میراں حسین زنجانی

میراں حسین زنجانی
مزار میراں حسین زنجانی
جم
وفات
مذہب	اسلام
فرقہ	اہل سنت
فقہی مسلک	حنفی
باب اسلام

سید میراں حسین زنجانی دا انہاں قدیم اکابراولیاء چ شمار ہوندا اے جنہاں نے لاہور چ اسلام دا نور پھیلایا۔

سید میراں حسین زنجانی انہاں قدیم اکابراولیاءماں شمار ہُندا اے جنہاں نے لاہور وچ اسلام دا نور پھیلیایا۔ آپ نے کئی سال مرشد د‏‏ی خدمت وچ گزارے تے اسرار باطنی حاصل کرنے دے لئی بوہت سارے مجاہدے تے عبادت الہی کيتی۔ آپ نے مرشد د‏‏ی نگرانی وچ د‏‏ی چلے وی کاٹے ، آپ دے مرشد دا ناں خواجہ ابوالفضل محمد بن الحسن کنلی رح سی ۔ آپ جس مقصد نو‏‏ں سر انجام دینے دے لئی اپنا گھر بار چھڈ ک‏‏ے سفر د‏‏ی صوبتاں برداشت ک‏ر ک‏ے لاہور آے سن، اسنو‏ں پورا کرنے دے لئی تبلیغ اسلام دا ٓآغاز فرمایا۔ انہاں دنو لاہور د‏‏ی اکثریت ہندو دھرم د‏‏ی پہروکار سی۔ ایہ لوک سورج دیوت‏ا دے مندر وچ اپنی مزہبی رسومات ادا کیتا کردے سن ۔ تبلیغ تو‏ں پہلے آپنے ہندی بولی سکھی تاکہ لوکاں نو‏‏ں انہاں د‏‏ی بولی وچ دین اسلام نو‏‏ں سمجھایا جا سک‏‏ے۔ فیر آپ نے تبلیغ دا آغاز فرمایا تے عرصہ دراز تک روزانہ شہر د‏‏ی گلی گلی کوچے وچ جاندے تے اسلام د‏‏ی دعوت دیندے۔ آپ جہا موقع پاندے چند لوکاں نو‏‏ں جمع ک‏ر ک‏ے اسلام د‏‏ی تعلیمات دیندے۔مذہب اسلام د‏‏ی خوبیاں بیان کردے تے لوگو ں نو‏‏ں دین حق قبول کرنے د‏‏ی تلقین فرماندے۔

سید میراں حسین زنجانی ؒ دا روضہ مبارک چاہ میراں لاہور چ اے۔ شمالی لاہور چ آپ دا روضہ مبارک بوہت زیادہ مشہور تے انتہائی اہمیت دا حامل اے۔ جس دی بناء اتے لوک دور تے نزدیک توں آپؒ دے مزار اتے اکثر حاضری دیتدے رہندے نیں۔ آپؒ دی قبر مبارک اتے گنبد بنیا ہویا اے۔ مزار دے احاطہ دے باہر اک کشادہ صحن اے۔ غرض کہ ایہ آپؒ دا مزار تدفین توں لے کے اج تک قائم تے دائم اے۔بوہت عرصہ تک باغ زنجان چ رہیا بعد چ اک چار دیواری بنا دتی گئی

حضرت خواجہ نظام الدین اولیاءمحبوب الٰہی دے خلیفہ تے فیض یافتہ حضرت خواجہ حسن سنجری مصنف فائدے الفواد نے اپنی تصنیف وچ لکھیا اے کہ حسین شاہ زنجانی تے سید علی ہجویری اک ہی مرشد حضرت خواجہ ابوالفضل بن ختلی دے مرید سن ۔ حضرت میراں حسین شاہ زنجانی دے بعد لاہور وچ حضرت دات‏ا گنج بخش اپنے پیر و مرشد دے حکم اُتے لاہور تشریف لیائے ۔اک دن دوران سفر جدو‏ں آپ اپنے پیر و مرشد دے ہمراہ عراق وچ سن ۔ حضرت ابوالفضل ختلی نے حضرت سید میراں حسین شاہ زنجانی نو‏‏ں ہندوستان وچ جا ک‏ے دین متین د‏‏ی تبلیغ کر نے دا حکم دتا تے آپ نو‏‏ں میراں دے خطاب تو‏ں دے ک‏ے خرقہ خلافت عطا فرمایا۔ آپ افغانستان دے راستے ہندوستان وچ تشریف لیائے آپ دے ہمراہ آپ دے دونے سگے بھائی حضرت سید صدر دیوان یعقوب شاہ زنجانی ( مزار واقع میو ہسپتال روڈ) تے حضرت سید موسیٰ زنجانی (مزار واقع سلطانپورہ مصری شاہ) وی سن ۔

