مہاشویتا دیوی

'مہاشویتا دیوی' মহাশ্বেতা দেবী
جم:	14 جنوری 1926
موت:	جولائی ۲۸, ۲,۰۱۶(2016-07-28) (عمر 90 سال)
کم_میدان:	ساہتکار اتے ساماج سیوکا
شہریت:	بھارتی
بولی:	بنگالی
دور:	1956 توں 2016
دستخط:
ہزار چراشیر ماں (1084ویں دی ماں)

مہاشویتا دیوی (بنگالی: মহাশ্বেতা দেবী Môhashsheta Debi) (جم: 14 جنوری 1926 -28جولائی 2016) اک بنگالی ساہتکار اتے سماجی ایکٹوسٹ ہن۔ اوہناں نوں 1996 وچ گیانپیٹھ انعام نال نوازیا گیا گیا سی۔ مہاشویتا دیوی دا نام دھیان وچ آؤندے ہی اوہناں دے کئی بمب اکھاں دے ساہمنے آ جاندے ہن۔ دراصل اوہناں نے محنت اتے ایمانداری دے بلبوتے اپنی شخصیت نوں نکھاریا اے۔ اوہناں نے اپنے آپ نوں اک اڈیٹر، لکھاری، ساہتکار اتے اندولندھرمی دے روپ وچ ترقی یافتہ کیتا۔

جیون

مہاشویتا دیوی دا جم سوموار 14 جنوری 1926 نوں اوبھاجت بھارت دے ڈھاکے وچ ہویا سی۔ اوہناں دے پیؤ منیش گھٹک شاعر اتے ناول کار سن، اتے اوہناں دی ماں دھاریتری دیوی وی لیکھکا اتے سماجی سیوکا سن۔ اوہناں دی سکولی سکھیا ڈھاکا وچ ہوئی۔ بھارت وبھاجن دے ویلے کشور حالت وچ ہی اوہناں دا پروار مغربی بنگال وچ آکے بس گیا۔ بعد وچ آپ وشوبھارتی یونیورسٹی، شانتینکیتن توں بی اے (آنرج) انگریزی وچ کیتی، اتے پھر کولکاتہ یونیورسٹی وچ ایم اے انگریزی کیتی۔ کولکاتہ یونیورسٹی توں انگریزی ساہت وچ ماسٹر دی ڈگری حاصل کرن دے بعد اک معلم اتے اڈیٹر دے روپ وچ اوہناں نے اپنا جیون شروع کیتا۔ اس توں بعد اوہناں نے کلکتہ یونیورسٹی وچ انگریزی لکچرار وجوں نوکری کیتی۔ پھر 1984 وچ لیکھنی اتے دھیان مرتکز کرن لئی سیوامکتی لے لئی۔

کیریئر

ساہتی کم

دیوی نے 100 توں ودھ ناول اتے 20 توں ودھ چھوٹیاں کہانیاں دے مجموعہ مکھ طور اُتے بنگالی وچ لکھے سن مگر اکثر ہور بولیاں وچ ترجمہ کیتے جاندے ہن۔ جھانسی دی رانی دی جیونی اتے مشتمل اس دا پہلا ناول "جھانسیر رانی" 1956 وچ شائع ہویا سی۔ اس نے ناول لئی مقامی لوکاں توں جانکاری اتے لوک گیتاں نوں ریکارڈ کرن لئی جھانسی کھیتر دا دورہ کیتا سی۔

مہاشویتا دیوی دی مہارت آدواسی، دلت اتے حاشیے والے شہریاں دیاں عورتاں اُتے دھیان مرتکز کرن دے مطالعہ وچ اے۔ اوہ دمنکاری بریٹیش راج، مہاجن اتے اچّ طبقہ دے بھرشٹاچار اتے بے انصافی دے خلاف وچ پردرشنکاری وجوں جڑی ہوئی سی۔ اوہ مغربی بنگال، بہار، مدھ پردیش، چھتیسگڑھ دے کئی سال پہلاں آدیواسی پنڈاں وچ رہندی سی۔ اس نے اوہناں نال دوستی کیتی اتے اوہناں توں اوہناں دے سبھیاچار دی سکھلائی لئی۔ اس نے اپنے شبداں اتے پاتراں وچ اوہناں دے جدوجہداں اتے قربانیاں نوں چترت کیتا اے۔ اس نے دعوہ کیتا سی کہ اس دیاں کہانیاں اس دی رچنا نہیں ہن، اوہ اس دے دیس دے لوکاں دیاں کہانیاں ہن۔ اجیہی مثال اس دی رچنا "چوٹی منڈی ایبونگ تار تیر" اے۔

