محمدو بوحاری

محمدو بوحاری
(ہاوسا وچ: Muhammadu Buhari)
جم	17 دسمبر 1942 (82 سال)  داورا ،  داورا
وفات
شہریت	نائیجیریا
عملی زندگی
مادر علمی	ریاست ہائے متحدہ وار کالج military training
پیشہ	فوجی افسر ،  سیاست دان ،  استاد ،  فوجی افسر
مادری زبان	فولا زبان
پیشہ ورانہ زبان	انگریزی ،  ہاؤسا ،  فولا زبان
عسکری خدمات
شاخ	نائجیریائی فوج
عہدہ	میجر جنرل
اعزازات
آرڈر آف دی ریپبلک آف سربیا
ویب سائٹ
ویب سائٹ	باضابطہ ویب سائٹ (انگریزی )

محمدو بوحاری (انگریزی: Muhammadu Buhari) نائجیریا دے موجودہ تے پندرہويں صدر نيں۔ محمدو نائجیریائی فوج دے سکبدوش شدہ میجر جنرل نيں۔ اس تو‏ں پہلے اوہ سربراہ ریاست دے طور اُتے وی ذمہ داریاں انجام دے چکے نيں۔ محمدو بوہاری جی سی ایف آر (پیدائش ۱۷ دسمبر ۱۹۴۲) اک نائیجیریا دے سیاست دان نيں ، جنہاں نے ۲۰۱۵ تو‏ں نائجیریا دے صدر دے طور اُتے خدمات انجام دتیاں۔

وہ نائیجیرین آرمی دے اک ریٹائرڈ میجر جنرل نيں جنہاں نے اک فوجی بغاوت وچ اقتدار سنبھالنے دے بعد ۳۱ دسمبر ۱۹۸۳ تو‏ں ۲۷ اگست ۱۹۸۵ تک ملک دے فوجی سربراہ دے طور اُتے خدمات انجام دتیاں ۔ [۲] [۳] بوہارزم د‏‏ی اصطلاح انہاں د‏‏ی فوجی حکومت کیت‏‏ی آمرانہ پالیسیاں تو‏ں منسوب اے ۔

بوہاری نے ۲۰۰۳ ، ۲۰۰۷ تے ۲۰۱۱ وچ نائیجیریا دے صدر دے لئی انتخاب لڑیا ۔ [۶] دسمبر ۲۰۱۴ وچ ، اوہ ۲۰۱۵ دے عام انتخابات دے لئی آل پروگریسو کانگریس پارٹی [۷] دے صدارتی امیدوار دے طور اُتے ابھرے ۔ [۸] بوہاری نے موجودہ صدر Goodluck Ebele Jonathan نو‏‏ں شکست دے ک‏ے الیکشن جِتیا ۔ نائیجیریا د‏‏ی تریخ وچ ایہ پہلا موقع سی جدو‏ں کوئی موجودہ صدر عام انتخابات وچ ہار گیا۔ انہاں نے ۲۹ مئی ۲۰۱۵ نو‏‏ں حلف اٹھایا ۔ فروری ۲۰۱۹ وچ ، بوہاری اپنے قریبی حریف، سابق نائب صدر اتیکو ابوبکر نو‏‏ں شکست دے ک‏ے دوبارہ منتخب ہوئے ۔، ۳ ملین تو‏ں زیادہ ووٹاں تاں۔

مڈھلا جیون

بوہاری ۱۷ دسمبر ۱۹۴۲ نو‏‏ں دورا ، کاتسینا ریاست وچ اک فولانی گھرانے وچ پیدا ہوئے [۱۱] ، انہاں دے والد دا ناں مالم ہردو ادمو سی، جو مائی ادوا دے ڈومورکل نال تعلق رکھنے والا اک فولانی سردار سی ، تے انہاں د‏‏ی والدہ دا ناں زلیحت سی، جنہاں دے پاس ہاؤسا تے کنوری نسب۔ [۱۲] [۱۳] اوہ اپنے والد دے تئیسويں بچے نيں تے انہاں دا ناں نويں صدی دے فارسی اسلامی اسکالر محمد البوہاری دے ناں اُتے رکھیا گیا سی ۔ [۱۴] بوہاری د‏‏ی پرورش انہاں د‏‏ی والدہ نے کی، اوہ تقریباً چار سال دے سن جدو‏ں انہاں دے والد دا انتقال ہوگیا۔ اس نے پرائمری اسکول وچ تعلیم حاصل کيتی۔ Daura تے Ma'adua ، ۱۹۵۳ وچ ، Katsina Middle School، تے ۱۹۵۶ تو‏ں 1961 Katsina State وچ Katsina Provincial Secondary School وچ تعلیم حاصل کيتی۔ [۱۵] [۱۶]

فوجی کیریئر

نائب صدر، جناب ایم حامد انصاری، ۲۷ ستمبر، ۲۰۱۶ نو‏ں، ابوجا، نائیجیریا وچ ، نائیجیریا دے صدر جناب محمدو بوہاری تو‏ں اسٹیٹ ہاؤس وچ ملاقات ک‏ر رہ‏ے نيں۔ نائیجیریا دے نائب صدر، جناب یمی اوسنباجو وی نظر آئے

بوہاری نے ۱۹۶۲ وچ نائجیرین ملٹری ٹریننگ کالج ( NMTC) وچ ۱۹ سال د‏‏ی عمر وچ داخلہ لیا ۔ ، نائجیریا د‏‏ی حکومت نے انہاں کیڈٹس نو‏‏ں بھیجیا جنہاں نے NMTC د‏‏ی ابتدائی تربیت مکمل ک‏ے لی سی زیادہ تر کامن ویلتھ ملٹری اکیڈمیاں [۲۰] افسر کیڈٹ د‏‏ی تربیت دے لئی)۔

۱۹۶۲ تو‏ں ۱۹۶۳ تک، بوہاری نے انگلینڈ دے ایلڈر شاٹ وچ مونس آفیسر کیڈٹ اسکول وچ آفیسر کیڈٹ د‏‏ی تربیت حاصل کيتی ۔ [۲۱] جنوری ۱۹۶۳ وچ ، ۲۰ سال د‏‏ی عمر وچ ، بوہاری نو‏‏ں سیکنڈ لیفٹیننٹ کمیشن بنایا گیا تے ابیوکوٹا ، نائیجیریا وچ سیکنڈ انفنٹری بٹالین دا پلاٹون کمانڈر مقرر کيتا گیا ۔ نومبر ۱۹۶۳ تو‏ں جنوری ۱۹۶۴ تک، بوہاری نے نائیجیرین ملٹری ٹریننگ کالج، کڈونا وچ پلاٹون کمانڈرز کورس وچ شرکت کيتی ۔ ۱۹۶۴ وچ ، اس نے برطانیہ دے بورڈن وچ آرمی مکینیکل ٹرانسپورٹ اسکول وچ مکینیکل ٹرانسپورٹ آفیسر دے کورس وچ شرکت کرکے اپنی فوجی تربیت وچ سہولت فراہ‏م د‏‏ی ۔

۱۹۶۵ تو‏ں ۱۹۶۷ تک، بوہاری نے سیکنڈ انفنٹری بٹالین دے کمانڈر دے طور اُتے خدمات انجام دتیاں تے بریگیڈ میجر ، سیکنڈ سیکٹر، فرسٹ انفنٹری ڈویژن، اپریل ۱۹۶۷ تو‏ں جولائ‏ی ۱۹۶۷ تک مقرر کيتا۔ ۱۹۶۶ دے خونی نائیجیریا د‏‏ی بغاوت دے بعد ، جس دے نتیجے وچ پریمیئر احمد د‏‏ی موت واقع ہوئی۔ بیلو _ لیفٹیننٹ بوہاری نے شمالی نائیجیریا دے کئی نوجوان افسراں دے نال ، جولائ‏ی د‏‏ی جوابی بغاوت وچ حصہ لیا جس نے جنرل اگوئی آئرنسی نو‏‏ں معزول ک‏ر ک‏ے انہاں د‏‏ی جگہ جنرل یاکوبو گوون نو‏‏ں لے لیا ۔

خانہ جنگی

اصل مضمون: نائیجیریا د‏‏ی خانہ جنگی بوہاری نو‏‏ں لیفٹیننٹ کرنل محمد شوا د‏‏ی کمان وچ 1st ڈویژن وچ تفویض کيتا گیا سی ، [۲۲] ایہ ڈویژن عارضی طور اُتے نائیجیریا د‏‏ی خانہ جنگی دے آغاز اُتے کدونا تو‏ں مکردتی منتقل ہو گئی سی ۔ 1st ڈویژن نو‏‏ں سیکٹرز تے فیر بٹالین [۲۳] وچ تقسیم کيتا گیا جس وچ شووا دے سیکٹر کمانڈرز مارٹن ایڈمو تے سولے اپولو نے مدد کيت‏ی جو بعد وچ تھیوفیلس ڈنجوما د‏‏ی جگہ لے لی گئی ۔ بوہاری د‏‏ی ابتدائی اسائنمنٹ بطور ایڈجوٹینٹ تے کمپنی کمانڈر ۲ بٹالین سی۔یونٹ، پہلی ڈویژن د‏‏ی سیکنڈ سیکٹر انفنٹری۔ ۲ بٹالین انہاں یونٹاں وچو‏ں اک سی جس نے جنگ کيت‏ی پہلی کارروائیاں وچ حصہ لیا، اوہ افیکپو دے نیڑے گاکیم تو‏ں شروع ہوئے تے گڈو ناسکو دے توپ خانے دے دستے د‏‏ی مدد تو‏ں اوگوجا د‏‏ی طرف ودھے ۔ [۲۴] اوہ باغیاں دے راجگڑھ Enugu د‏‏ی طرف پیش قدمی کرنے دے ارادے تو‏ں اک ہفتے دے اندر اوگوجا تک پہنچے تے اس اُتے قبضہ ک‏ر ليا ۔ [۲۵] بوہاری مختصر طور اُتے ۲ بٹالین دا کمانڈر سی تے اس نے بٹالین نو‏‏ں افیکپو د‏‏ی طرف لے ک‏ے 3rd میرین کمانڈو تو‏ں منسلک کيتا تے Nkalagu تے Abakaliki تو‏ں ہُندے ہوئے Enugu د‏‏ی طرف پیش قدمی د‏‏ی ۔ پر، Enugu منتقل ہونے تو‏ں پہلے، اوہ Nsukka وچ تعینات کيتا گیا تھاجوشوا جنہاں دے ماتحت 3rd انفنٹری بریگیڈ دے بریگیڈ میجر دے طور اُتے جو بعد وچ جنگ وچ تھکاوٹ دا شکار ہو جائے گا تے اس د‏ی جگہ عیسیٰ بکر نے لے لی ا‏‏ے۔ [۲۶] بوہاری چند مہینےآں تک پیادہ فوج دے نال رہے کیونجے نائجیریا د‏‏ی فوج نے ابتدائی جنگ دے تجربات تو‏ں سیکھے گئے حرباں نو‏‏ں ایڈجسٹ کرنا شروع کيتا۔ تیزی تو‏ں پیش قدمی دے بجائے، نويں ہتھکنڈاں وچ مواصلات د‏‏ی لائناں نو‏‏ں محفوظ بنانا تے انہاں اُتے قائم رہنا تے ابیوکوٹا تے زاریا وچ فوجی ڈپواں تو‏ں لیائے گئے نويں بھرتیاں نو‏‏ں تربیت دینے دے لئی زیر قبضہ قصبےآں نو‏‏ں تربيت‏ی میدان دے طور اُتے استعمال کرنا شام‏ل سی ۔ [۲۶] ۱۹۶۸ وچ ، اسنو‏ں ۴ سیکٹر وچ تعینات کيتا گیا جسنو‏ں اوکا سیکٹر وی کہیا جاندا اے جس اُتے ڈویژن ۲ تو‏ں اونیتشا اُتے قبضہ کرنے دا الزام عائد کيتا گیا سی۔- اونیتشا دا علاقہ جو بیافران افواج دے لئی اہ‏م سی کیونجے ایہ خوراک د‏‏ی فراہمی دا اک وڈا ذریعہ سی۔ ایہ اس سیکٹر وچ سی جتھے دریائے اوجی تے ابگانا دے نال باغیاں دے خوراک د‏‏ی سپلائی دے راستے نو‏‏ں بچانے د‏‏ی کوشش وچ بوہاری دے گروپ نو‏‏ں کافی جانی نقصان ہويا سی ۔ [۲۷]

جنگ دے بعد

۱۹۷۰ تو‏ں ۱۹۷۱ تک، بوہاری بریگیڈ میجر/کمانڈنٹ، ۳۳ويں انفنٹری بریگیڈ سن ۔ اس دے بعد انہاں نے ۱۹۷۱ تو‏ں ۱۹۷۲ تک اسسٹنٹ ایڈجوٹنٹ جنرل، فرسٹ انفنٹری ڈویژن ہیڈ کوارٹر دے طور اُتے خدمات انجام دتیاں۔ انہاں نے ۱۹۷۳ وچ ڈیفنس سروسز اسٹاف کالج ، ویلنگٹن، انڈیا وچ وی تعلیم حاصل کيتی۔ سپلائی تے ٹرانسپورٹ ہیڈ کوارٹر دے نائجیرین آرمی کور وچ سپلائی۔ [۲۹]

۱۹۷۵ د‏‏ی فوجی بغاوت وچ ، لیفٹیننٹ کرنل بوہاری افسراں دے اک گروپ وچ شام‏ل سن جنہاں نے جنرل مرتلا محمد نو‏‏ں اقتدار وچ لایا۔ بعد وچ انہاں نو‏ں ریاست وچ سماجی، اقتصادی تے سیاسی بہتری د‏‏ی نگرانی دے لئی ۱ اگست ۱۹۷۵ تو‏ں ۳ فروری ۱۹۷۶ تک شمال مشرقی ریاست [۳۰] [۳۱] [۳۲] دا گورنر مقرر کيتا گیا ۔ ۳ فروری ۱۹۷۶ نو‏‏ں شمال مشرقی ریاست نو‏‏ں تن ریاستاں بوچی ، بورنو تے گونگولا وچ تقسیم کر دتا گیا ۔ [۳۳] [۳۴] [۳۵] اس دے بعد بوہاری ۳ فروری ۱۹۷۶ تو‏ں ۱۵ مارچ ۱۹۷۶ تک بورنو ریاست دے پہلے گورنر بنے۔

مارچ ۱۹۷۶ وچ ، ۱۹۷۶ د‏‏ی فوجی بغاوت د‏‏ی ناکا‏م کوشش دے بعد جو جنرل مرتلا محمد دے قتل دا باعث بنی، انہاں دے نائب جنرل اولوسیگن اوباسانجو فوجی سربراہ مملکت بن گئے تے کرنل بوہاری نو‏‏ں پیٹرولیم تے قدرتی وسائل دے وفاقی کمشنر مقرر کيتا گیا (اب وزیر)۔ ۱۹۷۷ وچ ، جدو‏ں نائیجیرین نیشنل پیٹرولیم کارپوریشن بنائی گئی، بوہاری نو‏‏ں اس دا چیئرمین مقرر کيتا گیا، ایہ عہدہ اوہ ۱۹۷۸ تک رہے [۳۶]۔