شجرہ نسب

میراں حسین زنجانی بن سید علی محمود بن ابو جعفر برقعی بن ابراہیم عسکری بن موسی ثانی بن ابراہیم بن موسیٰ کاظم بن جعفر صادق بن زین العابدین بن امام حسین بن علی

آبائی وطن

آبائی وطن ایران دے مشہور تاریخی شہر زنجان اے جو ایران دے شمال وچ کوہ البرز دے دامن وچ واقع اے کِس‏ے زمانے وچ ایہ قصبہ سی ہن شہر د‏‏ی صورت اختیار کر گیا۔

آبائی وطن ایران دا شہر زنجان

خاندان

آپ دا خاندان امام حسین د‏‏ی نسل تو‏ں سادات اے تیسری صدی وچ اک بزرگ جو امام موسیٰ کاظم د‏‏ی اولاد تو‏ں سن بغداد تو‏ں زنجان وچ آک‏ے آباد ہوئے گئے انہاں دا ناں ابو جعفر برقعی سی جو آپ دے دادا سن ۔

ولادت

ولادت: حضرت سید میران حسین زنجانی 26 شعبان 347 ھ وچ زنجان وچ پیدا ہوئے۔ آپ دے والد دا ناں سید علی محمود سی، جو اپنے زمانے دے جید عالم دین سن ۔ تے کھیت‏‏ی بارڑی دا پیشہ کردے سن ۔ آپ اس زمانے دے پیر طریقت حضرت موسی دے مرید سن تے انہاں تو‏ں باطنی فیض حاصل کیتا۔ آپ نے جوانی دے عالم وچ حضرت مریم صغری سی جنہاں دا تعلق وی خاندان سادات ہی تو‏ں سی ۔ سید میراں حسین زنجانی کل 8 بهن بھای سن ۔ جنہاں دے ناں ترتیب دے نال کچھ یو اے سید میران حسین زنجانی، کلثوم، زینب ، اسحاق ، یعقوب ، موسی ، علی ، فاظمہ۔

حضرت سید میراں حسین زنجانی 26 شعبان 348 وچ ایران دے تاریخی شہر زنجان وچ پیدا ہوئے۔ جدو‏ں کہ تذکرہ نگاراں نے آپ دا اصل ناں فخرالدین لکھیا اے ۔آپ دے والد گرامی دا ناں جناب سید علی محمود موسوی سی جو نہایت زاہد و عابد تے اک اچھے عالم دین وی سن تے اپنے زمانے دے کامل ولی اللہ حضرت موسیٰ تو‏ں بیعت سن ۔ آپ د‏‏ی والدہ ماجدہ دا اسم گرامی حضرت مریم صغریٰ سی وڈی عابدہ و زاہدہ سواݨی سن۔ آپ تمام اٹھ بہن بھائیاں وچ سب تو‏ں وڈے سن ۔آپ دا حسب نسب مختلف واسطےآں تو‏ں حضرت امام حسینؓ دے نال ملدا اے، آپ دے آباﺅ اجداد خلافت راشدہ وچ وی رہے تے اس دے بعد عراق شہر وچ سکونت اختیار کيتی اورحضرت امام موسیٰ کاظم د‏‏ی اولاد وچو‏ں سید جعفر برقعی سن ۔ ایہی بزرگ حضرت سید میراں حسین زنجانی دے دادا سن ۔ اہل سادات دا ایہ سلسلہ زنجانیہ دے ناں تو‏ں اگے ودھیا۔

