لیڈیا دارہ
لیڈیا دارہ | |
---|---|
Lydia Darrah School on the NRHP since December 4, 1986. At 708–732 North 17th St., Philadelphia, in the Fairmount neighborhood of North Philly.
| |
جم | سنہ 1728 |
وفات | 28 دسمبر 1789 (60–61 سال)
|
شہریت | امریکا |
مذہب | Quaker |
شریک حیات | William Darragh |
اولاد | Charles Darragh, Ann Darragh, John Darragh, William Darragh, and Susannah Darragh |
عملی زندگی | |
پیشہ | جاسوس |
ترمیم |
لیڈیا دارہ (انگریزی: Lydia Barrington Darrah) (اس ناں دے ہجے Darragh تے Darrach وی کیتے جاندے نيں) امریکا دی اک عظیم جاسوسہ خاتون جو 1729ء وچ آئرلینڈ دے شہر ڈبلن وچ پیدا ہوئی، لیڈیا نے 2 نومبر 1753ء وچ اک فیملی ٹیوٹر ولیم دارہ (William Darragh وفات 8 جون 1783ء) نال شادی کيتی تے امریکا جاکے فلاڈیلفیا وچ آباد ہو گئی، اوہ مڈوائف سی، اس دے شوہر دی تنخواہ کم سی، لیڈیا دے نو بچے سن جنہاں وچوں پنج بچے (Charles Darrah, Ann Darrah, John Darrah, William Darrah, and Susannah Darrah) زندہ رہے، اس دا وڈا بیٹا چارلس فوج وچ ملازم سی جس دے ذریعے لیڈیا دارہ اہم معلومات امریکی جرنیلاں تک پہنچایا کردی سی۔
امریکی انقلاب دے دناں وچ جارج واشنگٹن نے جنگی حکمت عملی دے نال نال مؤثر جاسوسی نظام توں مدد لیندے ہوئے زبردست کامیابی حاصل کيتی، اس نے کانگریس توں خفیہ فنڈ منظور کرائے تاکہ جاسوسی کرنے والی خواتین تے مرداں نوں معاوضہ دتا جاسکے کیونکہ معاشی مسائل بعض اوقات بہتر خدمات انجام دینے دی راہ وچ رکاوٹ ثابت ہُندے نيں۔
لیڈیا دارہ نے جنرل جارج واشنگٹن دی فوج وچ خدمات انجام دتیاں، جنہاں دے باعث امریکا دی آزادی دی راہ ہموار ہوئی، جدوں برطانیہ نے امریکا دی ریاست فلاڈیلفیا اُتے قبضہ کیتا تاں لیڈیا نے بہترین خدمات انجام داں، امریکا اُتے مصیبت دے ایام وچ اوہ سوچ رہی سی کہ ایہ سرزمین تاں اوہی اے لیکن آزادی کتھے اے ؟ غلامی دے احساس نے اسنوں عجیب الجھن وچ مبتلیا کے دتا سی، اس نے غلامی توں نجات حاصل کرنے دے لئی مؤثر لائحہ عمل تیار کیا، برطانوی فوج فلاڈیلفیا وچ داخل ہوئی تاں تمام اچھے گھراں اُتے قبضہ کرنا شروع کر دتا تاکہ انہاں نوں اپنے خصوصی مقاصد دے لئی استعمال کر سکے، برطانوی فوج دے جنرل ہو (General William Howe) نے فلاڈیلفیا وچ موجود فوجی افسر جان لیڈ والڈر دے گھر اُتے قبضہ کر کے اسنوں اپنا ہیڈ کواٹر بنا لیا، لیڈیا دا گھر اتفاق توں اس دے گھر دے سامنے سی، جنرل ہو نوں لیڈیا دا گھر وی پسند آگیا، کیونکہ اس دا گھر محلِ وقوع دے اعتبار توں خوبصورت تے اہم جگہ اُتے واقع سی، لیڈیا اک ذہین تے خوش اخلاق عورت سی، جس دے برطانوی فوجی افسراں توں خوش گوار مراسم سن، جس دے باعث انہاں نوں اس گل دا احساس نہ ہويا کہ اوہ امریکی جاسوس اے، ایہی وجہ سی کہ برطانوی