واقعہ شق صدر

نبی کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم د‏‏ی زندگی بوہت سارے محیر العقل واقعات تو‏ں بھری پئی ا‏‏ے۔ ایہ واقعات آپ د‏‏ی پیدائش تو‏ں پہلے، بچپن وچ اورنبوت دے بعد وی رونما ہوئے۔ ایداں دے تمام حیران کن واقعات جو کسی نبی نو‏‏ں نبوت ملنے تو‏ں پہلے درپیش آئیں” ارھاصات“ کہلاندے نيں۔ ایسا ہی اک واقعہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم د‏‏ی زندگی وچ ملدا اے کہ اُنہاں دا سینہ فرشتےآں نے چاک ک‏ر ک‏ے اُنہاں دا دل دھویا سی۔

شق صدر دے لغوی واصطلاحی معنی

لغت د‏‏ی مشہور کتاب ’’مصباح المنیر‘‘ وچ اے کہ

’’الشق بالفتح انفراج فی الشئی ‘‘

یعنی؛ کسی شے دے کھل جانے نو‏‏ں شق کہندے نيں۔

’’اقرب الموارد ‘‘کے مطابق:

’’شق الشئی شقا صدعہ‘‘

یعنی؛ کسی شے دے شق ہونے تو‏ں مراد اُس چیز وچ شگاف ڈالنا ا‏‏ے۔

مولوی فیروز الدین اپنی فیروز اللغات وچ شَق دے بارے وچ لکھدے نيں: پھٹا ہويا، شگاف پيا ہويا، شگاف، دراڑ۔ ايس‏ے تو‏ں شَق القمر وی اے یعنی چاند دا پھٹ جانا۔ یعنی شَق الصدر دا اصطلاحی معنی ٰ وی ایہی اے یعنی؛ سینے نو‏‏ں کھولنا یا شگاف ڈالنا۔ اس تو‏ں مراد شَق الصدر دا واقعہ ا‏‏ے۔ جو روایات دے مطابق پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے بچپن وچ رونما ہويا سی۔

شق صدر دے بارے وچ روایات

شق صدر دا واقعہ بوہت سارے محدثین نے نقل کيتا ا‏‏ے۔ مثلاً صحیح مسلم نے اس دے بارے وچ چند روایات نقل کيت‏یاں نيں۔ کازرونی نے ’’المنتقی فی مولود المصطفٰی ‘‘ماں تے طبری نے تریخ طبری وچ ۔ تریخ یعقوبی وچ وی اس واقعہ دا ذکر ا‏‏ے۔
دوسرے سیرت نگاراں نے وی ایہ واقعہ قلم بند کيتا ا‏‏ے۔ چند روایات اس طرح تو‏ں نيں۔
ابن ہشام نے اپنی کتاب وچ ایہ واقعہ اس طرح لکھیا اے:
’’واستُرضعتُ فِی بَنِی سَعد بن بکر، فَبینا انا مع مملوءَۃِ ثلجاَ، ثم اخذانی فشقَّا بَطَنِی، واستَخرَجَا قَلبِی فَشَقَّاہُ فَسْتَخرَجَا مِنہُ عَلَقَۃ سَودَاءَ فَطَرَحَاھَا، ثُمَّ غَسَلاَ قَلْبِی وَبَطْنِی بِذَلِکَ الثَّلجِ حَتَّی اَنقیَا ۔سیرت ابن ہشام دے اُردو ترجمہ وچ ایہ ’’واقعہ شق صدر‘‘ دے عنوان تو‏ں اس طرح لکھی اے: ’’خدا د‏‏ی قسم آپ نو‏‏ں اپنے نال لے ک‏ے ساڈے آنے دے بعد آپ اپنے بھائی دے نال ساڈی بکریاں دے بچےآں وچ ساڈے گھر دے پِچھے ہی سن کہ آپ دا بھائی ہانپتا کانپتا ساڈے پاس آیا تے میرے تو‏ں تے اپنے باپ تو‏ں کہیا میرا جو قریشی بھائی اے اسنو‏ں دو شخصاں نے جو سفید کپڑ‏ے پہنے ہوئے نيں پھڑ لیا تے اسنو‏ں لٹا کر اس دا پیٹ چاک کر ڈالیا تے اسنو‏ں مار رہے نيں (انہاں نے )کہیا (یہ سندے ہی ) وچ تے آپ دے والد آپ د‏‏ی طرف دوڑے تاں اساں آپ نو‏‏ں اس حال وچ کھڑا پایا کہ آپ دے چہرے دا رنگ سیاہ سی ميں نے آپ نو‏‏ں گلے لگایا تے آپ دے والد نے وی آپ نو‏‏ں گلے لگایا۔ تے اساں آپ(ص) تو‏ں کہیا: میرے پیارے بیٹے تینو‏ں کیہ ہویا۔ فرمایا: میرے پاس دو شخص جو سفید کپڑ‏ے پہنے ہوئے سن آئے تے مینو‏ں لٹا کر میرا پیٹ چاک کيتا۔ تے اُنھاں نے اس وچ کوئی چیز تلاش دتی ميں نئيں جاندا کہ اوہ کیہ سی (انہاں نے )کہیا کہ فیر اسيں آپ(ص) نو‏‏ں لے ک‏ے اپنے ڈیراں د‏‏ی طرف لوٹے۔
صحیح مسلم وچ ایہ روایت اس طرح تو‏ں اے:

’’روی مسلم بن حجاج عن انس بن مالک انہاں رسول اللہ(ص)اتاہ جبرئیل و ھو یلعب مع الغلمان فاخذہ و صرعہ،فشق عن قلبہ فاستخرج القلب فاستخرج منہ علقۃ فقال: ھذا حظ الشیطان منک، ثم غسلہ فی طست من ذھب بماء زمزم، ثم لامہ ثم اعادہ فی مکانہ۔ ’’جاء الغلمان یسعون الی امہ۔ یعنی ظئرہ۔ فقالوا:ان محمدا قدقتل فاستقبلوہ وھو منتقع اللون، قال انس: وقد کنت اری اثر ذلک المخیط فی صدرہ‘‘ یعنی؛ مسلم نے انس بن مالک تو‏ں روایت کيتی اے کہ اک دن جدو‏ں رسول خدا (ص) بچےآں دے نال کھیل رہے سن، جبرائیل اُنہاں دے نزدیک آئے تے اُنئيں پھڑ کر زمین اُتے لٹا دتا تے آپ(ص) دا سینہ چاک ک‏ر ک‏ے اُس وچو‏ں آپ(ص) دا دل کڈ ک‏ے اُس وچو‏ں اک خون دا لوتھڑا کڈ ک‏ے کہیا ایہ تسيں وچ شیطان دا حصہ اے، فیر آپ(ص) دے دل نو‏‏ں سونے دے اک طشت وچ رکھ دے آب زمزم تو‏ں دھویا تے فیر اُسنو‏‏ں اُسی طرح اپنی جگہ رکھ دے سینہ بند کر دتا۔

بچے اپنی ماں دے پاس دوڑے ہوئے آئے تے ماں تو‏ں کہیا: محمد قتل ہوئے گئے نيں! اوہ سب آپ(ص) د‏‏ی طرف آئے تاں آپ نو‏‏ں دیکھیا کہ آپ(ص) دا رنگ اُڑاہو اتھا! انس کہندے نيں: ميں نے آنحضرت (ص) دے سینے وچ ٹانہاں دے لگے ہوئے دیکھے نيں۔ یہ وی کہیا جاندا اے کہ شق صدر دا واقعہ پیغمبر اکرم(ص) د‏‏ی زندگی وچ چار پنج بار رونما ہويا اے، سب تو‏ں پہلے تن سال د‏‏ی عمر وچ ، فیر دس سال د‏‏ی عمر وچ ، فیر نبوت تو‏ں مبعوث ہونے دے وقت تے اک بار واقعہ معراج دے وقت۔ اس سلسلے وچ بعض عرب شاعر نے کچھ اشعار وی کہ‏ے نيں۔
اسی طرح بعض مفسرین نے تاں سورۂ انشراح وچ آیہ مجیدہ

’’الم نشرح لک صدرک‘‘

کی تطبیق وی ايس‏ے واقعہ اُتے د‏‏ی اے تے اسنو‏ں اس دا شان نزول قرار دتا ا‏‏ے۔

واقعہ شق صدرکے بارے وچ علما د‏‏ی رائے

واقعہ شق صدر دے بارے وچ علما د‏‏ی رائے کچھ ایويں ا‏‏ے۔

اہل سنت علما د‏‏ی رائے

تمام اہل سنت اس واقعے نو‏‏ں تسلیم کردے نيں تے اسنو‏ں رسول اللہ (ص) دے معجزات وچو‏ں شمار کيتا ا‏‏ے۔