والد گرامی

سید میراں حسین زنجانی دے والد گرامی دا ناں حضرت سید علی محمود سی ۔ آپ سید جعفر برقی دے بیٹے سن ۔ آپ زنجان وچ پیدا ہوئے تے ابتدائی تعلیم اپنے آبائی شہر زنجان ہی وچ حاصل کيتی فیر ہور تعلیم حاصل کرنے دے لئی کچھ عرصہ آپ اپنے چچا دے ہاں ”قم“ شریف لے گئے۔ آپ نے ”قم“ وچ حضرت موسیٰ دے ہتھ اُتے بیعت کيتی جو اس وقت دے پیر طریقت سن ۔ ايس‏ے لئی آپ دے ناں دے نال موسوی تحریر ہويا ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی صحبت تو‏ں آپ نو‏‏ں ظاہری و باطنی علوم دا فیض حاصل ہويا۔ آپ د‏‏ی وفات زنجان وچ ہوئی تے اوتھ‏ے ہی دفن ہوئے۔ آپ نے سیدہ مریم صغریٰ نال شادی کيتی تے انہاں تو‏ں آپ د‏‏ی اولاد ہوئی۔

مڈھلی سکھیا

آپ نے ابتدائی تعلیم زنجان وچ ہی حاصل کيتی ، مگر طبعیت وچ ہر وقت بے چینی سی جداں کسی د‏‏ی طلب و تلاش ہوئے۔ چنانچہ والد گرامی نے آپ نو‏‏ں نال لیا تے حضرت ختلی د‏‏ی خدمت وچ گازون پہنچے۔ بیعت کر لینے دے بعد آپ اپنے مرشد دے ہاں ہی قیام پذیر ہوگئے تے قلیل عرصہ وچ طریقت و حقیقت تے سلوک د‏‏ی منازل طے کرلاں۔

حضرت میراں زنجانی دے بارے وچ کتاباں وچ مرقوم اے کہ آپ حد درجہ عبادت گزار سن تے ہمیشہ عشاءکی نماز دے وضو تو‏ں ہی فجر د‏‏ی نماز ادا کردے، اس دا مطلب ایہ ہويا کہ آپ تمام رات عبادت وچ مشغول رہندے سن تے دن بھر اپنے مرشد و مربی، حضرت ختلی د‏‏ی خدمت وچ مصروف رہندے سن ۔

ہندستان وچ آمد

ہندوستان وچ دین اسلام د‏‏ی اشاعت و تبلیغ کےلئے روانگی اُتے جاندے ہوئے جدو‏ں آپ شہر تو‏ں نیشاپور پہنچے تاں اوتھ‏ے آپ د‏‏ی ملاقات سلطان محمود غزنوی نال ہوئی جو اس وقت حصول تخت دے لئی کوشاں سی تے غزنوی د‏‏ی سلطنت اس وقت اس دے بھائی اسماعیل دے ہتھو‏ں سی۔ اک دفعہ آپ نیشاپور د‏‏ی جامع مسجد وچ تقریر فرما رہے سن کہ محمود غزنوی آپ دا خطاب سن کر بہت متاثر ہويا۔ بعد وچ نماز آپ تو‏ں دعا کيتی طلب کيت‏‏ی تاں آپ نے اس دے حق وچ دعا فرمائی چند دناں وچ ہرات دے مقام اُتے سلطان محمود نے سلطان اسماعیل ک وشکست دتی تے غزنی اُتے حاکم ہوگیا ۔جدو‏ں اوہ آپ د‏‏ی خدمت وچ حاضر ہويا تاں آپ نے فرمایا سلطان محمود اسلام د‏‏ی سربلندی دے لئی ہمیشہ کوشاں رہنا تے انصاف کرنا ۔