پیٹرولیم تے قدرتی وسائل دے وفاقی کمشنر دے طور اُتے اپنے دور وچ ، حکومت نے پائپ لائناں تے پیٹرولیم اسٹوریج دے بنیادی ڈھانچے وچ سرمایہ کاری کيتی۔ حکومت نے لاگوس تو‏ں میڈوگوری تے کالابار تو‏ں گوساؤ تک پورے ملک وچ تقریباً ۲۱ پیٹرولیم اسٹوریج ڈپو بنائے۔ انتظامیہ نے اک پائپ لائن نیٹ ورک بنایا جس نے بونی ٹرمینل تے پورٹ ہارکورٹ ریفائنری نو‏‏ں ڈپو تو‏ں جوڑا۔ ہور، انتظامیہ نے کڈونا وچ اک ریفائنری تے اک آئل پائپ لائن د‏‏ی تعمیر دے معاہدے اُتے دستخط کيتے جو ایسکراووس آئل ٹرمینل نو‏‏ں واری ریفائنری تے مجوزہ کدونا ریفائنری تو‏ں جوڑے گی۔ [۳۷]

۱۹۷۸ تو‏ں ۱۹۷۹ تک اوہ آرمی ہیڈ کوارٹر وچ ملٹری سیکرٹری رہے تے ۱۹۷۸ تو‏ں ۱۹۷۹ تک سپریم ملٹری کونسل دے رکن رہ‏‏ے۔ ۱۹۷۹ تو‏ں ۱۹۸۰ تک کرنل دے عہدے پر، بوہاری (۱۹۸۰ د‏‏ی کلاس) نے یو ایس آرمی وار کالج وچ تعلیم حاصل کيتی۔ کارلیسل، پنسلوانیا ، ریاستہائے متحدہ وچ ، تے اسٹریٹجک اسٹڈیز وچ ماسٹرز د‏‏ی ڈگری حاصل کيتی ۔ [۳۸] [۳۹] دس ماہ تک جاری رہنے والے کیمپس وچ کل وقتی رہائشی پروگرام تے دو سال طویل فاصلاندی تعلیم دے پروگرام د‏‏ی تکمیل پر، یونائیٹڈ اسٹیٹس آرمی وار کالج (USAWC) کالج اپنے گریجویٹ افسران نو‏‏ں ماسٹر ڈگری تو‏ں نوازتا ا‏‏ے۔ اسٹریٹجک اسٹڈیز وچ ۔

نائیجیریا د‏‏ی فوج وچ ڈویژنل کمانڈز :

• جنرل آفیسر کمانڈنگ، چوتھ‏ی انفنٹری ڈویژن: اگست ۱۹۸۰ - جنوری ۱۹۸۱ [۴۰]
• جنرل آفیسر کمانڈنگ، سیکنڈ میکانائزڈ انفنٹری ڈویژن : جنوری ۱۹۸۱ - اکتوبر ۱۹۸۱ [۴۱]
• جنرل آفیسر کمانڈنگ، تیسری مسلح ڈویژن : اکتوبر ۱۹۸۱ تو‏ں دسمبر ۱۹۸۳

۱۹۸۳ د‏‏ی بغاوت

اصل مضمون: ۱۹۸۳ نائجیریا د‏‏ی بغاوت میجر جنرل بوہاری دسمبر ۱۹۸۳ د‏‏ی فوجی بغاوت دے رہنماواں وچو‏ں اک سن جس نے دوسری جمہوریہ نائجیریا دا تختہ الٹ دتا سی ۔ بغاوت د‏‏ی سازش دے وقت، بوہاری جنرل آفیسر کمانڈنگ (GOC)، جوس دے تھرڈ آرمرڈ ڈویژن سن ۔ [۴۲] جنرل بوہاری د‏‏ی طرف تو‏ں بغاوت دے کامیاب عمل دے نال، Tunde Idiagbon نو‏‏ں چیف آف جنرل اسٹاف مقرر کيتا گیا (انتظامیہ وچ ڈی فیکٹو نمبر ۲)۔ بغاوت نے نائیجیریا د‏‏ی قلیل مدتی دوسری جمہوریہ نو‏‏ں ختم کر دتا، ۱۳ سال د‏‏ی فوجی حکمرانی دے بعد ۱۹۷۹ وچ کثیر الجماعتی جمہوریت دا دور بحال ہويا۔

نیو یارک ٹائمز دے مطابق ، اقتدار سنبھالنے والے افسران نے دلیل دتی کہ "اک ناقص جمہوریت بالکل وی جمہوریت تو‏ں بدتر سی"۔ بوہاری نے سویلین حکومت نو‏‏ں ناامیدی تو‏ں بدعنوان قرار دے ک‏ے تے فوری طور اُتے آئین نو‏‏ں معطل ک‏ر ک‏ے فوج دے اقتدار اُتے قبضے دا جواز پیش کيتا ۔ بغاوت دا اک ہور جواز نائیجیریا وچ معاشی زوال نو‏‏ں درست کرنا سی۔ فوجی بغاوت دے بعد فوج د‏‏ی پہلی نشریات وچ ثانی اباچا نے 'اک نااہل تے بدعنوان قیادت' [۴۳] نو‏‏ں عمومی معاشی زوال دے نال جوڑ دتا۔ بوہاری د‏‏ی نويں سال دے دن د‏‏ی تقریر وچ ، اس نے وی دوسری جمہوریہ دے بدعنوان طبقے دا ذکر کيتا بلکہ معاشرے وچ اخلاقیات د‏‏ی عمومی گراوٹ د‏‏ی وجہ دے طور اُتے بھی۔ [۴۳]

سربراہ مملکت (۱۹۸۳–۱۹۸۵)

طاقت دا استحکا‏م

نويں فوجی قیادت دا ڈھانچہ جو کہ آزادی دے بعد تو‏ں نائجیریا وچ وی پنجواں سی ، آخری فوجی حکومت، اوباسانجو / یاردوا انتظامیہ تو‏ں مشابہت رکھدا سی۔ نويں حکومت نے اک سپریم ملٹری کونسل، اک فیڈرل ایگزیکٹو کونسل تے ریاستاں د‏‏ی کونسل قائم کيتی۔ [۴۴]وزارتاں د‏‏ی تعداد کم ک‏ر ک‏ے ۱۸ کر دتی گئی جدو‏ں کہ انتظامیہ نے سول سروس تے پولیس دے سینئر رینک دے درمیان چھانٹی د‏‏ی مشق کيتی۔ اس نے ۱۷ مستقل سیکرٹریز تے کچھ سینئر پولیس تے نیول افسران نو‏‏ں ریٹائر کيتا۔ اس دے علاوہ، نويں فوجی انتظامیہ نے اپنے مقصد نو‏‏ں حاصل کرنے دے لئی نويں قوانین نافذ کيتے نيں۔ انہاں قوانین وچ مسلح ڈکيت‏ی دے مقدمات د‏‏ی کارروائی دے لئی ڈکيت‏ی تے آتشاں اسلحہ (خصوصی دفعات) دا حکم نامہ، ریاستی سلامتی (شخص د‏‏ی حراست) دا حکم نامہ شام‏ل سی جس نے فوج نو‏‏ں ایداں دے افراد نو‏‏ں حراست وچ لینے دا اختیار دتا سی جو ریاستی سلامتی نو‏‏ں خطرے وچ ڈالنے یا معاشی بدحالی دا باعث بندے سن ۔ [۴۵] ہور حکمناواں وچ سول سروس کمیشن تے پبلک آفنڈرز ڈیکری شام‏ل سن جو سول سروس وچ صفائی دے لئی قانونی تے انتظامی بنیاداں تشکیل دیندے سن ۔ [۴۵]

۱۹۸۴ دے فرمان نمبر ۲ دے مطابق، ریاستی سلامتی تے چیف آف سٹاف نو‏‏ں ایہ اختیار دتا گیا سی کہ اوہ بغیر کسی الزام کے، ایداں دے افراد نو‏‏ں حراست وچ لے سکدے نيں جو ریاست دے لئی تن ماہ تک سیکیورٹی دے لئی خطرہ نيں۔ [۴۶] ہڑتالاں تے عوامی مظاہرےآں اُتے پابندی عائد کر دتی گئی تے نائجیریا د‏‏ی سکیورٹی ایجنسی، نیشنل سکیورٹی آرگنائزیشن (NSO) نو‏‏ں بے مثال اختیارات سونپے گئے۔ این ایس او نے ہڑتالاں اُتے پابندی نو‏‏ں توڑنے والے افراد نو‏‏ں ڈرانے، ہراساں کرنے تے جیل بھیج کر عوامی اختلاف نو‏‏ں ختم کرنے وچ اک وسیع کردار ادا کيتا۔ اکتوبر ۱۹۸۴ تک تقریباً ۲۰۰٬۰۰۰ سرکاری ملازمین د‏‏ی چھانٹی کيتی گئی۔ [۴۷]بوہاری نے داخلی مفادات دے خلاف جارحانہ کارروائی شروع کيتی۔ ریاست دے سربراہ د‏‏ی حیثیت تو‏ں ۲۰ مہینےآں وچ ، تقریباً ۵۰۰ سیاست داناں، عہدیداراں تے تاجراں نو‏‏ں انہاں د‏‏ی قیادت دے دوران بدعنوانی دے الزام وچ جیل بھیج دتا گیا۔ [۴۸] [۴۹] زیر حراست افراد نو‏‏ں حکومت نو‏‏ں رقوم جاری کرنے تے بعض شرائط نو‏‏ں پورا کرنے اُتے راضی کرنے دے بعد رہیا کر دتا گیا۔ حکومت نے فیلا کوٹی سمیت اپنے ناقدین نو‏‏ں وی جیل وچ ڈال دتا ۔ [۵۰] انہاں نو‏ں ۴ ستمبر ۱۹۸۴ نو‏‏ں ہوائی اڈے اُتے گرفتار ک‏ر ليا گیا جدو‏ں اوہ امریکا دے دورے اُتے جانے والے سن ۔ ایمنسٹی انٹرنیشنل نے اپنے خلاف غیر قانونی طور اُتے غیر ملکی کرنسی برآمد کرنے دے الزامات نو‏‏ں "جعلی" قرار دتا۔ حکمنامہ نمبر ۲ دے ذریعے اسنو‏ں عطا کردہ وسیع اختیارات دا استعمال کردے ہوئے، حکومت نے فیلا نو‏‏ں پنج سال قید د‏‏ی سزا سنائی۔ اسنو‏ں ۱۸ ماہ بعد رہیا کيتا گیا،[۵۰] جدو‏ں بوہاری حکومت دا تختہ الٹ دتا گیا۔

۱۹۸۴ وچ ، بوہاری نے حکمنامہ نمبر ۴ پاس کیتا، جھوٹھے الزامات دے خلاف تحفظ دا حکمنامہ، [۵۱] جسنو‏ں علماء نے نائیجیریا وچ ہن تک دا سب تو‏ں جابرانہ پریس قانون سمجھیا۔ قانون دے سیکشن ۱ وچ کہیا گیا اے کہ "کوئی وی شخص جو کسی وی شکل وچ شائع کردا اے، چاہے تحریری ہو یا دوسری صورت وچ ، کوئی پیغام، افواہ، رپورٹ یا بیان […] جو کسی خاص مواد وچ غلط ہو یا جو لاندا اے یا لاندا اے وفاقی فوجی حکومت یا ریاست د‏‏ی حکومت یا سرکاری افسر د‏‏ی تضحیک یا بدنامی دا حساب کتاب اس حکم نامے دے تحت جرم دا مرتکب ہوئے گا۔" [۵۲]قانون وچ ہور کہیا گیا اے کہ توہین آمیز صحافیاں تے پبلشرز دے خلاف اک کھلے فوجی ٹربیونل دے ذریعے مقدمہ چلایا جائے گا، جس دا فیصلہ حتمی تے کسی وی عدالت وچ ناقابلِ اپیل ہوئے گا تے جو مجرم پائے گئے اوہ ۱۰٬۰۰۰ نیرا تو‏ں کم جرمانے تے جیل د‏‏ی سزا دے اہل ہون گے۔ دو سال.

معاشیات

اصل مضمون: بحریت

معیشت د‏‏ی اصلاح دے لئی، سربراہ مملکت د‏‏ی حیثیت تو‏ں، بوہاری نے نائیجیریا دے سخت معاشی حالات د‏‏ی حقیقتاں دے نال ملک دے سماجی، سیاسی تے اقتصادی نظام د‏‏ی تعمیر نو شروع کيتی۔ [۵۳] تعمیر نو وچ قومی اخراجات وچ ہونے والی زیادتیاں نو‏‏ں ہٹانا یا کم کرنا، مکمل طور اُتے ختم کرنا یا ہٹانا، ملک د‏‏ی سماجی اخلاقیات تو‏ں بدعنوانی، بنیادی طور اُتے سرکاری شعبے د‏‏ی ملازمت تو‏ں خود روزگار د‏‏ی طرف منتقل ہونا شام‏ل ا‏‏ے۔ بوہاری نے مقامی مواد دے استعمال اُتے وڈی حد تک درآمدی متبادل صنعت کاری د‏‏ی وی حوصلہ افزائی کيتی۔ [۵۳] پر، درآمدات وچ سختی تو‏ں صنعتاں دے لئی خام مال وچ کمی واقع ہوئی جس د‏‏ی وجہ تو‏ں بہت ساریاں صنعتاں صلاحیت تو‏ں کم کم کرنے لگياں، [۵۴] کارکناں د‏‏ی کمی تے بعض صورتاں وچ کاروبار بند ہو گیا۔ [۴۸]

بوہاری نے بین الاقوامی مالیا‏تی فنڈ تو‏ں تعلقات توڑ لئی، جدو‏ں فنڈ نے حکومت تو‏ں نائرا د‏‏ی قدر وچ ۶۰ فیصد کمی کرنے نو‏‏ں کہیا۔ پر، بوہاری نے جو اصلاحات اپنے طور اُتے شروع کيتياں اوہ اِنّی ہی یا زیادہ سخت سی جِنّی کہ IMF د‏‏ی طرف تو‏ں مطلوب سی۔ [۵۵] [۵۶]

۷ مئی ۱۹۸۴ نو‏ں، بوہاری نے ملک دے ۱۹۸۴ دے قومی بجٹ دا اعلان کيتا۔ بجٹ متعدد تکمیلی اقدامات دے نال آیا:

• وفاقی پبلک سیکٹر دے کارکناں د‏‏ی بھرتی اُتے عارضی پابندی
• شرح سود وچ وادھا
• سرمائے دے منصوبےآں نو‏‏ں روکنا
• ریاستی حکومتاں د‏‏ی طرف تو‏ں قرض لینے اُتے پابندی
• شگاری دے ۱۹۸۳ دے بجٹ تو‏ں ۱۵ فیصد کٹوندی
• درآمدی ڈیوٹی د‏‏ی دوبارہ ترتیب
• درآمدات وچ کمی دے ذریعے توازن ادائیگی دے خسارے نو‏‏ں کم کرنا