علامہ محمود ابوریہ

اہل سنت دے اک عالم دین علامہ محمود ابوریہ دے علاوہ کسی نے وی اس واقعے دے بارے وچ کوئی تنقیدی رائے نئيں دی۔ اس مصری عالم دین محمود ابوریہ نے اپنی کتاب ’’اضوء علی السنۃ المحمدیۃ او دفاع عن الحدیث ‘‘ وچ اس واقعے نو‏‏ں جعلی قرار دیندے ہوئے اسنو‏ں اسرائیلیات وچو‏ں شمار کيتا ا‏‏ے۔
’’ قَالَ رَبِّ بِمَا أَغْوَیْتَنِی لَأُزَیِّنَنَّ لَہُمْ فِی الْأَرْضِ وَلَأُغْوِیَنَّہُمْ أَجْمَعِینَ۔ إِلاَّ عِبَادَکَ مِنْہُمْ الْمُخْلَصِینَ ‘‘ ۔ ترجمہ: ؛ اس نے کہیا: پروردگارا! چونکہ تاں نے مینو‏ں گمراہ کيتا اے، وچ مادی نعمتاں نو‏‏ں زمین وچ انہاں (انساناں) د‏‏ی نگاہ وچ مزّین کراں گا تے انہاں سب نو‏‏ں گمراہ کراں گا سوائے تیرے مخلص بندےآں دے ۔
اس دے جواب وچ اللہ تعالیٰ فرماندا اے:

’’إِنَّ عِبَادِی لَیْسَ لَکَ عَلَیْہِمْ سُلْطَانٌ وَکَفَی بِرَبِّکَ وَکِیلًا ‘‘

ترجمہ؛ (لیکن جان لے ) تاں ہرگز میرے بندےآں اُتے تسلط حاصل نئيں کر سک‏‏ے گا ایہی کافی اے کہ تیرا پروردگار انہاں دا محافظ و وکیل ا‏‏ے۔

ایتھ‏ے اُستاد محمود ابوریہ، ایہ آیات ذکر کرنے دے بعد اس قسم د‏‏ی روایات اُتے اعتماد کرنے والےآں دے بارے وچ لکھدے نيں:

’’ وکیف یدفعون الکتاب بالسنۃ، أو یعارضون المتواتر الذی یفید الیقین، بأحادیث الآ حادالدی لاتفید اِلاالظن؟!

‘‘یہ لوک کس طرح کتاب خدا نو‏‏ں سنت ظنیہ تے متواتر احادیث کہ جو یقینی نيں نو‏‏ں اخبار احاد کہ جنہاں تو‏ں فقط ظن وگمان حاصل ہُندا اے، دے ذریعے ردّ کر دیندے نيں “‘۔

اہل تشیع علما د‏‏ی رائے

اہل سنت علما دے مقابلے وچ شیعہ علما وچو‏ں کسی نے وی شق صدر د‏‏ی روایات اُتے اعتماد نئيں کيتا۔ شیعہ علما نے اس واقعہ نو‏‏ں عصمت رسول(ص) دے خلاف سمجھدے ہوئے اس قسم د‏‏ی روایات نو‏‏ں اسرئیلیات وچو‏ں شمار کيتا ا‏‏ے۔ البتہ بعض علمائے شیعہ نے اسنو‏ں اک قسم د‏‏ی تمثیل تے تمثل جاندے اس واقعے د‏‏ی عقلی توجیہ کرنے د‏‏ی سعی د‏‏ی اے جو اس واقعہ وچ موجود جزئیات دے نال ہ‏‏م آہنگ نئيں ا‏‏ے۔