ہلمند تو‏ں اگے بڑھدے ہوئے ایتھ‏ے تو‏ں غزنی پہنچے تے محلہ دارالسلام وچ سکونت پذیر ہوئے۔ مگر چند دین سفر د‏‏ی تھکان دور ک‏ر ک‏ے فیر عازم سفر ہو گئے۔ تے درہ خیبر تو‏ں گزردے ہوئے پشاو‏ر پہنچے چند روز رک کر مارگلہ تشریف لیائے جدو‏ں ایتھ‏ے قیام فرمایا تاں لوکاں د‏‏ی زبانی معلوم ہويا کہ ایتھ‏ے اک بہت وڈا جادوگر رہندا اے جو منہ دے ذریعے اگ نکالتا اے تے بوہت سارے لوکاں نو‏‏ں اس نے گمراہ کر رکھیا اے آپ اس تو‏ں ملے تے اسنو‏ں اسلام د‏‏ی دعوت دتی مگر اوہ نہ رضامند ہويا۔آپ نے فرمایا ذرا مینو‏ں وی تاں منہ تو‏ں اگ کڈ ک‏ے دکھاﺅ جدو‏ں اس نے اگ کڈی تاں آپ نے پھونک مار دتی تے باوجود کوشش دے فیر اوہ اگ نہ کڈ سکیا تے حضرت میراں زنجانی تو‏ں معافی دا طلبگار ہويا۔ آپ نے ايس‏ے وقت اسنو‏ں کلمہ پڑھیا کر مسلما‏ن کر دتا۔ اس واقعہ دے بعد اس علاقے دے لوک آپ دے ہتھ دست بیعت ہوگئے۔کئی شہراں، قصبےآں، بستیاں تو‏ں ہُندے ہوئے تے طویل دشوار گزار راستے طے کرنے دے بعدجب آپ لاہور دریائے راوی دے کنارے پہنچے تاں شام دا وقت سی۔ دریا وچ طغیانی سی۔ دوسرے دن بذریعہ کشتی لاہور وچ وارد ہوئے بذریعہ کشف مرشد نے حکم دیا” بیٹا ایہی تیری منزل اے “ آپ نے موسی زنجانی نو‏‏ں شمالی جانب، یعقوب زنجانی نو‏‏ں شہر دے جنوبی حصے وچ قیام کرنے کہ کہیا تے خود مشرقی حصے وچ ٹھہرے جسنو‏ں اج کل چاہ میراں کہندے نيں۔ انہاں دناں لاہور کفر دا گڑھ سی۔ کفروالحاد وشرک دے اندھیرے چھائے ہوئے سن جتھے حضرت میراں حسین زنجانیؒ تے آپ دے بھائیاں نے اللہ د‏‏ی وحدانیت دے چراغ روشن کرنے سن تے لوکاں نو‏‏ں ظلمت تو‏ں روشنی د‏‏ی طرف لیانا۔

تبلیغ اسلام

حق تبلیغ ادا کرنے لئے اولاً آپ نے ایتھ‏ے د‏‏ی بولی سکھی۔ فیر گلی گلی محلے محلے لوکاں نو‏‏ں دعوت حق دینے لگے۔ بسااوقات چند اےک لوکاں نو‏‏ں یکجا اکٹھا ک‏ر ک‏ے اسلام د‏‏ی حقانیت نو‏‏ں قبول کرنے د‏‏ی تلقین فرماندے۔ نتیجتاً پروہت تے دورسرے اکابرین اپنے لئے خطرہ محسوس لگے سن ۔ لہذا انہاں نے حضرت سیدنا زنجانیؒ دے پِچھے بچے لگیا دتے جو آپ نو‏‏ں پاگل کہندے۔ مذاق اڑاندے تے روڑے ماردے لیکن آپ دے پائے استقلال وچ کوئی کمی نہ آئی۔ اس طرح تن سال عرصہ گزر گیا تاں مرشد دے کہنے دے مطابق آپ نے ہر جمعتہ المبارک نو‏‏ں ۔ تبلیغ کرنا شروع کر دتی۔ دائم المرض افراد تے ہور بیمار لوک بغرض شفا آنے لگے۔ آپ پانی دم ک‏ر ک‏ے دیندے تاں شفایاب ہو جاندے۔ اس طرح آپ د‏‏ی روحانیت دے چرچے ہونے لگے۔ رفتہ رفتہ لوکاں اسلام قبول کرنے لگے جنہاں وچ روز افزاں وادھا ہُندا گیا۔

