مفتی مجیب الاسلام نسیم اعظمی
مجیب الاسلام نسیم اعظمی ادروی اعظم ہند مصطفٰی رضا خاں بریلوی دے خلیفہ تے شاہ عبد العزیز محدث مرادآبادی دے خاص شاگرد سن ۔ آپ اک ذہین، فقیہ، مدرس، مصنف تے ادیب ہونے دے نال ساتھ کئی مدارس اسلامیہ دے بانی وی سن ۔ قصبہ ادری وچ آپ دی ولادت ہوئی۔ ڈاکٹر عاصم اعظمی (شیخ الحدیث جامعہ شمس العلوم گھوسی، مئو) نے آپ دی جم تریخ اک اندازے دے مطابق سنہ 1335ھ/ 1336ھ دے آس پاس لکھی اے۔
بانی وی سن ۔ قصبہ ادری وچ آپ دی ولادت ہوئی۔ ڈاکٹر عاصم اعظمی (شیخ الحدیث جامعہ شمس العلوم گھوسی، مئو) نے آپ دی جم تریخ اک اندازے دے مطابق سنہ 1335ھ/ 1336ھ دے آس پاس لکھی اے۔
تحصیل علم
سودھونسیم اعظمی نے مدرسہ فیض الغربا ادری وچ قرآن مجید دا ناظرہ کيتا تے اردو دی ابتدائی کتاباں پڑھیاں۔ اگے دی تعلیم حاصل کرنے دے لئی آپ دے والد حاجی سراج الدین ابن حاجی ولی اللہ نے آپ نوں مدرسہ حنفیہ امروہہ ضلع مرادآباد بھیج دتا۔ مدرسہ حنفیہ وچ آپ نے خلیل احمد کاظمی محدث امروہوی، غلام جیلانی وغیرہ توں چند سال تک درس حاصل کيتا۔ امروہہ چھڈنے دے بعد آپ دارالعلوم اشرفیہ مبارک پور وچ داخل ہوئے تے حافظ ملت، شمس الحق گجہڑوی، سید سلیمان بھاگل پوری علیہم الرحمہ توں درس نظامی کےمتوسطات دا درس لیا۔ جامعہ اشرفیہ دے بعد آپ مدرسہ حافظیہ سعیدیہ داداں ضلع علی گڑھ جاکے صدر الشریعہ امجد علی اعظمی دے حلقۂ درس وچ شامل ہو گئے۔ تے علی گڑھ دے بعد مرکزی دارالعلوم مظہر اسلام بریلی شریف وچ محدث اعظم پاکستان سردار احمد، شیخ الحدیث عبد المصطفٰی اعظمی ازہری، عبد العزیز محدث بجنوری توں صحاح ستہ، تفسیر بیضاوی، تے ہور منتہیٰ کتاباں دا درس لیا، ہور اسی درس گاہ توں شعبان المعظم سنہ 136٠ھ وچ آپ نے سند فراغت و دستار فضیلت حاصل کيتی۔
بیعت وخلافت
سودھوامروہہ وچ تحصیل علم دے دوران مدرسہ حنفیہ وچ حافظ حسن صاحب توں سلسلۂ نقشبندیہ وچ بیعت ہو گئے تے بریلی وچ قیام دے دوران وچ مصطفٰی رضا خان نے آپ نوں سلسلۂ قادریہ برکاتیہ رضویہ دی خلافت توں عطا کيتا۔
تدریسی تے تعمیری خدمات
سودھونسیم اعظمی اک بہترین مدرس ہونے دے نال ساتھ تعمیری و تنظیمی کارنامہ انجام دینے وچ وی ماہر سن ۔ آپ نے جنہاں مدارس وچ تدریسی خدمات انجام دتیاں تے جنہاں مدارس دی تعمیر و تأسیس وچ حصہ لیا انہاں دے ناں تھلے لکھے نيں:
● مدرسہ رحمانیہ رسڑا ضلع بلیا، ● مدرسہ اشرفیہ ضیاءالعلوم خیرآباد ضلع مئو، ● مدرسہ عربیہ رضویہ ضیاء العلوم ادری ضلع مئو، ● دارالعلوم مظہر اسلام بریلی شریف، ● مدرسہ امجدیہ ادری ضلع مئو، ● مدرسہ صدرالعلوم گورکھ پور، ● مدرسہ عربیہ اظہارالعلوم جہانگیر گنج، ● دارالعلوم غوثیہ سلیم پور، ● مدرسہ حنفیہ بحرالعلوم کھیری باغ مئو ناتھ بھنجن ضلع مئو، ● مدرسہ گلشن رضا چھپیا ضلع مہراج گنج، ● مدرسہ شمسیہ تیغیہ بھداوہی۔