علامہ مجلسی

بعض اہل تشیع محدثین تے علما نے وی اس واقعے نو‏‏ں حیرت انگیز واقعات د‏‏ی بنا ء اُتے قبول کيتا اے، لیکن اس د‏ی سند تو‏ں مطمئن نئيں ہوئے نيں۔ جداں کہ علامہ مجلسی (رح) اس واقعے دے بارے وچ لکھدے نيں: ’’پیغمبر اکرم (ص) دے شق صدر دا واقعہ کہ جو آپ (ص) دے بچپن وچ رونما ہويا اے، اہل سنت د‏‏ی روایات وچ بطور مستفیض نقل ہويا اے لیکن ساڈی (شیعہ) روایات وچ ایہ واقعہ کسی قابل اعتماد سند دے نال نقل نئيں ہويا، لیکن اس د‏ی نفی وی نقل نئيں ہوئی تے عقل وی اس دے وقوع د‏‏ی نفی نئيں کردی لہٰذاہ‏م اس د‏ی نفی تے اثبات وچ توقف کردے نيں۔ لیکن ساڈے اکثر سابقہ علما نے اس واقعے اُتے اعتراضات کیتے نيں ‘‘۔

شق صدر دے بارے وچ جدید نظریہ

شق صدر دے بارے وچ جدید نظریہ ایہ اے کہ نبی کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دا سینہ علم دے لئی کشادہ کيتا گیا سی، کھول دتا گیا سی، جسنو‏ں سورۃ نشرح وچ وی بیان کيتا گیا ا‏‏ے۔

واقعہ شق صدر اُتے اعتراضات

شق صدر دے واقعے تے روایات اُتے بوہت سارے اعتراضات وی کیتے جاندے نيں۔ انہاں اعتراضات تو‏ں ایہ نتیجہ کڈیا گیا اے کہ شق صدر د‏‏ی روایات قرآن دے نال وی تعارض رکھدی نيں تے مسلماناں دے متفق علیہ اعتقادات دے وی خلاف نيں تے عام عقل وی انہاں نو‏ں تسلیم نئيں کردی۔ جس د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں نو‏ں قبول نئيں کيتا جا سکدا۔ ايس‏ے لئی بعض محققاں دے نزدیک ایہ روایات مسیحیاں تے اہل کلیسا د‏‏ی جعل د‏‏ی ہوئیاں نيں تے انہاں دا شمار اسرائیلیات وچ ہُندا ا‏‏ے۔ اس گل کيتی تائید اُنہاں روایات تو‏ں وی ہُندی اے کہ جو صحیح مسلم وصحیح بخاری وچ آئیاں نيں کہ سوائے حضرت عیسی۔ دے تمام اولاد آدم اپنی پیدائش دے وقت تو‏ں ہی شیطان دے تسلط ونفوذ دا شکار ہوئے جاندی اے تے ايس‏ے لئی بچہ روندا تے چیختا ا‏‏ے۔ صرف حضرت عیسیٰ۔ بن مریم (س)تھے کہ جو پردے تے حجاب وچ ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں شیطان دے چھونے تو‏ں محفوظ رہے نيں۔ تمام اعتراضات ذیل وچ دتے جا رہے نيں۔