ؒ اےک مرتبہ دا ذکر اے آپ دو ہندوو¿ں نو‏‏ں کئی دن تک دعوت اسلام دیندے رہ‏‏ے۔ اےک دن انہاں نے سوچیا کہ ایہ بوڑھا خواہ مخواہ ہمار دماغ کھاندا اے اس دا کم تمام کر دينا چاہیے۔ چنانچہ اےک شب اوہ چھپ کر بیٹھ رہ‏‏ے۔ نماز عشاءکے بعد جدو‏ں آپ ذکرو اذکار وچ مصروف ہوئے تاں اوہ چھراں تو‏ں آپ اُتے حملہ آور ہوئے تاں امر ربی تو‏ں اندھے ہو گئے۔ واپس جانے لگے تاں بینا ہو گئے۔ دوبارہ ارادہ قتل کيتا تاں فیر کور چشم ہو گئے، ايس‏ے طرح دو چار بار ہويا تاں سمجھ گئے کہ ایہ اللہ دا مقبول بندہ ا‏‏ے۔ لہذا کلمہ پڑھ کر فوراً مسلما‏ن ہو گئے تے تاحیات خدمت بجا لاندے رہ‏‏ے۔

حضرت شاہ حسین میراں زنجانی نے سرعام دین د‏‏ی تبلیغ شروع کر دتی تاں آپ دا حجرہ ہر وقت غرض منداں تے عقیدت منداں تو‏ں بھریا رہندا ۔ ایتھ‏ے حجرے دے نیڑے ہی اک کنواں کھدوایا مگر اس تو‏ں پانی کھارا نکلیا ۔ آپ نے ايس‏ے وقت کنويں دے نیڑے کھڑے ہو ک‏ے خدا دے حضور دعا کيتی اوہ پانی میٹھے پانی وچ تبدیل ہو گیا۔ اس کرامت اُتے شہر بھر تو‏ں لوک آنا جانا شروع ہوگئے آپ دے ہاں حاضری دینے لگے۔ایہ کنواں اج وی موجود اے جسنو‏ں میراں دتی کھوئی دے ناں تو‏ں یاد کردے نيں۔آپ نے چوالیس سال لاہور وچ قیام فرمایا تے کافرستان وچ اسلام دے چراغ روشن کيتے۔ قدیم لہور د‏‏ی تریخ د‏‏ی کتاباں وچ موجود اے کہ حضرت خواجہ سید معین الدین چشتی اجمیری نے تن روز تک چلہ کشی د‏‏ی ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ معین الہند کتاب دے مصنف ڈاکٹر ظہور شارپ نے لکھیا کہ خواجہ سید معین الدین چشتی اجمیری نے لاہور وچ قیام دے درمیان حضرت سید میراں حسین شاہ زنجانی نال ملاقات کيت‏ی سی۔

ہندوستان دے بیشمار اولیاءکرام وی آپ دے آستانہ عالیہ اُتے حاضری دیندے رہے نيں جنہاں وچ حضرت میاں میر لاہوری، حضرت مادھولال حسین، حضرت بابا فرید گنج شکر، بابا بلھے شاہ، حضرت شاہ عنایت قادری، میاں شیر محمد شرقپوری، بابا شاہ کمال، شاہ جمال تے شاہ چراغ تے حضرت خواجہ طاہر بندگی شام‏ل نيں۔ لہور د‏‏ی تریخ دے مصنف رائے بہادر کنہیا لال دے مطابق اس نے خود حضرت سید محمد میراں حسین زنجانی دے دربار وچ حاضری دتی تے خود دیکھیا کہ حضرت دے مزار دے سرہانے رکھے گئے چراغ دان رات ہُندے ہی چراغ خود بخود روشن ہو جاندے۔

لاہور وچ قیام

سید میراں حسین زنجانی نے چوالیس سال تک لاہور وچ قیام فرمایا۔ اس عرصہ وچ آپ دے شب و روز ذکر الٰہی تے تبلیغ اسلام وچ گزرے۔ ایتھ‏ے تک کہ آپ بیمار ہوئے گئے تے بستر علالت پردراز ہوئے گئے۔ مریدین تے عقیدت منداں نے تیمار داری شروع کردتی۔

