محمد بن خلیل قاوقجی

محمد بن خلیل قاوقجی
جم سنہ 1810 [۱]  ویکی ڈیٹا اُتے (P569) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


طرابلس الشام   ویکی ڈیٹا اُتے (P19) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

وفات سنہ 1888 (77–78 سال)[۱]  ویکی ڈیٹا اُتے (P570) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


طرابلس الشام   ویکی ڈیٹا اُتے (P20) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

شہریت سلطنت عثمانیہ (۱۸۰۹–۱۸۸۸)  ویکی ڈیٹا اُتے (P27) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
عملی زندگی
پیشہ استاد ،  محدث ،  خطیب ،  فقیہ   ویکی ڈیٹا اُتے (P106) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

محمد بن خلیل قاوقجی ( 1809ء1888ء ) , اک لبنانی حنفی محدث ، مبلغ ، تے فقیہ سن ۔ [۲]

اوہ محمد بن خلیل بن ابراہیم بن محمد بن علی بن محمد شمس الدین الحسنی المشیشی الترابلسی نيں جو ابو المحسین القووقجی دے ناں تو‏ں مشہور نيں جنہاں دا ناں القوق ا‏‏ے۔ ایہ انہاں دے دادا دا اک عرفی ناں اے کیونجے اس نے قوق بنایا تے اسنو‏ں سلطان مصطفیٰ خان العثمانی نو‏‏ں پیش کيتا تے فیر اس دا جانشین اس ناں تو‏ں مشہور ہويا۔ قواق اک تاج اے جسنو‏ں بادشاہ پہندے سن، فیر علماء نے پہنا، فیر عام لوکاں نے، فیر اسنو‏ں ترک کر دتا۔

حالات زندگی

سودھو

اوہ 12 ربیع الاول 1224 ہجری نو‏‏ں طرابلس دے شہر وچ پیدا ہويا سی، اس دے والد دا انتقال اودو‏ں ہويا جدو‏ں اوہ اپنے ملک وچ یتیم ہو گئے سن ۔ 1239ھ وچ مصر روانہ ہوئے۔ اس نے مسجد الازہر وچ تعلیم حاصل کيتی، تے اپنے وقت دے معززین تو‏ں سکھیا، جنہاں وچ شیخ ابراہیم البجوری، شیخ حسن القویسنی تے شیخ محمد احمد یوسف البہی سب تو‏ں مشہور سن، تے اس نے انہاں نو‏‏ں پڑھیا۔ بوہت سارے فنون وچ . انہاں نے تصوف نو‏‏ں شیخ محمد صالح السبعی العدوی تو‏ں لیا، اس نے حدیث تے اس دے فنون اُتے وی توجہ دتی، خاص طور اُتے اس نے اسنو‏ں شیخ محمد عابد السندی تے ہور لوکاں تو‏ں لیا۔ اوہ اپنے عہد وچ روایت تے علم حدیث دے حوالے تو‏ں اک اعلیٰ سلسلہ دے حامل سن ۔ ایتھ‏ے تک کہ اوہ اس فن وچ اپنے زمانے دے لوکاں د‏‏ی منزل مقصود بنا تے وکھ وکھ علوم وچ مہارت حاصل کرنے دے بعد اپنے ملک واپس آگئے تے اوتھ‏ے تدریس و استفادہ دا کم کيتا تے انہاں نو‏ں حدیث تے اس دے علم وچ مشغولیت حاصل رہی۔ علوم، تے تصوف ایتھ‏ے تک کہ اوہ تصوف د‏‏ی ممتاز ترین شخصیتاں وچ شمار کيتے جاندے سن، تے النبھانی نے اپنی کتاب "جامع کرامت الاولیاء" وچ اس دا ترجمہ کيتا۔ [۳]

لکھتاں

سودھو

القوقجی دے بوہت سارے کم نيں جنہاں دا ذکر اے کہ انہاں نے طویل تے مختصر دونے طرح د‏‏یاں کتاباں لکھياں۔ ذکی مجاہد نے العالم الشرقیہ وچ کہیا کہ اس نے تقریباً دو سو لکھتاں لکھایاں نيں، تے 75 مصنفاں د‏‏ی لسٹ دتی اے، جنہاں وچ شام‏ل نيں:

  • «مسرة العينين في حاشية الجلالين»،
  • «ربيع الجنان في تفسير القرآن»،
  • «مواهب الرحمن في خصائص القرآن»،
  • «جمال الرقص في قراءة حفص» وشرحه،
  • «عجالة المستفيد في أحكام التجويد»
  • «اللؤلؤ المرصوع فيما قيل ليس له أصل وبأصله موضوع» وهو أشهر مؤلفاته على الإطلاق، و
  • «الجامع الفياح للكتب الثلاثة الصحیح ۔
  • «الذهب الإبريز شرح المعجم الوجيز«
  • «المعجم الوجيز من أحاديث الرسول العزيز»
  • «الجامع الصغير»
  • «كنوز الحقائق» للمناوي، ورسالة على قواعد الإسلام الخمس في الحديث، ورسالة في مصطلح الحديث، وشرح
  • «قصيدة غرامي صحيح» ،
  • «معدن اللآلي في الأسانيد العوالي».
  • «البرقة الدهشية في لبس الخرقة الصوفية»،
  • «تحفة الملوك في السير والسلوك»،
  • «شرح الآجرومية على لسان السادة الصوفية»،
  • «شوارق الأنوار الجليلة في أسانيد السادة الشاذلية»،
  • «الطور الأعلى شرح الدور الأعلى»
  • «قواعد التحقيق في أصول أهل الطريق»،
  • «المقاصد السنية في آداب السادة الصوفية».
  • «الاعتماد في الاعتقاد»،
  • «البهجة القدسية في الأنساب النبوية»،
  • «رسالة في المنطق»،
  • «روح البيان في خواص النبات والحيوان»،
  • «شرح آداب البحث»،
  • «شرح الشافية لابن الحاجب في النحو»،
  • «شرح الكافي في علمي العروض والقوافي»،
  • «فتح الرحمن في فضائل رمضان»،
  • «كواكب الترصيف فيما للحنفية من التصنيف»[۴]

وفات

سودھو

آپ د‏‏ی وفات 1305ھ بمطابق 1888ء وچ ہوئی تے طرابلس دے نیڑے پنڈ قلعہ وچ دفن ہوئے۔

حوالے

سودھو
  1. ۱.۰ ۱.۱ http://thesaurus.cerl.org/record/cnp02109252
  2. "القاوُقْجي" (in ar). https://shamela.ws/index.php/author/473. 
  3. «القاوُقْجي». نامعلوم پیرامیٹر دا |مسار= نظر انداز کردا (کمک); نامعلوم پیرامیٹر دا |تاريخ الوصول= نظر انداز کردا (کمک); نامعلوم پیرامیٹر دا |لغة= نظر انداز کردا (کمک); نامعلوم پیرامیٹر دا |موقع= نظر انداز کردا (کمک); پارامتر |پیوند= ناموجود یا خالی (کمک)
  4. «القاوقجي (محمد بن خليل بن إبراهيم)». نامعلوم پیرامیٹر دا |مسار= نظر انداز کردا (کمک); نامعلوم پیرامیٹر دا |تاريخ الوصول= نظر انداز کردا (کمک); نامعلوم پیرامیٹر دا |لغة= نظر انداز کردا (کمک); نامعلوم پیرامیٹر دا |موقع= نظر انداز کردا (کمک); پارامتر |پیوند= ناموجود یا خالی (کمک)