لکھنؤ دی تریخ

لکھنؤ نوں پاسی راجا لاکھن نے اپنے نام اتے بسایا سی پہلاں لکھنپور نام سی بعد وچ لکھنؤ ہو گیا تے موجودہ ناں روپ نواب آصف الدولہ نے 1775 وچ دتا سی ۔ ایودھیا دے راجےآں نے لکھنؤ نوں اپنی راجگڑھ بناکے اسنوں بختاور کیتا ۔ لیکن بعد دے نواب ولاسی اتے نکمے ثابت ہوئے ۔ اگے چلکے لارڈ ڈلہولی نے ایودھیا تے مل مار کے بریٹیش راج وچ ملیا لیا ۔ 1850 وچ ایودھیا دے اخیر نواب واجد علی شاہ نے بریٹیش حاکمیت قبول کر لئی

نواب دور

1775 وچ ایودھیا دے چوتھے نواب آصف الدولہ نے ایودھیا دا راجگڑھ نوں فیض آباد توں لکھنؤ منتکل کیتا ۔ فن تعمیر دی نظر ولوں ایودھیا دے نواباں دا اس شہر وچ کافی یوگدان اے ، اسدے علاوہ اس ویلے دے لکھنؤ دی مغل مصوری وی اج بہت سارے عجائب-گھر وچ سرکھات ہن ۔ بھوناں دے پدھر اتے بڑا امامباڑا ، چھوٹا امامباڑا ، اتے رومی دروازہ مغل فن تعمیر دا جتیا جاگدا اداہرن اے ۔ حالانکہ جدید پرراج دی اپیکشا ولوں اس اہم وراستو دا کھنڈراں وچ تبدیل ہون دا خطرہ موجود ہو گیا اے ۔

پرانے ایودھیا راج دا ولا بریٹیش سامراج وچ 1857 دے سپاہی بغاوت دے پھلسرپ ہویا سی ۔ ایہہ شہر بھارت دے اس پہلاں ووواقع آزادی لڑائی دے دوران سبھتوں پہلاں جتے گئے کجھ شہراں وچوں سی ۔ بریٹیش حکمراناں نوں ایہہ شہر اپنے قبضے وچ لین لئی کافی مشقت کرنی پئی ۔ لکھنؤ دا شہید یادگار اج وی سانوں اوہناں کرانتیکاریاں دی یاد تازہ کراندا اے ۔

لکھنؤ دے جدید واستکاری وچ لکھنؤ ودھانسبھا اتے چارباغ واقع لکھنؤ ریلوے سٹیشن دا نام لیا جا سکدا اے ۔ دنیا دے سبھتوں پرانے جدید سکولاں وچوں اک لیا مارٹینئر کالج وی اس شہر وچ موجود اے جسدا قیام بریٹیش حکمران کلاؤڈ مارٹن دی یاد وچ کیتا گئیا سی ۔

احمد شاہ ابدالی دے دلی اتے حملے دے بعد شاعر میر تقی میر ایودھیا دے چوتھے نواب آصف الدولہ دے دربار وچ لکھنؤ چلے آئے سن اتے اپنی زندگی دے باقی دن اوہناں نے اتھے گزارے سن اتے 20 ستمبر 1810 نوں اتھے اوہناں دا ندھن ہویا ۔

سن 1902 وچ نارتھ ویسٹ پروونس دا نام بدل کر یونائٹڈ پروونس آف آگرہ اینڈ ایودھیا کر دتا گیا ۔ عام بول-چال دی بولی وچ اسنوں یوپی کیہا گیا ۔ سن 1920 وچ پردیش دے راجگڑھ نوں الہٰ آباد ولوں لکھنؤ کر دتا گیا ۔ پردیش دا اچّ عدالت الہٰ آباد ہی بنا رہا تے لکھنؤ وچ اچّ عدالت دی ایک نیائپیٹھ قائم دی گئی ۔ سوتنترتا دے بعد 12 جنوری سن 1950 وچ اس کھیتر دا نام بدل کر اتر پردیش رکھ دتا گیا اتے لکھنؤ اسدا راجگڑھ بنیا ۔ گووند ولبھ پنت اس پردیش دے پہلے وزیر اعلیٰ بنے ۔ اکتوبر 1963 وچ سچیتا کرپلانی اتر پردیش ایوم بھارت دی پہلی تینویں وزیر اعلیٰ بنی ۔

لکھنؤ دے پارلیمنٹ اٹل بہاری واجپائی دو وار ، مئی 16 ، 1996 ولوں جون 1 ، 1996 تک اتے پھر مارچ 19 ، 1998 ولوں مئی 22 ، 2004 تک بھارت دے وزیراعظم رہے ہن ۔