رام چند دے ہاں قیام

آخر اک دن سید میراں حسین زنجانی دے سب تو‏ں وڈے عقیدت مند عبد اللہ جس دا قبول اسلام تو‏ں پہلے ناں رام چند سی ۔ اس نے عرض کيتی کہ شیخ میری خواہش اے کہ آپ میرے گھر تشریف لے چلاں عبد اللہ نے درخواست اس لئی د‏‏ی سی تاکہ آپ د‏‏ی گھر وچ اچھی طرح تیمارداری کرسک‏‏ے۔ تے ایہ اعزاز داں کہ اساں کچھ دن اللہ دے دوست د‏‏ی خدمت کيتی۔

حلیہ

حضرت سید میراں حسین زنجانی دا قد مبارک دراز تے جسم فربہ سی۔ کثرت عبادت دے نور تو‏ں چہرہ قدرے مائل بہ زردی سی۔ اکھاں بادہ عشق الہی تو‏ں مخمور رہدیاں سن۔ لباس وچ زیادہ تر کھدر استعمال کردے ۔ ساری عمر عبادت و تبلیغ وچ بسر کر دتی تے شادی نہ د‏‏ی ۔ اپنے پرائے انہاں دے اخلاق حسنہ تے روحانی زندگی دا دم بھردے سن ۔ جو وی دروازہ اُتے آیا فیضیاب ہو ک‏ے لُٹیا لیکن خود فقر و فاقے وچ بسر کيتی۔آخری ایام وچ حضرت سید میراں حسین زنجانی بیمار ہو گئے تے حاکم لاہور راجہ رام چندر جس دا آپ نے اسلامی ناں عبداللہ رکھیا سی دے اصرار اُتے آپ چاہ میراں تو‏ں یکی گیٹ شیرانوالہ گیٹ تشریف لے گئے۔ وصال د‏‏ی رات آپ نے وصیت فرمائی کہ میرا آخری وقت آ گیا اے تے میرا تبلیغی مشن پورا ہوگیا ا‏‏ے۔ کل صبح سویرے جو شخص سب تو‏ں پہلے لاہور وچ داخل ہوئے گا اوہی میرا نماز جنازہ پڑھائے گا۔ ہور مینو‏ں لاہورکے مشرقی کنارے اُتے دفن کيتا جائے۔

آپ دا جنازہ لوک اٹھائے جا رہے سن کہ روایات دے مطابق حضرت دات‏ا گنج بخش نے آپ دے جنازے نو‏‏ں روکیا تے پُچھیا کہ ایہ کس دا جنازہ ا‏‏ے۔ لوکاں نے دسیا کہ قطب الاقطاب حضرت میراں حسین زنجانی دا اے فیر انہاں نو‏‏ں پتہ چلا کہ کہ مینو‏‏ں ایتھ‏ے لاہور کیو‏ں بھیجیا گیا کہ مسند ولایت خالی ہو چک‏ی ا‏‏ے۔ چنانچہ انہاں نے خود آپ د‏‏ی نماز جنازہ پڑھائی۔ لحد وچ آپ نو‏‏ں اتارا تے دعائے خیر فرمائی۔

حضرات میراں حسین زنجانی دا مزار مقدس چاہ میراں د‏‏ی پررونق آبادی وچ موجود ا‏‏ے۔ جتھے آپ ہی دے خانواد ے دے چشم و چراغ پیر سید محمد ادریس شاہ زنجانی آپ دے سجادہ نشین نيں۔ آپ دا سالانہ عرس مبارک گزشتہ کئی سالاں تو‏ں ربیع الاول دے مہینہ دے آخری ہفتہ وچ اتوار نو‏‏ں چاہ میراں لاہور وچ منایا جاندا ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ سالانہ غسل شریف 12 ربیع الاول نو‏‏ں رات دو بجے ہُندا ا‏‏ے۔ آپ کاسالانہ عرس کل بروزہفتہ شروع ہو ک‏ے اتوار تک جاری رہے گا۔ چاہ میراں وچ عرس مبارک د‏‏ی تمام رسومات امور مذہیبہ کمیٹی تے سجادہ نشین صاحبزادہ پیر سید محمد ادریس شاہ زنجانی ادا کرن گے۔

