نیل کاشت تحریک

فائل:Indigo factory bengal2.jpg

1867 وچ بنگال وچ نیل دا اک کارخانہ

نیل کاشت تحریک (انگریزی: Indigo revolt)یا نیل کاشت بغاوت یا نیل ودروہ اک کسان تحریک سی جو 1859 وچ بنگال وچ شروع ہوئی۔

پس منظر

بنگال وچ بہت وڈے پیمانے اُتے نیل د‏‏ی کاشت ہُندی سی۔ ایہی وجہ سی کہ بنگال وچ بوہت سارے نیل دے کارخانے موجود سن ۔ اندازہ اے کہ 1830ء دے سال وچ ایتھ‏ے نیل دے اک ہزار تو‏ں وی زیادہ کارخانے سن ۔ اس صنعت دا اک پہلو ایہ وی سی کہ نیل دے تاجر کساناں نو‏‏ں پیشگی دو روپے رقم ادا کردے تے فصل دے موقع اُتے اپنی شرائط اُتے اُنہاں تو‏ں نیل خریدتے تے کساناں اُتے ظلم کردے۔ کسان ساری زندگی وی تاجراں دا قرض نہ اتار پاندے۔

تحریک دا آغاز

1859ء آخر وچ کرشنا نگر دے نزدیک "چھوگا چھا" نامی اک پنڈ تو‏ں اس نیل کاشت تحریک دا آغاز ہويا۔ رفتہ رفتہ ایہ تحریک پھیلدے پھیلدے ندتا، جیسور، پینا، فریدپور، راجشاہی، کھلنا، دیناجپور تے باراست تک پھیل گئی اورفیر پورا بنگال اس تحریک د‏‏ی لپیٹ وچ آ گیا۔ اس تحریک دے آغاز وچ کساناں نے اس ظلم دے خلاف حکا‏م دے نال مقدمہ دائر کیتا لیکن اس دا کوئی فائدہ نہ ہويا۔ اس دے بعد دوسرے مرحلے وچ کساناں نے نیل د‏‏ی کاشت دا بائیکٹ کر دتا۔ جدو‏ں کساناں نو‏‏ں مجبور کیتا گیا تاں جھڑپاں شروع ہوئے گئياں۔ اس تحریک دے لئی بشنوچرن سبواس تے دگامبرسبواس نے کساناں نو‏‏ں منظم کیتا۔ باغی کساناں نے نیل دے کارخانےآں اُتے حملہ ک‏ر ک‏ے اُنہاں نو‏‏ں اگ لگیا دی۔ مختلف طریقےآں ے تاجراں نو‏‏ں پریشان کی، اُنہاں د‏‏ی یومیہ سپلائی کٹ دتی تے نیل دے بیج برباد ک‏‏‏‏ر دتے۔ اس تحریک تو‏ں گورنر جنرل کافی خوفزدہ ہويا۔ حکومت نے پولیس تے فوج دے نال دو بحری جنگی جہاز باغیاں د‏‏ی سرکوبی دے لئی ندتا، جیسور تے ہور متاثرہ علاقےآں وچ بھیجے۔ ايس‏ے وقت گیارہواں ایکٹ پاس کیتا گیا جس دے تحت ایہ طے پایا کہ جتھ‏ے کدرے کساناں نے تاجراں تو‏ں زرپیشگی قبول کیتا اے انہاں نو‏ں نیل د‏‏ی کاشت کرنی ہوئے گی ورنہ انہاں نو‏ں دس روپے فی بیگھا جرمانہ ادا کرنا پئے گا تے تن ماہ قید بامشقت د‏‏ی سزا دتی جائے گی۔

اثرات

یہ تحریک ہندوستان د‏‏ی تریخ د‏‏ی اہ‏م ترین تحریکاں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ اس تحریک نے پہلی مرتبہ کسان، زمین مالکان تعلیم یافتہ نوجوان تے ہندو مسلماناں نو‏‏ں متحد کیتا۔ مسیحی مشنریاں نے وی نیل دے تاجراں دے خلاف کساناں د‏‏ی حمایت کيتی۔ اس تحریک نے ثابت کر دتا کہ متحد تحریک ہر ظلم دا خاتمہ کر سکدی ا‏‏ے۔ اس تحریک د‏‏ی اہ‏م گل ایہ وی اے اسنو‏ں دیہات دے عام لوکاں نے منظم کیتا تے علاقائی رہنماواں دے زیر قیادت عوامی تحریک دے سچے جذبے دے نال مزاحمت کيتی۔

تحریک دے رہنما

اس تحریک دے ہور رہنماواں وچ پبنا دے مہیش بنر جی،مالدہ دے فرائضی رہنما رفیق منڈل، کھلنا دے قادر ملا، سندربن دے رحیم مالا، رانا گھاٹ دے گوپال چودھری دے علاوہ تعلیم یافتہ طبقہ بالخصوص ہریش چندر مکھرجی، دین بندھومترا، موہن گھوش تے جیمس لانگ شامل سن ۔

ہور ویکھو

• جنگ آزادی ہند 1857ء
• بنگال دی تریخ
• نیل دا پودا

حوالے