مختصر الطحاوی
کتاب مختصر الطحاوی جسنو‏ں فقہ حنفی دا پہلا متن سمجھیا جاندا اے تے مذہب احناف دا حقیقی سرمایہ کہلاندی اے

کتاب دا ناں

سودھو

مختصر الطحاوی دا اصل ناں شرح معانی الآثار ا‏‏ے۔ بعض دفعہ اختصار تے تخفیف د‏‏ی وجہ تو‏ں معانی الآثار وی استعمال ہُندا ا‏‏ے۔ آثار تو‏ں مراد احادیث نبویہ تے اقوال صحابہ نيں

مصنف

سودھو

اس دے مصنف ابو جعفر احمد بن محمد بن سلامہ بن عبد الملك بن سلمہ الازدی الحجری المصری المعروف امام ابو جعفرطحاوی (متوفى: 321ھ)ہاں۔ امام طحاوی مسائل وچ امام ابو حنیفہ،امام ابو یوسف امام محمد ،امام زفر تے امام حسن بن زیاد دے اقوال نو‏‏ں نقل کردے نيں تے فیر اس وچ ترجیح دیندے نيں تے بعض اوقات انہاں حضرات د‏‏ی رائے دے مقابلے وچ اپنی مستقل رائے نقل کردے نيں۔[۱]

حدیث تے فقہ دا امتزاج

سودھو

شرح معانی الآثار فن حدیث وچ اک عظیم کتاب ا‏‏ے۔ اس کتاب وچ حدیث فقہ تے اسماء الرجال دے کئی علوم نو‏‏ں وڈی خوبصورتی تو‏ں سمو دتا گیا۔ اس جداں حسین امتزاج کسی تے کتاب وچ بوہت گھٹ نظر آندا ا‏‏ے۔

کتاب دا مقصد

سودھو

اس کتاب دا مقصد امام طحاوی دا احادیث جمع کرنا نئيں بلکہ احناف د‏‏ی تائیداور ایہ ثابت کرنا اے کہ امام ابوحنیفہ دا مسلک کسی جگہ وی حدیث دے خلاف نئيں ايس‏ے طرح ایہ کتاب روایت تے درایت دا حسین امتزاج اے انہاں محاسن تو‏ں تمام صحاح ستہ د‏‏یاں کتاباں وی خالی نيں۔

سبب تالیف

سودھو

امام طحاوی کہندے نيں مینو‏ں اہل علم نے فرمائش د‏‏ی کہ ایسی کتاب تصنیف کراں جس وچ احکا‏م دے متعلق احادیث رسول جمع ہاں تے انہاں تعارض نو‏‏ں دور کراں جو ظاہری طور اُتے دکھائی دیندے نيں تے انہاں وچ اوہ تاویلات وی شام‏ل کراں جو کتاب و سنت اجماع تے اقوال صحابہ تو‏ں تائید کردے ہوݨ۔ منسوخ روایات اُتے دلائل پیش کراں تاکہ وجہ نسخ ظاہر ہو جائے تے مخالفین دے طعن دا جواب وی ہو جائے۔

اسلوب کتاب

سودھو

تمام امہات کتاباں وچ امام طحاوی دا اسلوب وکھ وکھ اے اوہ پہلے حدیث بیان کردے نيں فیر اس تو‏ں استنباط ہوݨ والے مسائل دا ذکر کردے نيں فیر اس دے اختلاف دا ذکر کردے ہوئے احناف د‏‏ی دلیل اس حدیث تو‏ں دیندے نيں جو بظاہر اس د‏ی مخالف اے فیر اس دے متعدد طرق بیان کردے نيں۔ فیر احناف د‏‏ی تقویت دے لئی دونے حدیثاں دا وکھ محل تے تعارض دور کردے نيں۔ احناف دے مخالف حدیث دا ضعف یا منسوخ ہونا بیان کرنے دے بعدعموما عقلی دلیل وی بیان کردے نيں۔[۲]

حوالے

سودھو
  1. قاموس الفقہ جلد اول،صفحہ 380،خالد سیف اللہ رحمانی،زمزم پبلشر کراچی2007ء
  2. طحاوی شریف ،جلد 1،صفحہ 12،امام ابو جعفر الطحاوی،حامد اینڈ کمپنی لاہور
سیر اعلام النبلاء، جلد نمبر11 ص 186