جامعہ ضیاء العلوم ادری دا قیام
سودھوسنہ 1366ھ/ سنہ 1947ء وچ آپ نے اپنے قصبہ ادری وچ ایہ مدرسہ قائم کيتا۔ مدرسہ ضیاء العلوم ادری دے جلسہ سنگ بنیاد وچ صدر الشریعہ، حضور اعظم ہند، حافظ ملت تے محدث اعظم پاکستان علیہم الرحمہ وغیرہ تشریف لائے تے ان اکابر علماے اہل سنت نے سنگ بنیاد دی رسم ادا کيتی۔ ایہ مدرسہ اس وقت ادری وچ اہل سنت وجماعت دا مرکزی ادارہ اے۔
تلامذہ
سودھوآپ دے چند مشہور شاگرداں دے ناں ایہ نيں:
● شیخ الحدیث محمد اعجاز احمد خاں مصباحی ادروی، ● محمد ظہیر حسن قادری ادروی، ● مجیب اشرف گھوسوی، ● محمد خالد رضا بریلوی، ● قاری اسماعیل خالص پوری، ● صلاح الدین مظفر پوری، ● محمد بشیر پورنوی، ● مرغوب حسن ادروی، ● انوار احمد گھوسوی، ● محمد سلطان ادروی، ● قاری ابرار احمد ادروی، ● امیر الدین گھوسوی، ● حبیب الرحمن ادروی۔
فتویٰ نویسی
سودھودارالعلوم مظہر اسلام، مدرسہ امجدیہ ادری، مدرسہ ضیاء العلوم ادری، دارالعلوم غوثیہ سلیم پور، بحر العلوم مئو تے مدرسہ تیغیہ وچ قیام کے دوران وچ آپ نے ہزاراں فقہی استفسارات دے مدلل جوابات تحریر کيتیے۔ بریلی شریف وچ نو سالہ قیام دے دوران وچ آپ دے اکثر و بیشتر فتوےآں اُتے اعظم ہند دی مہر تصدیق ہُندی سی۔
فتاویٰ رضویہ
سودھوآپ نے فتاویٰ رضویہ جلد سوم، چہارم، پنجم مکمل ہور سبحان اللہ امجدی دے نال جلد ہفتم و ہشتم دی صاف شفاف نقل تیار فرمائی، جو اک بہت مشکل کم سی، کیوں کہ فتاویٰ رضویہ دی اشاعت نہ ہونے دی وجہ توں قلمی نسخے دی عبارتاں کٹ پٹ چکیاں سن۔ ایہ قلمی نسخہ جناب امتیاز احمد اعظمی ادروی صاحب دے گھر موجود اے۔
شامی دا قلمی نسخہ
سودھوآپ نے ابن عابدین شامی کےفتاویٰ شامی دے "کتاب الصلوة" دا قلمی نسخہ لکھ کے مدرسہ ضیاء العلوم ادری دی لائبریری وچ وقف کر دتا۔
جد الممتار دا قلمی نسخہ
سودھوشامی اُتے احمد رضا خان نے عربی حاشیہ لکھیا جو "جد الممتار على رد المحتار" دے ناں توں شائع ہويا۔ حبیب الرحمن اڑیسوی دے اصرار اُتے صاحب نے جد الممتار نوں نقل کرکے مجاہد ملت دے حوالے کر دتا۔
تصنیفی خدمات
سودھوماہنامہ نوری کرن، ماہنامہ پاسبان الہٰ آباد، اعلیٰٰ حضرت نمبر تے جہان اعظم ہند وچ مجیب الاسلام دے مضامین و فتاویٰ شائع ہُندے سن، استوں علاوہ آپ نے چند کتب وی قلم بند کيتياں، جو تھلے لکھے نيں:
- بہار نماز
- جلس شرعی مبارک پور
- آئینۂ وہابیت
- سوانح نیاز محمد و حافظ قطب الدین
وصال
سودھو19 ذی قعدہ سنہ 1430ھ / 8 نومبر سنہ 2009ء نوں مجیب الاسلام نسیم اعظمی دا وصال ہويا۔ حضرت نصیر الدین مصباحی حفظہ اللہ استاذ الجامعة الاشرفیہ مبارک پور نے آپ دی نماز جنازہ پڑھائی۔ صاحب دی نماز جنازہ وچ راقم السطور نوں وی شریک ہونے دی سعادت نصیب ہوئی۔[۱]
حوالے
سودھو- ↑ تذکرہ علماے اہل سنت مئو/ ص: 74-78/ از: محمد سلیم انصاری ادروی.