1964 وچ، اس نے وجیگڑھ جوتیش ریء کالج (کلکتہ یونیورسٹی دا اک متعلق کالج) وچ پڑھاؤنا شروع کیتا۔ اوہناں دناں وجیگڑھ جوتیش ریء کالج مزدور-کلاسر دیاں عورتاں لئی اک ادارہ سی۔ اس ویلے دوران اس نے اک صحافی اتے اک سرجناتمک لکھاری وجوں وی کم کیتا۔ اس نے لودھاں اتے شبراں، مغربی بنگال دے آدواسی بھائیچاریاں، عورتاں اتے دلتاں دا مطالعہ کیتا۔ اپنے وسترت بنگالی کہانیاں وچ، اس نے اکثر طاقتور تاناشاہی اچّ جاتی دے مکان مالکاں، پیسے دین والے اتے ظالم سرکاری اہلکاراں ولوں قبائلی لوکاں اتے اچھوت لوکاں اتے کیتے جا رہے ظلم نوں درسایا۔ اس نے اپنی پریرنا دے سروت بارے لکھیا:

"میرا ہمیشاں یقین رہا اے کہ اصل اتہاس عامَ لوکاں ولوں بنایا گیا اے۔ میں جاری روپ وچ، وکھ وکھ روپاں وچ، لوک-کہانیاں، گاتھاواں، متھہاسک اتے کتھا-کہانیاں دا عام طور اُتے پیڑھی در پیڑھی عامَ لوکاں ولوں لیایا جاندا ہاں۔ میری لکھت دا کارن اتے پریرنا اوہ لوک ہن جو شوشت اتے ورتے جاندے ہن، اتے پھر وی ہار نوں قبول نہیں کردے۔ میرے لئی، لکھن لئی سامان دا بے انت سروت ایہناں حیرانی جنک نیک، دکھی منکھاں وچ اے۔ اک وار میں اوہناں نوں جاننا شروع کر دتا اے، تاں میں اپنے کچے مال نوں کتے ہور کیوں بھالاں؟ کئی وار مینوں لگدا اے کہ میری لکھت اصل وچ اوہناں دی کرنی اے۔"

اتر-بستیوادی ودوان گائتری چکرورتی سپیواک نے دیوی دیاں چھوٹیاں کہانیاں دا انگریزی وچ ترجمہ کیتا اے اتے تن کتاباں "امیجنری میپس" (1995, رٹلیج)، "اولڈ وومین" (1997, سیگل)، دِ بریسٹ سٹوریز (1997, سیگل) شائع کیتیاں ہن۔

سماجی سرگرمی

مہاشویتا دیوی نے بھارت وچ قبائلی لوکاں نال ہو رہے وتکرے خلاف کئی وار اپنی آواز بلند کیتی۔ دیوی دا 1977 دا ناول "ارنیئر حق" (جنگل دا حق) برسا منڈا دے جیون بارے سی۔ جون 2016 وچ، دیوی دی سرگرمی دے نتیجے وجوں، جھارکھنڈ راج سرکار نے آخرکار منڈا دے بتّ متعلق، جو کہ اگھے نوجوان قبیلے دے نیتا دی یادگار مورتی دا حصہ سی، گنجھلتا نوں ہٹاؤن دی کوشش کیتی۔

