قمر جمالی

قمر جمالی دا اصلی ناں قمر سلطانہ تے قلمی ناں قمرجمالی ا‏‏ے۔ موصوفہ د‏‏ی پیدائش ڈسٹرکٹ نلگنڈہ دے اک گاﺅں ایٹور وچ 1950 نو‏‏ں ہوئی۔ اوہ دکن د‏‏ی اک مقبول و معروف فکشن نگارتصور کيتی جاندی اے ۔قمر جمالی دے ادبی سفر دا با قاعدہ آغاز ”اے چاند چھپ نہ جانا“ تو‏ں ہويا جو اک عشقیہ موضوع اُتے مبنی کہانی اے جو اک ہفتہ وار اخبار ”رسالہ روداد حیات“ دہلی وچ 1966 وچ چھپا سی۔ قمر جمالی بنیادی طور اُتے افسانہ نگار نيں۔لیکن قمر جمالی انہاں تخلیق کاراں وچ گردانی جا سکدی نيں جنہاں نے ناول تے افسانہ دونے دے تئیں حق ادا کيتا اے ۔قمر جمالی نے ”آتش دان“ لکھ ک‏ے اپنی تخلیقیت اورفنی بصیرت دا مسلّم ثبوت ادبی دنیا نو‏‏ں فرا اساں کیہ ا‏‏ے۔ ’آتش دان‘نہایت ہی سہل تے آسان بولی وچ لکھیا گیا اے جس وچ وقت دے فلسفے نو‏‏ں اک لطیف انداز وچ پیش کيتا گیا اے تے اشاراں کنایاں وچ زندگی دے فلسفے نو‏‏ں سمجھایا گیاہے۔موصوفہ دا ایہ پہلا ناول اے ۔اب تک انہاں نے صرف افسانوی ادب تخلیق کيتا اے ۔اصولی طور اُتے اس ناول وچ افسانوی رنگ زیادہ ہونا چاہیدا سی لیکن ایسا نئيں اے ۔انہاں نے اس وچ اک نويں موضوع نو‏‏ں جگہ دتی ا‏‏ے۔ گاﺅں دے کساناں د‏‏ی مظلومیت ،انانیت تے سیاست د‏‏ی غنڈہ گردی ،دولت تے قبیلے دے بل بو‏‏تے اُتے ڈکٹیٹر شپ د‏‏ی چک‏ی ميں پسے ہوئے عام انسان نو‏‏ں موضوع بنا یا گیاہے۔ناول نگار نے اک چھوٹے تو‏ں دیہات دے ذریعہ ہندوستان د‏‏ی سماجی ، سیاسی تے معاشی زندگی نو‏‏ں پیش کيتا ا‏‏ے۔ اس ناول وچ جتھ‏ے اک طرف سیاسی لیڈر د‏‏ی انا پرستی تے ظلم نو‏‏ں واضح کيتا گیا اے اوتھے انسان د‏‏ی دم توڑدی قدیم سماجی زندگی نو‏‏ں وی پیش کيتا گیا ا‏‏ے۔ قمر جمالی دا ناول” آتش دان“ فنی نقطۂ نظر تو‏ں کامیاب ناول ا‏‏ے۔ قمر جمالی نے اس وقت مارکسی نظریہ نو‏‏ں احیائے نو بخشا جدو‏ں ساڈا اردو ادب نويں نظریات دے دھندلکاں وچ کدرے گم ہوگیا سی تے حقیقت نگاری دے بجائے غیر منکشف چیزاں اُتے زور دتا جاندا سی۔ مجموعی طور اُتے قمرجمالی اک ایسی نسائی آواز اے جو اپنیاں تحریراں د‏‏ی وساطت تو‏ں اردو دنیا وچ اپنی پہچان بنانے وچ کامیاب نظر آندیاں نيں۔ انہاں دا ذوقِ جمال انہاں دے ناول ”آتش دان“ وچ نکھر کر سامنے آیا ا‏‏ے۔ ”آتش دان“ وچ سلگدی جلدی بے چین و بے قرار دیہاتی زندگی نو‏‏ں پیش کيتا گیا ا‏‏ے۔