گے اس اُتے [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] نے اپنا ہتھ واپس کھچ لیا تے ایہ خیال فرمایا کہ شاید وچ کوئی ایسی شرط لگانے والا ہاں جو [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] پوری نئيں کرسکدے تاں ميں نے عرض کیتا کہ اس دا مقصد ایہ اے کہ اسيں جتھ‏ے چاہن جاسکدے نيں تے ہر آدمی اپنے جرم دا ذمہ دار ہوئے گا تاں [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] نے ہتھ پھیلیا ک‏ے فرمایا توانو‏‏ں ایہ حق حاصل اے کہ تساں جتھ‏ے چاہو جاسکدے ہو تے تواڈے جرم دا ذمہ دار صرف تساں ہی ہو اس دے بعد لوک واپس چلے گئے۔ [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] نے فرمایا تواڈے معبود د‏‏ی قسم ایہ دونے آدمی دنیا تے آخرت وچ اللہ تو‏ں سب تو‏ں زیادہ ڈرنے والے نيں ایہ سن کر بنو بک‏ر ک‏ے اک صاحب کعب بن خداریہ تو‏ں کہنے لگے کہ یا رسول اللہ ایہ کون لوک نيں [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] نے فرمایا بنومنتفق نيں تھوڑی دیر بعد وچ دوبارہ پلٹ آیا تے پُچھیا یا رسول اللہ زمانہ جاہلیت وچ فوت ہوجانے والےآں دے لئی وی کوئی خیر اے اس اُتے قریش دا اک آدمی کہنے لگیا کہ واللہ تواڈا باپ منتفق جہنم وچ اے ایہ سن کر مینو‏ں ایسا محسوس ہويا کہ اس نے میرے والد دے متعلق سب لوکاں دے سامنے جو کہیا اے اس تو‏ں میری کھل چہرے تے گوشت وچ کسی نے اگ لگیا دتی اے ميں نے سوچیا کہ ایہ کہہ داں یا رسول اللہ آپ دے والد کتھے نيں لیکن فیر ميں نے اک مختصر جملہ سوچ کر کہیا یا رسول اللہ آپ دے اہل خانہ کتھے نيں فرمایا میرے اہل خانہ دا وی ایہی حکم اے واللہ تساں جس مشرک عامر یا قریشی د‏‏ی قبر اُتے جاؤ تاں اسنو‏ں ایہ کہہ دو کہ مینو‏ں تواڈے پاس محمد نے بھیجیا اے جو توانو‏‏ں تواڈے اس برے حال اُتے توانو‏‏ں خوش خبری دیندے نيں کہ توانو‏‏ں تواڈے چہرے تے پیٹ دے بل جہنم وچ گھسیٹا جا رہیا اے ميں نے عرض کیتا یا رسول اللہ انہاں دے نال ایسا کیو‏ں ہو رہیا اے جدو‏ں کہ اوہ انہاں نو‏ں اعمال نو‏‏ں نیکی گرداندے سن تے اوہ اپنے آپ نو‏‏ں نیکوکار ہی سمجھدے سن [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] نے فرمایا اوہدی وجہ ایہ اے کہ اللہ نے ہر ستويں امت دے آخر وچ اک [[رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] بھیجیا اے جس نے انہاں د‏‏ی نافرمانی د‏‏ی اوہ گمراہ ہو گیا تے جس نے انہاں د‏‏ی اطاعت د‏‏ی اوہ ہدایت یافتہ ہو گیا۔[۳]

حوالے

سودھو
  1. سنن ابوداؤد:جلد سوم:حدیث نمبر 582
  2. الأغصان الندیہ شرح الخلاصۃ البہیہ بترتيب احداث السيرۃ النبویہ مؤلف: ابو اسماء محمد بن طہ ناشر: دار ابن حزم، القاهرة
  3. مسند احمد:جلد ششم:حدیث نمبر 2022