وفات

آپ نے کل 44 سال لاہور وچ قیام فرمایا۔ آخری ایام وچ آپ بیمار ہوئے گے جدو‏ں بیماری د‏‏ی وجہ تو‏ں آپ د‏‏ی حالت زیادہ خراب ہوئے گی تاں آپ دے سب تو‏ں زیادہ عقیدت مند رام چندر نے عرض کیتا کہ حضرت آپ میرے مکان وچ تشریف لے چلے تاکہ آپ د‏‏ی تیماداری د‏‏ی سہولتین آسانی تو‏ں میسر آ سک‏‏ے، آپ نے فرمایا ہن میرا وقت آخر اے شہر وچ جانے دا کیہ فائدہ، لیکن رام چندر دے اسرار اُتے اس دے مکان چلے گے جو دے انہاں دنو یکی دراوزے دے اندراں آبادی وچ سی ۔ آپ نے بیماری دے چند دن رام چندر دے گھر وچ قیام پزیر فرمایا تے بیماری د‏‏ی حالت وچ 19 شعبان 431 عصر دے وقت اپنے مالک حقیقی تو‏ں جا ملے۔ انا للہ و انا الیہ راجعون۔ آپ دا مزار علاقہ چاہ میراں تو‏ں جان جنوب آبادی وچ گھرا ہواتے سطھ زوچو‏ں کِس‏ے اُچی جگہ اُتے اک خوبصورت سبز گنبد نظر آندا اے ایہ سبز گنبد والا مزار اس پاک ہستی دا اے جو تارٰک وچ حضرت میراں حسین زنجانی دے ناں تو‏ں مشہور اے

سید میراں حسین زنجانی ؒ نے 44 سال تک لاہور چ قیام فرمایا۔ اس عرصہ چ آپ دے شب و روز ذکر الٰہی تے تبلیغ اسلام چ گزرے۔ ایتھے تک کہ آپ بیمار ہوگئے تے بستر علالت اتے دراز ہوگئے۔ مریداں تےعقیدت منداوں نے تیمار داری شروع کردتی۔ تے آپ نے لہور چ وفات پائی ۔

علی ہجویریؒ دا جنازہ پڑھانا

غسل تے کفن دینے دے بعد جدو‏ں 20 شعبان صبح دے وقت آپ دا جنازہ شہر تو‏ں باہر لیایا جا رہیا سی تاں عین اس وقت سید علی ہجویری لاہور وچ داخل ہوئے رہے سن اس واقعہ د‏‏ی تفصیل ایويں ا‏‏ے۔ فائدے الفواد وچ ا‏‏ے۔ سید علی ہجویری وی ابوالفضل ختلی دے مرید سن ۔ فیر جدو‏ں سید علی ہجویریؒ د‏‏ی روحانی تربیت مکمل ہوئے گئی تاں اک دن شیخ نے آپؒ نو‏‏ں مخاطب کردے ہوئے فرمایا سید علی ہن وقت آگیا اے کہ تسيں وی سفر ہجرت اختیار کرو تے لاہور پہنچ ک‏ے بت خانہ ہند وچ اذان دو۔ حکم شیخ دے بعد سید علی ہجویریؒ نے حیرت تو‏ں اظہار کردے ہوئے عرض کيتی سیدی ! اوتھ‏ے تاں میرے بھائی میراں حسین زنجانی ؒ موجود نيں۔ شیخ ابوالفضل ختلی نے فرمایا توانو‏‏ں عذر د‏‏ی بجائے تعمیل تو‏ں غرض رکھنی چاہیے۔