جنرل ہو نے لیڈیا دے گھر نوں اک مرتبہ انتہائی اہم فوجی اجلاس منعقد کرنے دے لئی منتخب کر ليا، اس توں پہلے وی بعض فوجی افسراں دا معمول سی کہ اوہ خفیہ اجلاس دے بہانے لیڈیا دے گھر آجاندے تے گھنٹےآں آرام کر کے چلے جاندے، جس دے باعث لیڈیا دے گھر والےآں نوں پریشانی دا سامنا کرنا پیندا، لیکن اس روز خصوصی طور اُتے جنرل ہو نے لیڈیا نوں احکامات جاری کیتے کہ جدوں اوہ اجلاس دے لئی ایتھے آئیاں تاں گھر والےآں نوں باہر کڈ دتا جائے، اُتے بعد وچ لیڈیا تے اس دے گھر والےآں اُتے اعتماد کردے ہوئے اس نے انہاں نوں گھر وچ رہنے دی اجازت دے دی، لیکن اس دے نال نال انہاں نوں کہیا گیا کہ اوہ اجلاس دے دوران اس طرح گھر وچ رہن گے کہ برطانوی فوجی جرنیلاں نوں کسی قسم دیاں مشکلاں دا سامنا نہ کرنا پئے، لیڈیا نے جنرل ہو توں انہاں معاملات اُتے اتفاق کر ليا، لیڈیا برطانوی فوجی افسراں دے نال انتہائی شائستگی تے مہمان نوازی توں پیش آندی سی، اس وقت لیڈیا دی عمر 48 سال سی، لیکن اس نے چہرے توں اپنے دکھ دا اظہار نئيں کیا، ایہی وجہ سی کہ برطانوی فوجی افسراں نوں کدی شک نہ گزریا کہ اوہ انہاں دی جاسوسی کر رہی اے، اس دے حسنِ سلوک دے باعث برطانوی سپاہی اسنوں اپنا ہمدرد سمجھنے لگے، لیڈیا نے بیمار تے دکھی سپاہیاں دی بھرپور خدمت کيتی، اوہ انہاں دے لئی کھانا تے ادویات لے کے جاندی سی، اوہ ہمیشہ کہندی سی کہ آپ ساڈے دوست تے مہمان نيں آپ دی خدمت ساڈا فرض اے۔
2 دسمبر 1777ء نوں میجر جان اینڈر جو برطانوی فوج دا اہم افسر سی لیڈیا دے گھر آیا تے اس نال ملاقات دے دوران کہیا لیڈیا دارہ! اج سانوں تواڈے گھر دی بہت ضرورت اے، کوئی انتہائی اہم اجلاس منعقد کرنا اے، ازراہ کرم گھر دے اس حصے نوں چھڈ کے دوسرے کمرےآں وچ منتقل ہوجان تاکہ اجلاس وچ کسی قسم دی مداخلت نہ ہو سکے، لیڈیا نے میجر جان اینڈر توں اتفاق کر ليا، بعد وچ اس نے گھر والےآں نوں گھر دے دوسرے کمرےآں وچ منتقل کرادتا، اُتے لیڈیا نے اس اجلاوہدی کارروائی سننے دا فیصلہ کر ليا تاکہ جنرل جارج واشنگٹن نوں برطانوی فوج دے اقدامات توں آگاہ کر سکے، اس رات 8 بجے برطانوی فوجاں دے افسراں دی لیڈیا دے گھر آمد شروع ہو گئی، لیڈیا دارہ نے وڈے تپاک تے گرم جوشی توں انہاں دا استقبال کیا۔
اس نے انہاں دے کوٹ تے ہیٹ توں ایہ اندازہ کر ليا سی کہ اجلاس وچ شریک ہونے والے افسران اعلیٰ نيں تے ایہ اجلاس انتہائی اہم نوعیت دا اے، اُتے لیڈیا دارہ نے اپنے رویے توں ایہ یقین دلایا سی کہ اجلاس وچ کسی قسم دیاں مشکلاں یا مداخلت نئيں کيتی جائے گی، جس دے باعث برطانوی فوجی افسران نے آخری فوجی افسر آنے دے بعد کمرے دا دروازہ بند کر ليا جس دے بعد لیڈیا دارہ نے گھر دے سامنے والا دروازہ وی بند کر دتا، برطانوی فوجی افسر جان اینڈر نے لیڈیا توں کہیا کہ دوران اجلاس بیڈ روم توں باہر نہ نکلنا، جدوں اجلاس ختم ہوئے گا تاں خود آگاہ کر دتا جائے گا، لیڈیا یقین دہانی کرانے دے بعد اپنے بیڈ روم وچ آگئی، جتھے اس دا شوہر گہری نیند سو رہیا سی، لیڈیا نوں برطانوی فوجی افسراں دی آمد اچھی نہ لگتی سی لیکن اسنوں تجسس سی کہ اج رات کیتا اہم فیصلے ہونے نيں؟ اجلاس شروع ہونے دے بعد لیڈیا پنجاں دے بل چلدی ہوئی آئی تے اندھیرے وچ ہی اس کمرے دی دیوار تک پہنچ گئی جتھے اجلاس ہو رہیا سی، اس نے دیوار دے سوراخ توں دیکھیا کہ تمام فوجی افسر سرگوشیاں وچ دبے ہوئے لہجے دے نال گفتگو کر رہے سن، جس توں لیڈیا نوں اندازہ ہو گیا کہ امریکا دے بارے وچ اہم موضوعات اُتے تبادلۂ خیال ہو رہیا اے، اسی دوران اک برطانوی فوجی افسر نے کہیا کہ جارج واشنگٹن دی فوج تیاری دی حالت وچ نئيں اے، اس نے برطانوی فوج دی فوجی تیاریاں تے طاقت دے بارے وچ بریفنگ دی۔
اس خفیہ اجلاس وچ اک حکم نامہ تیار ہويا جس وچ کہیا گیا کہ 4 دسمبر دی صبح فوج فلاڈیلفیا توں روانہ ہوکے واشنگٹن اُتے حملہ کر دے گی، برطانوی فوج نوں یقین سی کہ اوہ واشنگٹن دی فوج نوں غفلت دی حالت وچ تباہ وبرباد کر دیؤ گے کیونکہ اوہ سوچ رہے سن کہ واشنگٹن دی فوج بے سروسامانی تے مشکلات دا شکار اے جدوں کہ فلاڈیلفیا اُتے قبضہ کرنے دے بعد برطانوی فوج نے کئی روز جشن منایا جس دے باعث جارج واشنگٹن نوں اپنی پوزیشن بہتر بنانے دا موقع مل گیا، انہی دناں لیڈیا نے جنرل جارج واشنگٹن نوں اہم معلومات دینے دا سلسلہ شروع کیا، اوہ برطانوی سپاہیاں دے پاس جاندی جو زخمی ہُندے تے انہاں دی خدمت کردی جدوں کہ بعض سپاہیاں نوں کھانا تے ہور اشیاء فراہم کردی، اس خدمت تے دوستی دے ماحول وچ برطانوی سپاہیاں نے اندر دے راز دینا شروع کردیے جو لیڈیا جارج واشنگٹن تک پہنچانے لگی، لیڈیا دا اک بیٹا فوج وچ سی جس نوں اوہ اہم معلومات فراہم کردی سی، برطانوی فوج نے فلاڈیلفیا اُتے قبضہ کیہ تاں جنرل واشنگٹن دے سپاہیاں دے پاس ساز وسامان دی کمی سی، انہاں دے پاس خوراک تے کپئے وی انتہائی قلیل سن جس دے باعث اوہ لڑنے دے قابل نہ سن، سردیاں دا موسم سی، سپاہیاں دے پاس گرم کپئے نہ ہونے دے باعث جنرل واشنگٹن نے انہاں توں کہیا کہ اوہ آرام کرن، اس دے برعکس برطانوی فوجی پرآسائش زندگی گزار رہے سن، آہستہ آہستہ برطانوی فوجی افسراں نے فلاڈیلفیا وچ عیاشی شروع کردتی کیونکہ اوہ جاندے سن کہ واشنگٹن دے سپاہیاں دی صورت حال اِنّی خراب اے کہ اوہ جنگ کرنے دے قابل نئيں نيں، لیڈیا دارہ تمام حالات توں واشنگٹن نوں باخبر کردی رہی، جنرل واشنگٹن نے اسی دوران برطانوی فوج دی حرکات وسکنات اُتے گہری نظر رکھی، تاکہ اس دوران برطانوی فوج دی غفلت تے عیاشی دا فائدہ اٹھا کے انہاں توں مقابلے دے لئی اپنے سپاہیاں نوں تیار کر سکے۔