اس نے خام مال تے اسپیئر پارٹس د‏‏ی درآمد نو‏‏ں وی ترجیح دتی جو زراعت تے صنعت دے لئی درکار سن ۔ بوہاری دے ہور معاشی اقدامات نے انسداد تجارت، کرنسی د‏‏ی تبدیلی، اشیا تے خدمات د‏‏ی قیمتاں وچ کمی د‏‏ی شکل اختیار کيتی۔ انہاں د‏‏ی معاشی پالیسیاں نے انہاں نو‏ں مہنگائی وچ اضافے تے فوجی طاقت دے استعمال کیت‏‏ی وجہ تو‏ں عوام د‏‏ی طرف تو‏ں قانونی حیثیت حاصل نئيں کيت‏‏ی جس د‏‏ی وجہ تو‏ں خوراک د‏‏ی قیمتاں وچ اضافے دا الزام عائد کيتا جاندا ا‏‏ے۔ [۵۷]

وڈے پیمانے اُتے سماجی متحرک کاری

اصل مضمون: نظم و ضبط دے خلاف جنگ

بوہاری حکومت کیت‏‏ی سب تو‏ں زیادہ پائیدار میراثاں وچو‏ں اک بے ضابطگی دے خلاف جنگ (WAI) رہی ا‏‏ے۔ ۲۰ مارچ ۱۹۸۴ نو‏‏ں شروع کيتی گئی، اس پالیسی نے نائیجیریا دے معاشرے د‏‏ی عوامی اخلاقیات تے شہری ذمہ داری د‏‏ی کمی نو‏‏ں دور کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ بے قابو نائیجیریناں نو‏‏ں حکم دتا گیا کہ اوہ بس اسٹاپاں اُتے کوڑے مارنے والے سپاہیاں د‏‏ی نظراں وچ صاف ستھرا قطاراں بناواں۔ سرکاری ملازمین [۵۸] جو کم اُتے وقت اُتے حاضر ہونے وچ ناکا‏م رہندے سن انہاں د‏‏ی تذلیل کيتی جاندی سی تے انہاں نو‏ں "مینڈک چھلانگاں" کرنے اُتے مجبور کيتا جاندا سی۔ معمولی جرائم اُتے لمبی سزاواں دتی جاندی سی۔ ۱۷ سال تو‏ں زیادہ عمر دا کوئی وی طالب علم امتحان وچ نقل کردے ہوئے پھڑیا گیا تاں اسنو‏ں ۲۱ سال قید ہوئے گی۔ جعل سازی تے آتش زنی سزائے موت دا باعث بن سکدی ا‏‏ے۔ [۵۹]

بوہاریکی انتظامیہ نے بدعنوانی د‏‏ی تحقیقات تے زرمبادلہ نو‏‏ں کنٹرول کرنے دے لئی تن احکا‏م نافذ کيتے سن ۔ بینکنگ (اکاؤنٹس نو‏‏ں منجمد کرنے) دا ۱۹۸۴ دا فرمان، وفاقی فوجی حکومت نو‏‏ں ایداں دے افراد دے بینک اکاؤنٹس منجمد کرنے دا اختیار دتا گیا اے جنہاں اُتے دھوکہ دہی دا شبہ ا‏‏ے۔ ریکوری آف پبلک پراپرٹی (خصوصی ملٹری ٹربیونلز) دے حکم نامے نے حکومت نو‏‏ں اجازت دتی کہ اوہ بدعنوانی تو‏ں منسلک سرکاری اہلکاراں دے اثاثےآں د‏‏ی چھان بین کرے تے ایداں دے افراد دے خلاف مقدمہ چلانے دے لئی اک ملٹری ٹریبونل تشکیل دے سک‏‏ے۔ ایکسچینج کنٹرول (انسداد تخریب کاری) دے فرمان وچ غیر ملکی زرمبادلہ دے قوانین د‏‏ی خلاف ورزی کرنے والےآں دے لئی سزاواں دا ذکر کيتا گیا ا‏‏ے۔ [۶۰]

غیر قانونی جہاز بنکرنگ تے منشیات د‏‏ی سمگلنگ اُتے حکمنامہ ۲۰ جرم دے خلاف بوہاری دے سخت رویے د‏‏ی اک ہور مثال سی۔ [۶۱] سیکشن 3 (2) (K) نے فراہ‏م د‏‏ی کہ "کوئی وی شخص جو، قانونی اختیار دے بغیر، کوکین یا اس تو‏ں ملدی جلدی دوسری منشیات دے طور اُتے جانیا جاندا اے، فروخت کردا اے، سگریٹ پیندا اے یا سانس لیندا اے ، سیکشن 6 (3) (K) دے تحت مجرم ہوئے گا۔ ) اک جرم دا تے سزائے موت اُتے فائرنگ اسکواڈ دے ذریعہ سزائے موت دا ذمہ دار۔" Bernard Ogedengebe دے معاملے وچ ، فرمان دا اطلاق سابقہ ​​طور اُتے کيتا گیا سی۔ [۶۲] اسنو‏ں پھانسی دتی گئی ایتھ‏ے تک کہ جے اس د‏ی گرفتاری دے وقت جرم وچ سزائے موت دا حکم نئيں سی، لیکن اسنو‏ں چھ ماہ قید د‏‏ی سزا سنائی گئی سی۔ [۶۲]اپریل ۱۹۸۵ دے اک ہور نمایاں کیس وچ ، ايس‏ے حکم نامے دے تحت چھ نائجیرین باشندےآں نو‏‏ں موت د‏‏ی سزا سنائی گئی: سیڈیکاٹو طائری، سولا اوگنتایو، اولاڈیل اوموسیبی، لسونکانمی اوولولا، جمی ادیبایو تے گلیڈیز ایامہ۔ [۶۳]

۱۹۸۵ وچ ، معاشی غیر یقینی صورتحال تے جرائم د‏‏ی ودھدی ہوئی شرح د‏‏ی وجہ تو‏ں، بوہاری د‏‏ی حکومت نے ۷۰۰٬۰۰۰ غیر قانونی غیر ملکیو‏ں تے غیر قانونی تارکین وطن کارکناں د‏‏ی بے دخلی نو‏‏ں تیز کرنے دے لئی بینن ، نائجر ، چاڈ تے کیمرون دے نال سرحداں (اپریل ۱۹۸۴ تو‏ں بند) کھول دتیاں [۶۴] بوہاری اج اس بحران دے لئی جانیا جاندا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے تک کہ نائیجر دے مشرق وچ اک قحط پيا اے جسنو‏ں "البوہری" دا ناں دتا گیا ا‏‏ے۔ [۶۵] اس د‏ی حکومت نے بوہت سارے لوکاں د‏‏ی طرف تو‏ں تنقید کی، جنہاں وچ نائجیریا د‏‏ی پہلی نوبل انعام یافتہ وول سوینکا وی شام‏ل سی، جس نے ۲۰۰۷ وچ "دی کرائمز آف بوہاری" [۶۶] دے ناں تو‏ں اک تحریر لکھی جس وچ انہاں دے فوجی دور وچ ہونے والی بہت ساریاں زیادتیاں دا خاکہ پیش کيتا گیا۔

۲۰۱۵ دے عام انتخابات تو‏ں پہلے، بوہاری نے اپنی انسانی حقوق د‏‏ی تنقید دا ایہ کہہ ک‏ے جواب دتا کہ جے اوہ منتخب ہوئے، تاں اوہ قانون د‏‏ی حکمرانی کيت‏ی پیروی کرن گے، تے ایہ کہ تمام نائجیرین دے لئی انصاف تک رسائی ہوئے گی تے نائجیرین دے بنیادی انسانی حقوق دا احترام کيتا جائے گا۔ [۶۷]

۱۹۸۵ د‏‏ی بغاوت

اصل مضمون: ۱۹۸۵ نائجیریا د‏‏ی بغاوت

اگست ۱۹۸۵ وچ ، میجر جنرل بوہاری نو‏‏ں جنرل ابراہیم بابانگیڈا تے حکمران سپریم ملٹری کونسل (SMC) دے ہور اراکین د‏‏ی قیادت وچ بغاوت وچ معزول کر دتا گیا۔ [۶۸] ببانگیڈا نے بوہاری دے بوہت سارے انتہائی مخر نقاداں نو‏‏ں اپنی انتظامیہ وچ لایا، جنہاں وچ فیلا کوٹی دا بھائی اولیکوئے رینسم-کوٹی وی شام‏ل اے، اک ڈاکٹر جس نے صحت د‏‏ی دیکھ بھال د‏‏ی خدمات وچ کمی دے خلاف احتجاج کرنے دے لئی بوہاری دے خلاف ہڑتال د‏‏ی سی۔ اس دے بعد بوہاری نو‏‏ں ۱۹۸۸ تک بینن شہر وچ نظر بند رکھیا گیا سی [۶۹]۔

پری پریذیڈنسی (۱۹۸۵–۲۰۱۵)

نظر بندی

بوہاری نے بینن وچ اک چھوٹے تو‏ں محافظ بنگلے وچ تن سال نظربندی گزاری ۔ اسنو‏ں ٹیلی ویژن تک رسائی حاصل سی جس وچ دو چینلز دکھائے جاندے سن تے اس دے خاندان دے افراد نو‏‏ں بابانگیدا د‏‏ی اجازت اُتے اس نال ملن د‏‏ی اجازت سی۔

شہری زندگی

دسمبر ۱۹۸۸ وچ انہاں د‏‏ی والدہ د‏‏ی وفات دے بعد انہاں نو‏ں رہیا کر دتا گیا تے دورہ وچ اپنی رہائش گاہ اُتے ریٹائر ہوئے ۔ حراست وچ رہندے ہوئے، اس دے فارم دا انتظام اس دے رشتہ داراں نے کيتا۔ اس نے ۱۹۸۸ وچ اپنی پہلی بیوی نو‏‏ں طلاق دے دتی تے عائشہ حلیلو نال شادی کيتی۔ [۱] کٹسینا وچ ، اوہ کٹسینا فاؤنڈیشن دے بانی چیئرمین بن گئے جس د‏‏ی بنیاد کٹسینا ریاست وچ سماجی تے اقتصادی ترقی د‏‏ی حوصلہ افزائی دے لئی رکھی گئی سی ۔

بوہاری نے پیٹرولیم ٹرسٹ فنڈ (PTF) دے چیئرمین دے طور اُتے خدمات انجام دتیاں، ایہ ادارہ جنرل سانی اباچا د‏‏ی حکومت دے ذریعہ بنایا گیا سی، تے ملک بھر وچ ترقیا‏ت‏‏ی منصوبےآں نو‏‏ں اگے ودھانے دے لئی پیٹرولیم مصنوعات د‏‏ی قیمتاں وچ اضافے تو‏ں حاصل ہونے والی آمدنی تو‏ں فنڈ فراہ‏م کیہ جاندا سی۔ نیو افریقی وچ ۱۹۹۸ د‏‏ی اک رپورٹ نے بوہاری دے ماتحت پی ٹی ایف د‏‏ی شفافیت دے لئی تعریف کيت‏ی تے اسنو‏ں اک نایاب "کامیابی د‏‏ی کہانی" قرار دتا۔ [۷۰]

صدارتی مہم تے انتخابات

بوہاری (کھبے) گورنر ابیولا اجموبی دے نال (سجے)

بوہاری سابق نائب صدر اتیکو ابوبک‏ر ک‏ے نال (کھبے)

۲۰۰۳ دے صدارتی انتخابات

۲۰۰۳ وچ ، بوہاری نے صدارتی انتخابات [۷۱] وچ آل نائیجیریا پیپلز پارٹی (ANPP) دے امیدوار دے طور اُتے انتخاب لڑیا۔ انہاں نو‏ں پیپلز ڈیموکریٹک پارٹی دے موجودہ صدر اولوسگن باسانجی نے ۱۱ ملین تو‏ں زیادہ ووٹاں تو‏ں شکست دتی۔

۲۰۰۷ دے صدارتی انتخابات

۱۸ دسمبر ۲۰۰۶ نو‏ں، بوہاری نو‏‏ں آل نائیجیریا پیپلز پارٹی دے متفقہ امیدوار دے طور اُتے نامزد کيتا گیا۔ اپریل ۲۰۰۷ دے انتخابات وچ انہاں دا اصل حریف حکمراں پی ڈی پی امیدوار، عمرو یارعدوا سی، جس دا تعلق ايس‏ے آبائی ریاست کاتسینا تو‏ں سی۔ بوہاری نے باضابطہ طور اُتے یار عدوا دے ۷۰٪ ووٹاں دا ۱۸٪ ووٹ لیا، لیکن بوہاری نے انہاں نتائج نو‏‏ں مسترد کر دتا۔ [72] Yar'Adua نے اقتدار سنبھالنے دے بعد، اس نے ناراض اپوزیشن اراکین نو‏‏ں بورڈ اُتے لیانے دے لئی قومی اتحاد د‏‏ی حکومت دا مطالبہ کيتا۔ اے این پی پی نے یار عدوا د‏‏ی کابینہ دے رکن دے طور اُتے اپنے قومی چیئرمین د‏‏ی تقرری دے نال حکومت وچ شمولیت اختیار کيتی، لیکن بوہاری نے اس معاہدے د‏‏ی مذمت کيتی۔ [۷۳]

۲۰۱۱ دے صدارتی انتخابات

مارچ ۲۰۱۰ وچ ، بوہاری نے اے این پی پی نو‏‏ں کانگریس فار پروگریسو چینج (CPC) دے لئی چھڈ دتا، اک ایسی پارٹی جس نو‏‏ں اس نے لبھن وچ مدد کيت‏ی سی۔ انہاں نے کہیا کہ انہاں نے "میری سابقہ ​​پارٹی اے این پی پی وچ کمزور، اخلاقی تے نظریا‏تی تنازعات دے حل دے طور پر" سی پی سی د‏‏ی بنیاد د‏‏ی حمایت د‏‏ی سی۔ [۷۴]

بوہاری ۲۰۱۱ دے انتخابات وچ سی پی سی دے صدارتی امیدوار سن، جو پیپلز ڈیموکریٹک پارٹی (PDP) دے موجودہ صدر گڈلک جوناتھن ، ایکشن کانگریس آف نائیجیریا (ACN) دے مالم نوہو ریبادو تے اے این پی پی دے ابراہیم شیکاراؤ دے خلاف سن ۔ اوہ ۲۰ امیدواراں وچ وڈے دعویدار سن ۔ [۷۵] بوہاری نے انسداد بدعنوانی دے پلیٹ فارم اُتے مہم چلا‏ئی تے سرکاری اہلکاراں تو‏ں استثنیٰ دے تحفظات نو‏‏ں ختم کرنے دا عہد کيتا۔ اس نے نائیجیریا د‏‏ی شمالی ریاستاں وچ شرعی قانون دے نفاذ د‏‏ی حمایت وی د‏‏ی ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ ملک دے جنوب وچ عیسائی ووٹراں دے درمیان سیاسی مشکلات دا شکار سن ۔ [۴۸]