دیوی نے مغربی بنگال دی پچھلی کمیونسٹ پارٹی آف انڈیا (مارکسسٹ) سرکار دی صنعتی پالیسی خلاف تحریک دی اگوائی کیتی سی۔ خاص طور اُتے، اس نے سرکار ولوں زرخیز کھیتی باڑی زمیناں دے وڈے ٹریکٹاں دے کساناں توں ضبط کیتے جان دی سخت الوچنا کیتی جس نے اس نوں سٹے بھاء اُتے صنعتی گھرانیاں دے حوالے کر دتا۔ اس نے 2011 دی مغربی بنگال صوبائی اسمبلی چون وچ ممتا بینرجی دی امیدواری دی حمایت کیتا جسدا نتیجہ سی۔پی۔آئی (ایم) دے 34 سالاں دے لمبے راج دے انت وچ آیا۔ اس نے پالیسی نوں ربندرناتھ ٹیگور دے شانتینیکیتن دے وپاریکرن نال جوڑیا سی، جتھے اس نے اپنے شروعاتی سال بتائے سن۔ نندیگرام تحریک وچ اس دی اگوائی دے نتیجے وجوں ووادپورن پالیسی اتے خاصکر سنگور اتے نندیگرام وچ اس دے لاگوُ ہون دے خلاف وچ کئی دانشور، کلاکار، لکھاری اتے تھئیٹر ورکر اکٹھے ہوئے۔

جانیا جاندا اے کہ اس نے مشہور لکھاری منورنجن بؤپاری نوں پرمکھتا وچ لیاؤن وچ مدد کیتی اے کیونکہ اس دیاں شروعاتی لکھتاں اس دے رسالے وچ شائع ہوئیاں سن اتے اس ولوں پرموٹ کیتا گیا سی۔

فرینکفرٹ بک فیئر 2006 وچ، جدوں بھارت میلے وچ دوجی وار مہمان بنن والا پہلا دیس سی، اس نے اک بااثر ادگھاٹنی بھاشن دتا جس وچ اس نے مشہور فلم گیت "میرا جتا اے جاپانی"، جوراج کپور ولوں فلمایا گیا اے، توں لئیاں اپنی لائیناں نال ناظرین نوں بھاوک کر دتا۔

ایہہ سچ مچّ ہی اوہ یگ اے جتھے جتا جاپانی اے، پیتلون انگلستانی (بریٹیش) اے، ٹوپی رسی اے، پر دل … دل ہمیشاں اے ہندوستانی اے۔.۔ میرا دیش، وچلت، پرانا، مان والی، خوبصورت، گرم، نمی والا، ٹھنڈا، ریتیلا، چمکدار بھارت اے۔ میرا دیش۔

نجی جیون

27 فروری 1947 وچ اس نے مشہور ناٹک کار بجن بھٹاچاریا نال ویاہ کروایا، جو انڈین پیپلز تھئیٹر ایسوسی ایشن لہر دے بانی پتاواں وچوں اک سی۔ 1948 وچ، اس نے نبارون بھٹاچاریا نوں جم دتا، جو اک ناول کار اتے سیاسی نقاد سی۔ دیوی نے اک ڈاک گھر وچ کم کیتا پر کمیونسٹ جھکاء کارن اس نوں نوکری توں کڈھ دتا گیا۔ اوہ بھانت-بھانت دے کم کردا رہا، جویں صابن ویچنا اتے ان پڑھ لوکاں لئی انگریزی وچ پتر لکھنا۔ 1962 وچ، اس نے بھٹاچاریا نوں طلاق دین توں بعد لکھاری اسیت گپتا نال ویاہ کروا لیا۔ 1976 وچ، اس دا گپتا نال تعلقات ختم ہو گیا۔

موت

Mahasweta Devi Memorial unveiled at Adivasi Academy of Tejgadh، Gujarat

23 جولائی 2016 نوں دیوی نوں دل دا گمبھیر دورہ پے گیا اتے اس نوں کولکاتہ دے بیلے ویو کلینک وچ داخل کروائی گئی۔ دیوی دی کئی انگاں دی اسپھلتا کارن 90 سال دی عمر وچ 28 جولائی، 2016 نوں موت ہو گئی۔ اوہ شوگر، سیپسس اتے پیشاب دی لاگ توں پیڑت سی۔

