قاسم بن الفضل
| قاسم بن الفضل | |
|---|---|
| جم |
|
| وفات |
|
ترمیم  | |
ناں ونسب
سودھوقاسم ناں تے ابوالمغیرۃ کنیت سی[۱] پورانسب نامہ ایہ اے، قاسم بن الفضل بن معدان بن قریط [۲]قبیلہ ازد دی اک شاخ بنو لحیی توں خاندانی تعلق رکھدے سن ،ایہ خاندان بصرہ دے حدان نامی محلہ وچ آباد ہوگیا سی،اسی بناء اُتے قاسم بن الفضل ازدی،حدانی اوربصری تِناں نسبتاں توں مشہور نيں۔ [۳]
علم وفضل
سودھوعلمی اعتبار توں اوہ اپنے عہد دے ممتاز امام شمار ہُندے سن ،محمد بن سیرین اورقتادہ جداں اکابر تابعین دے فیض صحبت و تربیت نے انہاں نوں حدیث دا امام بنادتا سی،حتی کہ عبدالرحمن بن مہدی وی جو فنِ جرح وتعدیل وچ نہایت جلیل المرتبت سن بصد فخر وابتہاج انہاں توں اپنے تلمذ دا ذکر کردے نيں۔
حدیث
سودھوحدیث دی تحصیل انہاں نے بکثرت شیوخ نال کيتی سی جنہاں وچ کبار تابعین اورممتاز اتباعِ تابعین دونے طبقے شامل نيں، چند مشہور اسمائے گرامی ایہ نيں، محمد بن سیرین ،قتادہ بن دعامہ ،ابی بصرہ،محمد بن زیاد الجعفی ،ثمامہ بن حزن،القشیر ی، سعد بن المسلب ،نضر بن شیبان،محمد بن علی بن الحسین ،یوسف بن سعد، لبطہ بن الفرزوق۔ [۴]
تلامذہ
سودھوانہاں دے ابرِ فیض توں بہرہ یاب ہونے والےآں وچ امام وکیع، امام عبدالرحمن بن مہدی،یونس بن محمد،ابوداؤد الطیالسی،عبداللہ بن معاویہ الحمحی،شیبان بن فروخ،ابن ہشام المحرومی،نضربن شمیل،بہزبن اسد،عبداللہ بن المبارک،قبیصہ،موسیٰ بن اسمعیل ،مسلم بن ابراہیم ،ابو الولید الطیالسی دے ناں خصوصیت توں لائق ذکر نيں۔ [۵]
ثقاہت
سودھوان دی عدالت ثقاہت اورتثبت فی الحدیث اُتے اکثر علماء دا اتفاق اے امامِ الجرح والتعدیل عبدالرحمن بن مہدی اپنے مائہ فخر استاذ دے متعلق شہادت دیندے نيں کہ :ھو من مشائخنا الثقات [۶]انہاں دا دوسرا قول اے:
کان من قدماء اشیا خنا ومع ذلک من ثبتھم
وہ ساڈے متقدم شیوخ وچ سن اس دے نال ہی انہاں وچ سب توں زیادہ تثبت رکھدے سن ۔
ابن شاہین نے کتاب الثقات وچ لکھیا اے:
قاسم بن الفضل من ثقات الناس: قاسم بن الفضل ثقہ لوکاں وچ نيں۔
استوں علاوہ یحییٰ بن سعید القطان ،امام احمد،ابن معین ،نسائی،ترمذی اورابن سعد سب نے بصراحت انہاں دی توثیق دی اے۔
[۷] صرف عقیلی اورابن عمر نے انہاں دا ذکر ضعفاء دی لسٹ وچ کیہ اے لیکن علامہ ذہبی نے انہاں دی سخت تردید کردے ہوئے لکھیا اے کہ انہاں لوکاں نے کوئی ایسی دلیل اپنے دعویٰ اُتے پیش نئيں کيتی جس توں فی الواقع قاسم دا ضعف ثابت ہوسکے۔ [۸]
وفات
سودھو۱۶٧ھ وچ بمقام بصرہ داعی اجل نوں لبیک کہیا۔ [۹]