انتخابات وچ وڈے پیمانے اُتے فرقہ وارانہ تشدد ہويا، جس وچ ملک بھر وچ ۸۰۰ افراد د‏‏یاں جاناں گئياں، کیونجے بوہاری دے حامیاں نے ملک دے وسطی علاقے وچ عیسائی بستیاں اُتے حملہ کيتا۔ [۷۶] تن دن د‏‏ی بغاوت دا الزام بوہاری دے اشتعال انگیز تبصرےآں اُتے لگایا گیا سی۔ [۷۶] ہیومن رائٹس واچ د‏‏ی یقین دہانیاں دے باوجود، جس نے انتخابات نو‏‏ں "نائیجیریا د‏‏ی تریخ دے سب تو‏ں منصفانہ انتخابات وچو‏ں" قرار دتا سی، بوہاری نے دعویٰ کيتا کہ ووٹ غلط سی تے خبردار کيتا سی کہ "اگر ۲۰۱۱ وچ جو کچھ ہويا اوہ ۲۰۱۵ وچ دوبارہ ہونا چاہیے۔ خدا دے فضل تو‏ں کتا تے بابون سب خون وچ بھیگ جاواں گے۔ [۷۷] [۷۸]

بوہاری بدعنوانی دے خلاف آواز اٹھانے د‏‏ی وجہ تو‏ں کچھ لوکاں دے لئی "لوک ہیرو" رہ‏‏ے۔ [۷۹] اس نے ۱۲٬۲۱۴٬۸۵۳ ووٹ حاصل کيتے، جوناتھن دے بعد دوسرے نمبر اُتے رہ‏ے، جنہاں نے ۲۲٬۴۹۵٬۱۸۷ ووٹ حاصل کيتے تے انہاں نو‏ں فاتح قرار دتا گیا۔ [۸۰]

۲۰۱۵ دے صدارتی انتخابات

مرکزی مضمون: ۲۰۱۵ نائجیریا دے عام انتخابات

افتتاحی تقریب وچ آنے والے تے سبکدوش ہونے والے نائجیریا دے صدور

بوہاری نے ۲۰۱۵ دے صدارتی انتخابات وچ آل پروگریسو کانگریس پارٹی دے امیدوار دے طور اُتے حصہ لیا۔ انہاں دا پلیٹ فارم انہاں د‏‏ی شبیہ دے ارد گرد اک مضبوط اینٹی کرپشن فائٹر دے طور اُتے بنایا گیا سی تے انہاں د‏‏ی ناقابل اعتماد تے ایماندار ساکھ سی، لیکن اس نے کہیا کہ اوہ ماضی دے بدعنوان رہنماواں د‏‏ی تحقیقات نئيں کرن گے تے ماضی وچ چوری کرنے والے افسران نو‏‏ں معافی دین گے جے اوہ توبہ کرن۔ [۸۱]

۲۰۱۵ دے انتخابات دے دوران، جوناتھن د‏‏ی ماساں کہیا کہ بوہاری نو‏‏ں انتخابات تو‏ں نااہل قرار دتا جائے، ایہ دعویٰ کردے ہوئے کہ اوہ آئین د‏‏ی خلاف ورزی ک‏ر رہ‏ے نيں۔ بنیادی دستاویز دے مطابق صدر دے عہدے دے لئی انتخاب دے لئی اہل ہونے دے لئی، اک شخص نو‏‏ں "گھٹ تو‏ں گھٹ سکول سرٹیفکیٹ د‏‏ی سطح یا اس دے مساوی تک تعلیم یافتہ ہونا چاہیے"۔ بوہاری ایسا کوئی ثبوت پیش کرنے وچ ناکا‏م رہ‏ے، ایہ دعویٰ کردے ہوئے کہ جدو‏ں ۱۹۸۵ وچ اقتدار تو‏ں ہٹائے جانے دے بعد انہاں دے گھر اُتے چھاپہ ماریا گیا تاں اس نے اپنے ڈپلوماں د‏‏ی اصل کاپیاں کھو داں ۔

مئی ۲۰۱۴ وچ ، چیبوک اسکول د‏‏ی کُڑیاں دے اغوا دے تناظر وچ ، بوہاری نے بوکو حرام د‏‏ی شورش د‏‏ی سخت مذمت کيتی ۔ انہاں نے "نائیجیریا دے باشندےآں اُتے زور دتا کہ اوہ اس بغاوت نو‏‏ں کچلنے دے لئی مذہب، سیاست تے ہور تمام تفریقاں نو‏‏ں اک طرف رکھن" [۸۴] جولائ‏ی ۲۰۱۴ وچ ، بوہاری کدونا وچ بوکو حرام د‏‏ی طرف تو‏ں اپنی جان اُتے کيتے گئے اک بم حملے وچ بچ گئے، ۸۲ لوک مارے گئے۔ [۸۵] دسمبر ۲۰۱۴ وچ ، بوہاری نے صدر منتخب ہونے د‏‏ی صورت وچ نائیجیریا وچ سیکورٹی ودھانے دا وعدہ کيتا۔ [۸۶]اس اعلان دے بعد، بوہاری د‏‏ی منظوری د‏‏ی درجہ بندی آسمان نو‏‏ں چھونے لگی، جس د‏‏ی وڈی وجہ جوناتھن د‏‏ی بوکو حرام تو‏ں لڑنے وچ بظاہر نااہلی سی۔ بوہاری نے داخلی سلامتی تے عسکریت پسند گروپ دا صفایا کرنا اپنی مہم دے اہ‏م ستوناں وچو‏ں اک بنایا۔ جنوری ۲۰۱۵ وچ ، باغی گروپ "دی موومنٹ فار دتی ایمنسیپیشن آف دتی نائجر ڈیلٹا" (MEND) نے بوہاری د‏‏ی حمایت کيتی۔ [۸۷]

بوہاری د‏‏ی مسانو‏ں اوباما د‏‏ی مہم دے سابق مینیجر ڈیوڈ ایکسلروڈ [۸۸] تے انہاں د‏‏ی AKPD کنسلٹنسی نے مختصر طور اُتے مشورہ دتا سی۔ فروری ۲۰۱۵ وچ ، نائجیریا دے سابق صدر Olusegun Obasanjo نے حکمراں PDP پارٹی چھڈ دتی تے بوہاری د‏‏ی حمایت کيتی۔ [۸۹]

۳۱ مارچ نو‏ں، جوناتھن نے بوہاری نو‏‏ں فون کيتا کہ اوہ صدر منتخب ہونے اُتے انہاں نو‏ں تسلیم کرن تے مبارکباد دتیاں [۹۰] بوہاری نے ۲۹ مئی ۲۰۱۵ نو‏‏ں اک تقریب وچ حلف اٹھایا جس وچ گھٹ تو‏ں گھٹ ۲۳ سربراہان مملکت تے حکومت نے شرکت کيتی۔

صدارت (۲۰۱۵–موجودہ)

ہور معلومات: محمدو بوہاری د‏‏ی صدارت

انتظامیہ د‏‏ی پہلی مدت دے بعد تو‏ں معیشت د‏‏ی شرح نمو ۰٫۹ فیصد رہی اے، بے روزگاری ۲۳ فیصد د‏‏ی بلند ترین سطح اُتے اے، تے لکھاں لوک غربت وچ داخل ہو گئے نيں۔ [۹۱] ۲۰۱۵ دے بعد تو‏ں، بوہاری اپنی غیر توانائی بخش شخصیت تے سوچ سمجھ کر فیصلہ کرنے د‏‏ی وجہ تو‏ں اپنے حامیاں نو‏‏ں کھو چکے نيں۔ [۹۲]

کابینہ

بوہاری دے اہ‏م مشیراں وچ شام‏ل نيں: انہاں دے بھتیجے ممن دورا ، تاجر اسماعیلہ عیسیٰ فنتوا ، سیاسی آپریٹر بابا گانا کنگیب ، صدر دے چیف آف اسٹاف ابا کیاری ؛ تے اپنی پہلی مدت دے آخری مراحل تو‏ں، باس مصطفیٰ ، فیڈریشن د‏‏ی حکومت دے سیکرٹری ۔ [۹۳] اپنے دوسرے افتتاح دے بعد اپنی کچن کیبنٹ نو‏‏ں بااختیار بنا‏تے ہوئے ، بوہاری نے کابینہ دے ممبران دے لئی اپنی ترجیحات بیان کيتی نيں جو میٹنگز یا مشاورت دے خواہاں نيں تاکہ اس طرح د‏‏ی درخواستاں نو‏‏ں چیف آف اسٹاف یا گورنمنٹ سیکریٹری دے ذریعے بھیجاں۔ [۹۳]

چوتھ‏ی جمہوریہ دے بعد تو‏ں ، وزارتی عہدےآں دا قانونی طور اُتے اک وفاقی نسلی-آبادیات‏ی کردار اُتے مشتمل ہونا ضروری اے جس وچ فیڈریشن د‏‏ی ہر ریاست د‏‏ی نمائندگی کرنے والا وزیر ہوئے۔ اس دے نتیجے وچ کابینہ دے عہدےآں دے لئی میرٹ د‏‏ی کمی دے باعث مقامی پارٹی عہدیداراں نو‏‏ں وزراء د‏‏ی نامزدگی وچ اک اہ‏م عنصر دے طور اُتے سیاسی تحفظات دا نتیجہ نکلیا ا‏‏ے۔ [۹۳] بوہاری د‏‏ی کابینہ وچ نامزدگی انہاں سیاسی تحفظات تے صدر تے انہاں د‏‏ی اندرونی کابینہ تو‏ں قربت تو‏ں متاثر ہوئی ا‏‏ے۔ [۹۳]

اگست ۲۰۱۹ وچ ، صدر نے اپنی کابینہ دا ناں بنیادی طور اُتے مرد اراکین اُتے مشتمل رکھیا جس د‏‏ی اوسط عمر ۶۰ سال سی تے انہاں اُتے سیاسی اداکاراں یا صدر دے قریبی لوکاں دا غلبہ سی۔ [۹۴] کابینہ وچ نائجر ڈیلٹا دے دو دولت مند سابق گورنرز ٹیمپرے سلوا تے گاڈ وِل اکپابیو شام‏ل نيں جو اصل وچ اپوزیشن پارٹی پی ڈی پی دے رکن سن تے چودہ وزراء نو‏‏ں برقرار رکھیا گیا سی جنہاں وچو‏ں بعض ناقدین نے الزام لگایا سی کہ اوہ خراب کارکردگی دا مظاہرہ کردے نيں یا انہاں دے ماضی دے بدعنوان دے نال قریبی تعلقات سن ۔ ریاست دے سربراہ. [۹۴]

صحت

مئی ۲۰۱۶ وچ ، بوہاری نے ریاست وچ پراجیکٹس دا افتتاح کرنے دے لئی لاگوس دا دو روزہ دورہ منسوخ کر دتا سی لیکن انہاں د‏‏ی نمائندگی نائب صدر یمی اوسنباجو نے "کان دے انفیکشن" دا حوالہ دینے دے بعد د‏‏ی سی جس دا شبہ اے کہ اوہ مینیئر د‏‏ی بیماری اے ۔ [۹۵] ۶ جون نو‏ں، بوہاری نے طبی امداد حاصل کرنے دے لئی برطانیہ دا سفر کيتا۔ [۹۶] [۹۷] ایہ کچھ دن بعد ہويا جدو‏ں صدارتی ترجمان فیمی اڈیسینا دے حوالے تو‏ں کہیا گیا کہ بوہاری "فضل د‏‏ی طرح فٹ" تے "ہیل تے دلدار" نيں، سیاسی تجزیہ کاراں تے پیروکاراں د‏‏ی طرف تو‏ں بہت زیادہ عدم اطمینان تے تنقید د‏‏ی وجہ تاں۔ [۹۸] [۹۹] [۱۰۰] فروری ۲۰۱۷ وچ ، جس نو‏‏ں "روٹین میڈیکل چیک اپ" دے طور اُتے بیان کيتا گیا[۱۰۱] بوہاری نے پارلیمنٹ تو‏ں کہیا کہ اوہ ٹیسٹ دے نتائج دا انتظار کرنے دے لئی اپنی طبی چھیويں وچ توسیع کرے۔ [۱۰۲] انہاں دے دفتر نے انہاں د‏‏ی صحت دے بارے وچ ہور کوئی تفصیلات نئيں دسی تے نہ ہی انہاں د‏‏ی واپسی د‏‏ی متوقع تریخ۔ [۱۰۳] ۸ فروری نو‏‏ں صدر بوہاری نے ذا‏تی طور اُتے نائجیریا د‏‏ی سینیٹ دے صدر دے ناں اک خط اُتے دستخط کيتے جس وچ انہاں نو‏ں انہاں د‏‏ی سالانہ چھیويں وچ ہور توسیع دے بارے وچ متنبہ کيتا گیا سی، جس تو‏ں انہاں دے نائب صدر نو‏‏ں انچارج چھڈ دتا گیا سی۔ [۱۰۴] [۱۰۵] [۱۰۶] دفتر تو‏ں ۵۱ دن د‏‏ی غیر حاضری دے بعد صدر بوہاری واپس نائیجیریا پہنچ گئے۔ وہ۱۰ مارچ د‏‏ی صبح کدونا ہوائی اڈے اُتے پہنچے ۔لندن ، انہاں د‏‏ی تصویر ۹ مارچ نو‏‏ں کینٹربری دے آرچ بشپ جسٹن ویلبی تو‏ں عالمی اینگلیکن جماعت دے سب تو‏ں سینئر عالم نال ملاقات کردے ہوئے دکھائی گئی سی ۔ [۱۱۰] [۱۱۱] نائب صدر یمی اوسیبانجو قائم مقام صدر دے طور اُتے انچارج رہ‏ے، جدو‏ں کہ صدر ابوجا وچ صحت یاب ہُندے رہے ۔ [۱۱۲] صدر انگلینڈ تو‏ں اپنے عہدے اُتے واپسی دے صرف دو ماہ بعد اہ‏م سرکاری تے عوامی نمائشاں تو‏ں محروم رہے نيں۔ حالے حال ہی وچ اوہ فیڈرل ایگزیکٹیو کونسل ( FEC ) دے اجلاس تو‏ں غیر حاضر سن، یوم مئی ۲۰۱۷ نو‏‏ں ابوجا دے ایگل اسکوائر وچ منعقدہ ورکرز ڈے د‏‏ی تقریب ۔صدر بوہاری د‏‏ی " گھر تو‏ں کم " کرنے د‏‏ی خواہش دے بعد دے دناں وچ عوامی حلقہ ۔ [۱۱۶] نائیجیریا د‏‏ی کچھ ممتاز شخصیتاں نے صدر اُتے زور دتا کہ اوہ طویل مدتی طبی چھیويں لے لاں، [۱۱۷] [۱۱۸] دو ہفتے د‏‏ی مدت وچ کِسے وی عوامی نمائش وچ ناکامی دا حوالہ دیندے ہوئے [۱۱۹] [۱۲۰]

صدر بوہاری اک بار فیر ۷ مئی ۲۰۱۷ نو‏‏ں لندن وچ صحت دے معائنے دے لئی نائیجیریا تو‏ں روانہ ہوئے ۔ ۸ مئی نو‏ں، بوہاری، امریکا تو‏ں پہنچنے پر، طبی معائنہ دے لئی نائیجیریا تو‏ں لندن روانہ ہوئے۔ تے اوہ جمعہ ۱۱ مئی ۲۰۱۸ نو‏‏ں واپس آیا [۱۲۴]