لیڈیا دارہ دے گھر 2 دسمبر 1777ء نوں ہونے والے اجلاس وچ واشنگٹن دی فوج اُتے حملہ کرنے دا فیصلہ کیتا گیا تاں ضروری سی کہ لیڈیا ایہ اطلاع فوراً جنرل جارج واشنگٹن نوں فراہم کرے، اس دا دماغ بہت تیزی توں کم کر رہیا سی کہ کس طرح فوری طور اُتے اطلاع دتی جائے؟ اس سوچ وچ اوہ اپنے بیڈ روم وچ واپس آگئی، حالے کچھ دیر گزری سی کہ برطانوی فوجی افسر نے دروازے اُتے دستک دی، لیڈیا اس صورت حال توں نبٹنے دے لئی تیار سی، اوہ انتہائی خود اعتمادی دے نال اٹھی تے اس طرح دروازہ کھولیا کہ اوہ گہری نیند وچ اے، برطانوی فوجی افسر میجر اینڈر دستک دینے دے بعد معذرت کيتی تے کہیا کہ اجلاس ختم ہوچکيا اے، کمرے وچ موم بتیاں بجھا دو، اسيں جا رہے نيں، لیڈیا اس کمرے وچ گئی جتھے اجلاس ہو رہیا سی، اس نے آتش دان وچ دہکتے ہوئے کوئلے نوں بجھانا شروع کیتا تاکہ کسی طرح وقت گزرے تے صبح ہو جائے، اوہ ذہنی اضطراب وچ مبتلا سی کیونکہ اوہ اہم اطلاع جنرل واشنگٹن تک پہچانیا چاہندی سی، لیڈیا نے صبح ہونے اُتے اپنے شوہر دارہ توں کہیا کہ مینوں فوراً فرینکفرٹ جانا اے تاکہ کچھ آٹا لے آؤں، دارہ نے کہیا: آٹا ملازم لے آئے گا۔. لیڈیا نے کہیا: نئيں وچ خود جاواں گی، اس دا اندازِ گفتگو دیکھ کے دارہ خاموش ہو گیا کیونکہ لیڈیا ہر قیمت اُتے خود جانا چاہندی سی، آٹے دی مِل لیڈیا دے گھر توں 5 میل دور سی تے عموماً عورتاں پیدل جاکے آٹا لاندی سن، فلاڈیلفیا اُتے قبضہ ہونے دے بعد جنگی صورت حال سی، جس دے باعث کدرے جانے دے لئی پاس لینا پیندا سی، لیڈیا پاس لینے دے لئی جنرل ہو کے ہیڈ کوارٹر آئی، اسنوں فوج دے اعلیٰ افسران دے نال خوشگوار تعلقات دے باعث پاس مل گیا، راستے وچ بعض تھاںواں اُتے اسنوں برطانوی سپاہیاں نے روکیا، لیکن لیڈیا نے آٹے دے خالی بیگ دکھائے تاں اسنوں اگے جانے دی اجات مل گئی، انہاں دناں آٹا لینے دے لئی خالی بیگ نال لے جانے پڑتے سن، لیڈیا نے آٹے دی مل اُتے جاکے خالی بیگ دتے کہ انہاں وچ آٹا ڈالو وچ حالے اک دوست توں مل کے آندی ہون۔
لیڈیا اوتھے توں اپنی منزل دی جانب روانہ ہوئی، اسنوں وائٹ مارش جانا سی، جتھے جارج واشنگٹن دی فوج ٹہری ہوئی سی، شدید سردی دا موسم سی، برفباری تے ٹھنڈی ہواواں نے ماحول نوں ہور سرد بنا دتا سی، لیڈیا نوں راستے وچ اک امریکی سپاہی نظر آیا جو برطانوی فوج دی نقل وحرکت دا جائزہ لے رہیا سی، اس نے حیرت توں پُچھیا: لیڈیا! تساں ایتھے دی کر رہی ہو؟ جس اُتے لیڈیا نے تمام صورت حال دی وضاحت کيتی کہ وچ اس اہم اطلاع دے نال جنرل واشنگٹن نوں ملنا چاہندی ہاں کہ برطانوی فوج 13 توپاں تے چھ ہزار فوجیاں دے نال اس اُتے حملہ کرنا چاہندی اے، لیفٹیننٹ کرنل سی مس گریٹ لیڈیا دی گل سن کر حیران وپریشان ہو گیا، اس نے کہیا میرے نال جنرل واشنگٹن توں ملنا پسند کروگی؟ جس اُتے لیڈیا نے جواب دتا ”نہیں” ایہ اطلاع تساں پہنچیا دو کیونکہ میرا اوتھے جانا مناسب نئيں اے وچ چاہندی ہو کہ کسی نوں وی معلوم نہ ہو کہ ایہ اطلاع کس نے دتی اے ؟ کیونکہ جے برطانوی فوج نوں تمام صورت حال دا علم ہو گیا تاں مینوں اوہدی بھاری قیمت ادا کرنا پوے گی۔