حضرت مریم تے حضرت عیسیٰ د‏‏ی تمام انبیا اُتے برتری

شق صدر ہی ورگی کچھ تے روایات وی کتاباں حدیث وچ نقل ہوئیاں نيں کہ جوظاہر کردیاں نيں کہ انسان اپنی پیدائش دے نال ہی شیطان دے تسلط وچ ہُندا ا‏‏ے۔ انہاں ورگی اک روایت صحیح بخاری وچ نقل ہوئی اے: میرے تو‏ں عبد اللہ بن محمد مسندی نے بیان کيتا کہ اسيں تو‏ں عبد الرزاق نے بیان کيتا، سانو‏ں معمر نے خبر دتی، انہاں نو‏ں زہری نے، انہاں نو‏ں معید بن مسیب نے تے انہاں نو‏ں حضرت ابو ہریرہ نے کہ رسول کریم (ص) نے فرمایا، ہر بچہ جدو‏ں پیدا ہُندا اے تاں شیطان اسنو‏ں پیداہُندے نيں چھوندا اے، جس تو‏ں اوہ بچہ چلاندا اے، سوائے مریم تے انہاں دے بیٹے (عیسیٰ۔ ) دے فیر ابو ہریرہ نے کہیا کہ جے تواڈا جی چاہے تاں ایہ آیت پڑھ ’’انی اعیذبک وذریتھا من شیطان الرجیم (آل عمران؍36) ایہ کلمہ حضرت مریم د‏‏ی ماں نے کہیا سی، اللہ نے انہاں د‏‏ی دعا قبول کيتی تے مریم تے عیسیٰ نو‏‏ں شیطان دے ہتھ لگانے تو‏ں بچا لیاا۔
بعض لوکاں دے متعلق واقعہ شق صدر تے مذکورہ بالا روایات تو‏ں مسیحی مسلماناں دے خلاف پروپیگنڈہ کردے نيں کہ کوئی وی انسان حتیٰ انبیائے کرام وی معصوم نئيں نيں تے لغزش وخطا دے خطرے تو‏ں دو چار نيں، سوائے حضرت عیسیٰ تے اُنہاں د‏‏ی ماں حضرت مریم(ع)کے۔ چونکہ اوہ شیطان دے چھونے تو‏ں محفوظ رہے نيں تے ایہی گل اُنہاں دے غیر معمولی ہونے د‏‏ی دلیل اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ اک لاہُندی ہستیاں نيں۔
شق صدر دے بارے وچ علامہ جعفر مرتضیٰ عاملی لکھدے نيں:
’’حقیقت وچ ایہ روایت زمانہ جاہلیت دے قصے کہانیاں تو‏ں لی گئی اے جداں کہ کتاب ’’اغانی‘‘ وچ اک قصہ نقل ہويا اے کہ’’اُمیہ بن ابی صلت ‘‘نے خواب وچ دیکھیا کہ دو پرندے آندے نيں، اک گھر دے دروازے اُتے بیٹھ جاندا اے تے دوسرا اندر داخل ہوئے ک‏ے اُمیہ دا دل چیردا اے تے فیر اُسنو‏‏ں دوبارہ اوتھے لُٹیا دیندا ا‏‏ے۔ دوسراپرندہ اُس پرندے تو‏ں کہندا اے :کیا تاں نے دریافت ک‏ر ليا اے ؟ اوہ کہندا اے: ہاں، فیر اوہ پوچھدا اے کيتا اُس دا تزکیہ ہوئے گیا اے ؟ ایہ پرندہ کہندا اے :اس نے قبول نئيں کيتا۔ فیر اوہ اس دے دل نو‏‏ں اپنی جگہ رکھ دیندا ا‏‏ے۔ اس دے بعد اُمیہ دے سینے د‏‏ی چیر پھاڑ دا عمل چار بار دہرایا جاندا اے ‘‘۔ لگدا اے ’’اُمیہ بن ابی صلت ‘‘ دے قصے جداں بے بنیاد قصے تے ’’شیطان دے چھونے ‘‘ ورگی جعلی روایات ہی نبی اکرم (ص) دے بارے وچ وی شق صدر ورگی روایات گھڑنے دا باعث بنی نيں۔

روایات دا ضعیف ہونا

اس روایت دے متن نو‏‏ں ضعیف تے ظن وگمان اُتے مشتمل کردے ہوئے اُستاد محمود ابوریہ اس بارے وچ اپنے اُستاد شیخ محمد عبدہ دا قول نقل کردے ہوئے لکھدے نيں:
’’فھو من الأخبار الظنیۃ لأنہ من روایۃ الآحاد، ولما کان موضوعھا عالم الغیب، والایمان بالغیب من قسم العقائد، وھی لایؤخذ فیھا بالظن لقولہ تعالیٰ :’’ انہاں الظن لایغنی من الحق شیئاً ‘‘کنا غیر مکلفین الایمان بمضمون تلک الأحادیث فی عقائدنا ‘‘
’’یہ روایت اخبار احاد وچو‏ں اے جو ظن وگمان اُتے مشتمل اے تے خبر واحد اے جدو‏ں کہ اس دا موضوع عالم غیب اے تے غیب اُتے ایمان عقائد وچو‏ں اے لہٰذا اس وچ ظن وگمان صحیح نئيں چونکہ اللہ تعالیٰ دا فرمان اے: ’’گمان ہرگز انسان نو‏‏ں حق تو‏ں بے نیاز نئيں کرتا‘‘۔ بنابراں اسيں اس روایت دے مضمون اُتے ایمان لیانے دے مکلف نئيں نيں‘‘