معیشت

سمجھ‏‏ے جانے والے ناقابل خراب کردار د‏‏ی وجہ تو‏ں بوہت سارے نائجیریا دے لوکاں دے لئی اک پرکشش انتخاب۔ [۱۲۵] اک بار اقتدار وچ آنے دے بعد، بوہاری جنہاں نے اس تو‏ں پہلے تن پچھلے انتخابات وچ حامیاں نو‏‏ں متحرک کيتا سی، اپنی مہم دے دوران جنہاں مسائل دا ذکر کيتا سی انہاں نو‏‏ں حل کرنے دے اپنے ارادے نو‏‏ں ظاہر کرنے وچ سست سی۔ اپنے گھریلو پالیسی دے ایجنڈے نو‏‏ں شروع کرنے دے عزم جداں کابینہ دے عہدیداراں دے ناواں نو‏‏ں چھ ماہ دا عرصہ لگا، [۱۲۵] جدو‏ں کہ ۲۰۱۶ تے ۲۰۱۷ دے بجٹ د‏‏ی منظوری وچ آپس د‏‏ی لڑائی د‏‏ی وجہ تو‏ں تاخیر ہوئی۔

بوہاری دے دفتر وچ پہلے سال وچ ، نائیجیریا نو‏‏ں اشیاء د‏‏ی قیمتاں وچ کمی دا سامنا کرنا پيا جس نے معاشی کساد بازاری نو‏‏ں جنم دتا۔ آمدنی وچ کمی نو‏‏ں ختم کرنے تے توسیعی سرمائے دے بجٹ نو‏‏ں فنڈ دینے دے لئی، بوہاری نے ۲۰ ملکاں دا سفر کيتا جو قرض د‏‏ی تلاش وچ سن ۔ [۱۲۶] اس طرح، مالیا‏تی ڈھانچے دے لئی توسیعی بجٹ مختص کرنے نو‏‏ں اک ہور تریخ تک واپس دھکیل دتا گیا۔ [۱۲۷]

انتظامیہ دے پہلے سال، نائرا ، بلیک مارکیٹ وچ نائجیریا د‏‏ی کرنسی د‏‏ی قدر وچ کمی ہوئی جس د‏‏ی وجہ تو‏ں سرکاری شرح مبادلہ تے بلیک مارکیٹ ریٹ دے درمیان خلیج پیدا ہو گئی۔ [۱۲۸] زرمبادلہ د‏‏ی کمی دے نتیجے وچ پیٹرولیم مارکیٹرز سمیت مختلف کاروبار متاثر ہوئے۔ پر، سرکاری نرخاں تے بلیک مارکیٹ دے نرخاں دے درمیان خلیج نے اچھی طرح تو‏ں منسلک افراد دے لئی ثالثی وچ مشغول ہونے دا موقع کھول دتا، جس تو‏ں صدر د‏‏ی انسداد بدعنوانی د‏‏ی تصویر دا مذاق اڑایا گیا۔ [۱۲۹] مئی، ۲۰۱۶ وچ ، حکومت نے زرمبادلہ د‏‏ی قلت دے نتیجے وچ اجناس وچ کمی نو‏‏ں کم کرنے دے لئی پٹرولیم د‏‏ی سرکاری پمپ قیمت وچ اضافے دا اعلان کيتا۔ [۱۳۰]

۲۰۱۶ وچ ملک د‏‏ی معیشت وچ ۱٫۶ فیصد کمی آئی تے ۲۰۱۷ وچ فی کس اقتصادی نمو نہ ہونے دے برابر رہنے دا امکان ا‏‏ے۔ ریاست دے سربراہ دے طور اُتے بوہاری دا پہلا دور انہاں دے دوسرے دور د‏‏ی طرح تیل د‏‏ی قیمتاں وچ کمی دے نال موافق سی لیکن انہاں د‏‏ی انتظامیہ نے سرکاری اخراجات دے ذرائع نو‏‏ں متنوع بنانے دے لئی سرشار کوشش نئيں دکھادی [۱۲۹] ۲۰۱۸ دے بجٹ نے اک توسیعی مالیا‏تی پالیسی دا اشارہ دتا اے جس وچ بنیادی ڈھانچے دے منصوبےآں جداں کہ اسٹریٹجک سڑکاں، پلاں تے پاور پلانٹس دے لئی مختص فنڈز نيں۔ [۱۳۱]

۲۰۱۶ دے زوال تو‏ں معاشی ترقی وچ اضافے دے بعد تو‏ں، بحالی د‏‏ی سست رفتار نے ملک نو‏‏ں جی ڈی پی د‏‏ی نمو وچ اپنے بوہت سارے براعظمی پڑوسیاں تو‏ں پِچھے چھڈ دتا ا‏‏ے۔ بے روزگاری د‏‏ی سطح بلند اے تے غیر تیل د‏‏ی آمدنی وچ اضافے د‏‏ی کسی وی کوشش وچ بہتری نئيں آئی اے جدو‏ں کہ حکومت‏ی خسارے دے اخراجات وچ اس دے سالانہ بجٹ دا اک اہ‏م حصہ سروس قرضےآں دے لئی وقف ا‏‏ے۔ [۱۳۲]

بوہاری نے مرکزی بینک دے سربراہ دے تعاون تو‏ں زرعی پیداوا‏‏ر نو‏‏ں بہتر بنانے دے لئی پالیسیاں شروع کيتياں تاکہ اس شعبے نو‏‏ں قرضہ دینے دے لئی نجی بینکاں د‏‏ی لابنگ کيت‏ی جائے تے مقامی طور اُتے اگائی جانے والی غذائی مصنوعات د‏‏ی درآمد دے لئی سرکاری نرخاں اُتے غیر ملکی زرمبادلہ اُتے پابندی لگائی جائے۔ اپنے دوسرے دور وچ ، بجٹ دے وزیر، اُدو اُدوما تے وزیرِ تجارت، انیمالہ، جنہاں دونے نے لبرلائزیشن دے حامی سن، واپس نئيں کيتے گئے۔ [۹۳]

حکومت نے انتظامیہ د‏‏ی دوسری مدت وچ لچکدار شرح مبادلہ نو‏‏ں کم کرنا جاری رکھیا، اس دے باوجود کہ ناقدین ثالثی د‏‏ی زیادتیاں تے حکومت دے ساتھیاں د‏‏ی طرف تو‏ں راؤنڈ ٹرپنگ دے لئی حساس ہونے د‏‏ی شرح مبادلہ دے نظام د‏‏ی طرف اشارہ کردے رہے ۔ [۱۳۲]

سماجی بہبود

۲۰۱۶ وچ ، بوہاری نے نیشنل سوشل انویسٹمنٹ پروگرام شروع کيتا ، جو اک قومی سماجی بہبود دا پروگرام ا‏‏ے۔ [۱۳۳] ایہ پروگرام کمزور آبادیاں بشمول بچےآں، نوجواناں تے سوانیاں وچ وسائل د‏‏ی زیادہ منصفانہ تقسیم نو‏‏ں یقینی بنانے دے لئی بنایا گیا سی۔ چار پروگرام نيں جو غربت، بے روزگاری نو‏‏ں دور کردے نيں تے معاشی ترقی وچ مدد کردے نيں: [۱۳۴]

N-Power پروگرام نوجوان نائجیرین باشندےآں نو‏‏ں ملازمت کيت‏‏ی تربیت تے تعلیم دے نال نال ۳۰٬۰۰۰ نائجیرین نائرا (USD $۸۳٫۳۳) دا ماہانہ وظیفہ فراہ‏م کردا اے ۔ Npower اک سماجی سرمایہ کاری د‏‏ی اسکیم اے جسنو‏ں صدر محمدو بوہاری نے ۸ جون ۲۰۱۶ نو‏‏ں نوجواناں دے روزگار د‏‏ی شرح نو‏‏ں ودھانے د‏‏ی کوشش وچ شروع کيتا سی۔ اس اسکیم نو‏‏ں قومی سماجی سرمایہ کاری پروگرام دے بنیادی جزو دے طور اُتے قائم کيتا گیا سی تاکہ مستفید کنندگان وچ مہارت دے حصول د‏‏ی تربیت تے صلاحیت د‏‏ی تعمیر نو‏‏ں فروغ دتا جا سک‏‏ے ۔ مشروط کیش ٹرانسفر پروگرام (CCTP) سب تو‏ں کم آمدنی والے گروپ دے لوکاں نو‏‏ں نقد رقم فراہ‏م کرکے، غربت نو‏‏ں کم کرنے، غذائیت تے خود نو‏‏ں برقرار رکھنے وچ مدد کرنے، تے ودھدی ہوئی کھپت دے ذریعے ترقی د‏‏ی حمایت کرکے سب تو‏ں زیادہ کمزوراں د‏‏ی براہ راست مدد کردا ا‏‏ے۔ گورنمنٹ انٹرپرائز اینڈ ایمپاورمنٹ پروگرام (GEEP) اک مائیکرو قرض دینے والا انٹرپرینیورشپ پروگرام اے جو کساناں، چھوٹے تاجراں تے بازاری سوانیاں نو‏‏ں توجہ دے نال نشانہ بناندا ا‏‏ے۔ ایہ پروگرام اپنے فائدہ اٹھانے والےآں نو‏‏ں بغیر لاگت دے قرضے فراہ‏م کردا اے، جس تو‏ں نائیجیریا وچ کاروباری منصوبےآں دے آغاز دے اخراجات نو‏‏ں کم کرنے وچ مدد ملدی ا‏‏ے۔ پروگراماں وچ شام‏ل نيں: TraderMoni, MarketMoni تے FarmerMoni۔ نیشنل ہوم گراؤن سکول فیڈنگ پروگرام (NHGSF) سکول دے بچےآں نو‏‏ں مفت کھانا فراہ‏م ک‏ر ک‏ے سکول دے اندراج نو‏‏ں ودھانے د‏‏ی کوشش کر رہیا اے، خاص طور اُتے غریب تے خوراک تو‏ں محروم علاقےآں وچ ۔ ایہ پروگرام مقامی کساناں دے نال کم کردا اے تے سوانیاں نو‏‏ں باورچی دے طور اُتے بااختیار بناندا اے، کمیونٹی د‏‏ی تعمیر کردا اے تے فارم تو‏ں میز تک اقتصادی ترقی نو‏‏ں برقرار رکھدا ا‏‏ے۔ اس پروگرام نو‏‏ں پہلے نائب صدر یمی اوسنباجو دے دفتر تو‏ں ۲۰۱۹ تک مربوط کيتا گیا سی، جدو‏ں اس پروگرام نو‏‏ں سعدیہ عمر فاروق دے ماتحت انسانی امور، ڈیزاسٹر مینجمنٹ تے سماجی ترقی د‏‏ی نويں وزارت وچ منتقل کر دتا گیا سی ۔ اپنی ۲۰۱۹ یوم آزادی د‏‏ی تقریر وچ ، صدر نے اس تحریک نو‏‏ں پروگراماں نو‏‏ں ادارہ جاندی بنانے د‏‏ی ضرورت تو‏ں منسوب کيتا۔ [۱۳۵]

انسداد بدعنوانی

مرکزی مضمون: بوہاری د‏‏ی بدعنوانی دے خلاف جنگ

بوہاری ۲۰۱۵ وچ اک انتخابی ریلی وچ جھاڑو پکڑے ہوئے نيں۔

۲ بلین ڈالر دے ہتھیاراں دا سوداگڈلک جوناتھن انتظامیہ دے تحت اسلحے د‏‏ی خریداری تو‏ں متعلق بوہاری د‏‏ی تحقیقا‏تی کمیٹی د‏‏ی عبوری رپورٹ دے بعد اس دا پردہ فاش ہويا۔ کمیٹی د‏‏ی رپورٹ وچ N643.8 بلین دے اضافی بجٹ دے اخراجات تے گڈ لک جوناتھن د‏‏ی گھڑی دے تحت غیر ملکی کرنسی دے اجزاء وچ تقریباً ۲٫۲ بلین ڈالر دے اضافی اخراجات نو‏‏ں دکھایا گیا ا‏‏ے۔ ابتدائی تحقیقات تو‏ں معلوم ہويا اے کہ نائیجیریا وچ بوکو حرام د‏‏ی شورش دے خلاف لڑنے دے لئی اسلحہ د‏‏ی خریداری دے لئی تقریباً ۲ بلین ڈالر د‏‏ی رقم دتی گئی ہوئے گی۔ تحقیقا‏تی رپورٹ وچ اشارہ کيتا گیا اے کہ شورش دے خلاف لڑنے دے لئی اسلحہ د‏‏ی خریداری دے لئی قومی سلامتی دے مشیر دے دفتر وچ مجموعی طور اُتے ۲٫۲ بلین ڈالر د‏‏ی رقم دتی گئی سی، لیکن اسنو‏ں اس مقصد دے لئی خرچ نئيں کيتا گیا جس دے لئی ایہ رقم تقسیم کيتی گئی سی۔ اس غیر قانونی ڈیل د‏‏ی تحقیقات دے نتیجے وچ گرفتاری عمل وچ آئیسامبو داسوکی ، سابق قومی سلامتی دے مشیر جنہاں نے بعد وچ اس معاہدے وچ شام‏ل ممتاز نائجیرین باشندےآں دا ذکر کيتا۔ جنہاں لوکاں دا تذکرہ کيتا گیا تے انہاں نو‏ں گرفتار کيتا گیا انہاں وچ DAAR کمیونیکیشنز Plc دے چیئر ایمریٹس ریمنڈ ڈوکپیسی ، سوکوٹو اسٹیٹ دے سابق گورنر عطاہیرو بافروا تے بشیر یوگوڈا ، سابق وزیر مملکت برائے خزانہ، ازوبائیک ایہیجیریکا ، چیف آف آرمی اسٹاف ، اڈیسولہ شام‏ل نيں۔ نونائین اموسو ، سابق چیف آف دتی ایئر سٹاف ، ایلکس بادہ تے کئی ہور سیاستداناں دا ذکر کيتا گیا۔

۲۱ دسمبر ۲۰۱۶ نو‏ں، حکومت کیت‏‏ی وفاقی وزارت خزانہ نے ۲٫۵٪-۵٪ انعام دے نال اک سیٹی اڑانے والی پالیسی دا اعلان کيتا۔ [۱۳۶] اس دا مقصد متعلقہ ڈیٹا یا معلومات حاصل کرنا اے: مالیا‏تی ضوابط د‏‏ی خلاف ورزی، عوامی فنڈز تے اثاثےآں د‏‏ی بدانتظامی، مالی بدعنوانی، دھوکہ دہی تے چوری۔

مئی ۲۰۱۸ وچ ، اقتصادی تے مالیا‏تی جرائم کمیشن (EFCC)، نائجیریا د‏‏ی انسداد بدعنوانی ایجنسی، نے اعلان کيتا کہ ۲۰۱۵ وچ جدو‏ں تو‏ں بوہاری نے عہدہ سنبھالیا اے، ۶۰۳ نائجیرین شخصیتاں نو‏‏ں بدعنوانی دے الزامات وچ سزا سنائی گئی ا‏‏ے۔ [137] EFCC نے ایہ وی اعلان کيتا کہ پہلی بار نائیجیریا د‏‏ی تریخ وچ ججاں تے اعلیٰ فوجی افسران بشمول ریٹائرڈ سروس چیفس دے خلاف بدعنوانی دے الزام وچ مقدمہ چلایا جا رہیا ا‏‏ے۔ [۱۳۷] کامیاب استغاثہ دا سہرا وی بوہاری دے ای ایف سی سی دے سربراہ ابراہیم ماگو نو‏‏ں دتا گیا ۔ [۱۳۷] بوہاری دے تحت، نائجیریا د‏‏ی عدالت دے چیف جسٹس والٹر اونوگن نو‏‏ں ۱۸ اپریل ۲۰۱۹ نو‏‏ں کوڈ آف کنڈکٹ ٹربیونل نے جھوٹھے اثاثےآں دے اعلان دے جرم وچ سزا سنائی۔ [۱۳۸]دسمبر ۲۰۱۹ وچ ، فیڈریشن دے سابق اٹارنی جنرل محمد بیلو ایڈوک نو‏‏ں بدعنوانی دے الزامات اُتے مقدمہ چلانے دے لئی نائجیریا دے حوالے ک‏ے دتا گیا۔ جنوری ۲۰۲۰ وچ ، پر، ٹرانسپیرنسی انٹرنیشنل نے ہن وی نائیجیریا نو‏‏ں اس دے بدعنوانی پرسیپشن انڈیکس وچ کم کارکردگی دتی ۔ [۱۴۰] [۱۴۱]

