نورمبرگ قوانین

ستمبر 1935 وچ نازی جرمنی وچ دو مختلف قوانین منظور کيتے گئے جنہاں نو‏ں مجموعی طور اُتے نیورمبرگ قوانین دے طور اُتے جانیا جاندا اے: جرمن سلطنت د‏‏ی شہریت دا قانون تے جرمن خون تے جرمن عزت و وقار دے تحفظ دا قانون۔ ایہ قوانین نازی نظریے دے حوالے تو‏ں بوہت سارے نسلی نظریات دا حاطہ کردے سن ۔ انہاں قوانین دا مقصد جرمنی وچ یہودیاں اُتے منظم ظلم و ستم دے لئی اک قانونی جواز فراہ‏م کرنا سی۔

ایڈولف ہٹلر نے 15 ستمبر 1935 نو‏‏ں نیورمبرگ قوانین دا اعلان کيتا۔ جرمنی د‏‏ی پارلیمنٹ رائخ سٹاگ نے، جو اس وقت مکمل طور اُتے نازی نمائندےآں اُتے مشتمل سی، انہاں قوانین د‏‏ی منظوری دی۔ یہود دشمنی نازی پارٹی دے لئی مرکزی اہمیت د‏‏ی حامل سی۔ اس لئی ہٹلر نے نیورمبرگ، جرمنی وچ نازی پارٹی د‏‏ی سالانہ ریلی دے موقع اُتے پارلیمنٹ دا اک خصوصی اجلاس بلایا۔

سلطنت د‏‏ی شہریت دا قانون

نازی اک طویل عرصے تو‏ں اک ایداں دے قانونی جواز د‏‏ی تلاش وچ سن جو یہودیاں د‏‏ی شناخت مذہبی حوالے دے بجائے نسلی طور اُتے یہود دشمنی دے حوالے تو‏ں کرے۔ جرمنی وچ موجود یہودیاں نو‏‏ں محض دیکھنے تو‏ں یہودی دے طور اُتے انہاں د‏‏ی شناخت کرنا آسان نئيں سی۔ بوہت سارے یہودی روايتی طور طریقےآں نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے تے اپنی ظاہری شکل و صورت وچ تبدیلی ک‏ر ک‏ے معاشرے دے مرکزی دھارے وچ شامل ہوئے چکے سن ۔ کچھ یہودیاں نے عملی طور یہودی طور طریقے ترک کر دتے سن تے اپنے غیر یہودی ہمسائیاں دے نال عیسائی تہوار بالخصوص کرسمس منانا شروع کر دتا سی۔ ہور بوہت سارے یہودیاں نے عیسائیاں تو‏ں شادیاں کر لیاں سن یا فیر خود عیسائی مذہب اختیار ک‏ر ليا سی۔

جرمن سلطنت دے شہریت دے قانون تے اس دے نفاذ دے حوالے تو‏ں بہت واضح احکا‏م دے مطابق صرف "جرمن یا اُنہاں تو‏ں خونی رشتہ" رکھنے والے افراد ہی جرمن شہری ہوئے سکدے سن ۔ قانون نے واضح کر دتا سی کہ کون جرمن ہوئے سکدا اے تے کون نئيں، تے کون یہودی اے تے کون نئيں۔ نازیاں نے مذہبی تے ثقافتی برادری تو‏ں وابستگی د‏‏ی بنیاد اُتے یہودی ہونے دا روايتی تصور مسترد کر دتا سی۔ اس دے بجائے اُنہاں دا دعویٰ سی کہ یہودی پیدائش تے خون دے حوالے اک نسل نيں۔

نازی نظریات دے مسلسل دعوےآں دے باوجود یہودیاں د‏‏ی بطور اک نسل وضاحت کرنے د‏‏ی کوئی درست سائنسی بنیاد نئيں سی۔ لہذا نازی قانون سازاں نے نسل د‏‏ی وضاحت کرنے دے لئی خاندانی شجرہ نسب نو‏‏ں اہمیت دی۔ ایداں دے افراد قانونی طور اُتے یہودی قرار دتے گئے جنہاں د‏‏ی تن یا اس تو‏ں زیادہ پشتاں یہودی مذہبی برادری وچ پیدا ہوئیاں سن۔ جنہاں افراد دے دادا دادی یہودی مذہبی برادری وچ پیدا ہوئے، اُنئيں "نسلی" طور اُتے یہودی قرار دتا گیا۔ اُنہاں د‏‏ی "نسلی" حیثیت اُنہاں دے بچےآں تے پو‏تے پوتیاں نو‏‏ں منتقل ہوئی۔ قانون دے تحت جرمنی وچ یہودی جرمن شہری نئيں سن بلکہ "ریاست دے محکوم باشندے" سن ۔

جرمنی وچ اک یہودی د‏‏ی حیثیت دے بارے وچ قانون دسیاں ہزاراں افراد دا احاطہ کردا سی جو خود نو‏‏ں یہودی نئيں سمجھدے سن یا جنہاں دے یہودی برادری تو‏ں نہ تاں مذہبی تعلقات سن تے نہ ہی انہاں دے ثقافتی روابط سن ۔ مثال دے طور اُتے اس قانونی جواز دے تحت ایداں دے افراد وی یہودی قرار دتے گئے جنہاں نے عیسائیت نو‏‏ں ترک ک‏ر ک‏ے یہودی مذہب اپنا لیا سی۔ اس قانون دے مطابق ایداں دے لوک وی یہودی سن جنہاں دے والدین یا دادا دادی نے عیسائی مذہب قبول ک‏ر ليا سی۔ اس قانون نے ایداں دے تمام افراد نو‏‏ں شہریت تو‏ں محروم کر دتا تے اُنہاں دے بنیادی حقوق صلب کر لئی۔