کرنل سی مس نے لیڈیا نوں کچھ کھانے پینے دا سامان دتا تے گھوڑے اُتے سوار کر کے فلاڈیلفیا دے قریب چھڈ دتا جتھے توں اوہ واپس آٹے دی مل اُتے گئی تے آٹا لے کے گھر روانہ ہو گئی، اس صورت حال دے بعد لیڈیا کافی تھک چکی سی، اس نے گھر دی کھڑدی ميں توں دیکھیا کہ برطانوی فوج روانگی دے لئی تیار اے، جنرل ہو نوں یقین سی کہ انہاں نوں فتح حاصل ہوئے گی، لیکن جدوں روانہ ہوئے تاں جنرل ہو نوں کوئی ایسی جگہ نظر نہ آئی جتھے امریکی فوج غفلت وچ ہُندی، جس دے باعث برطانوی فوج نوں حملہ کیتے بغیر ہی واپس آنا پيا، جنرل واشنگٹن اس دا پِچھا کرنا چاہندا سی لیکن اس دے سپاہیاں دی صورت حال ایسی نہ سی، کچھ دناں دے بعد میجر جان اینڈر چند فوجیاں دے ہمراہ لیڈیا دے گھر آیا تے پُچھیا کیتا گزشتہ دناں تواڈے خاندان دا کوئی فرد فوجی افسراں توں ملیا اے ؟ لیڈیا نے کہیا: 2 دسمبر دی رات آپ دے حکم اُتے گھر والے جلدی سو گئے سن، میجر جان اینڈر نے کہیا ميں جاندا ہاں کہ سب سو رہے سن، لیڈیا نے کہیا فیر آپ ایہ سب کچھ کیوں پوچھ رہے نيں؟ میجر جان اینڈر نے کہیا کسی نے جنرل واشنگٹن نوں ساڈے منصوبے دی اطلاع دے دتی کیونکہ امریکی فوجی ہر جگہ مقابلے دے لئی تیار سن اس طرح برطانوی فوج دے تن دن ضائع ہوئے، میجر اینڈر نے کہیا کہ جے انساناں نے نئيں تاں لیڈیا دے گھر دی دیواراں نے کچھ نہ کچھ سنیا ہوئے گا۔
لیڈیا دی جنرل واشنگٹن نوں جاسوسی دے باعث امریکا دی قسمت بدل گئی کیونکہ جے برطانوی فوج حملہ کر دیندی تاں غلامی دی زندگی ہور طویل ہوجاندی، اس واقعہ دے پنجاہ سال گزرنے دے بعد لیڈیا دی بیٹی نے اپنی والدہ دے عظیم کارنامے توں پردہ اٹھایا، لیڈیا نے جاسوسی نوں بطور پیشہ نئيں اپنایا، اس نے حب الوطنی دے جذبے توں سرشار ہوکے جاسوسی کیتی، اوہ جے جاسوسی نوں بطور پیشہ اپناندی تاں بہت کامیابیاں حاصل کردی، لیڈیا نے امریکی انقلاب وچ عظیم کارنامہ انجام دتا، اس نے 28 دسمبر 1789ء وچ وفات پائی۔
حوالے
سودھو- ↑ In John Fanning Watson's Historic Tales of Olden Time: Concerning the Early Settlement and Progress of Philadelphia Pennsylvania (published Philadelphia, 1833), there is an account of "Lydia Darragh" listed on page 294 under "MISCELLANEA."
باہرلے جوڑ
سودھو- Elias. Journal or Historical Recollections of American Events During the Revolutionary War. (Philadelphia: F. Bourquin, 1894)
- "Lydia Darrah's House", Muscatine Journal, Friday, January 6, 1854
- “Frankford Chronicles Agent Lydia Darragh – Intelligence Operative” Archived 2016-03-15 at the وے بیک مشین at frankfordgazette.com