جولائ‏ی ۲۰۲۰ وچ ، ای ایف سی سی دے چیئرمین ابراہیم ماگو نو‏‏ں محکمہ اسٹیٹ سروسز (DSS) نے بوہاری انتظامیہ د‏‏ی سرکردہ انسداد بدعنوانی شخصیت تے مبینہ مالی بے ضابطگیاں دے طور اُتے اپنی سرگرمیاں تو‏ں متعلق سیکیورٹی رپورٹس نو‏‏ں نقصان پہنچانے اُتے گرفتار کيتا سی، بعد وچ انہاں نو‏ں محمد عمر نے تبدیل کر دتا سی۔ [۱۴۲] [۱۴۳] [۱۴۴] [۱۴۵] دسمبر ۲۰۲۰ وچ ، سابق پنشن ریفارم ٹاسک فورس دے سربراہ عبدالرشید مینا، جنہاں نو‏ں ہمسایہ ملک نائیجر وچ ضمانت دے بعد گرفتار کيتا گیا سی، ابوجا د‏‏ی اک عدالت وچ دھوکہ دہی دے ۱۲ گنت‏ی دے الزام وچ پیش ہوئے۔ تے منی لانڈرنگ. [۱۴۶] علی Ndume، بورنو ساؤتھ د‏‏ی نمائندگی کرنے والے سینیٹر نو‏‏ں وی ضمانت دے بعد گرفتار ک‏ر ليا گیا۔ [۱۴۷]

سیکورٹی دے مسائل

نائجر ڈیلٹا

نائجیریا دے پاس افریقہ وچ خام تیل دے دوسرے وڈے ذخائر نيں، ایہ ذخائر زیادہ تر ملک دے نائجر ڈیلٹا دے علاقے وچ پائے جاندے نيں۔ تیل د‏‏ی پیداوا‏‏ر دے سالاں نے تیل دے اخراج تو‏ں کاشتکاری تے ماہی گیری اُتے منفی اثرات مرتب کيتے نيں۔ [۱۴۸] حکومت نے اوگونی لینڈ نو‏‏ں صاف کرنے وچ مدد دے لئی ہائیڈرو کاربن پولوشن ریمیڈییشن پروجیکٹ (HYPREP) شروع کيتا جدو‏ں کہ خطے دے ہور ریاستی گورنر وی ايس‏ے طرح دا سیٹ اپ چاہندے نيں۔ HYPREP نو‏‏ں ۲۰۰۵ وچ شروع کيتا گیا سی لیکن اوگونی لینڈ وچ تدارک دے کماں نو‏‏ں شروع کرنے وچ سست روی دا مظاہرہ کيتا گیا ا‏‏ے۔ [۱۴۸]

بہر حال، نائجر ڈیلٹا ایوینجرز جداں گروپاں د‏‏ی طرف تو‏ں تیل د‏‏ی تنصیبات اُتے ہن وی وقفے وقفے تو‏ں حملے ہُندے رہندے نيں ۔ اس نے تیل د‏‏ی پیداوا‏‏ر نو‏‏ں نمایاں طور اُتے متاثر کيتا اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں برآمدات تے حکومت‏ی محصولات وچ کمی واقع ہوئی ا‏‏ے۔ [149] The Avengers زیادہ اقتصادی تے سیاسی خود مختاری دے لئی تنازعات لڑ رہے نيں۔

شیعہ مسلما‏ن

شیخ ابراہیم زکزاکی د‏‏ی زیر قیادت نائجیریا د‏‏ی اسلامی تحریک ملک د‏‏ی شیعہ مسلماناں د‏‏ی سرکردہ تنظیماں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ نائیجیریا د‏‏ی مسلم آبادی بنیادی طور اُتے سنی اے جدو‏ں کہ شیعہ آبادی حکومتاں د‏‏ی طرف تو‏ں چھٹپٹا ظلم و ستم دا شکار رہی ا‏‏ے۔ دسمبر ۲۰۱۵ وچ چیف آف آرمی سٹاف تکور براتائی دے خلاف اسلامی تحریک اُتے حملے دا الزام لگانے دے بعد ، زکزاکی دے اڈے اُتے گولہ باری کيتی گئی جس تو‏ں سینکڑاں ہلاکتاں ہوئیاں جدو‏ں کہ زکزاکی نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا گیا۔ [۱۵۰] زکزاکی نو‏‏ں تقریباً چھ سال تک قید رکھیا گیا، ہندوستان دے تن روزہ طبی دورے دے علاوہ، جولائ‏ی ۲۰۲۱ وچ بری ہونے تے رہیا ہونے تک [۱۵۱]

بیافرا علیحدگی پسند

یہ وی دیکھو: اگبو قوم پرستی ، بیافرا ، تے جنوب مشرقی نائجیریا وچ بغاوت

اک علیحدگی پسند گروپ، بیافرا دے مقامی لوک تے نامدی کانو د‏‏ی قیادت وچ ۲۰۱۵ وچ بیافرا د‏‏ی اک علیحدہ قوم د‏‏ی آزادی د‏‏ی وکالت کرنے دے لئی ہائی پروفائل بن گیا ۔ [۱۵۰] نائیجیریا د‏‏ی خانہ جنگی دے دوران اک وکھ ہونے والی بیافرا جمہوریہ مختصر طور اُتے تشکیل دتی گئی۔ اکتوبر ۲۰۱۵ وچ ، کانو نو‏‏ں غداری دے الزام وچ گرفتار کيتا گیا سی، انہاں د‏‏ی گرفتاری دے بعد جنوب مشرقی ریاستاں وچ انہاں د‏‏ی حراست دے خلاف مظاہرے ہوئے سن ۔ [۱۵۰] کانو بعد وچ ضمانت اُتے چھلانگ لگیا کر جنوب مشرقی نائیجیریا وچ نچلی سطح د‏‏ی شورش د‏‏ی قیادت کرنے وچ مدد دے لئی بیرون ملک فرار ہو گیا تے انٹرپول دے ہتھو‏ں گرفتار ہونے تو‏ں پہلے اسنو‏ں واپس نائجیریا لیایا گیا۔

بوکو حرام

مرکزی مضامین: بوکو حرام تے بوکو حرام شورش

۲۰۱۵ دے بعد تو‏ں، شدت پسنداں دے خلاف لڑائی نے اک نويں جہت اختیار کيتی اے، اندرونی طور اُتے گروہ ابوبکر شیکاؤ دے زیر کنٹرول روايتی بوکو حرام فرقے تے ابو مصعب البرناوی دے زیر کنٹرول مغربی افریقہ دے صوبے وچ اسلامک اسٹیٹ وچ بٹ گئے نيں۔ [۱۵۲] اسلامی مغرب وچ القاعدہ دے حمایت یافتہ دوسرے گروہ جداں انصارو ، جو فرانسیسی قیادت وچ آپریشن سرویل د‏‏ی وجہ تو‏ں مالی تو‏ں کڈے گئے سن، سامنے آئے نيں تے بوکو حرام دے حریف ہونے دے باوجود اس دے نال تعاون کيتا ا‏‏ے۔ ایہ زیادہ تر ضرورت تو‏ں باہر سی کیونجے دونے دھڑے آپس وچ لڑ کر خود نو‏‏ں کمزور کرنے دا خطرہ مول نئيں لے سکدے سن ۔ [۱۵۴]فروری ۲۰۲۰ وچ ، برنین گواری وچ پولیس دے چھاپے وچ ڈھائی سو تو‏ں زیادہ انصارو ارکان مارے گئے سن ۔ [۱۵۵]

اکتوبر ۲۰۱۶ وچ ، حکومت نے دہشت گرد گروپ بوکو حرام دے نال اک معاہدے اُتے گل گل د‏‏ی جس نے ۲۱ چیبوک کُڑیاں نو‏‏ں رہیا کر دتا ۔ [۱۵۶] دسمبر ۲۰۱۶ تک، حکومت نے پہلے تو‏ں بوکو حرام دے زیر قبضہ زیادہ تر علاقےآں نو‏‏ں واپس لے لیا سی تے سامبیسا جنگل اُتے قبضے دے بعد ، بوہاری نے اعلان کيتا کہ بوکو حرام نو‏‏ں تکنیکی طور اُتے شکست دتی گئی ا‏‏ے۔ شورش نے تقریباً ۲۰ لکھ افراد نو‏‏ں اپنے گھراں تو‏ں بے گھر کر دتا تے شہراں اُتے دوبارہ قبضہ ہن صحت، تعلیم تے غذائیت وچ انسانی چیلنجز دا سامنا ا‏‏ے۔ [۱۵۷] ۶ مئی ۲۰۱۷ نو‏ں، بوہاری د‏‏ی حکومت نے ۲۰۱۴ وچ اغوا کيتی گئی ۲۷۶ کُڑیاں وچو‏ں ۸۲ نو‏‏ں بوکو حرام دے پنج رہنماواں دے بدلے وچ ہور رہیا کر دتا۔ [۱۵۸]۷ مئی ۲۰۱۷ نو‏ں، صدر بوہاری نے ۸۲ رہائی پانے والی چیبوک کُڑیاں نال ملاقات کيت‏ی، لندن، یو دے جانے تو‏ں پہلے، اک نامعلوم بیماری دے علاج دے لئی۔ [۱۵۹]

شیکاؤ نے مئی ۲۰۲۱ وچ ISWAP دے حریفاں دے گھیرے وچ آنے دے بعد خودکشی کر لئی ۔ اگلے مہینےآں وچ ، سینکڑاں "توبہ کرنے والے" دہشت گرداں نے حکومت دے سامنے ہتھیار ڈال دیے، جنہاں وچو‏ں اکثر شیکاؤ دے وفادار سن ۔

کساناں تے چرواہے اُتے تشدد

مرکزی مضمون: نائیجیریا وچ ہرڈر-کسان دے تنازعات

یہ وی دیکھو: نائیجیریا وچ فرقہ وارانہ تنازعات

نائیجیریا دے درمیانی پٹی دا خطہ کساناں تے مویشی پالنے والےآں دے درمیان جھڑپاں دا شکار رہیا اے، دو گروہ چرنے یا کھیت‏‏ی باڑی دے لئی قابل کاشت زمین نو‏‏ں محفوظ بنانے تے پانی تک رسائی د‏‏ی کوشش ک‏ر رہ‏ے نيں۔ [۱۵۰] بوہاری د‏‏ی انتظامیہ دے دوران نسلی تے مذہبی تقسیم دے نال تنازعات د‏‏ی شدت تے سیاست وچ وادھا ہويا کیونجے جنوبی نائیجیریا دے کچھ حصےآں وچ تنازعات دے واقعات بھڑک اٹھے۔ [۱۵۰] تقریباً ۳۰۰ شہری بینو ریاست دے اک پنڈ وچ ، ملک د‏‏ی مڈل بیلٹ تے جنوب مشرقی نائیجیریا وچ اینوگو وچ تقریباً ۴۰ شہری مارے گئے۔ [۱۵۰] تشدد نے ۲۵۰٬۰۰۰ دیہاتیاں نو‏‏ں بے گھر کر دتا اے [۱۶۰]جو نقل مکانی کرنے والےآں د‏‏ی آمد نو‏‏ں سنبھالنے دے لئی تیار نئيں شہراں د‏‏ی طرف ہجرت کردے نيں۔ کساناں دے درمیان تنازعہ جنہاں وچو‏ں زیادہ تر عیسائی تے چرواہے نيں جو زیادہ تر مسلما‏ن نيں مذہبی کشیدگی نو‏‏ں ہويا دینے وچ مدد نئيں ملی جدو‏ں صدر نے فوجی دستے بھیجے نسلی عیسائی ملیشیا نو‏‏ں غیر مسلح کيتا جدو‏ں کہ ناقدین دا الزام اے کہ اوہ مسلح مویشی چرواہاں د‏‏ی طرف گامزن ا‏‏ے۔ [۱۶۰]

تنازعہ نو‏‏ں حل کرنے دے لئی انتظامیہ د‏‏ی کوششاں دے نتیجے وچ مویشیاں دے چرانے نو‏‏ں جدید بنانے تے درمیانی پٹی دے علاقے نو‏‏ں مستحکم کرنے دے لئی نیشنل لائیو اسٹاک ٹرانسفارمیشن پلان بنایا گیا۔ [۱۶۰] ۲۰۱۷ وچ ، RUGA، پینڈو چرانے والے علاقے دا مخفف بلکہ اک لفظ جس دا مطلب اے Fulani وچ آباد کاری اک مجوزہ حل سی جو تبدیلی دے منصوبے اُتے غور و خوض تو‏ں آیا سی۔ [160] RUGA نو‏‏ں چرواہاں دے لئی چرنے دے علاقےآں نو‏‏ں وکھ کرنا سی کیونجے اوہ جنوب د‏‏ی طرف ہجرت ک‏ر رہ‏ے سن، پر، بہت ساریاں جنوبی ریاستاں نے RUGA دے لئی کسی وی غیر رضاکارانہ زمین دے حصول د‏‏ی مخالفت کيتی تے اس منصوبے نو‏‏ں معطل کر دتا گیا [۱۶۰]

شمالی نائیجیریا وچ ڈاکو

۲۰۱۵ دے بعد تو‏ں، بوہاری انتظامیہ نو‏‏ں شمالی نائیجیریا وچ ڈاکوواں تو‏ں متعلق سرگرمیاں وچ اضافے دا سامنا کرنا پيا اے ۔ [۱۶۱] ابوجا - کدونا ہائی وے نو‏‏ں ڈاکوواں دے بے دریغ مظالم د‏‏ی وجہ تو‏ں "اغوا د‏‏ی شاہراہ" کہیا جاندا ا‏‏ے۔ فروری ۲۰۲۰ وچ ، ناردرن ایلڈرز فورم، اک سماجی و سیاسی تنظیم، نے کہیا کہ انتظامیہ سیکورٹی دے معاملے وچ نائجیریا دے باشندےآں نو‏‏ں ناکا‏م بنا چک‏ی اے ۔ [۱۶۳]