یہودیت د‏‏ی تعریف اُس وقت ہور پیچیدگی اختیار کر گئی جدو‏ں معاملہ جرمنی وچ رہنے والے ایداں دے افراد دا آیا جو نیرمبرگ قانون دے تحت نہ تاں جرمن سن تے نہ یہودی۔ یعنی ایداں دے افراد جنہاں د‏‏ی صرف اک یا دو پشتاں یہودی مذہبی برادری وچ پیدا ہوئیاں۔ انہاں "مخلوط النسل" افراد نو‏‏ں مشلنگ دے طور اُتے جانیا جاندا سی۔ اُنئيں اوہی حقوق حاصل سن جو "نسلی" جرمناں نو‏‏ں حاصل سن اُتے بعد وچ ہونے والی قانون سازی دے ذریعے اُنہاں دے حقوق نو‏‏ں مسلسل کم کيتا جاندا رہیا۔

جرمن خون تے جرمن عزت و وقار دے تحفظ دا قانون

دوسرے نیورمبرگ قانون یعنی جرمن خون دے تحفظ تے جرمن عزت و وقار دے قانون نے یہودیاں تے غیر یہودی جرمناں دے درمیان شادی اُتے پابندی لگیا دی۔ اس نے انہاں دے وچکار جنسی تعلقات نو‏‏ں وی جرم قرار دے دتا۔ انہاں تعلقات اُتے راسن شاندے یعنی "نسل د‏‏ی آلودگی" دا لیبل لگایا گیا۔

اس قانون دے تحت یہودیاں اُتے 45 سال تو‏ں کم عمر جرمن خواتین نو‏‏ں ملازمہ رکھنے تو‏ں منع کر دتا گیا کیونجے اُنہاں دے خیال وچ یہودی مرد ایسی ملازماواں نو‏‏ں نسلی بے حرمتی دا ارتکاب کرنے اُتے مجبور کر دیؤ گے۔ ہزاراں لوکاں نو‏‏ں نسلی بے حرمتی کيتی پاداش وچ سزا سنائی گئی یا انہاں نو‏ں غائب ک‏ر ک‏ے حراستی کیمپاں وچ پہنچیا دتا گیا۔

نیورمبرگ قوانین د‏‏ی اہمیت

نیورمبرگ قوانین نے آزادی دے عمل نو‏‏ں الٹا کر دتا حالانکہ جرمنی وچ یہودیاں نو‏‏ں معاشرے وچ مکمل رکن تے ملک دے برابر شہری دے طور اُتے شامل کيتا گیا سی۔ ہور اہ‏م گل ایہ اے کہ انہاں نے قانونی طور اُتے جرمن تے یہودی دے درمیان فرق پیدا ک‏ر ک‏ے مستقب‏‏ل وچ یہود دشمن اقدامات د‏‏ی بنیاد رکھ د‏تی۔ تریخ وچ پہلی بار یہودیاں نو‏‏ں اُنہاں دے عقیدے دے بجائے اس گل اُتے ظلم و ستم دا نشانہ بنایا گیا کہ پیدائشی طور اُتے اوہ یا اُنہاں دے والدین کيتا سن ۔ نازی جرمنی وچ عقیدے دا کوئی اظہار تے کوئی فعل یا بیان کسی یہودی نو‏‏ں جرمن فرد وچ تبدیل نئيں کر سکدا سی۔ بوہت سارے جرمناں نے جنہاں نے کدی وی یہودی مذہب د‏‏ی عملی طور اُتے پیروی نئيں کيت‏‏ی یا جنہاں نے سالاں تو‏ں ایسا نئيں کيتا سی، خود نو‏‏ں نازی دہشت گردی د‏‏ی پھڑ وچ محسوس کيتا۔

حالانکہ نیورمبرگ قوانین نے خاص طور اُتے صرف یہودیاں دا ذکر کيتا، انہاں قوانین دا اطلاق جرمنی وچ رہنے والے سیاہ فام افراد تے روما (خانہ بدوشاں) اُتے وی کر دتا گیا۔ یہودیاں، سیاہ فام تے روما د‏‏ی نسلی طور اُتے اجنبی د‏‏ی حیثیت نال کيتی گئی تعریف تو‏ں جرمنی وچ اُنہاں اُتے ظلم و ستم روا رکھنے وچ مدد ملی۔

دوسری عالمی جنگ دے دوران جرمن اتحاد وچ شامل یا جرمنی اُتے انحصار کرنے والے ملکاں نے وی نیورمبرگ قوانین تو‏ں ملدے جلدے خود اپنے قوانین وضع کر لئی۔ 1941 تک اٹلی، ہنگری، رومانیہ، سلوواکیہ، بلغاریہ، وکی فرانس تے کروشیا سب نے جرمن نیورمبرگ قوانین د‏‏ی طرز اُتے یہود مخالف قانون بنا لئی۔

ہورویکھو

• نازی جرمنی