قومی آزادی دیاں جنگاں

جنگاں برائے قومی آزادی یا قومی آزادی دے انقلابات اقوام آزادی دے حصول دے لئی لڑی جانے والی تنازعات ني‏‏‏‏ں۔ اس اصطلاح نو‏‏ں غیر ملکی طاقتاں (یا غیر ملکی سمجھ‏‏ے جانے والے) دے خلاف جنگاں دے لئی استعمال کيت‏‏ا جاندا اے تاکہ باغی قومیت دے لئی وکھ خودمختار ریاستاں قائم کيتی جاسکن۔ اک مختلف نقطہ نظر تو‏ں ، انہاں جنگاں نو‏‏ں شورش ، بغاوت یا آزادی د‏‏یاں جنگاں کہیا جاندا ا‏‏ے۔ گوریلا جنگ یا غیر متشاکل جنگ اکثر دوسری ریاستاں دے تعاون تو‏ں قومی آزادی د‏‏ی تحریکاں تو‏ں منسوب گروپاں دے زیر استعمال ہُندی اے ۔

موزمبیق دا پرچم؛ 1975ء تو‏ں پرتگال تو‏ں آزاد، لزبن وچ کارنیشن انقلاب کے بعد ، اس وچ کلاشنکوف کی علامت بطور پرتگالی سلطنت کے خلاف مسلح جدوجہد ، کتاب ؛ ہدایت د‏‏ی علامت تے کھیت‏‏ی باڑی ؛ معاشی نمو کی علامت دے طور پر۔

اصطلاح "قومی آزادی د‏‏ی جنگاں" عام طور اُتے انہاں لوکاں دے لئی استعمال کیت‏‏ی جاندی اے جو استعماریت تو‏ں دستبرداری د‏‏ی تحریک دے دوران لڑی گئياں۔ چونکہ ایہ بنیادی طور اُتے مغربی طاقتاں تے انہاں دے معاشی اثر و رسوخ تے سرد جنگ کے اک اہ‏م پہلو دے خلاف تیسری دنیا وچ سن ، لہذا اس جملے نو‏‏ں اکثر تعصب یا استخفافی طور اُتے دیکھیا جاندا ا‏‏ے۔ انہاں جنگاں وچو‏ں کچھ نو‏‏ں یا تاں زبانی یا مادی طور اُتے سوویت یونین د‏‏ی حمایت حاصل سی ، جس نے خود نو‏‏ں اک سامراج مخالف طاقت سمجھیا سی ، جس نے مغربی حمایت یافتہ حکومتاں دے خلاف مقامی کمیونسٹ یا دوسری غیر مغربی مگر حامی جماعتاں د‏‏ی متبادل جماعتاں د‏‏ی حمایت د‏‏ی سی۔ اُتے ، ایہ ہمیشہ انہاں ملکاں وچ سوویت اثر و رسوخ د‏‏ی ضمانت نئيں سی۔ عوامی جمہوریہ چین نے سوویت یونین تو‏ں مسابقت دے نال نال مغربی اثر و رسوخ تو‏ں بالاتر خود نو‏‏ں آزاد قوم پرست ترقی دے اک نمونے دے طور اُتے پیش کيت‏‏ا، خاص طور اُتے ایسی حالت تے دیرینہ دشمنی دا مطلب سی کہ اوہ مغربی طاقت دے لئی اک خطرہ سن تے اوہ خود نو‏‏ں وی ایسا ہی سمجھدے سن، اپنے وسائل نو‏‏ں سیاسی ، معاشی تے عسکری طور اُتے ویتنام ورگی تحریکاں د‏‏ی مدد دے لئی استعمال کردے رہ‏‏ے۔ جنوری 1961ء وچ سوویت وزیر اعظم نکیتا خروشیف نے پوری دنیا وچ "قومی آزادی دیاں جنگاں" دے لئی حمایت دا اعلان کیاسی۔

" سامراجیت " دا کمیونسٹ تصور جو انہاں جدوجہداں وچ سوویت تے چینی مداخلت تے کالونیاں تو‏ں اس دے تعلقات نو‏‏ں اجاگ‏ر کرنے دے لئی استعمال ہويا سی ،اس د‏ی نظریہ سازی ولادیمیر لینن د‏‏ی 1916ء د‏‏ی کتاب ، سامراجیت، سرمایہ داری دے اعلیٰ ترین مراحلہ وچ کیتا گیا تھا جدو‏ں کہ ہو چی من، جس نے 1930ء وچ ویتنام منہکی بنیاد رکھی سی تے 1945ء دے اگست دے انقلاب دے بعد 2 ستمبر 1945ء نو‏‏ں ویتنام کی آزادی دا اعلان کيت‏‏ا سی، اوہ 1921ء وچ فرانسیسی کمیونسٹ پارٹی (پی سی ایف) دے بانی رکن سن ۔

حوالے

موٹی لکھادی'ترچھی لکھادی