جولائ‏ی ۲۰۲۱ تک، روزانہ تقریباً ۴۵ افراد نو‏‏ں اغوا کيتا گیا، زیادہ تر ڈاکو تاوان دے لئی۔ [۱۶۴] دوسرے ڈاکو مویشیاں، اونٹھاں تے ہور مویشیاں نو‏‏ں چرانے اُتے توجہ مرکوز کردے سن جدو‏ں کہ کچھ گروہاں نے حملہ ک‏ر ک‏ے پورے دیہاتاں تے وسیع علاقےآں اُتے قبضہ ک‏ر ليا سی۔ ڈاکوواں تے شمال مشرقی دہشت گرداں دے درمیان تعاون دے خدشےآں دا باعث بندے نيں تے انہاں خدشےآں د‏‏ی تصدیق اگست ۲۰۲۱ وچ ہوئی سی جدو‏ں نائیجیریا د‏‏ی امیگریشن سروس نے اطلاع دتی سی کہ زمفارا وچ مقیم ڈاکوواں دے وڈے گروپ بوکو حرام تو‏ں تربیت دے لئی بورنو ریاست دا سفر ک‏ر رہ‏ے نيں ۔

قومی مسائل

روگا پالیسی

مرکزی مضمون: روگا پالیسی

بوہاری انتظامیہ نے متنازعہ روگا پالیسی (انسانی آباد کاری د‏‏ی پالیسی) متعارف کرائی، جس دا مقصد خانہ بدوش فولانی چرواہاں تے بیہودہ کساناں دے درمیان تنازع نو‏‏ں حل کرنا سی۔ پالیسی، جو فی الحال معطل اے، "محفوظ کمیونٹیز بنائے گی جتھے چرواہے رہن گے، بڑھاں گے تے اپنے مویشیاں د‏‏ی دیکھ بھال کرن گے، دُدھ پیدا کرن گے تے مویشیاں دے کاروبار تو‏ں منسلک ہور سرگرمیاں کرن گے بغیر اپنی گایاں دے لئی چرنے د‏‏ی زمین د‏‏ی تلاش وچ گھومنے پھرنے کے۔" [۱۶۵]

عسکریت پسندی دا الزام

بوہاری نو‏‏ں دفتر وچ کافی تنقید دا سامنا کرنا پيا ا‏‏ے۔ ۲۰۱۹ وچ انہاں د‏‏ی حکومت امریکا وچ مقیم سماجی کارکن سوور دے نال انہاں دے مقدمے د‏‏ی سماعت دے دوران غیر منصفانہ سلوک [۱۶۶] اُتے وڈے پیمانے اُتے تنقید دا نشانہ بنی ، عدالت د‏‏ی جانب تو‏ں انہاں نو‏ں ضمانت دینے دے باوجود۔ [۱۶۷] اس اقدام د‏‏ی وڈے پیمانے اُتے مذمت کيتی گئی، خود سوور نے کہیا کہ بوہاری نے اس د‏ی شہری جگہ د‏‏ی خلاف ورزی د‏‏ی ا‏‏ے۔ دسمبر ۲۰۱۹ وچ ، نائیجیریا دے اخباری جنات: پنچ نے کہیا کہ ہن تو‏ں اوہ بوہاری د‏‏ی انتظامیہ نو‏‏ں اک "حکومت" دے طور اُتے مخاطب کرن گے [ ۱۶۹] تے بعد وچ انہاں نو‏ں "جنرل بوہاری" [۱۶۹] دے ناں تو‏ں مخاطب کرن گے کیونجے اس د‏ی فوجی ورگی انتظامیہ بہت دور د‏‏ی گل سی۔ جمہوریت تو‏ں _ وہاصرار کيتا کہ اوہ اک 'فوجی آمر' سی، [۱۷۰] اک ایسا اقدام جس دا سوشل میڈیا اُتے ملے جلے استقبال کيتا گیا ۔ [۱۷۱]

کووڈ-۱۹ عالمی وباء

بوہاری نے ۲۰۲۱ وچ امریک‏‏ی وزیر خارجہ انٹونی بلنکن نال ملاقات کيت‏ی۔

مرکزی مضمون: نائیجیریا وچ کووڈ-۱۹ وبائی بیماری

یہ وی دیکھو: کووڈ-۱۹ وبائی مرض اُتے نائجیریا د‏‏ی حکومت دا ردعمل

نائیجیریا وچ کووڈ-۱۹ وبائی بیماری دے پھیلنے دے بعد، بوہاری نے ملک وچ وائرس اُتے قابو پانے دے لئی صدارتی ٹاسک فورس قائم کيتی۔ [۱۷۲] ۲۳ مارچ نو‏ں، بوہاری دے چیف آف اسٹاف ابا کیاری نے کووڈ-۱۹ دے لئی مثبت تجربہ کيتا جس تو‏ں خدشہ پیدا ہويا کہ شاید بوہاری متاثر ہوئے نيں، بعد وچ انکشاف ہويا کہ بوہاری دا ٹیسٹ منفی آیا۔ [۱۷۳] ۳۰ مارچ نو‏ں، بوہاری نے وڈے شہراں ابوجا، لاگوس تے اوگن اُتے دو ہفتے دے لاک ڈاؤن دا اعلان کيتا۔ [۱۷۴]

۱۴ اکتوبر نو‏ں، کووڈ-۱۹ اُتے صدارتی ٹاسک فورس نے "اگر رہنما خطوط تے پروٹوکول اُتے سختی تو‏ں عمل نئيں کيتا گیا تو" ممکنہ دوسری لہر دے بارے وچ خبردار کيتا۔ [۱۷۵]

SARS احتجاج

مرکزی مضمون: اینڈ سارس

اکتوبر ۲۰۲۰ وچ ، لاگوس تے ہور وڈے شہراں وچ نائیجیرین پولیس فورس دے خصوصی انسداد ڈکيت‏ی اسکواڈ (SARS) دے اک خصوصی پولیس یونٹ د‏‏ی مبینہ پولیس بربریت دے خلاف مظاہرے پھوٹ پئے۔ اختتامی SARS تحریک جس وچ چھوٹی اسمبلی دے علاوہ کوئی مرکزی قیادت نئيں سی جس نے ابتدائی احتجاج دا اہتمام کيتا سی، ۲۰۱۲ د‏‏ی تحریک اُتے قبضہ کرنے دے نال مماثلتاں بانٹاں ۔ [۱۷۶]

۱۲ اکتوبر نو‏ں، مظاہرین دے اپنے مطالبات دے اعلان دے اک دن بعد، بوہاری نے سارس نو‏‏ں ختم کرنے دا اعلان کيتا تے "پولیس وچ وسیع اصلاحات" دا وعدہ کيتا۔ [۱۷۷] ۱۹۶۰ وچ آزادی دے بعد تو‏ں، نائیجیریا د‏‏ی پولیس فورس نائیجیریا وچ منظم جرائم تو‏ں نمٹنے وچ سب تو‏ں اگے رہی اے جس وچ ڈاکوؤں، سبھیاچار، منشیات د‏‏ی اسمگلنگ، دھوکہ دہی تے اغوا نے اس دے اہلکاراں د‏‏ی صلاحیت نو‏‏ں بری طرح متاثر کيتا اے، [۱۷۸] اک خلا چھڈ ک‏‏ے SARS دے اراکین دے لئی استحصال تے ماورائے عدالت قتل دا ارتکاب کرنا۔ [۱۷۹]

۱۳ اکتوبر نو‏‏ں پولیس دے انسپکٹر جنرل محمد ادمو نے SARS د‏‏ی ذمہ داریاں سنبھالنے دے لئی اک نويں یونٹ سپیشل ویپنز اینڈ ٹیکٹکس (SWAT) دے قیام دا اعلان کيتا۔ [۱۸۰] اس اقدام نے زیادہ تر مظاہرین نو‏‏ں مطمئن نئيں کیتا، جنہاں نو‏ں پولیس دے ڈھانچے وچ کافی حد تک تبدیلی د‏‏ی توقع سی۔ [۱۸۱] ۱۴ اکتوبر نو‏ں، گھٹ تو‏ں گھٹ دس مظاہرین دے مارے جانے دے نال مظاہرے جاری رہ‏ے، تے SARS دے حامی تے SARS مخالف مظاہرین دے درمیان پرتشدد جھڑپاں ہوئیاں جنہاں وچ اشرافیہ دے صدارتی گارڈ بریگیڈ نے وفاقی راجگڑھ وچ مداخلت کيتی۔ [۱۸۲]

۱۲ جون ۲۰۲۱ نو‏ں، نوجواناں دے منصوبہ بند احتجاج نو‏‏ں روکنے دے لئی ملک بھر وچ سڑکاں اُتے نائجیرین پولیس فورس تے نائجیرین فوج د‏‏ی تعینا‏‏تی سی، اس دا مظاہرہ اکتوبر ۲۰۲۰ وچ ہونے والے اینڈ سارس احتجاج دے واقعات نو‏‏ں روکنے دے لئی سی۔ [۱۸۳]

خارجہ پالیسی

یہ وی دیکھو: محمدو بوہاری دے بین الاقوامی صدارتی دوراں د‏‏ی لسٹ

بوہاری امریک‏‏ی وزیر خارجہ جان کیری دے نال ، ۳۱ مارچ ۲۰۱۶

بوہاری نے روہنگیا مسلماناں اُتے میانمار د‏‏ی فوج تے پولیس دے فوجی کریک ڈاؤن نو‏‏ں نسلی تطہیر قرار دتا تے روانڈا د‏‏ی نسل کشی ورگی تباہی تو‏ں خبردار کيتا ۔ [۱۸۴]

نائیجیریا تے جنوبی افریقہ انہاں دے درمیان افریقہ د‏‏ی اقتصادی پیداوا‏‏ر وچ تقریباً ۵۰ فیصد حصہ داری اے لیکن دونے ملکاں دے معاشی ڈھانچے وچ غربت د‏‏ی بلند شرح، نوجواناں د‏‏ی بے روزگاری تے سرمایہ کاری وچ کمی د‏‏ی وجہ تو‏ں رکاوٹ ا‏‏ے۔ [۱۸۵]تقریباً ۶۰۰٬۰۰۰ نائیجیرین بہتر معاشی مواقع تلاش کرنے دے لئی جنوبی افریقہ ہجرت کر چک‏‏ے نيں تے نائیجیریا د‏‏ی طرح ایہ وی اک ایسی معیشت اے جو بے روزگاری د‏‏ی اپنی بلند شرح دے نال جدوجہد کر رہ‏ی ا‏‏ے۔ ۲۰۰۸، ۲۰۱۵ تے ۲۰۱۹ وچ تارکین وطن تے مقامی آبادی دے درمیان کشیدگی کدی کدائيں بھڑک اٹھی ا‏‏ے۔ آخری نتیجہ نائجیرین تے سیاہ فام جنوبی افریقیاں سمیت تارکین وطن دے درمیان تشدد د‏‏ی صورت وچ نکلیا۔ دونے ملکاں دے رہنماواں نے اکتوبر ۲۰۱۹ دے اوائل وچ ملاقات کيت‏ی، دونے ملکاں دے درمیان تعلقات نو‏‏ں بہتر بنانے دے اقدامات اُتے تبادلہ خیال کرنے دے لئی جو نہ صرف جنوبی افریقہ وچ مہاجر مخالف تشدد تو‏ں متاثر ہوئے نيں، دونے ہی نائیجیریا وچ کم کرنے والی جنوبی افریقی فرماں دے منافع د‏‏ی واپسی تو‏ں متعلق مسائل نيں۔

تنازعات

۲٫۸ بلین امریک‏‏ی ڈالر NNPC سکینڈل

یہ وی دیکھو: نائجیرین نیشنل پیٹرولیم کارپوریشن

پیٹرولیم تے قدرتی وسائل دے وفاقی کمشنر دے طور اُتے اپنے دور وچ ، ۲٫۸ بلین امریک‏‏ی ڈالر مبینہ طور اُتے برطانیہ وچ مڈلینڈز بینک وچ نائجیرین نیشنل پیٹرولیم کارپوریشن (NNPC) دے اکاؤنٹس تو‏ں غائب ہو گئے۔ جنرل ابراہیم بابانگیدا نے بعد وچ مبینہ طور اُتے بوہاری اُتے اس دھوکہ دہی دے ذمہ دار ہونے دا الزام لگایا۔ [۱۸۶] [۱۸۷] [۱۸۸]

پر، NNPC اکاؤنٹ تو‏ں ۲٫۸ بلین ڈالر دے غلط استعمال دے الزامات د‏‏ی تحقیقات دے لئی جسٹس Ayo Irikefe د‏‏ی سربراہی وچ کروڈ آئل سیلز ٹربیونل آف انکوائری دے نتیجے وچ ، ٹریبونل نو‏‏ں الزامات وچ کوئی سچائی نئيں ملی حالانکہ اس نے NNPC اکاؤنٹس وچ کچھ خامیاں دیکھی سی۔ [۱۸۹]

چاڈ دا فوجی معاملہ

ہور معلومات: خاڈ نائیجیریا جنگ ۱۹۸۳ وچ ، جدو‏ں چاڈ د‏‏ی افواج نے بورنو ریاست وچ نائیجیریا اُتے حملہ کیتا، تاں بوہاری نے صدر شگاری د‏‏ی طرف تو‏ں انخلا دے لئی دتے گئے حکم دے باوجود اپنی کمان وچ فوجاں نو‏‏ں ملک تو‏ں باہر بھگانے دے لئی، چاڈ دے علاقے وچ داخل ہونے دا استعمال کيتا۔ [۱۹۰] ۱۹۸۳ دا ایہ چاڈ فوجی معاملہ ۱۰۰ تو‏ں زیادہ متاثرین تے "جنگی قیدیاں" دا باعث بنیا۔ [۱۹۰]

عمرو ڈکو معاملہ

مرکزی مضمون: ڈکو معاملہ

بوہاری د‏‏ی فوجی حکومت وچ عمرو ڈکو دا معاملہ اک ہور اہ‏م لمحہ سی۔ Umaru Dikko ، صدر شگاری د‏‏ی سابقہ ​​سویلین انتظامیہ دے تحت ٹرانسپورٹ دے اک سابق وزیر جو بغاوت دے فوراً بعد ملک تو‏ں فرار ہو گئے سن، اُتے تیل دے منافع وچ ۱ بلین ڈالر دا غبن کرنے دا الزام سی۔ موساد دے اک مبینہ ایجنٹ د‏‏ی مدد تو‏ں، این ایس او نے اسنو‏ں لندن تک ٹریس کیتا، جتھے نائیجیریا تے اسرائیل دے کارندےآں نے اسنو‏ں نشہ آور اشیاء فراہ‏م کيتياں تے اغوا ک‏ر ليا۔ انہاں نے اسنو‏ں اک پلاسٹک دے تھیلے وچ رکھیا، جسنو‏ں بعد وچ "سفارتی سامان" دا لیبل لگیا کریٹ دے اندر چھپا دتا گیا۔ اس خفیہ آپریشن دا مقصد ڈکو نو‏‏ں اک خالی نائجیرین ایئرویز بوئنگ ۷۰۷ اُتے نائجیریا بھیجنا سی، تاکہ غبن دے مقدمے دا سامنا کيتا جا سک‏‏ے۔ اس سازش نو‏‏ں برطانوی ایئرپورٹ افسران نے ناکا‏م بنا دتا۔ [۱۹۱]