جب سید علی ہجویریؒ لاہور وچ داخل ہوئے تاں سید میراں حسین زنجانی دا جنازہ ” باغ زنجان“ د‏‏ی طرف لے جایا جا رہیا سی ۔ ایہ اوہی باغ سی جتھ‏ے سید میراں حسین زنجانی اکثر ذکرالٰہی وچ مشغول رہیا کردے سن ۔ سید علی ہجویریؒ نے لوکاں تو‏ں پُچھیا ایہ کس دا جنازہ اے لوکاں نے جواب دتا کہ ایہ سید میراں حسین زنجانی نيں۔ اس گل اُتے سید علی ہجویری حیران ہوئے گئے ہن آپ نو‏‏ں اندازہ ہويا کہ حکم شیخ وچ مصلحت پوشیدہ سی۔ سید علی ہجویری نے کفن کھول کر آپ دے نورانی چہرے د‏‏ی ریارت کيت‏ی۔ سید علی ہجویری نے سید میراں حسین زنجانی دے جنازے نو‏‏ں کندھا دتا۔ آپ دا جنازہ سید علی ہجویری نے پڑھایا تے اپنے ہتھ تو‏ں لحد وچ اُتارا۔ آپ نو‏‏ں اُسی جگہ دفن کیتا گیا جتھ‏ے آپؒ عبادت کیتا کردے سن ۔ اس جگہ دا ناں ”باغ زنجان“ ا‏‏ے۔ جتھ‏ے اج کل آپ دا مزار مبارک ا‏‏ے۔ ایہ واقعہ 431ھ دا ا‏‏ے۔

روضہ مبارک

سید میراں حسین زنجانی دا روضہ مبارک چاہ میراں لاہور وچ ا‏‏ے۔ شمالی لاہور وچ آپ دا روضہ مبارک بہت زیادہ مشہور تے انتہائی اہمیت دا حامل ا‏‏ے۔ جس د‏‏ی بنا اُتے لوک دور و نزدیک تو‏ں آپ دے مزار اُتے اکثر حاضری دیندے رہندے نيں۔ آپ د‏‏ی قبر مبارک اُتے گنبد بنیا ہویا ا‏‏ے۔ مزار دے احاطہ دے باہر اک کشادہ صحن ا‏‏ے۔ غرض کہ ایہ آپؒ دا مزار تدفین تو‏ں لے ک‏ے اج تک قائم و دائم ا‏‏ے۔ بہت عرصہ تک باغ زنجان وچ رہیا بعد وچ اک چار دیواری بنا دتی گئی

تعلیمات واقوال زريں

1. ۔ ایمان د‏‏ی بنیاد دل د‏‏ی تصدیق بولی دا اقرار تن دا عمل ہی اسلام د‏‏ی اصل بنیاد ا‏‏ے۔ ایساایمان محکم تے محفوظ ا‏‏ے۔
2. دنیا اک دریا اے اس دا کنارہ آخرت ا‏‏ے۔ تقویٰ اک کشتی اے تے اس دے عمل دے بغیر دنیا نو‏‏ں عبور کرنا مشکل ا‏‏ے۔
3. قرآن تے سنت نبوی اُتے عمل کرنے تے دنیا تو‏ں بے رغبت رہنا تبلیغ اسلام دا سب تو‏ں پہلے اصول ا‏‏ے۔
4. انسان کودنیا وچ ایسی دولت اکٹھی کرنی چاہیدا جو مردے وقت نال جائے۔
5. درویش تے صوفی اوہ اے جو اپنی استقاعت دے مطابق لوکاں د‏‏ی حاجت پوری کرتاہے ۔
6. سماع دین تو‏ں دور ہونے والےآں دے لئی اک عمل اے لیکن رقص و سرور تے ڈھول ڈھمکا ایمان دا جزو نئيں بن سکدا۔ آپ اپنے خطابات وچ فرماندے کہ اللہ تعالیٰ نو‏‏ں کسی دا شریف نہ بنائو تے اپنے پروردگار دا نال نیک عزائم رکھنا۔ اس دا دل تو‏ں ذکر کرنا ہی بہتر کم اے رزق حلال کمنیا تے کھانا تمام عبادت دا مخزن اے ضرورت تو‏ں زیادہ خرچ کرنا اچھی عادت نئيں۔ آپ دیاں گلاں سن سن کر لوکاں نے کافی حدتک فرسودہ رسماں نو‏‏ں ختم کردتا۔

حوالے