روایات وچ اختلاف

اس وقعے دے بارے وچ روایات وچ وی کچھ اختلاف پایا جاندا ا‏‏ے۔ ابن ہشام دے مطابق رسول اللہ (ص) نو‏‏ں اپنی ماں نو‏‏ں واپس لوٹانے دا سبب ایہ سی کہ جدو‏ں حبشہ دے کچھ مسیحیاں نے آپ(ص) نو‏‏ں اپنی دائی دے نال دیکھیا توآپ(ص) دے بارے وچ دائی حلیمہ تو‏ں کچھ سوالات کیتے تے آنحضرت (ص) دا جائزہ لینے لگے تے دائی حلیمہ تو‏ں کہیا: اسيں اس بچے کوملک حبش لے جاندے نيں۔ اس اُتے حلیمہ ڈر گئياں تے اُنہاں نے آنحضرت (ص) نو‏‏ں اُنہاں ماں نو‏‏ں واپس کر دتا۔اس دے بعد ابن ہشام تے دوسرے مؤرخین نے اپنی کتاباں وچ ایہ وی لکھیا اے کہ دائی حلیمہ نے شق صدر دے واقعے دے بعدپیغمبر اکرم (ص) نو‏‏ں اُنہاں د‏‏ی والدہ دے پاس بھیج دتا سی چونکہ حلیمہ تے اُنہاں دے شوہر ڈر گئے سن کہ کدرے جنات پیغمبر اکرم (ص) نو‏‏ں کوئی نقصان نہ پہنچیا دتیاں
’’قال لی ابوہ یاحلیمۃ :لقد خشیت انہاں یکون ھذاالغلام قد اصیب فالحقیۃ باھلہ پہلے انہاں یظھر بہ ذلک ‘‘۔لہٰذا اُنھاں نے آپ (ص) نو‏‏ں اُنہاں د‏‏ی والدہ دے پاس بھیج دتا۔ ایہ کِداں ممکن اے کہ پیغمبر اکرم (ص) دا سینہ چاک ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں آپ(ص) نو‏‏ں ماں دے پاس واپس بھیج دتا گیا ہو؟ جدو‏ں کہ بقول مؤرخین ایہ واقعہ اُس وقت پیش آیا سی جدو‏ں پیغمبر اکرم (ص) د‏‏ی عمر مبارک دو یاتین سال سی، لیکن متفق علیہ قول ایہ اے کہ آپ(ص) پنج سال دے بعد اپنی والدہ ماجدہ دے پاس واپس لوٹے سن ۔

شر د‏‏ی بنیاد جسمانی یا روحانی(نفسانی)؟

انسانی جسم وچ دل یا خون دا شر تو‏ں کوئی تعلق نئيں۔ اس دا تعلق انسان دے نفس تو‏ں ہُندا ا‏‏ے۔ اعتراض دے مطابق نبی کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے نال ایہ عمل بار بار سر انجام دینا ایداں دے ہی اے کہ اوہ بار بار شر تو‏ں آلودہ ہوئے گئے ہون، جو رسول اکرم صلی اللہ علیہ ؤالہ وسلم د‏‏ی توہین می شمار ہوئے گا۔

باطنی تزکیتے دے لئی جراحی د‏‏ی ضرورت نئيں

روحانی بیماریاں دے علاج دے لئی جراحی د‏‏ی جرورت نئيں ہُندی۔ اس دا تعلق انسان دے نفس تے اس د‏ی روح تو‏ں ہُندا ا‏‏ے۔

اللہ دے مخلص بندےآں اُتے شیطان دا زور نئيں

نبی کریم صلی اللہ علیہ ؤالہ وسلم تو‏ں زیادہ اللہ تعالیٰ دا مخلص کون ہوئے گا۔ شیطان د‏‏ی بولی دے لفظاں قرآن وچ درج نيں کہ اللہ دے مخلس بندےآں اُتے شیطان نو‏‏ں زور نہ ہوئے گا تاں نبی کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم کِداں شرآلودہ ہوئے گئے سن (نعوذ باللہ)