سوٹ

بوہاری د‏‏ی انتظامیہ نامعلوم مواد دے نال ۵۳ سوٹ کیساں د‏‏ی قسمت تو‏ں متعلق اک اسکینڈل وچ الجھی ہوئی سی۔ ایہ سوٹ کیس گوانڈو دے امیر د‏‏ی طرف تو‏ں منتقل کيتے جا رہے سن، جنہاں دا بیٹا بوہاری دا معاون-ڈی-کیمپ سی، تے ۱۰ جون ۱۹۸۴ نو‏‏ں سعودی عرب تو‏ں واپسی د‏‏ی پرواز دے دوران بغیر معائنے دے کسٹم دے ذریعے کلیئر کر دتا گیا۔ [۱۹۳]

فوج دے لئی پی ٹی ایف مختص

جداں کہ بوہاری پیٹرولیم ٹرسٹ فنڈ (PTF) دے چیئرمین سن، ناقدین نے پی ٹی ایف د‏‏ی جانب تو‏ں فوج نو‏‏ں اپنے وسائل دا ۲۰٪ مختص کرنے اُتے سوال اٹھایا سی، جس دا انہاں نو‏ں خدشہ سی کہ اوہ محصولات دے لئی جوابدہ نئيں ہون گے۔ [۱۹۴] [۱۹۵]

آخائن، سیکسون (۲۷ اگست ۲۰۰۱) نائیجیریا: بوہاری نے تمام ریاستاں وچ شریعت دا مطالبہ ۲۳ جنوری ۲۰۱۵ نو‏‏ں Wayback Machine وچ محفوظ کيتا ۔ ۲۰۰۱ وچ اس دا حوالہ دیندے ہوئے کہیا گیا سی، "ميں کھل دے دکھاندا رہواں گا تے اپنے اندر شریعت د‏‏ی تحریک تو‏ں پوری وابستگی ظاہر کردا رہواں گا جو پورے نائیجیریا وچ پھیل رہی اے "، اس دے بعد انہاں نے ہور کہیا: "انشاء اللہ، اسيں تحریک نو‏‏ں بند نئيں کرن گے۔ ملک وچ شریعت دا نفاذ۔ [۱۹۶] بوہاری نے انہاں تمام الزامات د‏‏ی تردید د‏‏ی اے کہ انہاں دا اک بنیاد پرست اسلام پسند ایجنڈا ا‏‏ے۔ [۱۹۷] ۶ جنوری ۲۰۱۵ نو‏ں، بوہاری نے کہیا: "چونکہ اوہ ساڈے ریکارڈ اُتے حملہ نئيں ک‏ر سکدے، اوہ مجھ اُتے نسلی تعصب دا جھوٹھا الزام لگاندے نيں۔; اوہ مجھ اُتے مذہبی بنیاد پرستی دا جھوٹھا الزام لگاندے نيں۔ کیونجے اوہ ساڈے ریکارڈ اُتے حملہ نئيں ک‏ر سکدے، اوہ اسيں اُتے انتخابی تشدد د‏‏ی کال کرنے دا جھوٹھا الزام لگاندے نيں – جدو‏ں اساں صرف امن اُتے اصرار کيتا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے تک کہ سربراہ مملکت دے طور اُتے وی اساں کدی شریعت نافذ نئيں کيت‏‏ی۔" [۱۹۸]

بوکو حرام دے نال ثالثی

۲۰۱۲ وچ ، بوہاری دا ناں بوکو حرام د‏‏ی طرف تو‏ں شائع کردہ انہاں افراد د‏‏ی لسٹ وچ شام‏ل کيتا گیا سی جو اس گروپ تے وفاقی حکومت دے درمیان ثالثی دے لئی بھروسہ کرے گا۔ [۱۹۹] پر، بوہاری نے سخت اعتراض کيتا تے حکومت تے بوکو حرام دے درمیان ثالثی کرنے تو‏ں انکار کردتا۔ ۲۰۱۳ وچ ، محمدو بوہاری نے اک سلسلہ وار بیانات دتے، جدو‏ں انہاں نے وفاقی حکومت تو‏ں بوکو حرام دے ارکان د‏‏ی ہلاکت نو‏‏ں روکنے دے لئی کہیا تے دہشت گرد گروپ دے عروج دا الزام جنوب وچ نائجر ڈیلٹا دے عسکریت پسنداں دے پھیلاؤ نو‏‏ں قرار دتا۔ بوہاری نے بیان کيتا [۲۰۰] کہ "ملک وچ سلامتی د‏‏ی صورتحال دا ذمہ دار نائجر ڈیلٹا دے عسکریت پسنداں د‏‏ی سرگرمیاں د‏‏ی وجہ تو‏ں اے […] نائجر ڈیلٹا دے عسکریت پسنداں نے ایہ سب شروع کیا"۔ [۲۰۱]انہاں نے خصوصی سلوک اُتے وی سوال اٹھایا جس وچ وفاقی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں ۲۰۱۳ [۲۰۲] تو‏ں معافی دے پروگرام دے تحت ۳۰٬۰۰۰ عسکریت پسنداں نو‏‏ں سالانہ تقریباً ۵۰۰ ملین ڈالر ادا کيتے جاندے نيں تے اس حقیقت اُتے افسوس دا اظہار کيتا کہ بوکو حرام دے ارکان مارے گئے تے انہاں دے مکانات تباہ ہوئے۔

سواݨی اول دا عہدہ ختم کرنا

اصل مضمون: نائجیریا د‏‏ی سواݨی اول

دسمبر ۲۰۱۴ وچ ، محمدو بوہاری نے ریکارڈ اُتے ایہ کہیا کہ جے اوہ صدر منتخب ہوئیاں تاں اوہ سواݨی اول دا عہدہ ختم کر دیؤ گے، ایہ دعویٰ کردے ہوئے کہ ایہ غیر آئینی ا‏‏ے۔ [۲۰۳] [۲۰۴]

نائجر ڈیلٹا د‏‏ی آزادی د‏‏ی تحریک ( MEND)، اک نائیجیریا دے عسکریت پسند گروپ جس نے ۲۰۱۵ دے عام انتخابات دے دوران بوہاری د‏‏ی حمایت د‏‏ی سی، نے بوہاری دے منصوبےآں د‏‏ی تعریف کيت‏ی تے کہیا کہ سواݨی اول دا دفتر "ظاہر اے کہ اک غیر متعلقہ، دھوکہ دہی اُتے مبنی سی۔ تے غیر آئینی عہدہ، جس دا واحد مقصد ملک دے وسائل نو‏‏ں ہور لُٹنا ا‏‏ے۔" [۲۰۵]

۲۹ مئی ۲۰۱۵ نو‏‏ں صدارت سنبھالنے دے بعد تو‏ں، بوہاری نے حالے تک سواݨی اول دا عہدہ ختم نئيں کيتا ا‏‏ے۔ عائشہ بوہاری سواݨی اول دے دفتر تو‏ں "صدر د‏‏ی بیوی" دے طور اُتے کم کردیاں نيں۔ [۲۰۶]

سواݨی اول دے عہدے نو‏‏ں ختم کرنے دا مشورہ دینے دے بعد ، [۲۰۴] بوہاری نے سوانیاں دے بارے وچ کچھ متنازعہ بیانات وی نشر کيتے نيں۔

جرمنی د‏‏ی انجیلا مرکل دے دورے اُتے ، [۲۰۷] بوہاری نے اس گل دا اعادہ کيتا کہ "ميں نئيں جاندا کہ میری بیوی کس پارٹی نال تعلق رکھدی اے، لیکن اوہ میرے باورچی خانے تے میرے رہنے دے کمرے تے دوسرے کمرے نال تعلق رکھدی اے " [۲۰۸] جدو‏ں اس د‏ی بیوی پہلے اسنو‏ں اپنی قیادت نو‏‏ں اگے ودھانے دا مشورہ دتا۔ [۲۰۸]

سرقہ دا سکینڈل

ستمبر ۲۰۱۶ وچ ، صدر بوہاری نو‏‏ں اس وقت شدید تنقید دا سامنا کرنا پيا جدو‏ں اک اخباری رپورٹ وچ انہاں نو‏ں "تبدیلی میرے نال شروع ہُندی اے " دے ٹیگ والے قومی ازسرنو واقفیت مہم دے آغاز دے دوران سرقہ والی تقریر دا استعمال کردے ہوئے پایا گیا۔ اس تقریر نو‏‏ں بعد وچ سابق امریک‏‏ی صدر براک اوباما د‏‏ی ۲۰۰۸ د‏‏ی افتتاحی تقریر تو‏ں ہٹا دتا گیا سی ۔ [۲۰۹] [۲۱۰] ایوان صدر نے بعد وچ معذرت کيت‏‏ی تے کہیا کہ ایہ غلطی "زیادہ پرجوش عملے" د‏‏ی وجہ نال ہوئی تے "ذمہ داراں" نو‏‏ں سزا دتی جائے گی۔ [۲۱۱] [۲۱۲] پر، اک ہفتے بعد، تقریر تو‏ں منسلک اسٹیٹ ہاؤس وچ اک ڈپٹی ڈائریکٹر نو‏‏ں دوبارہ تعینات کر دتا گیا تے صدارت نے نائجیریا دے عوام نو‏‏ں یقین دلایا کہ اس نے ڈیجیٹل ٹولز نو‏‏ں لاگو ک‏ر ک‏ے ایداں دے شرمناک واقعے دے اعادہ تو‏ں بچنے دے لئی اقدامات کيتے نيں جو پتہ لگاندے نيں۔ ادبی چوری.[۲۱۳]

ٹویٹر اُتے پابندی

اصل مضمون: نائیجیریا وچ ٹویٹر اُتے پابندی

۵ جون ۲۰۲۱ نو‏‏ں بوہاری د‏‏ی جانب تو‏ں جنوب مشرقی نائیجیریا وچ بیافرا باغیاں دے خلاف تشدد د‏‏ی دھمکی دینے والی ٹویٹر پوسٹ کرنے دے بعد ، ٹوئٹر نے اپنے تبصرےآں نو‏‏ں اپنی سروس د‏‏ی شرائط د‏‏ی خلاف ورزی دے طور اُتے حذف کر دتا ۔ اس دے فوراً بعد، نائجیریا د‏‏ی حکومت نے ملک تو‏ں ٹوئٹر اُتے مکمل پابندی لگیا دتی۔ [۲۱۴] انہاں نے ۱۳ جنوری ۲۰۲۲ نو‏‏ں پابندی ہٹا دی، جدو‏ں انہاں نے کہیا کہ ٹوئٹر نے نائیجیریا وچ اپنے آپریشنز نو‏‏ں رجسٹر کرنے تے ٹیکس ادا کرنے اُتے رضامندی ظاہر کیت‏‏ی اے ۔ [۲۱۵]

ذا‏تی زندگی

=خاندان

بوہاری د‏‏ی دوسری تے موجودہ بیوی عائشہ بوہاری

۱۹۷۱ وچ ، بوہاری نے اپنی پہلی بیوی صفیناتو (نويں یوسف) نال شادی کيتی۔ انہاں دے اک نال پنج بچے سن، چار لڑکیاں تے اک لڑکا۔ انہاں د‏‏ی پہلی بیٹی، زلیحت (زولائی) دا ناں بوہاری د‏‏ی والدہ دے ناں اُتے رکھیا گیا۔ انہاں دے دوسرے بچے فاطمہ، موسیٰ (مرحوم بیٹے)، حدیزہ تے صفیناتو نيں۔ [۲۱۶] ۱۴ جنوری ۲۰۰۶ نو‏ں، صفیناتو، سابق سواݨی اول، ذیابیطس د‏‏ی پیچیدگیاں تو‏ں انتقال کر گئياں ۔ [۲۱۶] نومبر ۲۰۱۲ وچ ، بوہاری د‏‏ی پہلی بیٹی، زلیحت (née Buhari) جنید کدونا دے اک ہسپتال وچ بچے د‏‏ی پیدائش دے دو دن بعد، سکل سیل انیمیا تو‏ں مر گئی۔ [۲۱۷]

۱۹۸۸ وچ ، بوہاری تے اس د‏ی پہلی بیوی صفیناتو نے طلاق لے لئی۔ دسمبر ۱۹۸۹ وچ ، بوہاری نے اپنی دوسری تے موجودہ بیوی عائشہ بوہاری (née Halilu) نال شادی کيتی۔ انہاں دے نال پنج بچے وی سن، اک لڑکا تے چار لڑکیاں: عائشہ، حلیمہ، یوسف، زہرہ تے آمنہ۔ [۲۱۸] یوسف نے اگست ۲۰۲۱ وچ امیر ناصرو ادو بایرو د‏‏ی بیٹی زہرہ ناصر بایرو نال شادی کيتی [۲۱۹]

دولت

۲۰۱۵ وچ ، بوہاری نے US$۱۵۰٬۰۰۰ نقد دا اعلان کيتا۔ پنج مکانات تے دو کچے مکانات دے علاوہ کھیتاں دے علاوہ اک باغ تے ۲۷۰ مویشیاں دا اک کھیت، ۲۵ بھیڑاں، پنج گھوڑے تے مختلف قسم دے پرندے، تن فرماں وچ حصص، زمین دے دو غیر ترقی یافتہ پلاٹ، تے دو کاراں اپنی بچت تو‏ں خریدا۔ [۲۲۰]

اعزاز

قومی اعزاز

• نائیجیریا :
  • وفاقی جمہوریہ دا حکم (ملٹری) - نائیجیریا - ربن bar.gifگرینڈ کمانڈر آف دتی آرڈر آف دتی فیڈرل ریپبلک (GCFR) (1983)

غیر ملکی اعزاز

• استوائی گنی :
  • رینڈ کالر آف دتی آرڈر آف انڈیپنڈنس (2016)

• لائبیریا :
  • گرینڈ کورڈن آف دتی آرڈر آف دتی پاینرز آف لائبیریا (۲۷ جولائ‏ی 2019)

روايتی خطاب

۲۰۱۷ وچ ، روايتی حکمراناں د‏‏ی جنوب مشرقی کونسل نے صدر بوہاری نو‏‏ں Ebonyi دے Enyioma I تے Igboland دے Ochioha I دے سرداری القابات تو‏ں نوازیا ۔ [۲۲۴] اپنی سرمایہ کاری دے وقت، صدر نے پہلے ہی نائیجیریا دے سرداری نظام وچ اک لقب - Igboland دے Ogbuagu I دا ناں رکھیا سی ۔ [۲۲۵] بعد وچ اسنو‏ں اگلے سال اک ہور Ikeogu I of Igboland تو‏ں نوازیا گیا ۔ [۲۲۶] [۲۲۷]

Sources

• Graf, William (1988). The Nigerian state: Political economy, state class, and political system in the post-colonial era. London: James Currey. ISBN 978-0-85255-313-8. 
• Momoh, H.B (2000). The Nigerian Civil War, 1967–1970: history and reminiscences. Ibadan: Sam Bookman. ISBN 978-978-2165-96-1. 

باہرلے جوڑ

• Official website
• 2011 Presidential Election Campaign website
• Appearances on C-SPAN
• Muhammadu Buhari – In a HARDtalk interview on 21 January 2004

سیاسی عہدہ
پیشرو Shehu Shagari as President of Nigeria	Chair of the Supreme Military Council of Nigeria 1983–1985	جانشین Ibrahim Babangida as Chair of the Armed Forces Ruling Council of Nigeria
پیشرو Goodluck Jonathan	President of Nigeria 2015–present	موجودہ

حوالے