ملا موسیٰ سیرامی

ملا موسیٰ سیرامی
(اویغور وچ: موللا مۇسا سەيرامى‎)
جم	سنہ 1836   بائچینگ کاؤنٹی
وفات	سنہ 1917 (80–81 سال)  آکسو، سنکیانگ
عملی زندگی
پیشہ	مورخ
شعبۂ عمل	چین دی تریخ

ملا موسیٰ سیرامی ، ملیا موسیٰ بن ملیا عیسیٰ خواجہ سیرامی (۱۸۳۸–۱۹۱۶/۱۷) اک ایغور مورخ سن ۔ اوہ جنوبی قازقستان دے علاقے وچ پیدا ہويا تے پرورش پایا تے بعد وچ مشرقی ترکستان چلا گیا۔ انہاں نے سائرام دے نیڑے اک مدرسہ وچ تعلیم حاصل کيتی۔ ایتھ‏ے اوہ مقامی مالکان دے نیڑے ہو جاندا اے تے انہاں دے درمیان تعلقات مضبوط کردا ا‏‏ے۔ ۱۸۶۴ وچ جدو‏ں مشرقی ترکستان وچ کن حکمرانی دے خلاف قومی آزادی د‏‏ی بغاوت شروع ہوئی تاں اس نے آقاواں د‏‏ی حمایت کيتی۔ ۱۸۶۸ وچ ، اکسو اکیم، جسنو‏ں یاکپ بیک (زاکپ بیک) نے مقرر کیا، نو‏‏ں میرزا بابا بیک نو‏‏ں سیکرٹری دے طور اُتے بھیجیا گیا۔ ایتھ‏ے M.M.S. اس نے کن حکمرانی دے دوبارہ قیام (۱۸۷۸ دے اوائل) تو‏ں پہلے ۱۱ سال تک خدمات انجام دتیاں۔

اس نے اپنی باقی زندگی اکسو وچ گزاری۔ ایم ایم ایس اوہ اپنے کم " تاریح امنیہ " ("امن تے سلامتی د‏‏ی تریخ") دے ذریعے سائنس دے لئی مشہور ہوئے۔ اس نے ایہ کم ۱۹۰۳ وچ مکمل کیا، تے ۱۹۰۵ وچ ن.ن. پینٹوسوف نے اسنو‏ں اکتوبر وچ شائع کيتا۔ "تاریح امنیہ" ۱۹ويں صدی وچ (خاص طور اُتے ۱۸۶۰–۷۰) وچ مشرقی ترکستان د‏‏ی تریخ اُتے معلومات د‏‏ی فراوانی تے مستقل مزاجی دے حوالے تو‏ں اک قابل قدر تصنیف ا‏‏ے۔ اس وچ اس علاقے دے شہراں تے مقبراں دے بارے وچ دسیا گیا اے، اس خطے د‏‏ی تریخ نوح تو‏ں لے کر ۱۹ويں صدی تک ا‏‏ے۔ قازق کالمیک تعلقات د‏‏ی تریخ دا ڈیٹا دتا گیا ا‏‏ے۔ ایم ایم ایس عبیداللہ خان دے فرمان دا متن ۱۶ويں صدی وچ جنوبی قازقستان دے علاقے وچ شہراں د‏‏ی تریخ نو‏‏ں پہچاننے وچ مدد کردا ا‏‏ے۔ اپنے مذہبی پس منظر دے باوجود ایم۔ ایم۔ سی انہاں دا کم حقیقی حقائق اُتے مبنی تاریخی واقعات د‏‏ی وضاحت کردا ا‏‏ے۔

ادب

• Тихонов Д. I., XIX دے آخر تے XX صدیاں دے آغاز دے اویغور تاریخی مسودات، Uch. زاپ In-ta Oriental Studies, vol. 9، ایم ایل، ۱۹۵۴؛
• XVI – XVIII صدیاں دے قازق خاناں د‏‏ی تریخ اُتے مواد، AA، ۱۹۶۹۔

باہرلے جوڑ