اوہناں دی موت اُتے، مغربی بنگال دی وزیر اعلیٰ ممتا بینرجی نے ٹویٹ کیتا، "بھارت اک مہان لکھاری نوں گوا چکیا اے۔ بنگال نے اک شاندار ماں گوا دتی اے۔ میں اک نجی گائیڈ گوا چکی ہاں۔ "مہاشویتا دیوی نے شاندار ڈھنگ نال قلم دی طاقت نوں درسایا۔ ہمدردی، برابری اتے نیاں دی آواز، اس نے ساڈے لئی بہت گہری الونڈی چھڈی اے۔ آر۔آئی۔پی۔"

رچناواں

• جھانسیر رانی (جیونی)
• ہاجار چراشیر ما
• ارنییر حق (1977)
• اگنیگربھ (1978)
• بٹر سوآئل(اپستا چندر دا کیتا انگریزی انُ:، 1998. چار کہانیاں
• چوٹی منڈا ایبم تار تیر (گائتری سپواک دا کیتا انگریزی انُ: Choti Munda and His Arrow، 1980)
• (گائتری سپواک دا کیتا انگریزی انُ:Imaginary Maps، 1995)
• دھوولی (نکی کہانی)
• ڈسٹ آن د روڈ Dust on the Road (میتریا گھٹک دا کیتا انگریزی انُ:)
• آور نن-ویجّ کاؤ Our Non-Veg Cow (1998 پرمتا بینرجی دا کیتا انگریزی انُ:)
• بشائی ٹڈُ Bashai Tudu (گائتری سپواک اتے شامک بندوپباب دا کیتا انگریزی ترجمہ، 1993)
• تتو میر
• ردالی Rudali
• بریسٹ سٹوریج ((گائتری سپواک دا کیتا انگریزی انُ:، 1997)
• آف ومینّ، آؤٹکاسٹس، پیجینٹس، اینڈ ریبیلج (سوچ وردھن دا کیتا انگریزی انُ:، 1990.) چھ کہانیاں
• ایک-کوری'ج ڈریم (لیلا مجومدار دا کیتا انگریزی انُ:، 1976)
• شکار پرب (2002)
• آؤٹکاسٹ 2002)
• دروپدی

انعام اتے مانتا

• 1979: ساہت اکادمی انعام (بنگالی): – ارنیئر حق (ناول)
• 1986: پدم شری سماجی کارجاں لئی
• 1996: گیانپیٹھ انعام – سروؤچّ ساہتی انعام بھارتی جنانپیٹھ
• 1997: Ramon Magsaysay Award – Journalism, Literature, and the Creative Communication Arts for "compassionate crusade through art and activism to claim for tribal peoples a just and honorable place in India’s national life.
• 2003: Officier de l'Ordre des Arts et des Lettres
• 2006: پدم وبھوشن – بھارت دا دوجا سبھ توں وڈا شہری اوارڈ جو بھارت سرکار ولوں دتا جاندا اے
• 2007: سارک ساہتی انعام
• 2009: Shortlisted for the Man Booker International Prize
• 2010: Yashwantrao Chavan National Award
• 2011: Banga Bibhushan – the highest civilian award from the Government of West Bengal
• 2012: نامزدگی ساہت لئی نوبل انعام
• On 14 جنوری 2018, Google honored Mahasweta Devi on her 92nd birth anniversary, celebrating her work by creating a doodle on her.

مشتمل فلماں

• جدوجہد (1968)، چھوٹی کہانی لیلی اسمانر آئنا اُتے مشتمل ہندی فلم
• ردالی (1993)
• بائین (ہندی) (1993) گل بہار سنگھ ولوں ڈاریکٹ مختصر کہانی اُتے مشتمل اک فلم
• ہزار چوراسی کی ماں (1998)
• ماٹی مائی (2006)، مراٹھی فلم چھوٹی کہانی بائین اُتے مشتمل
• گینگور (2010)، چھوٹی کہانی چولی کے پیچھے اُتے مشتمل اطالوی فلم
• الاس (بنگالی فلم تن چھوٹیاں کہانیاں- دور، مہادو ایکتا روپکہانی اتے انھا ارانیا اُتے مشتمل) 2012 وچ رلیز ہوئی ایشور چکرورتی ولوں ڈاریکٹ سی۔

حوالے