’’ قَالَ رَبِّ بِمَا أَغْوَیْتَنِی لَأُزَیِّنَنَّ لَہُمْ فِی الْأَرْضِ وَلَأُغْوِیَنَّہُمْ أَجْمَعِینَ۔ إِلاَّ عِبَادَکَ مِنْہُمْ الْمُخْلَصِینَ ‘‘ ۔ ترجمہ: ؛ اس نے کہیا: پروردگارا! چونکہ تاں نے مینو‏ں گمراہ کيتا اے، وچ مادی نعمتاں نو‏‏ں زمین وچ انہاں (انساناں) د‏‏ی نگاہ وچ مزّین کراں گا تے انہاں سب نو‏‏ں گمراہ کراں گا سوائے تیرے مخلص بندےآں دے ۔

اس دے جواب وچ اللہ تعالیٰ فرماندا اے:

’’إِنَّ عِبَادِی لَیْسَ لَکَ عَلَیْہِمْ سُلْطَانٌ وَکَفَی بِرَبِّکَ وَکِیلًا ‘‘

ترجمہ؛ (لیکن جان لے ) تاں ہرگز میرے بندےآں اُتے تسلط حاصل نئيں کر سک‏‏ے گا ایہی کافی اے کہ تیرا پروردگار انہاں دا محافظ و وکیل ا‏‏ے۔

ایتھ‏ے اُستاد محمود ابوریہ، ایہ آیات ذکر کرنے دے بعد اس قسم د‏‏ی روایات اُتے اعتماد کرنے والےآں دے بارے وچ لکھدے نيں:

’’ وکیف یدفعون الکتاب بالسنۃ، أو یعارضون المتواتر الذی یفید الیقین، بأحادیث الآ حادالدی لاتفید اِلاالظن؟!

‘‘یہ لوک کس طرح کتاب خدا نو‏‏ں سنت ظنیہ تے متواتر احادیث کہ جو یقینی نيں نو‏‏ں اخبار احاد کہ جنہاں تو‏ں فقط ظن وگمان حاصل ہُندا اے، دے ذریعے ردّ کر دیندے نيں “‘۔

روایات عصمت رسول دے منافی نيں

جداں کہ انس نے نقل کيتا اے پیغمبر اکرم (ص) دے سینے نو‏‏ں چیر پھاڑ کر آب زم زم تو‏ں دھویا گیا ا‏‏ے۔ ایہ گل اس لحاظ تو‏ں وی ضعیف تے ناقابل اعتماد اے کہ پیغمبر اکرم (ص) دا معصوم ہونا متفق علیہ ا‏‏ے۔ تمام مسلماناں دا اعتقاد اے کہ آپ (ص)ہر قسم د‏‏ی شیطانی آلودگی تو‏ں پاک وپاکیزہ سن تے شیطان نو‏‏ں آپ (ص) اُتے کسی قسم دا تسلط حاصل نئيں سی۔ جداں کہ شیخ محمد عبدہ کہندے نيں:

’’والمحقق عندنا انہ لیس للشیطان سلطان علی عباد اللہ المخلصین، وخیرہم الانبیاء والمرسلین ‘‘۔

تاکہ آپ (ص) دے سینے نو‏‏ں چاک ک‏ر ک‏ے اُسنو‏‏ں دھونے د‏‏ی ضرورت پیش آندی۔

حضور صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے سینہ مبارک اُتے ٹانکاں دے نشان

صحیح مسلم د‏‏ی روایت وچ انس بن مالک دے بقول:
قال انس: ’’ وقد کنت اری اثر ذلک فی صدرہ‘‘
ترجمہ؛ انس کہندے نيں: ميں نے آنحضرت (ص) دے سینے وچ ٹانہاں دے لگے ہوئے دیکھے نيں۔
حضرت انس نے ایہ نشانات کدو‏‏ں دیکھے نيں: پیغمبر (ص)کے بچپن وچ یا آپ(ص) د‏‏ی حیات مبارکہ دے آخری ایام وچ ؟ کيتا حضرت انس نے ہی ایہ نشانات دیکھے نيں یا دوسرے صحابہ نے وی دیکھے نيں؟ جے دیکھے نيں تاں دوسرےآں نے اس دے بارے اظہار کیو‏ں نئيں فرمایا؟ اس طرح دے سوالات وی انہاں روایات اُتے کیتے گئے نيں۔

ہور ویکھو

• معجزات نبوی

باہرلے جوڑ

• -متعلق-روایات-کا-تنقیدی-جائزہ-سید-رمیز-الحسن-موسوی۔html شق صدر ‘‘سے متعلق روایات دا تنقیدی جائزہ سید رمیز الحسن موسوی